Зүрхний цочмог шигдээс

2. ǯÐÕÍÈÉ ÖÎ×ÌÎà ØÈÃÄÝÝÑÈÉÍ
ÝÌÍÝËǯÉÍ ÓÄÈÐÄÀÌÆ
Óëààíáààòàð, 2013
ÌÎÍÃÎËÛÍ ÌßÍÃÀÍÛ ÑÎÐÈËÒÛÍ ÑÀÍ
Ý Ð ¯ ¯ Ë Ì Ý Í Ä È É Í Ò ª Ñ ª Ë
ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ
ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÀÐ
ÝЯ¯Ë
ÌÝÍÄÈÉÍ ßÀÌ
ÄÝËÕÈÉÍ ÝЯ¯Ë
ÌÝÍÄÈÉÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀ

3. 2 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
ÀÃÓÓËÃÀ
ªìíºõ ¿ã ..................................................................................................................... 4
Òîâ÷èëñîí ¿ãèéí æàãñààëò ....................................................................................... 6
Îðøèë ........................................................................................................................ 7
A. ÓÄÈÐÒÃÀË ....................................................................................................... 7
À.1 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí òîäîðõîéëîëò ............................... 7
A.2 ªâ÷íèé êîä (Îëîí óëñûí Õ àíãèëàë) .......................................................... 7
A.3 Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã õýðýãëýã÷èä ........................................................ 7
A.4 Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéí çîðèëãî .............................................................. 8
A.5 Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã áîëîâñðóóëñàí îãíîî ........................................ 8
À.6 Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã øèíý÷ëýõ îãíîî ................................................ 8
À.7 Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã áîëîâñðóóëñàí õ¿ì¿¿ñèéí íýðñ,
àëáàí òóøààë ............................................................................................... 8
A.8 Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã õýëýëö¿¿ëæ áàòëóóëñàí áàéäàë ....................... 9
A.9 Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèíä àøèãëàãäñàí íýð òîìú¸î ................................. 9
A.10 Òàðõâàð ç¿éí ìýäýýëýë ................................................................................. 10
Á. ÌÅÍÅÆÌÅÍÒÈÉÍ ÀËÃÎÐÈÒÌ
(ÎÍÎØËÎÃÎÎ, ÝÌ×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÀËÃÎÐÈÒÌ) ......................................... 11
Â. ǯÐÕÍÈÉ ÖÎ×ÌÎà ØÈÃÄÝÝÑÈÉÍ ÀÍÃÈËÀË ÁÀ ÎÍÎØËÎÃÎÎ ........ 14
Â.1 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí àíãèëàë ......................................................... 14
Â.2 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí îíîøëîãîî .................................................... 15
Ã. ST ªÐêÃÄÑªÍ Ç¯ÐÕÍÈÉ ØÈÃÄÝÝÑÒÝÉ ªÂ×ÒªÍÈÉ
¯ÍÝËÃÝÝ ÁÀ ÝÌ×ÈËÃÝÝ ........................................................................... 19
Òîéì õýñýã ................................................................................................................ 19
Ã.1 Ýìíýëãèéí ÿàðàëòàé òóñëàìæèéí ìåíåæìåíò ........................................... 20
Ã.1.1 Ò¿ðãýí òóñëàìæèéí ¿éë÷èëãýý ..................................................................... 20
Ã.1.2 Óðüä÷èëñàí îíîøëîãîî áà ýðñäëèéí ¿íýëãýý ............................................ 21
Ã.1.3 Ýìíýëýãò õ¿ðãýõýýñ ºìíºõ øàòíû ÿàðàëòàé òóñëàìæ ................................ 22
Ã.2 Ýìíýëýãò õýâòýí ýì÷ë¿¿ëýõ ¿åèéí ýì÷èëãýý .............................................. 24
Ã.2.1 Òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã ñýðãýýõ ýì÷èëãýý ................................... 24
Ã.2.2 Òèòýì ñóäñàí äîòóóðõ ýì÷èëãýý .................................................................. 25
Ã.2.3 Á¿ëýí óóñãàõ ýì÷èëãýý ................................................................................. 26
Ã.2.4 Òèòýì ñóäàñíû ìýñ çàñàë ............................................................................ 28
Ã.2.5 Àíòèàãðåãàíò áà àíòèêîàãóëÿíò ýì÷èëãýý .................................................. 30
Ã.2.6 Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæ õîìñäîëûí ýñðýã ýìýí ýì÷èëãýý ..... 32
Ã.2.7 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã äóòàãäàë áà îâîðãî ............................................................ 32
Ã.2.8 Øèãäýýñèéí ìåõàíèê õ¿íäðýë¿¿ä ............................................................... 33
Ã.2.9 Ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë áà õîðèã ................................................................. 34
Ã.3 ÇÖØ-èéí ºâºðìºö õýëáýðèéí ìåíåæìåíò ................................................. 38
Ã.4 Õîæóó ¿åèéí õ¿íäðýëèéí ìåíåæìåíò .......................................................... 39
Ã.5 Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò ................................................................ 41
Ã.6 STÇØ-èéí ¿åèéí ýìíýëãèéí òóñëàìæèéí çîõèîí áàéãóóëàëò ................... 42

4. 3Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
Ä. ST ÑÅÃÌÅÍÒ ªÐêÃĪªÃ¯É ǯÐÕÍÈÉ ØÈÃÄÝÝÑÈÉÍ
¯ÍÝËÃÝÝ ÁÀ ÝÌ×ÈËÃÝÝ ........................................................................... 43
Òîéì õýñýã ................................................................................................................ 43
Ä.1 Îíîøëîãîî áà ýðñäëèéí ¿íýëãýý ............................................................... 45
Ä.2 Ýì÷èëãýý ....................................................................................................... 48
Ä.2.1 Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæèéí õîìñäîëûí ýñðýã ýì÷èëãýý ....... 48
Ä.2.2 Àíòèêîàãóëÿíò ýì÷èëãýý .............................................................................. 50
Ä.2.3 Àíòèàãðåãàíò ýì÷èëãýý ................................................................................ 52
Ä.2.4 Òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã ñýðãýýõ ýì÷èëãýý ................................ 53
Ä.3 Õ¿íäðýë¿¿ä áà òýäãýýðèéí ýì÷èëãýý ......................................................... 54
Ä.4 STïÉÇØ-èéí ºâºðìºö íºõöºë áàéäëûí ìåíåæìåíò ............................. 55
Ä.5 Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò ................................................................ 56
Ä.6 Ìåíåæìåíòèéí ñòðàòåãè ............................................................................. 57
ÍÎÌÇ¯É ................................................................................................................... 61
ÕÀÂÑÐÀËÒÓÓÄ ........................................................................................................ 62

5. 4 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
ªÌÍªÕ ¯Ã
ªíººäºð äýëõèéí óëñ îðíóóäàä òºäèéã¿é Ìîíãîë÷óóäûí
äóíäöóñíûäàðàëòèõñýëò,òàðõèíûõàðâàëò,ç¿ðõíèéøèãäýýñ
íü íèéò ºâ÷ëºë, íàñ áàðàëòûí òýðã¿¿ëýõ øàëòãààíóóäûí
íýã áîëñîîð áàéíà.
Ìàíàé îðíû õ¿í àìûí äóíä 2005, 2009 îíóóäàä õèéãäñýí
Õàëäâàðò áóñ ºâ÷èí (ÕÁª)-èé çîíõèëîí òîõèîëäîõ ýðñäýëò
õ¿÷èí ç¿éëñèéí øàòàëñàí “STEPS” ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýñ
õàðàõàä àíõäàã÷ ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë áîëîõ òàìõè òàòàõ,
àðõèéã õýòð¿¿ëýí õýðýãëýõ, õºäºë㺺íèé èäýâõèã¿é áàéäàë,
èë¿¿äýë æèí, òàðãàëàëòûí òàðõàëò, ò¿¿í÷ëýí çàâñðûí
õ¿÷èí ç¿éë áîëîõ àðòåðèéí äàðàëò èõñýëò, ÷èõðèéí øèæèí
õýâ øèíæ 2 çýðýã ºâ÷í¿¿äèéí òîõèîëäîë ºíäºð áàéíà. Äýýðõ
áàéäëààñ ¿çýõýä àíõäàã÷ áîëîí çàâñðûí ýðñäýëò õ¿÷èí
ç¿éëèéí íºëººë뺺ñ ¿¿ññýí òàðõèíû öî÷ìîã õàðâàëò, ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ¿åèéí
òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé áàéíà.
Áèä ÕÁª-íèéã áóóðóóëàõ çîðèëãîîð íîòîëãîîíä ñóóðèëñàí, ¿ð ä¿íòýé, ºðòºã çàðäàë
áàãàòàé, õàðèó àðãà õýìæýýí¿¿äèéã òîäîðõîé òºëºâëºëòòýéãýýð õýðýãæ¿¿ëæ áàéãààãèéí
íýã íü ÀÍÓ-ûí Çàñãèéí ãàçàð, Ìÿíãàíû Ñîðèëòûí Êîðïîðàöèéí ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã
òóñëàëöààòàé ìàíàé óëñàä õýðýãæèæ áóé Ìîíãîëûí Ìÿíãàíû Ñîðèëòûí ñàí (ÌÌÑÑ)-ãèéí
Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñºë þì.
Ýíýõ¿¿ òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä “Òàðõèíû õàðâàëò, ç¿ðõíèé
øèãäýýñèéí ¿åèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ” òºñëèéã Øàñòèíû íýðýìæèò Óëñûí
Ãóðàâäóãààð òºâ ýìíýëãèéã ò¿øèãëýí öîãö òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä
íèéö¿¿ëýí ¿ç¿¿ëýõ ýìíýëç¿éí øèíý÷èëñýí õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëæ áóñàä ýìíýëýã, ýð¿¿ë
ìýíäèéí áàéãóóëëàãóóäàä òóðøëàãà, çàãâàð áîëîõóéö îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý, ñýðãýýí
çàñàõ øèíýëýã àðãà òåõíèê, òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëýõýýð çîðèí àæèëëàæ áàéíà.
“Òàðõèíû õàðâàëò, ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ¿åèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ” òºñëèéí
çîðèëòóóä íü òàðõèíû öî÷ìîã õàðâàëò, ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ¿åèéí áîëîí õàðâàëò,
øèãäýýñèéí äàðààõ ñýðãýýí çàñàõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ õ¿íèé íººöèéí ìýäëýã, ÷àäâàð,
õàíäëàãûã ñàéæðóóëàõ, ýìíýëãèéí òîíîã òºõººðºìæ, òåõíèê òåõíîëîãèéí õ¿÷èí ÷àäëûã
íýìýãä¿¿ëæ äýëõèéí ò¿âøèíä õ¿ðýõ¿éö òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ ÿâäàë þì.
Òºñëèéí çîðèëòóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ íýã òîìîîõîí ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä äýëõèé
äàõèíä õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí, àíàãààõ óõààíû õàìãèéí ñ¿¿ëèéí ¿åèéí íîòîëãîîíä
ñóóðèëñàí “Òàðõèíû öî÷ìîã õàðâàëò”, “Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñ”, “Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí
ñýðãýýí çàñàõ” áîëîí “Òàðõèíû õàðâàëòûí ñýðãýýõ çàñàõ” ýìíýëç¿éí óäèðäàìæóóäûã
øèíýýð áîëîâñðóóëàõàä ìýäëýã ìýðãýæèë óð ÷àäâàðàà äàé÷ëàí àæèëëàñàí àæëûí
õýñãèéí ãèø¿¿ä, ýì÷, ýìíýëãèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä, ýðäýìòýä, ÌÌÑÑ-ãèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí
òºñëèéí áàã, ÄÝÌÁ-ûí çºâëºõ¿¿äýä ñàëáàðûí õàìò îëíû íýðèéí ºìíººñ áîëîí õóâèàñàà
÷èí ñýòãýëèéí òàëàðõëàà èëýðõèéëæ áàéíà.
Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí øàòëàë á¿ðò àæèëëàæ áóé ýì÷, ýìíýëãèéí ìýðãýæèëòýí,
ýðäýìòýí ñóäëàà÷èä, áàãø, îþóòíóóäàä ýíýõ¿¿ ýìíýëç¿éí óäèðäàìæóóä ìýäëýã
ìýðãýæëèéã íü äýýøë¿¿ëýõ ãàðûí àâëàãà áîëíî ãýäýãò èòãýë ä¿¿ðýí áàéíà.
Ýíýõ¿¿ ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ íü Ìîíãîë õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ,
ºâ÷ëºë ýíäýãäëèéã áóóðóóëàõàä ¿íýòýé õóâü íýìýð áîëíî ãýäýãò ýðãýëçýõã¿é áàéíà.
Ñàéí ¿éëñ á¿õýí äýëãýðýã!
Ìîíãîë Óëñûí çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í,
Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Ñàéä, ìîíãîëûí ìÿíãàíû
ñîðèëòûí ñàíãèéí óäèðäàõ çºâëºëèéí ãèø¿¿í,
àøó-íû äîêòîð Í.Óäâàë

