1.
Θεσσαλονίκη, 2022
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Τμήμα: Οικονομικών Επιστημών
2ος
Κύκλος Σπουδών: ΠΜΣ στα Οικονομικά
Μάθημα: Πολιτική Οικονομία
Η επίδραση της εισοδηματικής ανισότητας στην
οικονομική μεγέθυνση
Φοιτητής: Αλέξανδρος- Γεώργιος Κοτόπουλος
alexkoto@econ.auth.gr
Φοιτητής: Δημήτριος Σκορδής,
dtskordis@econ.auth.gr

2.
1
Εισαγωγή
Παρά την εκτενή υπάρχουσα βιβλιογραφία για την εισοδηματική ανισότητα και την
οικονομική ανάπτυξη, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική διαφωνία σχετικά με την
επίδραση της ανισότητας στην οικονομική ανάπτυξη. Οι υπάρχουσες έρευνες έχουν
δείξει θετική επίδραση, αρνητική επίδραση, ατεκμηρίωτα συμπεράσματα ή και καμία
επίδραση.
Αυτή η εργασία παρέχει μια περιεκτική βιβλιογραφική ανασκόπηση της σχέσης μεταξύ
της εισοδηματικής ανισότητας και της οικονομικής ανάπτυξης. Στη θεωρητική κατά
βάση βιβλιογραφία, εντοπίστηκαν διάφοροι μηχανισμοί βάσει των οποίων η
εισοδηματική ανισότητα συνδέεται με την οικονομική ανάπτυξη. Αυτοί οι μηχανισμοί
που περιγράφονται παρακάτω είναι (i) το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, (ii) το
επίπεδο της τεχνολογικής ανάπτυξης, (iii) οι κοινωνικοπολιτικές αναταραχές, (iv) το
ποσοστό αποταμίευσης, (v) η ατέλεια των πιστωτικών αγορών, (vi) η πολιτική
οικονομία, (vii) οι θεσμοί και (viii) το ποσοστό γονιμότητας. Με βάση τους
μηχανισμούς μετάδοσης αυτών των μοντέλων, διαπιστώσαμε ότι η σχέση μεταξύ της
εισοδηματικής ανισότητας και της ανάπτυξης μπορεί να είναι αρνητική, θετική ή
ασαφής. Έπειτα από την παράθεση της βιβλιογραφικής ανασκόπησης και των
μηχανισμών που περιγράφουν τη σύνδεση της εισοδηματικής ανισότητας και της
μεγέθυνσης, παρατίθενται τα συμπεράσματα.

3.
2
Βιβλιογραφική Ανασκόπηση
Σε όλες τις χώρες, η άνιση κατανομή του εισοδήματος και των πόρων μεταξύ του
πληθυσμού είναι η καθοριστική πρόκληση της εποχής μας. Τόσο στις ανεπτυγμένες
όσο και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, το άνοιγμα της ψαλίδας της εισοδηματικής
ανισότητας (όπως μετράται με τους δείκτες δεκαδικών και τον συντελεστή Gini με
βάση την καμπύλη Lorenz) μεταξύ πλουσίων και φτωχών βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα
και συνεχίζει να αυξάνεται Dabla- Norris et al., (2015). Όταν η εισοδηματική
ανισότητα γίνεται εξαιρετικά υψηλή, τροφοδοτεί την κοινωνική δυσαρέσκεια και
εγείρει τον κίνδυνο κοινωνικής και πολιτικής αναταραχής. Σε παρόμοιο ύφος η Alesina
(1994) και ο Perotti (1996) υποστηρίζουν ότι η υψηλή εισοδηματική ανισότητα,
«αυξάνει την πιθανότητα πραξικοπημάτων, επαναστάσεων, μαζικής βίας ή γενικότερα,
ευνοώντας την πολιτική αβεβαιότητα και απειλώντας τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, έχει
αρνητική επίδραση στις επενδύσεις και κατά συνέπεια, μειώνει το ρυθμό μεγέθυνσης».
