Mustaqil ish

1. ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI
“IB VA KT” FAKULTETI
“MEXATRONIKA VA ROBOTOTEXNIKA”
YO’NALISHI K-31-22 GURUH TALABASI
MAXMUDOV AKBARNING SOG’LOM TURMUSH TARZI
ASOSLARI FANIDAN
MUSTAQIL ISHI
Yurak qon tomir sistemasining tuzilishi, xususiyatlari,kasalliklari sabablari, oldini
olish choralari

2. REJA:
 Yurak qon tomir sistemasining tuzilishi.
 Yurak qon tomir sistemasi xususiyatlari.
 Yurak qon tomir sistemasi kasalliklari sabablari.
 Yurak qon tomir sistemasi kasalliklarini oldini olish choralari.

3. YURAK
Yurak — odam va
hayvonlarning qon aylanish
sistemasidagi markaziy aʼzo, u
doim bir xilda qisqarishi
(sistola) tufayli qonni qon
aylanish sistemasi boʻylab
haydab beradi va uni venalar
orqali qaytib kelishini hamda
arterial qon tomirlardagi
harakatini taʼminlaydi.

4. YURAK QON TOMIR
SISTEMASINING
TUZILISHI
Yurak-qon tomir tizimi bu
hujayralar va qon
o'rtasida, qon va atrof-
muhit o'rtasida
moddalarni olib
yuradigan qon
tomirlarining murakkab
to'plamidir. Uning tarkibiy
qismlari yurak, qon
tomirlari va qondir.

5. YURAK QON TOMIR
SISTEMASI
XUSUSIYATLARI
Yurak-qon tomir tizimining vazifalari:
1) organizm to'qimalariga kislorod va
ozuqaviy moddalarni tarqatish; 2)
karbonat angidrid va metabolik
chiqindilarni to'qimalardan o'pka va
chiqaruvchi organlarga etkazish; 3)
immunitet tizimining ishlashiga va
termoregulyatsiyaga hissa qo'shadi.

6. YURAK QON TOMIR
SISTEMASI KASALLIKLARI
SABABLARI
Gipotoniya (gipo... va yun.
tonos — taranglik) — toʻqima,
aʼzo va sistemalarning
boʻshashuvi, yaʼni tonusi
(tarangligi)ning pasayishi.
Yurak-tomir sistemasining
tonusi pasayganda kon bosimi
past boʻladi. Gipotoniya
koʻpincha qon bosimining
pasayganligini ifodalaydi

7. YURAK QON TOMIR
SISTEMASI KASALLIKLARI
SABABLARI
Infarkt (lotincha): infarcire „toʻlish,
tiqilish“) — taʼsirlangan hududga
yetarli darajada qon
taʼminlanmaganligi sababli
toʻqimalarning oʻlishi (nekroz ga
aytiladi. Bunga arteriya blokirovkalari
,yorilish, mexanik siqilish yoki
vazokonstriksiya, emboliya,
arteriyalarning uzoq muddatli
spazmlari va gipoksiya sharoitida
organning funktsional haddan tashqari
kuchayishi sabab boʻlishi mumkin.[1]
Natijada paydo boʻlgan lezyon infarkt
deb ataladi

8. YURAK QON TOMIR
SISTEMASI KASALLIKLARI
SABABLARI
Gipertoniya kasalligi, birlamchi
(essensial) arterial gipertoniya,
idiopatik arterial gipertoniya —
odamlarda koʻp uchraydigan (75%
gacha) arterial qon bosimining
oshishi. Sabablari: turli oʻtkir yoki
surunkali ruhiy (emotsional)
iztiroblar, irsiy yoki kasbiy omillar,
ovqatlanish tartibiga rioya
qilmaslik va b.