6. 5Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
ªÌÍªÕ ¯Ã
Õàëäâàðò áóñ ºâ÷èí (ÕÁª) áîëîõ ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí, õàâäàð, ÷èõðèéí øèæèí,
àìüñãàëûí çàìûí àðõàã ºâ÷í¿¿ä íü Íîìõîí Äàëàéí Áàðóóí Á¿ñèéí (ÍÄÁÁ)
îðíóóäûí õóâüä õàëäâàðò ºâ÷íººñ èë¿¿ ýð¿¿ë ìýíäèéí òýðã¿¿ëýõ çýðãèéí
òóëãàìäñàí àñóóäàë áîëîîä áàéíà. ÍÄÁÁ-èéí óëñ îðíóóäàä ºäºð á¿ð 26 500
õ¿í ÕÁª-íèé óëìààñ íàñ áàðæ áàéãààãààñ 20 000 îð÷èì íü õºãæèæ áóé îðíóóäàä
òîõèîëäîæ áàéíà. ÄÝÌÁ-ûí 2002 îíû ¿ç¿¿ëýëòýýð Ìîíãîë óëñ òàðõèíû õàðâàëòûí
òîõèîëäîë ºíäºðòýé îðíû òîîíä áàãòñàí.
ÕÁª-íèé çîíõèëîõ áîëîí çàâñðûí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë¿¿äýýñ (òàìõè òàòàõ,
çîõèñã¿é õîîëëîëò, õºäºë㺺íèé èäýâõã¿é áàéäàë, àðõèíû õýðýãëýý, àãààðûí
áîõèðäîë, àðòåðèéí äàðàëò èõñýëò, ÷èõðèéí øèæèí) óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ
áîëîõóéö ãýæ ¿çäýã. Àðòåðèéí ãèïåðòåíçè íü òàðõèíû õàðâàëòûí 62%, ç¿ðõíèé
òèòýì ñóäàñíû ýìãýãèéí 49%-èéã òóñ òóñ ¿¿ñãýõ ¿íäñýí øàëòãààí áîëäîã. Õàðâàëò
áà ç¿ðõíèé øèãäýýñ íü õºäºëìºðèéí ÷àäâàð àëäàëò, íàñ áàðàëòûí ãîë øàëòãààí,
áèå äààñàí 2 òºðëèéí ýìãýã õèðíýý èæèë òºñòýé íýã øàëòãààíààð (ñóäàñíû
õàòóóðàë) ¿¿ñãýãääýã. Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò áîë ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýãòýé
ºâ÷òºíèé ýìãýã äàõèõ ýðñäëèéã áóóðóóëàõàä ¿ð ä¿íòýé àðãà õýìæýýíä òîîöîãääîã.
Ýíýõ¿¿ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòýä àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ, ýìýí áîëîí ìýñ
çàñëûí ýì÷èëãýýí¿¿äèéã õàìààðóóëàõ áà ýíý íü ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íèé ýðñäëèéã
áîäèòîéãîîð áóóðóóëæ ÷àäíà ãýæ ¿çäýã.
Äýëõèéí “ÕÁª-íèé óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò áà õÿíàëò”-ûí ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ
2008-2013 îíû ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº íü ÄÝÌÁ-ûí Òàìõèíû Õÿíàëòûí
Ñóóðü Êîíâåíöè, “Çîõèñòîé õîîëëîëò, èäýâõòýé õºäºë㺺í, Ýð¿¿ë ìýíä” ¿íäýñíèé
ñòðàòåãè, ÄÝÌÁ-ûí áóñàä áîäëîãûí áàðèìò áè÷ã¿¿ä äýýð ¿íäýñëýãäñýí. Ýíýõ¿¿
òºëºâëºãººòýé ÍÄÁÁ-ûí óëñ îðíóóäûí ÕÁª-íèé ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº
íÿãò óÿëäààòàé þì. ÕÁª-íèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñòýé òýìöýõýä Çàñãèéí ãàçðûí á¿õ
òàëûí îðîëöîî ÷óõàë áºãººä áîäëîãî íü îëîí ñàëáàðóóäûã òàòàí îðîëöóóëàõàä
÷èãëýãäýõ øààðäëàãàòàé.
Òàðõèíû õàðâàëò áà ç¿ðõíèé øèãäýýñèéã ýðò îíîøëîõ, ýì÷ëýõ, ¿ð ä¿íòýé
ñýðãýýí çàñàõ, äàõèëòààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ýð¿¿ë ìýíäèéí öîãö òóñëàìæ
¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð Ìîíãîëûí Ìÿíãàíû Ñîðèëûí Ñàí (ÌÌÑÑ)-ãèéí
Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñëèéí õ¿ðýýíä îëîí òàëûí ¿éë àæèëëàãààíóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ
áàéíà. ÄÝÌÁ, ÌÌÌÑ-ãèéí õîîðîíä áàéãóóëñàí ãýðýýíèé õ¿ðýýíä òàðõèíû
õàðâàëò, ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ýðò èëð¿¿ëýëò, ýì÷èëãýý, ñýðãýýí çàñàëò, äàõèëòààñ
ñýðãèéëýõ ýìíýëç¿éí óäèðäàìæóóäûã áîëîâñðóóëëàà.
Ýíýõ¿¿ óäèðäàìæèéã áîëîâñðóóëàõ íü òºñëèéí íýã òîìîîõîí ¿éë àæèëëàãàà
þì. Áèäíèé áîëîâñðóóëñàí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ ýì÷, ñóâèëàã÷, ýð¿¿ë ìýíäèéí
ìýðãýæèëòí¿¿äýä ¿ð ºãººæºº ºã÷, óëìààð õ¿í àìä ¿ç¿¿ëýõ ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ
¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõàä çîõèõ õóâü íýìðýý îðóóëíà ãýäýãò èòãýæ áàéíà.
Íèéò ýì÷, ìýðãýæèëòí¿¿äýä õ¿í àìäàà ýð¿¿ë ìýíäèéí ÷àíàðòàé, àþóëã¿é
òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýõ àæèë, ¿éëñäýý àìæèëò ãàðãàõûã õ¿ñýí åðººå!
ÄÝÌÁ-ÛÍ ÒªËªªËªÃ× ÌÌÑÑ-ÃÈÉÍ ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ÒªÑËÈÉÍ
ÇÀÕÈÐÀË, ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍÛ ÄÎÊÒÎÐ
ÑÓ ÍÞÓÍÒ-Ó À. ̪ÍÕÒÀÉÂÀÍ
ÄÝÌÁ-ÛÍ ÒªËªªËªÃ
ÑÓ ÍÞÓÍÒ-Ó
ÇÀÕÈÐÀË, ÀÍÀÃÀÀÕ Ó
À. ̪ÍÕÒÀÉÂÀÍ

7. 6 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
TÎÂ×ÈËÑÎÍ ¯ÃÑÈÉÍ ÒÀÉËÁÀÐ
ÀÄ ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÄÀÐÀËÒ
ÀÃ ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÃÈÏÅÐÒÅÍÇÈ
ÀÐÕ ÀÍÃÈÎÒÅÍÇÈÍ ÐÅÖÅÏÒÎÐÛÍ ÕÎÐÈÃËÎÃ×
ÀÕÔÑ ÀÍÃÈÎÒÅÍÇÈÍ ÕÓÂÈÐÃÀÃ× ÔÅÐÌÅÍÒÈÉà ÑÀÀÒÓÓËÀÃ×
ÁÍËÏ ÁÀÃÀ ÍßÃÒÐÀËÒÒÀÉ ËÈÏÎÏÐÎÒÅÉÍ
ÁÕ ÁÅÒÀ ÕÎÐÈÃËÎÃ×ËÎÃ×
ÁÒÑ ÁÀÐÓÓÍ ÒÈÒÝÌ ÑÓÄÀÑ
ÁÓÝ Á¯ËÝÍ ÓÓÑÃÀÕ ÝÌ×ÈËÃÝÝ
ÃÁÕÕ ÃÈÑÈÉÍ ÁÀÐÓÓÍ ÕªËÈÉÍ ÕÎÐÈÃ
ÃÇÕÕ ÃÈÑÈÉÍ Ç¯¯Í ÕªËÈÉÍ ÕÎÐÈÃ
ÄÝÌÁ ÄÝËÕÈÉÍ ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀ
ÅÇÍ ÅÂÐÎÏÛÍ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÍÈÉÃÝÌËÝÃ
ÇÄ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÄÓÒÀÃÄÀË
ÇÒÑ Ç¯¯Í ÒÈÒÝÌ ÑÓÄÀÑ
ÇÒÑÁ ǯ¯Í ÒÈÒÝÌ ÑÓÄÀÑÍÛ ÁÀÃÀÍÀ
ÇÕÀØ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÕÝÒ ÀÂÈÀÍ ØÈÍÆÈËÃÝÝ
ÇÕÄ Ç¯¯Í ÕÎÂÄËÛÍ ÄÓÒÀÃÄÀË
ÇÕÒ Ç¯¯Í ÕÎÂÄËÛÍ ÒÎÌÐÎË
ÇÖÁ ǯÐÕÍÈÉ ÖÀÕÈËÃÀÀÍ ÁÈ×ËÝÃ
ÇÖÄ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÖÎ×ÌÎà ÄÓÒÀÃÄÀË
ÇÖÒ Ç¯ÐÕÍÈÉ ÖÎÕÈËÒÛÍ ÒÎÎ
ÇÖØ ÇÖØ
ÇØ Ç¯ÐÕÍÈÉ ØÈÃÄÝÝÑ
ÁÌÃ ÁÀÃÀ ÌÎËÅÊÓËÒ ÃÅÏÀÐÈÍ
ÊÒ ÊÎÌÏÜÞÒÅÐÈÉÍ ÒÎÌÎÃÐÀÔÈ
ÊÔÊ ÊÐÅÀÒÈÍÔÎÑÔÎÇÈÍÀÇÀ
ËÄÃ ËÀÊÒÀÒÄÅÃÈÄÐÎÃÅÍÀÇÀ
ìì ÌÓÁ ìèëëåìèòð ̪ÍÃªÍ ÓÑÍÛ ÁÀÃÀÍÀ
STÇØ ST ÑÅÃÌÅÍÒ ªÐêÃÄÑªÍ ÇØ
STïÉÇØ ST ÑÅÃÌÅÍÒ ªÐêÃĪªÃ¯É ÇØ
ÒÑÄÝ ÒÈÒÝÌ ÑÓÄÑÀÍ ÄÎÒÓÓÐÕ ÝÌ×ÈËÃÝÝ
ÒÑÌÑ ÒÈÒÝÌ ÑÓÄÀÑÍÛ ÌÝÑ ÇÀÑÀË
ÓÃÒÝ ÓËÑÛÍ ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀРҪ ÝÌÍÝËÝÃ
ÓÍÒÝ ÓËÑÛÍ ÍÝÃįÃÝÝРҪ ÝÌÍÝËÝÃ
ÓÕÒÝ ÓËÑÛÍ ÕΨÐÄÓÃÀÀРҪ ÝÌÍÝËÝÃ
ÕÁª ÕÀËÄÂÀÐÒ ÁÓÑ ªÂ×ÈÍ
ÕÕÓÑ ÕÎÂÄÎË ÕÎÎÐÎÍÄÛÍ ÓÐÄ ÑÀËÀÀ
ÖÕ ÖÀÖÀËÒÛÍ ÕÝÌÆÝÝ
ÝÌØÓÈÑ ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ØÈÍÆËÝÕ ÓÕÀÀÍÛ ÈÕ ÑÓÐÃÓÓËÜ
ÝÌß ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ßÀÌ

8. 7Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
ÎÐØÈË
Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñ (ÇÖØ) íü õàëäâàðò áóñ ºâ÷íèé íàñ áàðàëòûí òýðã¿¿ëýõ
øàëòãààíû íýã áºãººä îëîí îðîíä ýð¿¿ë ìýíäèéí òóëãàìäñàí àñóóäàë õýâýýð
áàéñààð áàéíà. Äýëõèéä æèë á¿ð 32 ñàÿ õ¿í ÇÖØ-ýýð ºâäºæ, òýäãýýðýýñ 2,5 ñàÿ
íü íàñ áàðäàã. ÀÍÓ-ä 20 ñåêóíä òóòàìä 1 õ¿í ç¿ðõíèé øèãäýýñ (ÇØ)-ýýð ºâäºæ,
íýã ìèíóò òóòàìä 1 õ¿í øèãäýýñýýð íàñ áàðæ áàéãààã ñòàòèñòèêèéí ä¿í ìýäýý
õàðóóëñàí.
Ìàíàé îðíû õóâüä ÇÖØ-èéí ýðò îíîøëîãîîíû ò¿âøèí õàíãàëòã¿é (38.9%),
òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýýíèé õ¿ðòýýìæ áàãà,
ìºðäºæ áàðèìòëàõ îíîøëîãîî ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæã¿é çýðýã íü ÇÖØ-èéí
ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã øèíýýð áîëîâñðóóëàõ ¿íäýñëýë áîëñîí þì. ÇÖØ-èéí
¿åèéí ýìíýëãèéí òóñëàìæèéí ãîë çîðèëãî íü òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã
áîãèíî õóãàöààíä ýðãýí ñýðãýýõýä îðøäîã.
Ýíýõ¿¿ ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã Ýð¿¿ë Ìýíäèéí ßàì (ÝÌß)-íû àæëûí õýñýã
Äýëõèéí Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Áàéãóóëëàãà (ÄÝÌÁ)-ûí äýìæëýãòýéãýýð õàìòðàí
áîëîâñðóóëëàà. ÝÌß-íû àæëûí õýñýãò ÝÌØÓÈÑ, Óëñûí Ãóðàâäóãààð Òºâ Ýìíýëýã,
Óëñûí Õî¸ðäóãààð Òºâ Ýìíýëýã, Óëñûí Íýãä¿ãýýð Òºâ ýìíýëýã, Ñîíãèíî õàéðõàí
ä¿¿ðãèéí Íýãäñýí Ýìíýëýã, Ìîíãîëûí Ç¿ðõíèé Õîëáîî (ÌÇÕ), “Õ¿ì¿¿í” õóâèéí
ýìíýëýã, Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Òåõíîëîãèéí Ñóðãóóëü, Ìîíãîëûí ìÿíãàíû ñîðèëòûí
ñàíãèéí (ÌÌÑÑ) Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñºë ãýñýí áàéãóóëëàãóóäûí òºëººëºë îðæ
àæèëëàñàí. ¯íäýñíèé óäèðäàìæèéã îëîí óëñàä õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí (Åâðîïûí
Ç¿ðõíèé Íèéãýìëýã, ÄÝÌÁ) ÇÖØ-èéí îð÷èí ¿åèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæóóä äýýð
òóëãóóðëàí áîëîâñðóóëñàí.
Ýíýõ¿¿ óäèðäàìæ íü ÇÖØ-èéí ìåíåæìåíòèéí àëãîðèòì, àíãèëàë áà îíîøëîãîî,
ST ñåãìåíò ºðãºãäñºí áà ST ñåãìåíò ºðãºã人ã¿é ÇÖØ-òýé ºâ÷òºíèé ¿íýëãýý áà
ýì÷èëãýý ãýñýí ¿íäñýí á¿ëã¿¿äýýñ á¿ðäñýí. ST ñåãìåíò ºðãºãäñºí ÇØ (STÇØ) íü
ST ñåãìåíò ºðãºã人ã¿é ÇØ (STïÉÇØ)-ýýñ ýì÷èëãýýíèé àðãà áàðèëààð íèëýýä
ÿëãààòàé áîëîõûã îíöëîí òýìäýãëýñýí þì.
À. ÓÄÈÐÒÃÀË
À.1. Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí òîäîðõîéëîëò
Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæ öî÷ìîãîîð õîìñäîñíîîñ ¿õæëèéí ãîëîìò
¿¿ñýõèéã ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñ (ÇÖØ) ãýíý.
À.2. ªâ÷íèé êîä (îëîí óëñûí X àíãèëàë): I21-I23 (õàâñðàëò 1)
À.3. Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã õýðýãëýã÷èä:
 Ç¿ðõíèé ýì÷
 Äîòðûí ýì÷
 Åðºíõèé ìýðãýæëèéí ýì÷
 ªðõèéí ýì÷
 Ò¿ðãýí òóñëàìæèéí ýì÷
 Ñýõýýí àìüäðóóëàõ òàñãèéí ýì÷
 Àíãèîãðàôèéí ýì÷