Δεδομένου του ήδη υψηλού επιπέδου εισοδηματικής ανισότητας και των αυξητικών
τάσεων σε πολλές χώρες, μαζί με τις δυνητικά αρνητικές συνέπειες για τις οικονομίες,
διαπιστώσαμε ότι ένα σημαντικό κομμάτι της βιβλιογραφίας εξετάζει τα αίτια της
εισοδηματικής ανισότητας και τις συνέπειές της στην οικονομική ανάπτυξη. Μεταξύ
αυτών, ήταν οι θεωρητικές αναλύσεις της σχέσης ανισότητας-ανάπτυξης, οι οποίες
εντόπισαν διάφορους μηχανισμούς που συνδέουν την εισοδηματική ανισότητα με την
οικονομική ανάπτυξη. Αυτοί περιλαμβάνουν (i) το επίπεδο της οικονομικής
ανάπτυξης, (ii) το επίπεδο της τεχνολογικής ανάπτυξης, (iii) κοινωνικοπολιτικές
αναταραχές, (iv) το ποσοστό αποταμίευσης, (v) το μοντέλο των ατελών πιστωτικών
αγορών, (vi) την πολιτική οικονομία, (vii) τους θεσμούς και (viii) οι ποσοστό
γονιμότητας. Με βάση αυτά τα μοντέλα, διαπιστώθηκε ότι η σχέση μεταξύ της
εισοδηματικής ανισότητας και της οικονομικής μεγέθυνσης μπορεί να είναι αρνητική,
θετική ή ασαφής. Οι θεωρίες για το επίπεδο οικονομικής και τεχνολογικής ανάπτυξης
καταδεικνύουν ότι η σχέση μεταξύ ανισότητας και ανάπτυξης αλλάζει από θετική σε
αρνητική καθώς αυξάνεται το επίπεδο ανάπτυξης της οικονομίας. (Aghion etc., 1998,
Ahluwalia etc., 1976, Galor etc., 1997, Gupta etc., 1984, Helpman 1997, Kuznets, 1955,
Robinson 1976).
Τα ασαφή αποτελέσματα επαναλαμβάνονται επίσης από το μοντέλο κοινωνικής-
πολιτικής αναταραχής, το οποίο υποστηρίζει ότι η κοινωνικοπολιτική αναταραχή που
προκύπτει από την υψηλή εισοδηματική ανισότητα μπορεί είτε να εμποδίσει είτε να

4.
3
ωφελήσει την ανάπτυξη ( Barro 2000, Benhabib 1996). Επιπλέον, θεωρίες για την
πολιτική οικονομία( Alesina 1994, Duflo 2003, Baro 2000), την ατέλεια των
πιστωτικών αγορών Panniza (2002), των θεσμών ( Aghion et al., 1992, Banerjee 1993,
Chong et al., 2007) και του ποσοστού γονιμότητας (Aghion 1999, Bourguignon 1981)
αποδεικνύουν ότι η εισοδηματική ανισότητα σχετίζεται αρνητικά με την ανάπτυξη. Η
μόνη θεωρία που υποστηρίζει τη θετική σχέση μεταξύ της εισοδηματικής ανισότητας
και της ανάπτυξης είναι η θεωρία για το ποσοστό αποταμίευσης.
Η θεωρητική ανάλυση για την εύρεση της συσχέτισης μεταξύ ανισότητας-ανάπτυξης,
έχει εντοπίσει διάφορους μηχανισμούς μέσω των οποίων η εισοδηματική ανισότητα
συνδέεται με την οικονομική ανάπτυξη. Αυτοί οι μηχανισμοί παρατίθενται λεπτομερώς
παρακάτω:
Το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης
Οι πρώτοι ερευνητές διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ της εισοδηματικής ανισότητας και
της ανάπτυξης μέσα από το πρίσμα του αναπτυξιακού σταδίου της οικονομίας. Ο
Kuznets (1955) τεκμηρίωσε ότι η σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών στηρίζεται στο
επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης μιας χώρας, που σημαίνει ότι υπάρχει διαφορά στη
σχέση εισοδηματικής ανισότητας και ανάπτυξης, με θετική σχέση κατά το πρώιμο
στάδιο της οικονομικής ανάπτυξης και αρνητική σχέση κατά το στάδιο της ωρίμανσης.