9. YURAK QON TOMIR
SISTEMASI KASALLIKLARI
SABABLARI
Endokardit — endokardshtt
yalligʻlanishi. Odatda, miokardning
yalligʻlanishi (endomiokardit) bilan
birga kechadi. Kelib chiqishiga koʻra,
revmatizm (revmatik E.) va sepsis
(septik E.), shuningdek, zaxm, sil va
shikastlanish oqibatida rivojlanadigan
E. farqlanadi. E.da koʻpincha yurak
klapanlari (miokard infarktida)
zararlanib, funksiyasi oʻzgaradi, bu
yurak poroklarita olib keladi. E.ning
turli shakllarida yurak klapanlari
turlicha (mas, revmatik E.da mitral
klapan; septik va zaxm E.ida aortal
klapan) zararlanadi

10. YURAK-QON TOMIR
KASALLIKLARINING OLDINI OLISH
VA DAVOLASH SIFATINI OSHIRISH
CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA
QAROR
Aholiga ko‘rsatilayotgan kardiologik va
kardiojarrohlik xizmatlari sifatini
yaxshilash, hududlarda yurak-qon
tomir kasalliklarining oldini olish,
barvaqt aniqlash va samarali davolash
ishlarini kengaytirish, bemorlar uchun
qulay shart-sharoitlar yaratish, ularni
zarur dori vositalari bilan uzluksiz
ta’minlash hamda Respublika
ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-
amaliy tibbiyot markazi faoliyatini
transformatsiya qilish maqsadida:

11. “YURAK-QON TOMIR KASALLIKLARINING OLDINI OLISH VA DAVOLASH SIFATINI OSHIRISH
CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA” O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINING
QARORIDAN PARCHA
Aholiga ko‘rsatilayotgan kardiologik va kardiojarrohlik xizmatlari sifatini yaxshilash, hududlarda yurak-qon tomir kasalliklarining oldini
olish, barvaqt aniqlash va samarali davolash ishlarini kengaytirish, bemorlar uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, ularni zarur dori
vositalari bilan uzluksiz ta’minlash hamda Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi faoliyatini
transformatsiya qilish maqsadida:
1. Quyidagilar yurak-qon tomir kasalliklarining oldini olishda asosiy yo‘nalishlar etib belgilansin:
birlamchi tibbiyot muassasalari tomonidan davriy tibbiy ko‘riklarni yo‘lga qo‘yish hamda sog‘lom turmush tarzini keng targ‘ib qilish;
ehtiyojmand aholi qatlamlarini zarur dori vositalari bilan bepul ta’minlash;
hududlarda ko‘rsatilayotgan yuqori texnologik, kam invaziv kardiologik hamda kardiojarrohlik tibbiy xizmatlar ko‘lamini oshirish;
birlamchi bo‘g‘indagi mutaxassislarning kasbiy ko‘nikmalarini rivojlantirish va salohiyatini oshirish, sohada ilm-fanni rivojlantirish;
yurak-qon tomir kasalliklari bo‘lgan bemorlarga tibbiy xizmat ko‘rsatish tizimini raqamlashtirish.
2. Sog‘liqni saqlash tizimining birlamchi bo‘g‘inida aholi bilan bevosita mahallada ishlaydigan “tibbiyot brigadalari” va oilaviy
poliklinikalar rolini tubdan oshirish hamda yurak-qon tomir kasalliklarini erta aniqlash va ularning oldini olish maqsadida 2022 yildan
boshlab:
yiliga bir marta 18 yoshdan 40 yoshgacha bo‘lgan aholining salomatlik profilini (ovqatlanish xarakteri, tamakiga qaramlik, tana vazni
indeksi, arterial bosim, qondagi qand va xolesterin darajasi va boshqalar) baholash;
40 yoshdan oshgan aholini oilaviy poliklinika va tibbiyot brigadalari orqali yiliga kamida bir marta manzilli skrining tekshiruvlaridan
o‘tkazish;
yurak-qon tomir kasalliklari aniqlangan bemorlarning yagona elektron reyestrini yuritish hamda ushbu turdagi kasalliklari
mavjud “Ijtimoiy himoya yagona reyestri”da bo‘lgan 200 mingdan ziyod aholiga enalapril (Enalapril) dori vositasini bepul tarqatish;
ehtiyojga ko‘ra tuman (shahar) shifoxonalari laboratoriyalarini koagulometr uskunasi hamda zarur reaktivlar bilan to‘liq ta’minlash
yo‘lga qo‘yilsin.

12. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
www.uz.m.wkipediya.org
www.lex.uz
www.yuz.uz
www.cyberleninka.ru
www.undp.org
www.norma.uz