9. 8 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
 Òóõàéí ÷èãëýëýýð àæèëëàæ áóé òºðèéí áà òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà
 Èðãýä
 Ñóâèëàã÷
À.4. Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéí çîðèëãî:
ÇÖØ-èéí òàëààðõ ýì÷, ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíû áà èðãýäèéí ìýäëýãèéã
äýýøë¿¿ëýí, ýðò èëð¿¿ëýëò, îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý, õÿíàëòûã ñàéæðóóëñàíààð
ºâ÷ëºë áà íàñ áàðàëòûã áóóðóóëàõàä îðøèíî.
À.5. Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã áîëîâñðóóëñàí îãíîî: 2012 îí
À.6. Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã øèíý÷ëýõ îãíîî: 2016 îí
À.7. Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã áîëîâñðóóëñàí õ¿ì¿¿ñèéí íýðñ, àëáàí òóøààë
Íýð Àëáàí òóøààë
ª.Öîëìîí
ÝÌØÓÈÑ-èéí ç¿ðõ ñóäàñíû òýíõìèéí àõëàõ áàãø, Óëñûí
Õî¸ðäóãààð Òºâ Ýìíýëãèéí ç¿ðõ ñóäàñíû çºâëºõ ýì÷
Áþíã-×óë ×àíã
ÄÝÌÁ-ûí çºâëºõ, Ñîëîíãîñ óëñûí Èîíñåéí Èõ Ñóðãóóëèéí
Ñåâåðåíñ Ç¿ðõ Ñóäàñíû Òºâèéí äàðãà
Ä. Íàðàíòóÿà ÄÝÌÁ-ûí ìýðãýæèëòýí, “Õàðâàëò áà ç¿ðõíèé øèãäýýñ òºñºë”
Ç.Ëõàãâàñ¿ðýí
Óëñûí Ãóðàâäóãààð Òºâ Ýìíýëãèéí àíãèîãðàôèéí îíîøëîãîî
ýì÷èëãýýíèé òàñãèéí çºâëºõ ýì÷
Ä.Çóëãýðýë ÝÌØÓÈÑ-èéí ç¿ðõ ñóäàñ-ðåâìàòîëîãèéí òýíõìèéí ýðõëýã÷
À.ªëçèéõóòàã Ìîíãîëûí Ç¿ðõíèé Õîëáîîíû åðºíõèéëºã÷
Ä.Ñýðæýý
Óëñûí Ãóðàâäóãààð Òºâ Ýìíýëãèéí ç¿ðõ ñóäàñíû òàñãèéí
çºâëºõ ýì÷
Ä.Öýãýýíæàâ,
Óëñûí Ãóðàâäóãààð Òºâ Ýìíýëãèéí ç¿ðõíèé ìýñ çàñëûí
çºâëºõ ýì÷
Ã.Äýæýýõ¿¿ “Õ¿ì¿¿í” ýìíýëãèéí çàõèðàë
Õ.Òóÿà
Óëñûí Ãóðàâäóãààð Òºâ Ýìíýëãèéí ç¿ðõ ñóäëàëûí òàñãèéí
ýì÷
×.Ýíõòóóë
Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Òåõíîëîãèéí Ñóðãóóëèéí äîòîð ñóäëàëûí
òýíõìèéí áàãø
Á.Áàòáîëä,
Óëñûí Íýãä¿ãýýð Òºâ Ýìíýëãèéí ç¿ðõ ñóäàñíû òàñãèéí
ýðõëýã÷
Ð.Öýâýëìàà,
Óëñûí Ãóðàâäóãààð Òºâ Ýìíýëãèéí ç¿ðõ ñóäàñíû òàñãèéí
ýðõëýã÷
Ï.Îòãîíòóíãàëàã
Ñîíãèíî Õàéðõàí Ä¿¿ðãèéí Íýãäñýí Ýìíýëãèéí ç¿ðõ ñóäàñíû
ýì÷

10. 9Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
Ö.Äàìäèíñ¿ðýí
Óëñûí Ãóðàâäóãààð Òºâ Ýìíýëãèéí àíãèîãðàôèéí îíîøëîãîî
ýì÷èëãýýíèé òàñãèéí ýðõëýã÷
Õ.Áàòìÿãìàð Óëñûí Ãóðàâäóãààð Òºâ Ýìíýëãèéí ç¿ðõ ñóäàñíû ýì÷ ýì÷
Ë.Ýðäýíýõ¿¿ Óëñûí Õî¸ðäóãààð Òºâ Ýìíýëãèéí ç¿ðõ ñóäàñíû ýì÷
Ã.Ãýðýëòóÿà Óëñûí Ãóðàâäóãààð Òºâ Ýìíýëãèéí ç¿ðõ ñóäàñíû ýì÷
Ö.Áóðìàà
Ñòàíäàðò õýìæèë ç¿éí ãàçàð, Ýð¿¿ë ìýíäèéí àñóóäàë
õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí
Í.Îþóíáèëýã ÌÌÑÑ-ãèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñëèéí áàãèéí àõëàã÷
Ñàëèê Ðàì Ãîâèíä
ÄÝÌÁ-ûí ÕÁª-íèé áàãèéí àõëàã÷, íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí
ìýðãýæèëòýí
À.8. Ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã õýëýëö¿¿ëæ áàòëóóëñàí áàéäàë:
Õóðàë/áàéãóóëëàãà Õàðèóöàõ õ¿í
ÇÖØ-èéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã
áîëîâñðóóëàõ ÝÌß-íû äýðãýäýõ àæëûí äýä
õýñãèéí õóðàë
( 2011 îíû 11 ñàðààñ 2012 îíû 10 ñàð )
Àæëûí õýñãèéí àõëàã÷
ª.Öîëìîí
ÇÖØ-èéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæèéã õýëýëöýõ
çºâëºëäºõ óóëçàëò,
(2011 îíû 12-ð ñàðûí 20)
ÝÌß-íû ýìíýëãèéí òóñëàìæèéí
áîäëîãûí õýðýãæèëòèéã
çîõèöóóëàõ ãàçðûí äàðãà
Ä. Ãîí÷èãñ¿ðýí
ÝÌØÓÈÑ-èéí íýð òîìú¸îíû çºâëºëèéí õóðàë
(2012 îíû 3 ñàðûí 9)
ÝÌØÓÈÑ-èéí Íýð òîìú¸îíû
çºâëºëèéí äàðãà, ïðîôåññîð,
Ã.Öàãààíõ¿¿
Ìîíãîëûí ç¿ðõíèé ýì÷ íàðààñ ¿íäýñíèé
óäèðäàìæèéã õýëýëöýõ óóëçàëò ñåìèíàð
( 2012 îíû 9 ñàðûí 13-14)
Ä.Íàðàíòóÿà, ÄÝÌÁ-ûí
ìýðãýæèëòýí
Áþíã-×óë ×àíã, ÄÝÌÁ-ûí çºâëºõ
ÝÌß-íûäîòðûíìýðãýæëèéíñàëáàðçºâëºëèéí
õóðàë
(2012 îíû 09 ñàðûí 18)
ÝÌß-íû Äîòðûí ìýðãýæëèéí
ñàëáàð çºâëºëèéí äàðãà,
àêàäåìè÷, ïðîôåññîð,
Á.Öýðýíäàø
ÝÌß-íû óäèðäëàãûí çºâëºëèéí õóðàë
(2012 îíû 11 ñàðûí 15)
ÝÌß-íû òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí
äàðãà Æ. Õàòàíáààòàð
À.9. Ýìíýë ç¿éí óäèðäàìæèíä àøèãëàãäñàí íýð òîìú¸î
STÇØ (ST segment Elevation Myocardial Infarction-STMI) ãýäýã íü ÇÖØ-èéí
íýã õýëáýð áºãººä ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæ õîìñäîëûí ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýãýýð
èëýð÷, ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã (ÇÖÁ)-ò ST ñåãìåíò ãîë÷ òýíõëýãýýñ äýýø
ºðãºãäñºí áàéäëààð èëýðäýã.
STïÉÇØ (Non ST segment Elevation Myocardial Infarction-non-STMI) ãýäýã íü
ÇÖØ-èéí ººð íýãýí õýëáýð áºãººä ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæ õîìñäîëûí ýìíýëç¿éí
øèíæ òýìäýãýýð èëýð÷, ÇÖÁ-ò ST ñåãìåíò ºðãºã人ã¿é áàéíà.

11. 10 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
Òèòýì ñóäàñíû öî÷ìîã õàìøèíæ (Acute Coronary Syndrome) íü òèòýì ñóäàñ
á¿ëýíãýýð ãýíýò áºãëºðñºíèèé óëìààñ ¿¿ñýõ õàìøèíæ þì. Ýíýõ¿¿ õàìøèíæèéí
õ¿ðýýíä STÇØ, STïÉÇØ, òîãòâîðã¿é ÿâöòàé öýýæíèé áàõ ãýñýí ãóðâàí ýìãýã
áàãòàíà.
Òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéí ñýðãýëò (Coronary Reperfusion) ãýäýã íü
öóñàí õàíãàìæèéí õîìñäîëòîé ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæ ýðãýí ñýðãýõèéã
õýëíý.
Òèòýì ñóäàñíû ýðãýí ñýðãýëò (Coronary Revascularazation) ãýäýã íü ñóäàñíû
õàòóóðàëòàé ºâ÷òºíèé òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã äàõèí ñýðãýýõ çîðèëãîîð
õèéãääýã ýì÷èëãýýíèé àæèëáàð þì (òèòýì ñóäàñíû ìýñ çàñàë, òèòýì ñóäñàí
äîòóóðõ ýì÷èëãýý, òèòýì ñóäñàíä òýëýã÷ òàâèõ ).
Òèòýì ñóäñàí äîòóóðõ ýì÷èëãýý (ÒÑÄÝ) (Percutanious Coronay Intervension)
ãýäýã íü õýò íàðèéññàíààñ, ýñâýë á¿ëýíãýýñ áºãëºðñºí òèòýì ñóäàñíû öóñàí
õàíãàìæèéã ñýðãýýõýä ÷èãëýãäñýí àæèëáàð áà òèòýì ñóäàñíû íºõºí ñýðãýýëò ãýæ
ººðººð ÷ áàñ íýðëýäýã.
Á¿ëýí óóñãàõ ýì÷èëãýý (ÁÓÝ) (Thrombolytic therapy) ãýäýã íü ñóäñàí äîòîðõ
á¿ëýíã òóñãàé ýìèéí áîäèñûí òóñëàìæòàé óóñãàõ ýì÷èëãýý þì.
Òèòýì ñóäàñíû ìýñ çàñàë (ÒÑÌÇ) (Coronary Artery By pass Graft ) ãýäýã íü
ãîë ñóäàñ áà òèòýì ñóäàñíû õîîðîíä ñóäàñ çàëãàõ ìýñ çàñëûí õàãàëãàà þì.
À.10. Òàðõâàð ç¿éí ìýäýýëýë
ÇØ íü äýëõèé äàõèíàà õºäºëìºðèéí ÷àäâàð àëäàëòûí áà íàñ áàðàëòûí
òýðã¿¿ëýõ øàëòãààíû íýã ìºí. Îëîí îðîíä ýð¿¿ë ìýíäèéí òóëãàìäñàí àñóóäàë
õýâýýð áàéñààð áàéíà. Äýëõèéä æèë á¿ð 32 ñàÿ õ¿í ÇØ-ýýð ºâäºæ, 2.5 ñàÿ õ¿í
íàñ áàðäàã. ÀÍÓ-ä 20 ñåêóíä òóòàìä 1 õ¿í øèãäýýñýýð ºâäºæ, íýã ìèíóò òóòàìä 1
õ¿í øèãäýýñýýð íàñ áàðæ áàéãààã ñòàñòèêèéí ä¿í ìýäýý õàðóóëñàí. ÀÍÓ-ä 2001
îíä ÇØ-èéí åðºíõèé ºâ÷ëºë 100.000 õ¿í àìä 600 áàéæýý. ªâ÷ëºë íàñíû õóâüä
ÿëãààòàé áºãººä íàñ àõèõ òóòàì èõñýõ õàíäëàãàòàé áàéíà. ªâ÷ëºë õ¿éñíèé õóâüä
ÿëãààòàé. Äýëõèéí ºíäºð õºãæèëòýé îðîí ÀÍÓ-ä 100,000 õ¿í àìä íîîãäîõ ºâ÷ëºë
30 - 69 íàñíû ýðýãòýé÷¿¿äýä 600, ýìýãòýé÷¿¿äýä 200 áàéæýý. Ãýâ÷ ºíºº ¿åä
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ºâ÷ëºë èõñýæ, õ¿éñíèé ÿëãàà áàãàñàæ áàéãààã ñóäëàà÷èä îíöîëæ
áàéíà.
Ìîíãîë÷óóäûí õóâüä íàñ áàðàëòûí òýðã¿¿ëýõ øàëòãààí (36.8%) íü öóñíû
ýðãýëòèéí òîãòîëöîîíû ýìãýã þì. Öóñíû ýðãýëòèéí òîãòîëöîîíû íàñ áàðàëòûí
¿íäñýí øàëòãààíû íýã íü ÇÖØ áèëýý. Ìàíàé îðíû õ¿í àìûí äóíäàõ ÇÖØ-èéí
åðºíõèé ºâ÷ëºë 2000 îíû áàéäëààð 100.000 õ¿í àìä 58 áàéâ. ¯íäýñíèé ýð¿¿ë
ìýíäèéí ¿ç¿¿ëýëòýýñ õàðàõàä öóñíû ýðãýëòèéí òîãòîëöîîíû ýìãýãèéí òàðõàëò
2008 îíä 10 000 õ¿í àìä 502 íîîãäîæ áàéñàí áîë 2009 îíä 679 áîëæ ºñ÷ýý.
ªíäºð, äóíä óóëûí á¿ñýä, õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàðüöàíãóé äóòàãäàëòàé, ýðñ òýñ óóð
àìüñãàëòàé îð÷èíä õ¿í àìûíõ íü çîíõèëîõ õýñýã íü àìüäàðäàã ìàíàé óëñàä ÇØ
ºâ÷íèé øàëòãààí áîëîí ò¿¿íèé ýìíýë ç¿é õýðõýí èëýð÷ áóéã ìàíàé ñóäëàà÷èä
ñóäëàí òîãòîîñîí áàéäàã. Ìîíãîë÷óóäûí äóíä òèòýì ñóäñàíäàà á¿ëýíãèéí
áºãëºðºëã¿é ¿åä ÇØ ¿¿ñýõ íü á¿ëýíãýýð áºãëºð÷ ¿¿ñýõýýñ èë¿¿ òîõèîëäîæ, ÇØ-
èéí ýìíýë ç¿é ñîíãîäîã áóñ õýëáýðýýð õàâñðàí èëðýõ íü ýëáýã, ç¿¿í õîâäëûí
ºìíºä õàíûí øèãäýýñ, ìºí Q ø¿äòýé øèãäýýñ äàâàìãàéëàí èëýð÷, ÇØ õàðüöàíãóé
õºíãºí ÿâöòàé áàéâ (Ä. Íàðàíòóÿà 2001).