Αυτό μπορεί να είναι αποδίδεται σε μετατοπίσεις εργασίας, από τον ένα τομέα σε έναν
άλλο πιο ανεπτυγμένο. Για παράδειγμα, όταν η εργασία μετακινείται από τον αγροτικό
τομέα σε άλλους τομείς της οικονομίας, το κατά κεφαλήν εισόδημα αυτών των ατόμων
αυξάνεται, καθώς οι δεξιότητές τους είναι σε ζήτηση σε αυτούς τους τομείς. Τα άτομα
που παραμένουν στον αγροτικό τομέα συνεχίζουν να έχουν χαμηλό εισόδημα,
επομένως η εισοδηματική ανισότητα αυξάνεται σε αυτό το στάδιο. Καθώς η οικονομία
αναπτύσσεται, με την εργασία να συνεχίζει να μετακινείται από τη γεωργία σε άλλους
τομείς, τα άτομα αυτά που παραμένουν στον αγροτικό τομέα θα έχουν υψηλότερα
εισοδήματα λόγω της χαμηλής προσφοράς εργασίας σε αυτόν τον τομέα. Έτσι, η
εισοδηματική ανισότητα μειώνεται σε αυτό το στάδιο. Ο Kuznets (1955) περιγράφει
τη σχέση αυτή ως ανεστραμμένη υπόθεση U, η οποία υποστηρίζει ότι η ανισότητα
τείνει να αυξάνεται κατά τα πρώιμα στάδια της οικονομικής ανάπτυξης και μειώνεται

5.
4
σε μεταγενέστερα στάδια. Αυτό το επιχείρημα υποστηρίζεται από τους Ahluwalia
(1976), Robinson (1976) και Gupta και Singh (1984).
Το Επίπεδο της τεχνολογικής Ανάπτυξης
Εκτός από την αλλαγή στους τομείς παραγωγής, οι Galor και Tsiddon (1997), Helpman
(1997) και Aghion et al. (1998) μελέτησαν τους μηχανισμούς που συνδέουν την
εισοδηματική ανισότητα με το αναπτυξιακό στάδιο της τεχνολογίας. Κατά το πρώιμο
στάδιο τεχνολογικής ανάπτυξης, καινοτόμες ιδέες στον οικονομικό τομέα οδηγούν σε
αυξήσεις της εισοδηματική ανισότητας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η νέα
τεχνολογία απαιτεί εργατικό δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης και κατάρτισης, η οποία
αυξάνει τους μισθούς σε αυτούς τους τομείς σε σύγκριση με εκείνους τους τομείς που
χρησιμοποιούν παλιά τεχνολογία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι εργαζόμενοι στον νέο
κλάδο να έχουν υψηλά κατά κεφαλήν εισοδήματα, ενώ όσοι εργάζονται στον κλάδο
με παλιά μηχανήματα συνεχίζουν να κερδίζουν χαμηλότερα εισοδήματα. Επομένως, η
εισοδηματική ανισότητα αυξάνεται κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων των
τεχνολογικών βελτιώσεων. Ωστόσο, καθώς η οικονομία κινείται προς μεταγενέστερο
στάδιο της τεχνολογικής ανάπτυξης, η εισοδηματική ανισότητα μειώνεται και ο λόγος
είναι ότι όσο περισσότερη εργασία μετατοπίζεται στον κλάδο χρησιμοποιώντας νέα
τεχνολογία, τα εισοδήματα όσων παρέμειναν στον κλάδο με παλιά τεχνολογία
αυξάνονται λόγω της χαμηλής προσφοράς εργασίας σε αυτόν τον τομέα. Ως εκ τούτου,
η διαφορά μισθών μεταξύ τους μειώνεται, οδηγώντας σε μείωση της εισοδηματικής
ανισότητας. Ο ρόλος της τεχνολογίας διερευνήθηκε περαιτέρω από ερευνητές που
επικεντρώθηκαν στην Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση (4IR). Με την εφαρμογή
σύγχρονων τεχνολογιών, η 4IR θα οδηγήσει στη συνεχή αυτοματοποίηση των
παραδοσιακών μεταποιητικών και βιομηχανικών διαδικασιών. Όπως τεκμηρίωσε ο
Krueger (1993), βελτιώσεις στην τεχνολογία διευρύνουν το χάσμα εισοδηματικής
ανισότητας στην αγορά εργασίας μεταξύ εξειδικευμένου και χαμηλής εξειδίκευσης
εργατικού δυναμικού, επειδή το εισόδημα του εργατικού δυναμικού υψηλής
εξειδίκευσης αυξάνεται ( αυτά τα άτομα βρίσκονται σε ζήτηση), ενώ οι εργάτες
χαμηλής εξειδίκευσης συνεχίζουν να κερδίζουν χαμηλά εισοδήματα. Με παρόμοιο
τρόπο, η 4IR είναι «προκατειλημμένη» ως προς τις δεξιότητες, γεγονός που οδηγεί σε
διεύρυνση του χάσματος εισοδηματικής ανισότητας. Με βάση αυτό το επιχείρημα, οι

6.
5
τεχνολογικές βελτιώσεις μπορεί να είναι επιβλαβείς για την ανάπτυξη, λόγω ανησυχιών
που προκαλούνται από την αυξανόμενη ανισότητα και ανεργία.
Κοινωνικοπολιτικές αναταραχές
Ορισμένες μελέτες υποστηρίζουν ότι η άνοδος των κοινωνικοπολιτικών αναταραχών,
που προέρχονται από την υψηλή εισοδηματική ανισότητα, μπορεί να επιβραδύνει την
ανάπτυξη ( Barro 2000, Benhabib et. al 1996). Στις πλούσιες χώρες με ακραία
εισοδηματική ανισότητα, εμφανίζονται υψηλά επίπεδα κοινωνικής αναταραχής που
αναγκάζουν τους ανθρώπους να συμμετέχουν σε απεργίες, εγκληματικότητα και άλλες
μη παραγωγικές δραστηριότητες. Αυτό συχνά οδηγεί σε σπατάλη των κρατικών πόρων
και διαταραχές και απειλούν την πολιτική σταθερότητα της χώρας. Προκαλεί
αβεβαιότητα στην κυβέρνηση και επιβραδύνει την παραγωγικότητα στην οικονομία,
αποθαρρύνοντας παράλληλα τις επενδύσεις.
Αντίθετα, η υψηλή εισοδηματική ανισότητα λόγω της αύξησης των
κοινωνικοπολιτικών αναταραχών μπορεί να προωθήσει την ανάπτυξη. Για τη μείωση
του αριθμού των απεργιών, της εγκληματικής δραστηριότητας, της αβεβαιότητας και
της πολιτικής αναταραχής, οι πολιτικοί ηγέτες ευνοούν την αναδιανομή από τους
πλούσιους στους φτωχούς, με τη μορφή μεταφοράς πληρωμών (μεταβιβαστικές
πληρωμές). Με τη σειρά του, αυτό δημιουργεί ένα δίχτυ ασφαλείας στον πληθυσμό για
την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης της κοινωνίας στην κυβέρνηση. Ως αποτέλεσμα,
τα επίπεδα αβεβαιότητας μειώνονται και οι επενδύσεις αυξάνονται, προκαλώντας
αύξηση στον ρυθμό ανάπτυξης μακροπρόθεσμα ( Barro 2000, Benhabib et. al 1996).