12. 11Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
ÇØ-èéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíä äýâøèëòýò òåõíîëîãè Ìîíãîëä 1997 îíîîñ
íýâòýð÷, òèòýì ñóäàñíû äîòóóð îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýã õèéõ áîëñîí þì. Òèòýì
ñóäàñíû äîòîð òýëýã÷èéã òàâüæ ýì÷ëýõ àðãà 2000 îíîîñ ýõëýí íýâòýð÷, ç¿ðõíèé
öóñàí õàíãàìæ äóòàãäëûí ¿íäñýí ýì÷èëãýý áîëñîí. Ìîíãîë õ¿íèé àìüäðàëûã
õàìãààëæ, àìüäðàëûí ÷àíàðûã íü äýýøë¿¿ëæ áàéãàà áèëýý. Ìàíàé ñóäëàà÷äûí
719 ºâ÷òºíä õèéñýí ñóäàëãààãààð òèòýì ñóäñàí äîòóóðõè ýì÷èëãýý (ÒÑÄÝ)-íèé
¿ð ä¿í 92.9% áàéæ, ÒÑÄÝ-íèé ýðò ¿åèéí õ¿íäðýë ºâ÷òºíèé 3.2%-ä, õîæóó ¿åèéí
õ¿íäðýë 13.1%-ä èëýð÷, 7.1% íü íàñ áàðæýý (Ä. Öýãýýíæàâ, Ç.Ëõàãâàñ¿ðýí áà
áóñàä 2011).
Ìîíãîë óëñûí õýìæýýíä ÇÖØ-èéí òàðõâàð ç¿éãýýð ñóäàëãààíû äîðâèòîé àæèë
õèéãäýýã¿é, øèíæëýõ óõààíû ¿íäýñëýëòýé ñóóðü òîîí ¿ç¿¿ëýëò ºíººã õ¿ðòýë
áàéõã¿é áàéíà.
Óëñûí òºâ ýìíýëã¿¿äýä ººðñäèéí ýìíýëýãò õýâòýí ýì÷ë¿¿ëñýí ÇÖØ-èéí
òîõèîëäëóóäûí òàëààð ñóäàëñàí áàéäàã (ª.Öîëìîí, Á.Ñýëýíãý 2011).
Á. ÌÅÍÅÆÌÅÍÒÈÉÍ ÀËÃÎÐÈÒÌ
(ÎÍÎØËÎÃÎÎ, ÝÌ×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÀËÃÎÐÈÒÌ)
Öýýæíèé ºâäºëòØèíæ òýìäýã
Óðüä÷èëñàí îíîø Òèòýì ñóäàñíû öî÷ìîã õàìøèíæ
ÇÖÁ
ST ñåãìåíò
ºðãºãäñºí
ST ñåãìåíòèéí
áóóëò, ñºðºã Ò
Õýâèéí
Ëàáîðàòîðèéí
øèíæèëãýý
STÇØÒºãñãºëèéí îíîø
Òðîïîíèí
èõýññýí
STïÉÇØ
Òðîïîíèí
èõñýýã¿é
ÇÖØ-ã ¿ã¿éñãýíý.
Òîãòâîðã¿é
öýýæíèé áàõ
áàéæ áîëíî
Çóðàã 1. ÇÖØ-èéí îíîøëîãîîíû àëãîðèòì*
* Ýõ ñóðâàëæ: ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of non-ST-segment elevation
acute coronary syndromes(2007)

13. 12 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
Öýýæíèé ºâäºëòòýé
ºâ÷òºí ýì÷èä ¿ç¿¿ëýõ
ÇÖÁ-èéã 10 ìèíóòûí äîòîð õèéõ
ÇÖÁ-èéí ≥2 õîëáîëòîä ST
ñåãìåíò ºðãºãäñºí ýñýõ
Ýìíýëãèéí íºõöºëä
äàõèí ¿íýëýõ
ßàðàëòàé òóñëàìæ:
ÌÎÍÀ**
2 öàãèéí äîòîð ÒÑÄÝ-ã
õèéõ áîëîìæòîé ýñýõ
ÁÓÝ õèéõýä ýñðýã çààëò
áèé ýñýõèéã òîäðóóëàõ
ÒÑÄÝ õèéõ òàëààð
äàõèí õýëýëöýõ
ÒÑÄÝ õèéõ
ÁÓÝ õèéõ
Òèéì
Òèéì
Òèéì
¯ã¿é
¯ã¿é
¯ã¿é
Çóðàã 2. ST ñåãìåíò ºðãºãäñºí ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ýì÷èëãýýíèé àëãîðèòì*
* Ýõ ñóðâàëæ: Nova Scotia Guigelines for Acute Coranary Syndromes (Canada, 2008)
** ÌÎÍÀ- Ìîðôèí, õ¿÷èëòºðºã÷, íèòðîãëèöåðèí, àñïèðèí.
STïÉÇØ
ßàðàëòàé òóñëàìæ,
ÌÎÍÀ**
Ýìíýëýãò õ¿ðãýõ
Ýðñäëèéí çýðãèéã
òîäîðõîéëîõ
Áàãà ýðñäýëòýé
Ýìýí ýì÷èëãýý
Äóíä çýðãèéí
ýðñäýëòýé
24-72 öàãèéí äîòîð
ÒÑÄÝ õèéõ
ªíäºð ýðñäýëòýé
ßàðàëòàé, 24 öàãèéí
äîòîð ÒÑÄÝ õèéõ
Çóðàã 3. ST ñåãìåíò ºðãºã人ã¿é ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ìåíåæìåíòèéí àëãîðèòì
* Ýõ ñóðâàëæ: ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of non-ST-segment elevation
acute coronary syndromes (2011)
** ÌÎÍÀ- Ìîðôèí, õ¿÷èëòºðºã÷, íèòðîãëèöåðèí, àñïèðèí.

14. 13Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
Ýìíýëýãò:
- Ôóðîñåìèä 0.5-1.0 ìã/êã
ñóäñàíä
- Ìîðôèí 2-4 ìã ñóäñàíä
- Î2
/èíòóáàöè
- Íèòðîãëèöåðèí õýëýí äîð
òàâèõ, äàðàà íü 10-20
ìêã/ìèí ñóäñàíä (ÑÄ>100
ììÌÓÁ)
- Äîïàìèí 5-15 ìêã/êã/
ìèí ñóäñàíä (ÑÄ 70-
100 ììÌÓÁ áà îâîðãûí
øèíæòýé)
- Äîáóòàìèí 2-20 ìêã/êã/
ìèí ñóäñàíä (ÑÄ 70-
100 ììÌÓÁ áà îâîðãûí
øèíæã¿é)
Ãèïîïåðôóçè
Ýìíýëýãò:
- Øèíãýí þ¿ëýõ
- Öóñ ñýëáýõ
- Øàëòãààí-ºâºðìºö
àðãà õýìæýýí¿¿ä
Ñóäàñ àãøààõ ýìèéã
òîîöîîëîõ
Ç¿ðõíèé îâîðãî Õýì àëäàãäàë
ÀÄ õÿíàõ
ÀÄ õÿíàõ
Áðàäèêàðäè Òàõèêàðäè
Óäèðäàìæèéí õóóäàñ
35, 36-ààc õàðíà óó
Ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýã: îâîðãî, ãèïîïåðôóçè, ç¿ðõíèé çîãñîíãèøëûí
äóòàãäàë, ç¿¿í õîâäëûí öî÷ìîã äóòàãäàë, ñóóðü ýìãýãèéí øèíæ¿¿ä
Ç¿¿í õîâäëûí
öî÷ìîã äóòàãäàë
ÑÄ>100 ììÌÓÁ
ÑÄ 70-100 ììÌÓÁ áà
îâîðãûí øèíæã¿é
ÑÄ 70-100 ììÌÓÁ áà
îâîðãûí øèíæòýé
ÑÄ <70 ììÌÓÁ áà
îâîðãûí øèíæòýé
ÑÄ>100 ììÌÓÁ,
¿íäñýí äàðàëòààñ
<30 ììÌÓÁ-ààñ
áóóëãàõã¿é
Íèòðîãëèöåðèí 10-20
ìêã/ìèí ñóäñàíä
Äîáóòàìèí 2-20 ìêã/
êã/ìèí ñóäñàíä
Äîïàìèí 5-15 ìêã/êã/
ìèí ñóäñàíä
Íîðýïèíåôðèí 5-30
ìêã/ìèí ñóäñàíä
ÀÕÔÑ
- Áîãèíî
¿éëäýëòýé
êàïòîïðèë
(1-6,25 ìã)
Çóðàã 4. Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí õ¿íäðýëèéí ýì÷èëãýýíèé àëãîðèòì

15. 14 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
Â. ǯÐÕÍÈÉ ÖÎ×ÌÎà ØÈÃÄÝÝÑÈÉÍ ÀÍÃÈËÀË ÁÀ ÎÍÎØËÎÃÎÎ
Â.1. ǯÐÕÍÈÉ ÖÎ×ÌÎà ØÈÃÄÝÝÑÈÉÍ ÀÍÃÈËÀË:
Õ¿ñíýãò 1. ÇÖØ-èéí ýìíýëç¿éí õýëáýð¿¿ä*:
1-ð õýëáýð
Ãýíýòèéí ÇÖØ: òèòýì ñóäàñíû òîâðóó øàðõëàõ, çàäðàõ, õóóëðàõ çýðýã øàëòãààíû
óëìààñ òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæ õîìñäîñíîîñ ¿¿ññýí øèãäýýñ
2-ð õýëáýð
Õî¸ðäîã÷ ÇÖØ: ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû àãøèëò, ñóäàñíû á¿ëýíò áºãëºðºë, öóñ
áàãàäàëò, àðòåðèéí ãèïîòåíçè çýðýã øàëòãààíû óëìààñ ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí
õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýðýãöýý áà øààðäëàãûí òýíöâýðò áàéäàë àëäàãäñàíààñ ¿¿ññýí
øèãäýýñ
3-ð õýëáýð
Ãýíýòèéí ç¿ðõíèé ¿õýë: ç¿ðõ çîãñîõ, ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæèéí
õîìñäîëûí ýìíýëç¿éí øèíæ íü äàðààõ ¿ç¿¿ëýëòèéí àëü íýãòýé õàâñðàí
òîõèîëäîõ. ¯¿íä:
 ÇÖÁ-ò ST ñåãìåíò øèíýýð ºðãºãäºõ, ýñâýë Ãèñèéí ç¿¿í õºëèéí õîðèã (ÃÇÕÕ)
øèíýýð ¿¿ñýõ
 Òèòýì ñóäàñíû øèíæèëãýýíä, ýñâýë çàäëàí øèíæèëãýýíä øèíý á¿ëýí
òîäîðõîéëîãäîõ
Ãýõäýý ãýíýòèéí íàñ áàðàëò öóñíû áèîìàðêåðèéí øèíæèëãýýã àâ÷ àìæààã¿é
áàéõàä, ýñâýë ç¿ðõíèé ºâºðìºö ôåðìåíò¿¿ä èëðýõ õóãàöàà íü áîëîîã¿é áàéõàä
òîõèîëäîíî.
4à õýëáýð
Òèòýì ñóäñàí äîòóóðõ ýì÷èëãýýòýé õîëáîîòîé øèãäýýñ
4á õýëáýð
Òèòýì ñóäàñíû òýëýã÷ îð÷ìèéí á¿ëýíãýýñ ãàðàëòàé øèãäýýñ, ãýõäýý á¿ëýí íü
òèòýì ñóäàñíû øèíæèëãýý, ýñâýë çàäëàí øèíæèëãýýãýýð íîòëîãäñîí áàéõ
5-ð õýëáýð
Òèòýì ñóäàñíû ìýñ çàñàëòàé õîëáîîòîé ÇØ
* Ýõ ñóðâàëæ: Expert consensus document (ECS, ACC, AHA, WHF). Universal definition of
myocardial infarction (2007).
ÇÖØ-èéã ¿õæèë á¿õèé ãîëîìòûí òàëáàéãààð íü 3 á¿ëýãò àíãèëíà:
 Áè÷èë õýìæýýíèé ÇØ
 Æèæèã õýìæýýíèé ÇØ (ç¿¿í õîâäëûí áóë÷èíãèéí <10% ãýìòýõ)
 Äóíä çýðãèéí õýìæýýíèé ÇØ (ç¿¿í õîâäëûí áóë÷èíãèéí 10-30% ãýìòýõ)
 Òîì õýìæýýíèé ÇØ (ç¿¿í õîâäëûí áóë÷èíãèéí >30% ãýìòýõ)
Èëýð÷ áóé ýìíýëç¿éí øèíæ, ÿâöààð íü ÇÖØ-èéã äàðààõ ¿å øàòààð àíãèëäàã.

16. 15Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
¯¿íä:
 Ýõëýë ¿å (<6 öàã)
 Öî÷ìîã ¿å (6 öàãààñ-7 õîíîã)
 Ýäãýð÷ áóé ¿å (7-28 õîíîã)
 Ýäãýðýëòèéí ¿å (≥29 õîíîã)
ªâ÷òºíä èëýð÷ áóé ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýã, ÇÖÁ-èéí ººð÷ëºëò¿¿ä íü ç¿ðõíèé
áóë÷èíä ãàðàõ ýìãýã ººð÷ëºëòòýé òîõèðîõã¿é áàéæ áîëíî. Æèøýý íü: ÇØ ýäãýðýõ
¿åäýý áàéõàä øèãäýýñèéí ýõëýë ¿åèéí ÇÖÁ-èéí øèíæ ST ñåãìåíòèéí ººð÷ëºëò,
ç¿ðõíèé ºâºðìºö ôåðìåíò¿¿äèéí èõñýëò õýâýýð õàäãàëàãäàõ òîõèîëäîë áàéäàã.
Â.2. ǯÐÕÍÈÉ ÖÎ×ÌÎà ØÈÃÄÝÝÑÈÉÍ ÎÍÎØËÎÃÎÎ
Õ¿ñíýãò 2. ÇÖØ-èéí îíîøëîãîîíû øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä *
ÇÖØ-èéí 1-ð áà 2-ð õýëáýðèéí îíîøëîãîîíû øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò:
Ç¿ðõíèé ºâºðìºö ôåðìåíòèéí èõñýëò (KÔÊ-MB, òðîïîíèí) äàðààõ ¿ç¿¿ëýëòèéí
àëü íýãòýé õàâñðàí èëðýõ:
 Öýýæíèé ºâäºëò
 ÇÖÁ-ò ST ñåãìåíò ºðãºãäºõ, ýñâýë ÃÇÕÕ øèíýýð èëðýõ
 ÇÖÁ-ò ST ñåãìåíò áóóõ, ýñâýë ñºðºã Ò ø¿ä èëðýõ
 ÇÖÁ-ò ýìãýã Q ø¿ä øèíýýð ¿¿ñýõ
 Ç¿¿í õîâäëûí õàíûí õýñýã÷èëñýí õºäºë㺺íèé ýìãýã ººð÷ëºëò õî¸ð
õýìæýýñò ç¿ðõíèé õýò àâèàí øèíæèëãýý (ÇÕÀØ)-íä èëðýõ
ÇÖØ-èéí III õýëáýðèéí îíîøëîãîîíû øàëãóóð:
Ç¿ðõíèé ãýíýòèéí ¿õýë äàðààõ øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòèéí àëü íýãòýé õàâñðàõ, ãýõäýý
áèîõèìèéí ìàðêåðèéã öóñàíä øèíæëýõýýñ ºìíº, ýñâýë öóñíû ñèéâýíä ç¿ðõíèé
ºâºðìºö ôåðìåíò èõñýõýýñ ºìíº íàñ áàðäàã. Øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò:
 ÇÖÁ-ò ST ñåãìåíò ãîë÷ øóãàìààñ äýýø ºðãºãäºõ, ýñâýë ÃÇÕÕ øèíýýð ¿¿ñýõ
 Òèòýì ñóäàñíû á¿ëýí òèòýì ñóäàñíû øèíæèëãýýãýýð, ýñâýë çàäëàí
øèíæèëãýýãýýð áàòëàãäàõ
ÇÖØ-èéí IV õýëáýðèéí îíîøëîãîîíû øàëãóóð:
 Òèòýì ñóäñàí äîòóóðõ îíîøëîãîî áà ýì÷èëãýýòýé õîëáîîòîé òðîïîíèíû
õýìæýý 3 äàõèí èõñýõ
ÇÖØ-èéí V õýëáýðèéí îíîøëîãîîíû øàëãóóð:
 Òèòýì ñóäàñíû çàëãààñ õèéõ õàãàëãààòàé õîëáîîòîé òðîïîíèíû õýìæýý 5
äàõèí èõñýõ, ÇÖÁ-ò ýìãýã Q ø¿ä, ýñâýë ÃÇÕÕ øèíýýð èëðýõ
* Ýõ ñóðâàëæ: Expert consensus document (ECS, ACC, AHA, WHF). Universal definition of
myocardial infarction (2007).
Öýýæíèé ºâäºëò
Öýýæíèé ºâäºëòèéã ¿íýëýõäýý äàðààõ ºãºãäë¿¿äèéã çààâàë àíõààðàõ õýðýãòýé.
¯¿íä:
 Öýýæíèé ºâäºëò/òààã¿é ìýäðýìæ 10-20 ìèíóò áà ò¿¿íýýñ óäààí õóãàöààãààð
¿ðãýëæëýõ, íèòðîãëèöåðèíä íàìäàõã¿é áàéõ
 ªâ÷¿¿íèé àðààð, ýñâýë õîäîîäíû îð÷èìä ºâäºõ
 ªâäºëò õ¿ç¿¿, ýð¿¿, ç¿¿í ãàð ëóó äàìæèõ
 ªâäºëò òºäèé õ¿÷òýé áóñ áàéõ íü ÿëàíãóÿà àõìàä íàñòàíä èë¿¿ àæèãëàãäàõ
 Ñóëüäàõ, àìüñãààäàõ, ìóóð÷ óíàõ çýðýã áóñàä äàãàëäàõ øèíæ¿¿ä èëðýõ íü
ýëáýã áàéäàã.
ÇÖÁ
 Ýì÷èä àíõ óäàà ¿ç¿¿ëñíýýñ õîéø 10 ìèíóòûí äîòîð ÇÖÁ õèéñýí áàéõ