Ομοίως, οι Saint-Paul και Verdier (1993) αποδεικνύουν ότι, με την παρουσία υψηλής
εισοδηματικής ανισότητας, ο διάμεσος ψηφοφόρος ευνοεί τη μεταφορά πληρωμών
μέσω δημόσιων δαπανών, όπως η χρηματοδότηση της εκπαίδευσης. Αυτό, με τη σειρά
του, αυξάνει το ανθρώπινο κεφάλαιο και προσφέρει πρόσβαση στην εκπαίδευση στα
στρώματα χαμηλού εισοδήματος, προωθώντας έτσι την ανάπτυξη.

7.
6
Πολιτική Οικονομία
Τα μοντέλα πολιτικής οικονομίας δείχνουν ότι η υψηλή εισοδηματική ανισότητα
μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη (Alesina 1994, Barro 2000). Ο νόμος και η
κυβέρνηση διαδραματίζουν κρίσιμους ρόλους στην οικονομία, με την κυβέρνηση να
είναι υπεύθυνη για την ανακατανομή του εισοδήματος και των πόρων μεταξύ του
πληθυσμού. Αυτά τα μοντέλα αποκαλύπτουν ότι όταν το μέσο εισόδημα είναι
μεγαλύτερο από αυτό του μέσου ψηφοφόρου, οι άνθρωποι υποστηρίζουν την
αναδιανομή του εισοδήματος και των πόρων (από τους πλούσιους στους φτωχούς). Η
αναδιανομή πραγματοποιείται μέσω μεταφοράς πληρωμών και των δημόσιων
δαπανών, όπως μεταξύ άλλων, η ίδρυση εγκαταστάσεων υγείας και η κατασκευή
σχολείων. Αυτό το είδος αναδιανομής ωστόσο, μειώνει την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα,
αποθαρρύνοντας καινοτομία και επενδύσεις, προκαλώντας χαμηλή παραγωγικότητα
(Alesina 1994, Barro 2000). Επιπλέον, όταν υπάρχει υψηλή εισοδηματική ανισότητα,
ο πληθυσμός απαιτεί ίση κατανομή. Αυτό μερικές φορές οδηγεί σε ταραχές και άλλες
μη παραγωγικές δραστηριότητες που καθυστερούν την οικονομική ανάπτυξη.
Επιπλέον, παράγοντες όπως το «lobbying» και η αναζήτηση ενοικίων, που συχνά
συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της πολιτικής διαδικασίας, αποθαρρύνουν επίσης την
ανάπτυξη. Αυτό συμβαίνει όταν αυτοί που ανήκουν στην ανώτερη δεκαδική κατανομή
του εισοδήματος (top 10%) εμποδίζουν την αναδιανομή του εισοδήματος και των
πόρων στους φτωχούς, με αποτέλεσμα τη σπατάλη των κρατικών πόρων και τη
διαφθορά, που και τα δύο αυτά στοιχεία παρεμποδίζουν την οικονομική ανάπτυξη
μακροπρόθεσμα ( Banerjee & Duflo 2003, Panizza 2002).
Το μοντέλο ατελών πιστωτικών αγορών
Το μοντέλο ατελών πιστωτικών αγορών καταδεικνύει ότι η εισοδηματική ανισότητα
συνδέεται αρνητικά με την ανάπτυξη μέσω πιστωτικών αγορών (Banerjee, Duflo 2003,
Panniza 2002). Σε μια ατελή πιστωτική αγορά, ο υψηλός βαθμός εισοδηματικής
ανισότητας περιορίζει τους φτωχούς από την πρόσβαση σε πιστώσεις- δανεισμό. Η
ασύμμετρη πληροφόρηση είναι μία παράμετρος όπου ο δανειστής και ο δανειολήπτης
έχουν περιορισμένες πληροφορίες ο ένας για τον άλλον με αποτέλεσμα να
αναστέλλεται η ικανότητα του δανειζόμενου να πάρει σωστές αποφάσεις. Αυτό

8.
7
περιορίζει τη δυνατότητα δανεισμού και την απόδοση της επένδυσης. Επιπλέον, οι
ατελείς νόμοι δυσκολεύουν τους πιστωτές να εισπράξουν ληξιπρόθεσμα δάνεια, επειδή
ο νόμος μπορεί να προστατεύσει τα περιουσιακά στοιχεία του δανειολήπτη από την
ανάκτηση ως την εξασφάλιση. Τέτοιοι νόμοι περιορίζουν την είσπραξη του χρέους,
που οδηγεί σε δύσκολους όρους και προϋποθέσεις που αντιμετωπίζουν οι πιθανοί
πιστωτές. Αυτό απαγορεύει την πρόσβαση σε πίστωση για ορισμένα άτομα, ιδίως τους
φτωχούς. Δεδομένου ότι η επένδυση εξαρτάται από το επίπεδο εισοδήματος και
περιουσιακών στοιχείων που έχει ένα άτομο, οι φτωχοί (που έχουν μόνο εισόδημα για
την κάλυψη βασικών αναγκών) δεν είναι σε θέση να αντέξουν οικονομικά επενδυτικές
ευκαιρίες με υψηλές αποδόσεις (για παράδειγμα, να επενδύουν σε ανθρώπινο κεφάλαιο
ή περιουσία, μεταξύ άλλων). Για το λόγο αυτό, η εξαιρετικά υψηλή εισοδηματική
ανισότητα μειώνει τις επενδυτικές ευκαιρίες, οδηγώντας σε πτωτική ανάπτυξη
μακροπρόθεσμα.
Ποσοστό Αποταμίευσης
Υπάρχουσες μελέτες αναφέρουν ότι η εισοδηματική ανισότητα ασκεί θετική επίδραση
στην οικονομική ανάπτυξη μέσω των επιτοκίων αποταμίευσης (Aghion 1999,
Bourguignon 1981). Σύμφωνα με αυτές τις μελέτες, η αποταμίευση είναι συνάρτηση
του εισοδήματος. Όπως και το εισόδημα που αποκτάται αυξάνεται, άρα το ποσοστό
αποταμίευσης αυξάνεται και αντίστροφα. Με την παρουσία υψηλής εισοδηματικής
ανισότητας, οι πλούσιοι κερδίζουν υψηλά εισοδήματα που τους βοηθούν να
αποταμιεύουν περισσότερα, επειδή η οριακή τάση για αποταμίευση είναι σχετικά
υψηλή. Αυτό αυξάνει τις συνολικές αποταμιεύσεις, οδηγώντας σε αύξηση της
συσσώρευσης κεφαλαίου, ενισχύοντας έτσι την οικονομική ανάπτυξη μακροπρόθεσμα
(Aghion 1999, Barro 2000). Παράλληλα, αυτό το επιχείρημα, καταδεικνύει ότι η
ανακατανομή του εισοδήματος και των πόρων από πλούσιους σε φτωχούς, είναι
επιβλαβής για την ανάπτυξη. Τέτοιες ενέργειες μειώνουν το εισόδημα, τον πλούτο και
άλλους πόρους των πλουσίων, οδηγώντας σε μείωση της οριακής τάσης για
αποταμίευση. Ως αποτέλεσμα, οι συνολικές αποταμιεύσεις και επενδύσεις μειώνονται.

9.