17. 16 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
 Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä íýìýëò õîëáîëòóóäûã (V7-V9, RV3-RV5) àøèãëàí
ÇÖÁ õèéõ
 Ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæ õîìñäîëûí øèíæ äàõèõ òîõèîëäîëä, ìºí ýìíýëýãò
õýâòýõýýñ 6 áà 24 öàãèéí äàðàà ÇÖÁ äàâòàí õèéõ (Consensus Nova Scotia,
2007).
Õ¿ñíýãò 3. Ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæ õîìñäîëûã (èøåìè) èëòãýõ ÇÖÁ-èéí øèíæ¿¿ä**
ST ñåãìåíò ºðãºãäºõ
ST ñåãìåíòèéí ºðãºãäºë (J-öýãò) : Öýýæíèé V2–V3 õîëáîëòîíä ýðýãòýé õ¿íä ≥2
ìì, ýìýãòýé õ¿íä ≥1.5 ìì, áóñàä õîëáîëòîíä ≥1.0 ìì-ýýð ãîë÷ òýíõëýãýýñ äýýø
çýðãýëäýý 2 õîëáîëòîíä ºðãºãäºõ
ST ñåãìåíòèéí áóóëò áà T-ø¿äíèé ººð÷ëºëò
ST ñåãìåíò õýâòýý, ýñâýë óðóóäàõ áàéäëààð çýðãýëäýý 2 õîëáîëòîíä ãîë÷
òýíõëýãýýñ ≥0.5 ìì-ýýð äîîø áóóõ, Ò ø¿ä óðâóó, ñºðºã òóéëòàé (≥1.0 ìì) áîëîõ
**Ç¿¿í õîâäëûí òîìðîëò áà ÃÇÕÕ èëðýýã¿é òîõèîëäîëä õ¿÷èíòýé
Õ¿ñíýãò 3-ò çààñíààð ST ñåãìåíòèéí øèëæèëò íü çýðãýëäýý õî¸ð áà ò¿¿íýýñ
äýýø õîëáîëòóóäàä èëýðñýí áàéõ ¸ñòîé. Ãýâ÷ ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæ õîìñäîëûí
öººí òîõèîëäîëä ST ñåãìåíòèéí èëýðõèé ººð÷ëºëò äàí íýã õîëáîëòîíä òîõèîëäîõ
áà îíîøëîãîîíû à÷ õîëáîãäîë áàãàòàé áàéäàã.
ÇÖÁ-èéí õîëáîëòóóäàä ST ñåãìåíòèéí ºðãºãäºë, ýìãýã Q ø¿ä èëðýõ íü ST
ñåãìåíòèéí áóóëòààñ èë¿¿òýé ç¿ðõíèé áóë÷èí öî÷ìîãîîð ãýìòñýí, ¿õæñýíèéã çààõ
ºâºðìºö øèíæ þì. Õýäèéãýýð V1–V3 õîëáîëòóóäàä ST ñåãìåíò áóóõûã ç¿ðõíèé
öóñàí õàíãàìæ õîìñäîëûí øèíæ ãýæ ¿çýõ áîëîâ÷, ÿëàíãóÿà Ò ø¿ä ýåðýã, V7–V9
õîëáîëòóóäàä ST ñåãìåíòèéí ºðãºãäºë ≥1.0 ìì áàéâàë áàòàëãààòàé ãýæ òîîöíî.
Ç¿¿í õîâäëûí äîîä õàíûí øèãäýýñòýé ºâ÷òºíä öýýæíèé áàðóóí õîëáîëòûí
(V3R áa V4R) áè÷ëýã õèéæ, áàðóóí õîâäëûí øèãäýýñèéí øèíæ òýìäýã áîëîõ ST
ñåãìåíòèéí ºðãºãäºë áàéãàà ýñýõèéã òîäðóóëàõ øààðäëàãàòàé. Öýýæíèé öî÷ìîã
ºâäºëòèéí ¿åä ºìíº íü ÇÖÁ-ò èëýð÷ áàéñàí ñºðºã Ò ø¿äíèé ººð÷ëºëò õýâèéí
áîëîõ “õóóðàì÷” ¿çýãäýë áàéäàã. Óóøãèíû ýìáîëè, ¿íõýëöýã õàëüñíû, ýñâýë
ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ¿ðýâñëèéí ¿åä ST ñåãìåíò, Ò ø¿äíèé ººð÷ëºëò èëðýõ òóë
“õóóðàì÷ ýåðýã” ãýæ ¿çýí, ÿëãàí îíîøëîãîîã õèéõ õýðýãòýé.
ÃÇÕÕ-èéí ¿åä “Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñ” ãýäýã îíîøèéã òàâèõàä ò¿âýãòýé
áàéäàã. Ó÷èð íü õîðèãòîé õîëáîîòîé ST ñåãìåíò áà Ò ø¿äíèé ººð÷ëºëò öýýæíèé
õîëáîëòóóäàä ýëáýã òîõèîëääîã. Ýíý òîõèîëäîëä ÇÖØ ãýäýã îíîøèéã òàâèõàäàà
ºìíº íü õèéëãýæ áàéñàí ÇÖÁ-òýé õàðüöóóëæ ¿íýëýõ øààðäëàãàòàé. Ãýíýò íàñ
áàðñàí çàðèì ºâ÷òºíèé öóñàíä ç¿ðõíèé ºâºðìºö ôåðìåíò èëðýýã¿é, çàäëàí
øèíæèëãýýãýý𠺺ð÷ëºëòã¿é áàéõàä ÇÖÁ-ò ST ñåãìåíò ºðãºãäºõ, øèíýýð ÃÇÕÕ
èëðýõ òîõèîëäëóóä áàéäàã. Èéì òîõèîëäîëä ÇØ-ýýð íàñ áàðñàí õýìýýí òîîöíî.
ÇÖØ-èéí ýõýí ¿åä ÇÖÁ-ò ST ñåãìåíòèéí ºðãºãäºë, ýìãýã Q-ø¿äíèé ºâºðìºö
îíöëîã øèíæ¿¿ä èëýðäýãã¿é òóë ýðãýëçýý òºð¿¿ëäýã. Èéì òîõèîëäîëä ÇÖÁ-èéã
äàâòàí õèéæ, áè÷ëýã¿¿äèéã õîîðîíä íü õàðüöóóëàí ä¿ãíýëò ºãíº. ªâ÷òºí á¿ðò ÇÖÁ-

18. 17Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
èéã àëü áîëîõ ýðòõýí õèéæ, àìü íàñàíä àþóëòàé ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë áàéãàà
ýñýõèéã òîãòîîõ øààðäëàãàòàé.
ÇÖÁ-èéí õýäýí õîëáîëòîíä ýìãýã Q ø¿ä øèíýýð èëðýõ íü ÇÖØ-èéí ºâºðìºö
øèíæ þì. ST ñåãìåíòèéí õàçàéëò, Ò ø¿äíèé ººð÷ëºëò äàíãààðàà èëðýõ íü ç¿ðõíèé
¿õæëèéí õóâüä ºâºðìºö øèíæ áóñ áàéäàã. Õýðýâ èéì ººð÷ëºëò¿¿ä ýìãýã Q ø¿ä
èëýðñýí õîëáîëòóóäàä ãàðâàë ÇÖØ-èéí ìàãàäëàëûã óëàì íýìýãä¿¿ëíý. Ò¿¿íýýñ
ãàäíà õ¿ñíýãò 4-ò ¿ç¿¿ëñýíýýð QRS á¿ðäýë èëðýýã¿é ¿åä Q ø¿ä, ýñâýë QS á¿ðäýë
ãàðàõ íü õóó÷èí øèãäýýñèéã èëýðõèéëíý
Õ¿ñíýãò 4. Ç¿ðõíèé õóó÷èí øèãäýýñèéã èëòãýõ ÇÖÁ-èéí ººð÷ëºëò
Q-ø¿ä >0.02 ñåê V2–V3 õîëáîëòóóäàä èëðýõ, ýñâýë QS á¿ðäýë V2 áà V3-ä èëðýõ
Q-ø¿ä >0.03 ñåê, 1 ìì-ñ èë¿¿ äàëàéöòàé, ýñâýë QS á¿ðäýë I, II, aVL, V5-V6-ä ,
ýñâýë V4–V6 õîëáîëòóóäàä, ýñâýë II, III, áa aVF –ä èëðýõ
Áºãëºðºëòºò, òýëýãäëèéí êàðäèîìèîïàòè, ÃÇÕÕ, Ãèñèéí áàðóóí õºëíèé õîðèã
(ÃÁÕÕ), Ãèñèéí ç¿¿í ºìíºä õºëíèé õîðèã, áàðóóí áà ç¿¿í õîâäëûí ãèïåðòðîôè,
ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ¿ðýâñýë, öî÷ìîã óóøãèí ç¿ðõ, ãèïåðêàëèåìè çýðýã ýìãýãèéí
¿åä ýìãýã Q-ø¿ä, ýñâýë QS á¿ðäýë èëýð÷ áîëíî.
Õ¿ñíýãò 5. ÇÖÁ-ò øèãäýýñ òºñòýé ººð÷ëºëò¿¿ä èëýðäýã ýìãýã¿¿ä
Õóóðàì÷ ýåðýã
 Ýðò ¿åèéí ðåïîëÿðèçàöè
 ÃÇÕÕ
 Áðóãàäûí õàì øèíæ
 ¯íõýëöýã õàëüñíû, ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ¿ðýâñýë
 Óóøãèíû ýìáîëè
 Ààëçàâ÷èí á¿ðõýâ÷èéí äîîðõè öóñ õàðâàëò
 Ãèïåðêàëèåìè
 Õîëåöèñòèò
Õóóðàì÷ ñºðºã
 Q ø¿ä, ýñâýë ST ñåãìåíòèéí ºðãºãäºë á¿õèé õóó÷èí øèãäýýñ
 Àâòîìàò óäèðäëàãàòàé õýìíýë
 ÃÇÕÕ
Áèîìàðêåðèéí øèíæèëãýý
ÇØ-èéí öî÷ìîã øàòàíä ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ¿õæëèéã èëýðõèéëýõ ôåðìåíòèéí
õýìæýýã öóñíû ñèéâýíä çààâàë òîäîðõîéëíî. ÇÖØ-èéí ýìíýëç¿éí øèíæ òîäîðõîé
áîë øèíæèëãýýíèé õàðèóã õ¿ëýýëã¿éãýýð òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã ñýðãýýõ
ýì÷èëãýýã ýõë¿¿ëíý. ßëàíãóÿà ÃÇÕÕ ã.ì îíîøëîãîîíû ò¿âýãòýé íºõöºëä öóñíû
ñèéâýíä ¿õæëèéí ºâºðìºö ôåðìåíò èõñýõ íü ÒÑÄÝ-ã õèéõ çààëòûã áàòàëãààæóóëæ
ºãäºã.
ÇÖØ-èéí ¿åä ãýìòñýí áóë÷èíãààñ òðîïîíèí Ò áà I, ÊÔÊ-ÌÂ, ËÄà áà áóñàä
óóðãóóä öóñíû óðñãàë ðóó ÿëãàð÷ õýìæýý íü èõýñäýã. Ýìíýëç¿éí øèíæ¿¿ä èëýðñýí
òîõèîëäîëä ÇÖØ îíîøèéã áàòòàé òàâèíà. Õýðýâ òðîïîíèí öóñíû ñèéâýíä
èõýññýí ÷ ÇØ-èéí ýìíýëç¿éí áîëîí áóñàä øèíæ¿¿ä áàéõã¿é òîõèîëäîëä ç¿ðõíèé
áóë÷èíãèéí ¿õæèëä õ¿ðãýäýã ìèîêàðäèò, ãîë ñóäàñíû õóóëðàë, óóøãèíû ýìáîëè,

19. 18 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
çîãñîíãèøëûí ÇÄ, Ẻðíèé äóòàãäàë çýðýã (õ¿ñíýãò 6) øàëòãààíûã õàéíà.
Õ¿ñíýãò 6. Òðîïîíèíûã èõýñãýäýã øèãäýýñèéí áóñ ãàðàëòàé øàëòãààíóóä
Ç¿ðõíèé ãýìòýë (ìýñ çàñàë, õýì àëäàãäëûã òàñëàõ ýì÷èëãýý, ïåéñìåêåð, ç¿ðõíèé
èëëýã, äåôèáðèëëÿöè)
Ç¿ðõíèé öî÷ìîã áà àðõàã äóòàãäàë
Ãîë ñóäàñíû õóóëðàë
Ãîë ñóäàñíû õàâõëàãûí ýìãýã
Çóçààðëûí êàðäèîìèîïàòè
Òàõè-áðàäèàðèòìè, ç¿ðõíèé äàìæóóëàëòûí õîðèã
Ç¿ðõíèé îðîéí õèéëýãäýõ õàì øèíæ
Ç¿ðõíèé ãýìòýë á¿õèé ðàáäîìèîëèç
Óóøãèíû ýìáîëè, óóøãèíû õ¿íä çýðãèéí ãèïåðòåíçè
Áººðíèé äóòàãäàë
Òàðõèíû õàðâàëò
Íýâ÷äýñò ýìãýã¿¿ä: àìèëîéäîç, ãåìîõðîìàòîç, ñàðêîéäîç, ñêëåðîäåðìè
¯ðýâñýëò ýìãýã¿¿ä: ìèîêàðäèò, ýíäîêàðäèò, ìèîêàðäèò
Ýìèéí áà áóñàä õîðäëîãî
Õ¿íä ýìãýãòýé ºâ÷òºí¿¿ä, ÿëàíãóÿà àìüñãàëûí çàìûí äóòàãäàëòàé
Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ¿õæëèéã õàðóóëàõ õàìãèéí ìýäðýã, ºâºðìºö óóðàã áîë
òðîïîíèí (I áà T) þì. Öóñíû øèíæèëãýýíä õàìãèéí ò¿ð¿¿íä òðîïîíèíûã ¿çýõ
áà ºâ÷íèé øèíæ òýìäýã èëýðñýíýýñ 6-9 öàãèéí äàðàà (çàðèìäàà øèíæ òýìäýã
èëðýíã¿¿ò öóñàíä ãàðàõ òîõèîëäîë áàéõ) øèíæèëíý. Ìºí ºâ÷òºíä ÇØ-èéã
òààìàãëàõ ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýã òîä áàéõàä ýðò ¿åèéí øèíæèëãýý ñºðºã ãàðâàë
12 áà 24 öàãóóäàä øèíæèëãýýã äàâòàíà. ÇÖØ-òýé ºâ÷òºíä òðîïîíèíû ò¿âøèí 7-14
õîíîãèéí òóðø ºíäºð õýâýýð õàäãàëàãääàã.
Õýðâýý òðîïîíèí ¿çýõ áîëîìæã¿é áîë ÊÔÊ-ÌÂ-ã ¿çýõ õýðýãòýé. ÊÔÊ-ÌÂ-ã ýðò
¿åèéí øèíæèëãýý áîëãîæ ºâ÷íèé øèíæ òýìäýã èëýðñýíýýñ 6-9 öàãèéí äàðàà
¿çíý. Çàðèì ºâ÷òºíä ÇÖØ-èéã òààìàãëàõ ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýã òîä áàéõàä
ýðò ¿åèéí ôåðìåíòèéí øèíæèëãýý ñºðºã ãàðâàë íýìýëòýýð 12 áà 24 öàãóóäàä
äàâòàí õèéõ øààðäëàãàòàé. Åðºíõèé ÊÔÊ íü àðàã ÿñíû áóë÷èíãèéí ýìãýãèéí ¿åä
öóñàíä òîäîðõîéëîãääîã, ìýäðýã ÷àäâàð ìóóòàé òóë ò¿¿íèéã ÇØ-èéí îíîøëîãîîíä
àøèãëàõã¿é.
ÇØ-èéí öî÷ìîã ¿åèéí ä¿ðñëýë îíîøëîãîî
ÇØ-èéí ¿åä ýëáýã àøèãëàäàã ä¿ðñëýë îíîøëîãîîíû àðãóóä áîë ÇÕÀØ, öºìèéí
øèíæèëãýý, òèòýì ñóäàñíû çóðàã àâàõ øèíæèëãýý þì.
Ç¿ðõíèé õýò àâèàí øèíæèëãýý (ÇÕÀØ)
ÇÕÀØ áîë îð÷èí ¿åèéí ç¿ðõíèé ä¿ðñ îíîøëîãîîíû àðãà áºãººä õî¸ð õýìæýýñò
ÇÕÀØ íü öýýæíèé ºâäºëòòýé ºâ÷òºíèé õ¿íä, õºíãºíèé çýðãèéã òîãòîîõîä ÷óõàë
¿¿ðýãòýé. Òèòýì ñóäàñ áºãëºðñºíººñ õýäõýí ñåêóíäûí äîòîð áóë÷èí ¿õæèõýýñ
ºìíº òóõàéí ñóäàñíû õàðüÿà õàíûí õºäºë㺺í àëäàãääàã. Ãýâ÷ ÇÕÀØ-ä ç¿ðõíèé
áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæèéí õîìñäîëûí ãàðàëòàé ç¿¿í õîâäëûí õàíûí
õºäºë㺺íèé àëäàãäëûã ÇØ-ýýñ ÿëãàõàä ó÷èð äóòàãäàëòàé áàéäàã. ÇØ-èéí õ¿íäðýë

20. 19Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
áîëîõ õàíûí çàäðàë, õîâäîë õîîðîíäûí òàñëàâ÷èéí öîîðîë, õºõëºã áóë÷èíãèéí
öóñàí õàíãàìæèéí õîìñäîë, ýñâýë óðàãäëààñ ¿¿ññýí õî¸ð õàâòàñò õàâõëàãûí äóòóó
õààãäàë çýðãèéã îíîøëîõîä à÷ õîëáîãäîëòîé. Õàíûí õºäºë㺺íèé ýìãýã èëðýýã¿é
òîõèîëäîëä ç¿ðõíèé áóë÷èíä öóñàí õàíãàìæèéí õîìñäîëûã ¿ã¿éñãýíý.
Öºìèéí øèíæèëãýý
Òàëëè-201, òåõíèöè-99ì çýðýã òýìäýãò àòîìûã àøèãëàí ç¿ðõíèé ýñèéí àìüäðàõ
÷àäâàðûã øóóä òîäîðõîéëæ ÷àääàã. Ãýâ÷ ä¿ðñëýëèéí õàðüöàíãóé áàãà íÿãòðàëòàé
áàéõ òóë æèæèã ãîëîìò á¿õèé ÇØ-èéã èëð¿¿ëýõäýý äóòàãäàëòàé áàéíà.
Òèòýì ñóäàñíû çóðàã àâàõ øèíæèëãýý (àíãèîãðàôè)
Òèòýì ñóäàñíû çóðàã àâàõ øèíæèëãýýãýýð òèòýì ñóäàñíû á¿òýö, ò¿¿íèé
íàðèéñëûí çýðýã, áàéðøèë áîëîí áóñàä ººð÷ëºëòèéã òîäîðõîéëíî.
 Ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû ¿íäñýí áîëîí ò¿¿íèé ñàëáàð ñàëààíóóäûí
ººð÷ëºëòèéã íýã á¿ð÷ëýí òîäîðõîéëíî. ¯¿íä:
- òèòýì ñóäàñíû ç¿¿í ¿íäñýí ñàëàà
- ç¿¿í òèòýì ñóäàñíû õîâäîë õîîðîíäûí óðä ñàëàà (ÕÕÓÑ)
- I ä¿ãýýð òàøóó ñàëàà
- ç¿¿í òèòýì ñóäàñíû òîéðîõ ñàëàà (ÒÑ)
- áàðóóí òèòýì ñóäàñ (ÁÒÑ)
- õîâäëûí àðûí ñàëàà (ÕÀÑ)
- õàæóóãèéí ñàëàà (ÕÑ)
Òèòýì ñóäàñíû ººð÷ëºëòèéí áàéðøëûã òîãòîîõäîî ñóäñûã äýýä, äóíä, äîîä
1/3 –ýýð õóâààí áàéðëàëûã òîäîðõîéëíî.
Òèòýì ñóäàñíû íàðèéñëûí çýðãèéã ñóäàñíû íàðèéññàí õóâüòàé ä¿éö¿¿ëæ
äîîðõè áàéäëààð àíãèëíà.
- I çýðýã - 50% õ¿ðòýë íàðèéññàí
- II çýðýã - 50-75% õ¿ðòýë íàðèéññàí
- III çýðýã - 75-99% õ¿ðòýë íàðèéññàí
- IY çýðýã áóþó á¿ðýí áºãëºðñºí
Òèòýì ñóäàñíû êîëëàòåðàë öóñàí õàíãàìæèéí áàéäàëä ä¿ãíýëò ºãíº.
Shlesinger M.J.-èéí àðãà÷ëàëûí äàãóó ç¿ðõíèé àð áà äîîä õàíûã òýæýýõ
õîâäëûí àðûí ñàëàà òèòýì ñóäàñíû ÿìàð ¿íäñýí ñàëààíààñ ãàð÷ áàéãààãààñ
õàìààð÷ áàðóóí, ç¿¿í áîëîí æèãä öóñàí õàíãàìæòàé ã‎ýñýí ãóðâàí õýëáýðò
àíãèëíà.
Ã. ST ªÐêÃÄÑªÍ Ç¯ÐÕÍÈÉ ØÈÃÄÝÝÑÒÝÉ
ªÂ×ÒªÍÈÉ ¯ÍÝËÃÝÝ ÁÀ ÝÌ×ÈËÃÝÝ
STÇØ-èéí åðºíõèé òîéì*
1. Áºãëºðñºí òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã ýðò ñýðãýýõ íü STÇØ-èéí ¿íäñýí
ýì÷èëãýý ìºí.
2. Ò¿ðãýí òóñëàìæèéí ¿éë÷èëãýý, ÇÖÁ-èéí îíîøëîãîî íü ºâ÷íèé ýõëýëýýñ
òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã ñýðãýýõ ýì÷èëãýýã õèéõ õ¿ðòýëõ õóãàöààã
áàãàñãàõàä ãîëëîõ ¿¿ðýãòýé.
3. ÒÑÄÝ íü ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæèéã ò¿ðãýí ñýðãýýõ ýì÷èëãýýíèé
õàìãèéí ¿ð ä¿íòýé àðãà þì.
4. ÒÑÄÝ-ã ýì÷èéí àíõíû ¿çëýãýýñ õîéø 2 öàãèéí äîòîð áàãòààí õèéõèéã çºâëºäºã.

21. 20 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
5. ÒÑÄÝ-ã 2 öàãèéí äîòîð õèéõ áîëîìæã¿é òîõèîëäîëä á¿ëýí óóñãàõ ýì÷èëãýý
(ÁÓÝ)-ã àëü áîëîõîîð ýðò ýõëýõ õýðýãòýé.
6. ÁÓÝ ¿ð ä¿íòýé áîëñîí òîõèîëäîëä òèòýì ñóäàñíû çóðàã àâàõ øèíæèëãýý
õèéëãýõýýð ÒÑÄÝ-ã õèéäýã ýìíýëýã ð¿¿ øèëæ¿¿ëíý. ÁÓÝ-íèé äàðààõü 3-24
öàãèéí õîîðîíä øèëæ¿¿ëýõ íü õàìãèéí òîõèðîìæòîé õóãàöàà þì.
7. ÁÓÝ ¿ð ä¿íã¿é òîõèîëäîëä ÒÑÄÝ-ã ºâ÷íèé ýõíèé 12 öàãò áàãòààí õèéõ
õýðýãòýé.
8. Ýñðýã çààëòã¿é áîë á¿õ ºâ÷òºíä àñïèðèí, êëîïèäîãðåë óóëãàæ, äàðààõü
àíòèêîàãóëÿíòààñ àëü íýãèéã ñîíãîæ õýðýãëýíý: ÒÑÄÝ õèéõ òîõèîëäîëä
áèâàëèðóäèí, ýñâýë ãåïàðèí, ÁÓÝ õèéõ áîë ýíàêñîïàðèí, ýñâýë ãåïàðèíûã
òàðèíà.
9. Àíòèêîàãóëÿíò ýì÷èëãýýã ÒÑÄÝ õèéæ äóóñàíãóóò, õàðèí ÁÓÝ õèéëãýñýí
òîõèîëäîëä 24-48 öàãèéí äàðàà òóñ òóñ çîãñîîíî.
10. Àíãèîòåíçèí õóâèðãàã÷ ôåðìåíòèéã ñààòóóëàã÷ (ÀÕÔÑ)-èéã ç¿¿í õîâäëûí
äóòàãäëûí øèíæòýé ºâ÷òºí á¿ðò (ýñðýã çààëòã¿é áîë) øèãäýýñèéí ýõíèé
ºäðººñ ýõëýí óóëãàíà. ÀÕÔÑ-èéã àðòåðèéí ãèïåðòåíçè (ÀÃ), ÷èõðèéí øèæèí,
Ẻðíèé àðõàã ºâ÷èíòýé õ¿ì¿¿ñò õýðýãëýõýä èë¿¿ çîõèìæòîé. Õóóðàé
õàíèàëãàíû óëìààñ ÀÕÔÑ-èéã óóëãàõ áîëîìæã¿é òîõèîëäîëä àíãèîòåíçèíû
ðåöåïòîð õîðèãëîã÷ (ÀÐÕ)- èéã (âàëñàðòàí) õýðýãëýíý.
11. Áåòà-õîðèãëîã÷èéã òàðèàãààð õýðýãëýõèéã çºâëºäºãã¿é. Õàðèí öóñíû
ýðãýëòèéí áàéäàë òîãòâîðòîé áîëìîãö áåòà-õîðèãëîã÷èéã óóæ ýõýëíý.
Øèãäýýñèéí äàðàà ç¿ðõíèé áóë÷èíä öóñàí õàíãàìæèéí õîìñäîë òîäîðõîé
õýìæýýãýýð áàéãàà ºâ÷òºíä áàðèõ òóíãààð ¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãëýíý.
12. Õýðýâ õîëåñòåðèíû ò¿âøèí ºíäºð áîë ñòàòèíû á¿ëãèéí ýìýí ýì÷èëãýýã
ÿàðàëòàé ýõýëæ, áàãà íÿãòðàëòàé ëèïîïðîòåéí (ÁÍËÏ)-û ò¿âøèíã 100 ìã/äë
(2.5 ììîëü/ë)-ä õ¿ðòýë ¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãëýíý.
13. Ýìíýëãýýñ ãàðñàíû äàðàà á¿õ ºâ÷òºíä (ýñðýã çààëòã¿é áîë) àñïèðèí,
êëîïèäîãðåë, áåòà-õîðèãëîã÷, ñèìâàñòàòèí áýëäìýë¿¿äèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí
õýðýãëýíý. Õýðýâ ºâ÷òºí ç¿¿í õîâäëûí äóòàãäàëòàé áîë ÀÕÔÑ, ýñâýë ÀÐÕ
ýì÷èëãýýíä íýìíý.
*Ýõ ñóðâàëæ: ESC Essential messages. ESC guidelines on the management of acute
myocardial infarction. www.escardio.org/guidelines
Ã.1. ÝÌÍÝËÃÈÉÍ ßÀÐÀËÒÀÉ ÒÓÑËÀÌÆÈÉÍ ÌÅÍÅÆÌÅÍÒ
Ã.1.1. Ò¯ÐÃÝÍ ÒÓÑËÀÌÆÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ*
Ýìíýëýãò õ¿ðãýõýýñ
ºìíºõ îíîø,
ýðýìáëýí ¿íýëýõ,
òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ
ÒÑÄÝ õèéäýã
ýìíýëýã
ßÒÒ-èéí
¿éë÷èëãýý
ßÒÒ
ªðõèéí ç¿ðõíèé
ýì÷
ÒÑÄÝ õèéäýãã¿é
ýìíýëýã
Ǻºâºðëºõ
STÇØ-òýé ºâ÷òºí
Õóâèéí òýýâýð
àøèãëàõ
ªºðèéí øèéäâýð