8
Θεσμοί
Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η εισοδηματική ανισότητα εμποδίζει την ανάπτυξη μέσω
των θεσμών (Chong 2007, Hoff 2004). Οι θεσμοί διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην
ευημερία μιας χώρας, γιατί είναι η κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης και
της ανάπτυξης μακροπρόθεσμα (Acemoglu et al 2005). Η ποιότητα των θεσμών είναι
σημαντική για τα αποτελέσματα διανομής και ανάπτυξης. Η υψηλή εισοδηματική
ανισότητα δημιουργεί γόνιμο έδαφος για κακούς θεσμούς και επιδεινώνει την
ανισότητα και την αναποτελεσματικότητα, γεγονός που οδηγεί σε χαμηλούς ρυθμούς
ανάπτυξης μακροπρόθεσμα. Σε περίπτωση υψηλής εισοδηματικής ανισότητας, οι
πολιτικές αποφάσεις τείνουν να είναι μεροληπτικές εμπλουτίζοντας την ήδη πλούσια
μειονότητα, σε βάρος της πλειονότητας των φτωχότερων στρωμάτων. Αυτό έχει ως
αποτέλεσμα κακές πολιτικές, που οδηγούν σε υψηλό επίπεδο αναποτελεσματικότητας,
σπατάλης κρατικών πόρων, κοινωνικής δυσαρέσκειας και πολιτικής αστάθειας.
Διαιωνίζει περαιτέρω την ανισότητα και αναστέλλει την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα
Hoff (2004). Με βάση αυτό το επιχείρημα, οι κακοί θεσμοί τείνουν να συνδέονται με
ακραία ρεκόρ ανισότητας, αναποτελεσματικότητας και υπανάπτυξης. Αντίθετα, οι
καλά οργανωμένοι θεσμοί τείνουν να συνδέονται με χαμηλή ανισότητα,
παραγωγικότητα και οικονομική ανάπτυξη.
Το ποσοστό Γονιμότητας
Η εισοδηματική ανισότητα φαίνεται ότι επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη μέσω των
διαφορών στη γονιμότητα (De la Croix 2003). Αυτή η μελέτη τεκμηρίωσε ότι ένα
διευρυνόμενο χάσμα εισοδηματικής ανισότητας αυξάνει τις διαφορές στη γονιμότητα
μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών σε έναν πληθυσμό. Η ομάδα χαμηλού
εισοδήματος έχει συνήθως πολλά παιδιά, και τείνουν να επενδύουν λιγότερο στην
εκπαίδευση των παιδιών τους λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων. Σε αντίθεση, όσοι
ανήκουν στην ομάδα υψηλού εισοδήματος συνήθως έχουν λιγότερα παιδιά και
επενδύουν περισσότερο στην εκπαίδευσή τους. Επομένως, στην περίπτωση της
ακραίας εισοδηματικής ανισότητας, η υψηλή διαφορά γονιμότητας έχει αρνητικό
αντίκτυπο στο ανθρώπινο κεφάλαιο, οδηγώντας σε πτώση της οικονομικής ανάπτυξης.

10.
9
Συμπεράσματα
Αυτή η εργασία παρουσίασε μια περιεκτική βιβλιογραφική ανασκόπηση της σχέσης
μεταξύ της εισοδηματικής ανισότητας και της οικονομικής ανάπτυξης. Στη θεωρητική
βιβλιογραφία, εντοπίστηκαν διάφοροι μηχανισμοί, βάσει των οποίων η εισοδηματική
ανισότητα συνδέεται με την οικονομική ανάπτυξη και είναι το επίπεδο της οικονομικής
ανάπτυξης, το επίπεδο τεχνολογικής ανάπτυξης, κοινωνικοπολιτικές αναταραχές, η
πολιτική οικονομία, η ατέλεια των πιστωτικών αγορών, το ποσοστό αποταμίευσης, οι
θεσμοί και το ποσοστό γονιμότητας. Βάσει των παραπάνω μηχανισμών, διακρίνεται
ότι η σχέση μεταξύ της εισοδηματικής ανισότητας και της ανάπτυξης μπορεί να είναι
αρνητική, θετική ή ασαφής. Για παράδειγμα, με βάση το επίπεδο οικονομικής και
τεχνολογικής ανάπτυξης, η σχέση μεταξύ ανισότητας και ανάπτυξης είναι θετική και
γίνεται αρνητική όσο το επίπεδο της οικονομικής μεγέθυνσης προχωρά. Αναφέρθηκαν
ασαφή αποτελέσματα από το μοντέλο κοινωνικής-πολιτικής αναταραχής, δείχνοντας
ότι η αύξηση των κοινωνικοπολιτικών αναταραχών που προέρχονται από την
ανισότητα υψηλού εισοδήματος θα μπορούσε είτε να επιβραδύνει είτε να συμβάλει
στην ανάπτυξη. Επιπλέον, θεωρίες για την πολιτική οικονομία, την ατέλεια της
χρηματοπιστωτικής αγοράς, οι θεσμοί και το ποσοστό γονιμότητας, ανέφεραν ότι η
εισοδηματική ανισότητα σχετίζεται αρνητικά με την ανάπτυξη. Η μόνη θεωρία που
υποστήριξε τη θετική σχέση μεταξύ της εισοδηματικής ανισότητας και της ανάπτυξης
ήταν η θεωρία των ποσοστών αποταμίευσης.