22. 21Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
Çóðàã 5. ßÒÒ-ßàðàëòàé ò¿ðãýí òóñëàìæ, ÒÑÄÝ–Òèòýì ñóäñàí äîòóóðõè
ýì÷èëãýý, òîä õàð øóãàì – ºâ÷òºíä ¿ç¿¿ëýõ òóñëàìæèéí çºâ óðñãàë, òàñàðõàé
øóãàì – ºâ÷òºíä ¿ç¿¿ëýõ òóñëàìæèéí çàéëñõèéõ óðñãàë
* Ýõ ñóðâàëæ: ECS guideline. Management of acute myocardial infarction in patients presenting
with persistent ST-segment elevation (2008)
Ã.1.2. ÓÐÜÄ×ÈËÑÀÍ ÎÍÎØËÎÃÎÎ ÁÀ ÝÐÑÄËÈÉÍ ¯ÍÝËÃÝÝ
Öýýæíèé öî÷ìîã ºâäºëòòýé ºâ÷òºíèéã ò¿ðãýí çºâ îíîøëîõ, ýðñäëèéã ýðò
èëð¿¿ëýõ íü àëèâàà àðãà õýìæýýã ýðò îíîâ÷òîé àâ÷, ¿ð ä¿íã ñàéæðóóëàõàä ÷óõàë
þì. ͺ㺺 òàëààð STÇØ ¿ã¿éñãýãäñýí òîõèîëäîëä ãîë ñóäàñíû öóóðàë, óóøãèíû
ýìáîëè, ¿íõýëöýãíèé ¿ðýâñýë çýðýã ç¿ðõíèé áà ç¿ðõíèé áóñ øàëòãààíóóäûã
òîäðóóëíà. STÇØ-èéí îíîøëîãîîíû øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòèéã äàðààõü õ¿ñíýãòýýð
õàðóóëàâ.
Õ¿ñíýãò 7. STÇØ-èéí îíîøëîãîîíû øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò
Öýýæýýð ºâäºõ, ýñâýë öýýæýýð òààã¿é îðãèõ ìýäðýìæ
ÇÖÁ-ò ST ñåãìåíò ºðãºãäºõ, ýñâýë ÃÇÕÕ øèíýýð èëðýõ
Ç¿ðõíèé ºâºðìºö ôåðìåíò¿¿ä èõñýõ (KÔÊ-MB, òðîïîíèí). Óã øèíæèëãýýíèé
õàðèóã õ¿ëýýëã¿é, ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæèéã ñýðãýýõ ýì÷èëãýýã ýõëýõ
Ç¿ðõíèé õàíûí õýñýã÷èëñýí õºäºë㺺íèé ýìãýã ººð÷ëºëò õî¸ð õýìæýýñò
ÇÕÀØ-ä èëðýõ
Àñóóìæ àâàõ, áîäèò ¿çëýã õèéõ àæëûã öàã àëäàëã¿é ýõýëíý. ªâ÷èí ýõýëñýí
õóãàöàà áà ºâ÷èí ýõýëñíýýñ õîéø ýì÷èä àíõ óäàà ¿ç¿¿ëñýí õóãàöààã öàã ìèíóòààð
òýìäýãëýñýí áàéõ ¸ñòîé.
Áîäèò ¿çëýãýýð STÇØ-èéã èëýðõèéëñýí ºâºðìºö øèíæ òýìäýã ãýæ áàéäàãã¿é.
Õýðýâ ÁÓÝ õèéõýýð òºëºâëñºí áîë ìýäðýëèéí áîäèò ¿çëýã õèéãäýíý. Ãýâ÷ èõýíõ
ºâ÷òºíä ìýäðýëèéí òîãòîëöîîíû òàëààñ ººð÷ëºëò¿¿ä (öàðàé öîíõèéæ öàéõ,
õºëðºõ), ìºí ÀÄ áóóðàõ øèíæ¿¿ä èëýðäýã. Õýì àëäàãäàõ, ÇÖÒ öººðºõ, ýñâýë
ò¿ðãýñýõ, ç¿ðõíèé 3-ð àâèà ñîíñîãäîõ, óóøãèíû äîîä òàëààð õýðæèãí¿¿ð ñîíñîãäîõ
øèíæ¿¿ä èëýð÷ áîëíî.
ÇÖÁ-èéã àëü áîëîõ õóðäàí õèéõ øààðäëàãàòàé. Çàðèìäàà ºâ÷íèé ýõíèé ¿åä
õèéãäñýí ÇÖÁ õýâèéí ãàð÷ áîëíî. ÇÖÁ-ò ST ñåãìåíò ºðãºãäºõ, ýñâýë ÃÇÕÕ øèíýýð
èëýðñýí òîõèîëäîëä òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã ýðãýí ñýðãýýõ ýì÷èëãýýã
ÿàðàëòàé ýõëýõ õýðýãòýé.
Ýðñäëèéí ¿íýëãýý
ÇÖØ-òýé ºâ÷òºíèé ýðñäëèéí ¿íýëãýýã òàâèëàíã òîãòîîõ, öààøäûí àâàõ àðãà
õýìæýýã òîäîðõîéëîõ çîðèëãîîð õèéäýã.
Ýðñäëèéã ¿íýëýõýä àíõààðàõ ç¿éëñ:
 ªâ÷òºíèé íàñ: (Íàñ àõèõ òóòàì ýðñäýë èõýñíý).
 Øèãäýýñèéí ºã¿¿ëýìæ. Äàâòàí øèãäýýñ ýðñäëèéã íýìýãä¿¿ëíý.
 Ç¿ðõ ñóäàñíû ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí òîî
 Öýýæíèé ºâäºëòèéí äàâòàìæ, ýìýí ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿í
 ÀÄ-ûí ò¿âøèí
 Öî÷ìîã ¿åèéí õîâäëûí õýì àëäàãäàë

23. 22 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
 ÇÖÁ-èéí ººð÷ëºëò¿¿ä
 Ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòàãäàë
Õ¿ñíýãò 8. ÇÖØ-òýé ºâ÷òºíèé ýðñäëèéí çýðýã áà ò¿¿íèéã òîäîðõîéëîõ øèíæ òýìäã¿¿ä*
ªíäºð ýðñäýë
 Íàñ >65
 Õóó÷èí øèãäýýñèéí ºã¿¿ëýìæòýé
 Ç¿ðõ ñóäàñíû îëîí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëòýé
 Öýýæíèé áàõ äàõèõ, òàéâàí ¿åä èëðýõ
 Àðòåðèéí ãèïîòåíçè, õ¿éòýí õºëñ ÿëãàðàõ
 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã äóòàãäëûí ýìíýëç¿éí øèíæ èëðýõ
 Õîâäëûí õýì àëäàãäàë äàâòàãäàõ
 ÇÖÁ-ä ST ñåãìåíò ãóðàâ áà ò¿¿íýýñ îëîí õîëáîëòîä ≥ 2 ìì-ýýð ºðãºãäºõ
Äóíä çýðãèéí ýðñäýë
 ªíäºð ýðñäëèéí øèíæ òýìäýã èëðýýã¿é áàéõ
 Íàñ >55
 ªìíº íü ÇØ-ýýð ºâäñºí ÷ ç¿ðõ ñóäàñíû ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñ öººí áàéõ
 Öýýæíèé áàõ äàõèõ áîëîâ÷ ÇÖÁ-ä íýìýëò ººð÷ëºëòã¿é áàéõ
 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã äóòàãäàë òóð çóóðûí øèíæòýé, õºíãºí ÿâöòàé áàéõ
Áàãà ýðñäýë
 ªíäºð áà äóíä çýðãèéí ýðñäëèéí øèíæ òýìäýã èëðýýã¿é áàéõ
 Íàñ <55
 Õóó÷èí øèãäýýñèéí ºã¿¿ëýìæã¿é
 Öýýæíèé áàõ äàõèõã¿é, ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýãã¿é
*Ýõ ñóðâàëæ: Nova Scotia Guigelines for Acute Coranary Syndromes (Canada, 2008)
Á¿õ ºâ÷òºíä áîäèñûí ñîëèëöîîíû ýðñäëèéí ¿íýëãýýã õèéíý. Íèéò õîëåñòåðèí,
ÁÍËÏ, èõ íÿãòðàëòàé ëèïîïðîòåéí (ÈÍËÏ), òðèãëèöåðèä, öóñíû ãëþêîç, Ẻðíèé
¿éë àæèëëàãààã òîäîðõîéëíî. ÇÖØ-èéí äàðààõ 4 ºäºðò ëèïèäèéí ò¿âøèí áàãà
çýðýã ººð÷ëºãäºõ íü öààøäûí ýì÷èëãýýíäýý àíõààðàõûã õàðóóëíà.
Ã.1.3. ÝÌÍÝËÝÃÒ Õ¯ÐÃÝÕÝÝÑ ªÌÍªÕ ØÀÒÍÛ ßÀÐÀËÒÀÉ ÒÓÑËÀÌÆ
Ýìíýëãèéí àíõàí øàòíû ÿàðàëòàé òóñëàìæ íü öýýæíèé õ¿÷òýé ºâäºëò,
àìüñãààäàëòûã íàìäààõ, òàéâøðóóëàõàä ÷èãëýãäýíý. Àíõàí øàòíû ÿàðàëòàé
òóñëàìæèéã ãîë òºëºâ ò¿ðãýí òóñëàìæèéí ýì÷ íàð ãýðò íü, ýñâýë àæëûí ãàçàðò
¿ç¿¿ëäýã.
Ì Morphine (Ìîðôèí)
O Oxygen (Õ¿÷èëòºðºã÷)
N Nitroglycerin (Íèòðîãëèöåðèí)
A Aspirin (Àñïèðèí)
Ìîðôèí
Ìîðôèí ñóëüôàò ºâäºëò íàìäààõ ñîíãîäîã áýëäìýë þì. Ìîðôèí íü ºâäºëò
íàìäààõààñ ãàäíà òàéâøðóóëàõ, àéäàñ áàãàñãàõ, âåíèéí ñóäñûã òýëæ ç¿ðõýíä
èðýõ à÷ààëàëûã áóóðóóëàõ (ýíý íü óóøãèíû õàâàíãèéí ¿åä èõ ÷óõàë), òýíýìýë
ìýäðýëèéí òîíóñûã èõýñãýõ, ñèìïàòèê èäýâõæëèéã áàãàñãàõ (áðàäèêàðäè,
ãèïîòîòåíçè) ¿éë÷èëãýýòýé.

24. 23Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
Ìîðôèí (àìïóëä 1%- 1ìë áóþó 10 ìã )–èéã 0.9% -èéí íàòðè õëîðèäûí 9 ìë
óóñìàëä íàéðóóëæ, ¿¿íýýñ 3 ìã áóþó 3 ìë-èéã ñîðóóëàí àâ÷ ñóäñààð ààæèì
øàõíà. ¯ð ä¿íã¿é òîõèîëäîëä ºâäºëò íàìäàõ õ¿ðòýë, ýñâýë ãàæ íºëºº (Ẻëæèõ,
áðàäèêàðäè ¿¿ñýõ, ÀÄ áàãàñàõ, àìüñãàë öººðºõ) èëðýõ õ¿ðòýë 2-4 ìã-ààð 5-15
ìèíóòûí çàéòàéãààð äàâòàí õýðýãëýíý. Ìîðôèíû íèéò òóí 20 ìã-ààñ õýòðýõã¿é
áàéõ ¸ñòîé.
Ìîðôèí õýðýãëýõ ¿åä Ẻëæèõ, Ẻëæèñ öóòãàõ, ÀÄ áàãàñàõ, áðàäèêàðäè,
àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëíî. Ò¿¿íýýñ ãàäíà ìîðôèí íü
ãýäýñíèé ã¿ðâýëçýõ õºäºë㺺í áà äàâñàãíû òîíóñûã áóóðóóëñíààð ºòãºí õàòàõ,
øýýñ õààãäàõàä (ÿëàíãóÿà ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàé òîìîðñîí ýðýãòýé õ¿íä) õ¿ðãýíý.
Ìîðôèí õýðýãëýõ ¿åä ò¿¿íèé ãàæ íºëººã àðèëãàõ ýì¿¿äèéã (ìåòîêëîïðàìèä,
àòðîïèí, íàëîêñèí) áýëýí áàéëãàõ íü ç¿éòýé. Õýðýâ áðàäèêàðäè ¿¿ñâýë àòðîïèí
ñóëüôàò (0.5%-0.5-1.0 ìë ñóäñààð), Ẻëæèñ öóòãàõ, Ẻëæèõ ¿åä ìåòîêëîïðàìèä
(5-10 ìã ñóäñààð), àìüñãàë äàðàãäàõ øèíæ èëýðâýë íàëîêñèí (0.1-0.2 ìã ñóäñààð)
òóñ òóñ òàðèíà.
Õ¿÷èëòºðºã÷
ÇÖØ-òýéá¿õºâ÷òºíäõàìðûíãóóðñààðäàìæóóëàíìèíóòàíä2-8ëáàéõààðáîäîí
÷èéãëýæ ºãíº (Õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæèéã >90% áàéëãàõ). Õ¿÷èëòºðºã÷ ýì÷èëãýý
íü àðòåðèéí öóñíû õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæèéã èõýñãýæ, ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí
öóñàí õàíãàìæèéí õîìñäîëûí õýìæýýã áàãàñãàõàä ýåðýã íºëºº ¿ç¿¿ëäýã.
Íèòðîãëèöåðèí
Íèòðîãëèöåðèí íü õ¿÷òýé ñóäàñ òýëýã÷, òèòýì ñóäñûã òýëñíýýð ç¿ðõíèé öóñàí
õàíãàìæèéí õîìñäîëûã áàãàñãàäàã. Íèòðîãëèöåðèí (0.3-0.6 ìã)-ûã õýëýí äîð òàâüæ
óóñãàõ, ýñâýë öàöëàãà õýëáýðýýð àøèãëàæ áîëíî. Ýõíèé òóí ¿ð ä¿íã¿é áîë äàõèí 5
ìèíóòûí çàéòàé 2 óäàà õýëýí äîð óóñãàæ õýðýãëýíý.
Àñïèðèí
Ýõíèé óäàà 162-325 ìã çàæëóóëæ óóëãàíà. Àñïèðèí õýðýãëýõ ýñðýã çààëòòàé,
ýñâýë àñïèðèíä õàðøèëòàé ¿åä êëîïèäîãðåë õýðýãëýõèéã çºâëºäºã.
Ýìíýëýãò õ¿ðãýõýýñ ºìíºõ øàòíû ÁÓÝ
Õºãæèëòýé îðíóóäàä ýìíýëãèéí ºìíºõ øàòàíä á¿ëýí óóñãàõ ýì÷èëãýýíèé
àñóóäàë àìæèëòòàé õýðýãæäýã. Ó÷èð íü òóñ ýì÷èëãýýã õýäèé ÷èíýý ýðò ýõýëíý
òºäèé ÷èíýý øèãäýýñèéí ýíäýãäýë áóóðíà. Ñóäàëãààãààð á¿ëýí óóñãàõ ýì÷èëãýýã
ºâ÷èí ýõýëñýí ýõíèé 1 öàãò õèéâýë ýíäýãäýë 47%-èàð, ýõíèé 3 öàãò õèéâýë 23%-
èàð, 6-9 öàãò õèéâýë 10.6%-èàð òóñ òóñ áóóðäàã áîëîõûã òîãòîîñîí áàéíà.
Ýì÷èëãýýíèé ãîë çààëò áîë ÇÖÁ-ä STñåãìåíò õî¸ð áóþó ò¿¿íýýñ îëîí õîëáîëòîä
ºðãºãäºõ, ýñâýë ÃÇÕÕ øèíýýð èëðýõ þì. Óã ýì÷èëãýýã ºâ÷òºíèéã ýìíýëýã ð¿¿
纺õºä 30 ìèíóòààñ èë¿¿ õóãàöàà øààðäàõ òîõèîëäîëä õèéõýä òîõèðîìæòîé ãýæ
¿çäýã. Ýíý çîðèëãîîð áîãèíî ¿éë÷èëãýýòýé àíèñòðåïëàçûã ñóäñààð óäààí øàõàæ
(>5 ìèí) õýðýãëýíý.

25. 24 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
Ã.2. ÝÌÍÝËÝÃÒ ÝÌ×˯¯ËÝÕ ¯ÅÈÉÍ ÝÌ×ÈËÃÝÝ
Ã.2.1. ÒÈÒÝÌ ÑÓÄÀÑÍÛ ÖÓÑÀÍ ÕÀÍÃÀÌÆÈÉà ÑÝÐÃÝÝÕ ÝÌ×ÈËÃÝÝ*
ÒÑÄÝ õèéõ
áîëîìæòîé ýìíýëýã
ªâ÷èí ýõýëñíýýñ
õîéø 2 öàãèéí
äîòîð ÒÑÄÝ
õèéõ áîëîìæòîé
òîõèîëäîë
ÒÑÄÝ àíõ óäàà õèéõ
Àâðàõ ÒÑÄÝ
Òèòýì ñóäàñíû çóðàã
àâàõ øèíæèëãýý
¯ð
ä¿íã¿é
¯ð
ä¿íòýé
Ò¿ðãýí òóñëàìæ
ÁÓÝ ýõýëñíýýñ õîéø
3 öàãèéí äàðàà õèéõ
ÒÑÄÝ 2 öàãèéí äîòîð
õèéõ áîëîìæòîé
ÒÑÄÝ 2 öàãèéí äîòîð
õèéõ áîëîìæã¿é
ÒÑÄÝ õèéõ
áîëîìæã¿é ýìíýëýã
Ýìíýëýãò èðñíýýñ
õîéø 30 ìèíóòûí
äîòîð ÁÓÝ ýõëýõ
Á¿ëýí óóñãàõ
ýì÷èëãýýã 30' äîòîð
ýõëýõ
2 öàã
12 öàã
24 öàã
Õóãàöàà
Çóðàã 5. Òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã ñýðãýýõ ýì÷èëãýýíèé ñòðàòåãèóä
* Ýõ ñóðâàëæ: ECS guideline. Management of acute myocardial infarction in patients presenting
with persistent ST-segment elevation (2008)
ÒÑÄÝ, ÁÓÝ, ÒÑÌÇ çýðýã ýì÷èëãýýíèé àðãóóä òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã
ñýðãýýõýä ÷èãëýãääýã. Ýäãýýð ýì÷èëãýýíèé àðãûí ñîíãîëò íü ýìíýëýãò èðñíýýñ
ÒÑÄÝ-ã ýõëýõ õ¿ðòýëõ õóãàöààíààñ õàìààðíà. Ýíý õóãàöàà <2 öàã áàéõ òîõèîëäîëä
ç¿ðõ ñýòã¿¿ðäýõ ëàáîðàòîðè á¿õèé ýìíýëýã ð¿¿ øóóä 纺âºðëºæ ÒÑÄÝ õèéíý.
Õýðýâ >2 öàã áàéõ òîõèîëäîëä õàìãèéí îéð ýìíýëýã 𿿠纺âºðëºæ, ÁÓÝ õèéíý.
ÁÓÝ õèéñíýýñ õîéø 3-14 öàãèéí äîòîð òèòýì ñóäàñíû øèíæèëãýýã õèéëãýõýýð ç¿ðõ
ñýòã¿¿ðäýõ ëàáîðàòîðè á¿õèé ýìíýëýã 𿿠纺âºðëºíº.
Òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã ñýðãýýõ ýì÷èëãýýíèé çààëò:
 Öýýæíèé ºâäºëò ýõëýýä 12 öàã áîëîîã¿é, ÇÖÁ-ä ST ñåãìåíò ºðãºãäñºí, ýñâýë
ÃÇÕÕ øèíýýð èëýðñýí á¿õ ºâ÷òºíä
 Öýýæíèé ºâäºëò ýõëýýä 12 öàã ºíãºðñºí áîëîâ÷ ç¿ðõíèé áóë÷èíä öóñàí
õàíãàìæ õîìñðîõ ýìíýëç¿éí áîëîí ÇÖÁ-èéí øèíæ òýìäýã àðèëààã¿é ºâ÷òºíä
ÒÑÄÝ õèéõ àñóóäàë íýýëòòýé
Õàðèí öýýæíèé ºâäºëò ýõëýýä 24 öàã ºíãºðñºí, ç¿ðõíèé áóë÷èíä öóñàí õàíãàìæ
õîìñäîõ øèíæ òýìäýãã¿é ºâ÷òºíä ÒÑÄÝ õèéõ çààëò áàéõã¿é. ÁÓÝ íü ýñðýã çààëò
èõòýé, ñóäàñ ýðãýí ñýðãýõýä íºëºº áàãàòàé, öóñ àëäàõ ýðñäýëòýé ÷ ýìíýëýãò î÷èõûí
ºìíº õýðýãëýõ íü ç¿éòýé ãýæ ¿çäýã.

26. 25Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
Ã.2.2. ÒÈÒÝÌ ÑÓÄÑÀÍ ÄÎÒÓÓÐÕ ÝÌ×ÈËÃÝÝ (ÒÑÄÝ)
ÒÑÄÝ-íèé àðãûí ¿íäñýí çàð÷èì íü ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæèéã ýðãýí
ñýðãýýõýä îðøèíî. Òîäîñãîã÷ áîäèñûí òóñëàìæòàéãààð ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû
çóðàã àâ÷, òèòýì ñóäàñíû òîãòîö, ãýìòñýí ñóäàñíû òîî, áàéðëàë, ýìãýã ººð÷ëºëòèéã
(íàðèéñàë, áºãëºðºë) òîäîðõîéëäîã. Ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû íàðèéñëûí çýðýã,
õýìæýý, áàéðëàë çýðãèéã òîäîðõîéëæ ÒÑÄÝ, ñóäàñ çàëãàõ õàãàëãàà õèéõ ýñýõèéã
ºâ÷òºíèé ýìíýëç¿éí áàéäàëä òîõèðóóëàí ñîíãîíî.
ªâ÷íèé ìýäýýëýë ¿íýí áîäèò áàéõ ¸ñòîé. ªâ÷òºí íü àæèëáàðûí òàëààð ãàðàõ
ýðñäýë, à÷ õîëáîãäîë, ãàðàõ ¿ð äàãâàðûí òàëààð ìýäýýëëèéã á¿ðýí àâñàí áàéíà.
ßëàíãóÿà ºâ÷òºíä øèéäâýð ãàðãàõàä õºíäëºí㺺ñ íºëºº ¿ç¿¿ëýõèéã õîðèãëîíî.
ÒÑÄÝ-íèé çààëò
Õ¿ñíýãò 9. Òèòýì ñóäñàí äîòóóðõ ýì÷èëãýýíèé çààëòóóä
Òèòýì ñóäñàí äîòóóðõè îíîøëîãîî-ýì÷èëãýýã íýãýí çýðýã õèéãäýõ
àæèëáàðûí çààëò ( Adhoc PCI – Àäîê ÒÑÄÝ)
Öóñíû ýðãýëòèéí áàéäàë òîãòâîðã¿é, øîêòîé ºâ÷òºí
ST ñåãìåíò ºðãºãäñºí áà ST ñåãìåíò ºðãºã人ã¿é øèãäýýñ
Ýìíýëç¿éí èëðýë òîãòâîðòîé, ýðñäýë áàãà, íýã áîëîí õî¸ð ñóäàñíû ãýìòýëòýé,
áàéðëàëûí õóâüä áîëîìæèéí áàéõ (ÁÒÑ, òîéðîõ ñàëàà áîëîí ÕÕÓÑ-íû äóíä áà
çàõûí õýñýã)
Ñóäàñ àíõ óäààãàà äàõèí áºãëºðºõ
Ñóäñàí äîòóóðõ îíîøëîãîîíû äàðàà ýì÷èëãýý õèéãäýõ àæèëáàðûí çààëò
Ñóäàñíû íàðèéñàë ýðñäýëòýé áàéðëàëä áàéõ
Ç¿ðõíèé àðõàã äóòàãäàë
Áººðíèé äóòàãäàë (êðåàòèíèíû êëèàðåíñ <60 ìë/ìèí), ñóäñàíä ¿ç¿¿ëýõ òîäîñãîã÷
áîäèñûí íºëººëºë >4 ìë/êã
Ýìíýëç¿éí èëðýë òîãòâîðòîé, ÕÕÓÑ-ûã õàìàðñàí îëîí ñóäàñíû íàðèéñàëòàé
áàéõ
Ýìíýëç¿éí èëðýë òîãòâîðòîé, ÕÕÓÑ-íû ýõýí õýñýã áîëîí àìñàðûã õàìàðñàí
íàðèéñàëòàé
Ñóäñàí äîòóóðõè àæèëáàðûí ºíäºð ýðñäýëòýé áàéõ
Aäîê ÒÑÄÝ ãýäýã íü òèòýì ñóäàñíû çóðàã àâàõ øèíæèëãýýã õèéí çàëãóóëààä
òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã ñýðãýýõ ýì÷èëãýý õèéõèéã õýëíý. ÇÖØ-èéí ¿åä ýíý
àðãà ìàø ÷óõàë þì. Ýìíýëã¿¿äýä õèéãäñýí ñóäàëãààãààð øèíæ òýìäýã ýõýëñíýýñ
õîéø 6-12 öàãèéí äîòîð õèéãäñýí ÒÑÄÝ-ã ÁÓÝ-òýé õàðüöóóëàõàä ñóäàñíû ýðãýí
ñýðãýõ áàéäàë ñàéí, ýðãýí áºãëºðºë ¿¿ñýõ íü áàãà, ç¿¿í õîâäëûí ¿éë àæèëëàãàà
íýìýãäýæ, ýäãýðýëò ñàéí áàéãàà íü àæèãëàãäñàí áàéíà.
STÇØ-èéí ¿åä öàã õóãàöàà àëäàõã¿é áàéõ íü õàìãèéí ÷óõàë þì. Ýìíýëç¿éí
øèíæ òýìäýã ýõýëñýíýýñ õîéøõè ýõíèé 2 öàã íü ýìíýëãèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé
òºâ¿¿äýä õàìãèéí ÷óõàë ¿å þì. Õàìãèéí ãîë íü STÇØ á¿õèé ºâ÷òºíèéã öàã õóãàöàà
àëäàõã¿éãýýð ÒÑÄÝ õèéäýã òºâ¿¿äýä øèëæ¿¿ëýí, ýõíèé ýìíýëãèéí àæèëòàí ¿çñýí
öàãààñ õîéø ýõíèé 2 öàãèéí äîòîð, öààä õóãàöàà íü 3-24 öàãèéí äîòîð òóðøëàãàòàé
áàãààð ýì÷èëãýýã õèéëãýõ íü ÷óõàë þì.

27. 26 Ç¿ðõíèé öî÷ìîã øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí óäèðäàìæ
ÒÑÄÝ íü àíõ óäààãèéí, äýìæèõ, àâðàõ, öàã àëäñàí ãýñýí îëîí òºðºëòýé.
Àíõ óäààãèéí ÒÑÄÝ íü ÁÓÝ õèéëãýëã¿é øóóä õèéãäýõ ìýñ àæèëáàð áºãººä
Åâðîïûí îðíóóäàä STÇØ á¿õèé íèéò ºâ÷òºíèé 5-85%-ä õèéãäñýí áàéäàã. Ýíý íü
îðîí íóòãèéí ýìíýëãèéí áîëîìæîîñ õàìààðäàã. Ýìíýëýã õîîðîíäûí àæèëëàãàà
ñàéí áàéäàã ÷ ºâ÷òºíã 纺õºä õóãàöàà èõ çàðöóóëäàãààñ àíõäàã÷ ÒÑÄÝ õèéëãýõýä
õóãàöàà àëäàõ, óðòñàõ òîõèîëäîë áàéíà.
Àíõ óäààãèéí ÒÑÄÝ íü STÇØ-èéí õàìãèéí ¿ð ä¿íòýé ýì÷èëãýýíèé àðãà ìºí.
Ýìíýëýãò õýâòñýíýýñ õîéøèõ ýõíèé 2 öàãò õèéãäâýë èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé.
Ç¿ðõíèé øîêîîð õ¿íäýðñýí, ýñâýë ÁÓÝ ýñðýã çààëòòàé ¿åä õýðýãëýõýä èë¿¿
çîõèìæòîé.
ÒÑÄÝ õèéãäýõ ¿åä àíòèàãðåãàíò áà òîì ìîëåêóëò ãåïàðèíûã çààâàë àøèãëàíà.
ÒÑÄÝ õèéãäýõ ¿åä öóñíû óðñãàë ýðãýæ ñýðãýõã¿é, ýñâýë ñóäàñíû çàõûí õýñýãò
áºãëºðºë ¿¿ñâýë íèêîðàíäèë, âåðàïàìèë, àáöèêñèìàá çýðýã ýìèéã õýðýãëýæ,
á¿ëýí ñîðóóëàõ àæèëáàðûã ã¿éöýòãýíý.
Äýìæèõ ÒÑÄÝ ãýäýã íü òèòýì ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæèéã ýìèéí áîëîí
ìåõàíèê àðãààð ñýðãýýõ ýì÷èëãýýíèé àðãà þì. Ýõëýýä õàãàñ òóíãààð á¿ëýí óóñãàõ
áýëäìýëèéã ãëþêîïðîòåéí 2b-3a õîðèãëîã÷òîé õàâñàð÷ õýðýãëýýä äàðàà íü ÒÑÄÝ
õèéíý. Ýíýõ¿¿ àðãûí ¿ð ä¿íã àíõäàã÷ ÒÑÄÝ-òýé õàðüöóóëàí ñóäëàõàä èë¿¿ äàâóó
òàë àæèãëàãäààã¿é áàéíà
Àâðàõ ÒÑÄÝ íü ÁÓÝ ¿ð ä¿íã¿é òîõèîëäîëä õèéãääýã ìýñ àæèëáàð þì. ÁÓÝ-íèé
äàðàà ÇÖÁ-ä ST ñåãìåíòèéí ºðãºãäºë áóóõã¿é, ýñâýë öýýæíèé ºâäºëò íàìäàõã¿é
áîë ÿàðàëòàé ÒÑÄÝ õèéõ áîëîìæòîé ýìíýëýã ð¿¿ øèëæ¿¿ëýõ õýðýãòýé. Ýíýõ¿¿
ýì÷èëãýýíèé àðãà íü øèãäýýñ äàõèõ, ç¿ðõíèé àðõàã äóòàãäàë ¿¿ñýõ ýðñäëèéã
áóóðóóëäàã áîëîõûã ãàäààäûí îëîí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿í õàðóóëñàí áàéäàã.
Öàã àëäñàí ÒÑÄÝ-ã ºâ÷íèé àíõíû øèíæ òýìäýã èëýðñíýýñ õîéø 24-60 öàãò
öóñíû ýðãýëòèéí áàéäàë òîãòâîðòîé ºâ÷òºíä õèéõ íü ¿ð ä¿í ñàéòàé áàéäàã. Õàðèí
òèòýì ñóäàñíû áºãëºðºë áîëîîä 3-28 ºäºð áîëñîí ºâ÷òºíä ÒÑÄÝ õèéõ íü ¿ð ä¿í
áàãàòàé þì.
Ã.2.3. Á¯ËÝÍ ÓÓÑÃÀÕ ÝÌ×ÈËÃÝÝ (ÁÓÝ)
ÁÓÝ-ã ÇÖØ-èéí øèíæ òýìäýã èëýðñýíýýñ õîéøõè ýõíèé 6 öàãò õýðýãëýñíýýð
øèãäýýñòýé 1000 ºâ÷òºíººñ 30 õ¿íèé àìèéã, ýõíèé 7-12 öàãò öàãò 20 õ¿íèé àìèéã
òóñ òóñ àâðàõ áîëîìæòîéã îëîí ñóäàëãààãààð íîòîëñîí áàéäàã.
ÁÓÝ-ã ýõëýõ õ¿ðòýëõ õóãàöàà: Ýíý íü ºâ÷íèé øèíæ òýìäýã ýõýëñýíýýñ ÁÓÝ-ã
õèéæ ýõëýõ õ¿ðòýëõ õóãàöàà áºãººä ÇØ-èéí òàëáàé, ºâ÷òºíèé òàâèëàíã óðüä÷èëàí
òààâàðëàõ ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë áîëäîã. Òóñ õóãàöàà áîãèíî áàéõ òóñàì ÁÓÝ-íèé ¿ð ä¿í
ñàéæèðäàã. ßëàíãóÿà ýìíýëýãò õ¿ðãýõýýñ ºìíºõ ¿å øàòàíä, ýñâýë ºâ÷íèé ýõíèé 2
öàãò áàãòààí õèéãäñýí ÁÓÝ íü øèãäýýñèéí íàñ áàðàëòûã íèëýýä áóóðóóëàõ áà ¿ð
ä¿íãýýðýý ÒÑÄÝ-òýé ä¿éöäýã áàéíà.
ÇÖØ-èéí ¿åä àíõäàã÷ ÒÑÄÝ-ã õèéõ áîëîìæã¿é òîõèîëäîëä ÁÓÝ õèéõèéã çºâëºíº.
ÁÓÝ õèéõ çààëò:
1. Á¿ëýí óóñãàõ áýëäìýëä ýñðýã çààëòã¿é òîõèîëäîëä, ÇÖÁ-èéí çýðãýëäýý õî¸ð
õîëáîëòîä ST ñåãìåíò 1 ìì-ýýñ èë¿¿ ºðãºãäñºí, ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýã ýõëýýä
12 öàã áîëîîã¿é ÇÖØ-èéí ¿åä