11.
10
Βιβλιογραφία
1. Acemoglu, D., Johnson, S., & Robinson, J. A. (2005). Institutions as a fundamental
cause of long-run growth. Handbook of economic growth, 1, 385-472.
2. Aghion, P., Caroli, E., & Garcia-Penalosa, C. (1999). Inequality and economic
growth: the perspective of the new growth theories. Journal of Economic
literature, 37(4), 1615-1660.
3. Aghion, P., & Howitt, P. (1990). A model of growth through creative destruction.
4. Aghion, P., Howitt, P., & Violante, G. (1998). Technology, knowledge, and
inequality. Working Paper.
5. Ahluwalia, M. S. (1976). Inequality, poverty, and development. Journal of
development economics, 3(4), 307-342.
6. Alesina, A., & Rodrik, D. (1994). Distributive politics and economic growth. The
quarterly journal of economics, 109(2), 465-490.
7. Banerjee, A. V., & Duflo, E. (2003). Inequality and growth: What can the data
say?. Journal of economic growth, 8(3), 267-299.
8. Banerjee, A. V., & Newman, A. F. (1993). Occupational choice and the process of
development. Journal of political economy, 101(2), 274-298.
9. Barro, R. J. (2000). Inequality and Growth in a Panel of Countries. Journal of
economic growth, 5(1), 5-32.
10. Benhabib, J., & Rustichini, A. (1996). Social conflict and growth. Journal of
economic growth, 1(1), 125-142.
11. Bourguignon, F. (1981). Pareto superiority of unegalitarian equilibria in
Stiglitz'model of wealth distribution with convex saving function. Econometrica:
Journal of the Econometric Society, 1469-1475.
12. Chong, A., & Gradstein, M. (2007). Inequality and institutions. The Review of
Economics and Statistics, 89(3), 454-465.
13. Dabla-Norris, M. E., Kochhar, M. K., Suphaphiphat, M. N., Ricka, M. F., &
Tsounta, M. E. (2015). Causes and consequences of income inequality: A global
perspective. International Monetary Fund.
14. Gupta, G. S., & Singh, R. D. (1984). Income inequality across nations over time:
how much and why. Southern Economic Journal, 250-257.
15. Helpman, E. (Ed.). (1998). General purpose technologies and economic growth.
MIT press.

12.
11
16. Hoff, K., & Stiglitz, J. E. (2004). After the big bang? Obstacles to the emergence
of the rule of law in post-communist societies. American economic review, 94(3),
753-763.
17. Krueger, A. B. (1993). How computers have changed the wage structure: evidence
from microdata, 1984–1989. The Quarterly Journal of Economics, 108(1), 33-60.
18. Kuznets, S. (1955). Economic growth and income inequality. The American
economic review, 45(1), 1-28.
19. Robinson, S. (1976). A note on the U hypothesis relating income inequality and
economic development. The American economic review, 66(3), 437-440.
20. Sonin, K. (2003). Why the rich may favor poor protection of property
rights. Journal of comparative economics, 31(4), 715-731.