Five Times Why / 5 keer Waarom. Root Cause Analysis. Hoe doe je dat? Met tips en tricks.

1. Yokoten
WAAROM
WAAROM
WAAROM
WAAROM
WAAROM
WAAROM
WAAROM
M WAARO
5 KEER
WAAROM

2. Methode om de
BRONOORZAAK
of de VERKLARING
van een PROBLEEM te vinden.
WAT IS 5XWAAROM?

3. Meer over Problem Solving
In ons boek:
Continu Verbeteren
Bert Teeuwen
Uitgeverij Yokoten
Elke (internet-)boekhandel
Yokoten

4. Het idee achter 5xwaarom is dat je net zo
vaak ‘waarom’ vraagt totdat de bronoorzaak
van een probleem is gevonden.
Alle antwoorden op de waarom-vragen
vormen met elkaar een rijtje dominostenen.
De eerste steen is de bronoorzaak, die zet de
boel in beweging, leidend tot een probleem.
WAT IS 5XWAAROM?

5. ROOT CAUSE
Probleem
=
Symptoom
Bron- of
Grondoorzaak
Root cause
Het idee van
5xWaarom is dat een
probleem wordt
opgelost door het met
wortel en tak te
verwijderen

6. EERST BEGRIJPEN
Yokoten
EN DAN
VERKLAREN

7. 1. Het probleem beschrijven
2. Het probleem begrijpen
3. Het probleem verklaren
4. Het probleem oplossen
PROBLEMEN OPLOSSEN
In vier fasen:

8. • Wat is het probleem?
(wat is er mis met wat?)
• Wat zijn de gevolgen?
1. PROBLEEMBESCHRIJVING

9. 2. HET PROBLEEM BEGRIJPEN
Stel begrijpende vragen
W-vragen en H-vragen

10. Wat Hoe
Wanneer Hoe vaak
Welke Hoeveel
Wie
Waar
2. HET PROBLEEM BEGRIJPEN
Waarom
Dus niet:
want dat is een
verklarende vraag
Begrijpende vragen:

11. Als je het probleem niet begrijpt,
kan je het ook niet goed verklaren

12. • Hoe ontstaat het probleem?
• Waarom gebeurt het?
• Bron- of grondoorzaken vinden
• 5 x Waarom (Meer mag ook, minder ook)
3. HET PROBLEEM VERKLAREN

13. Probleem: medewerkers glijden uit bij de machine
Waarom? Omdat er een plas olie naast de machine ligt
Waarom? Omdat het olievat boven de machine lekt
Waarom? Er zit een scheurtje in het olievat
Waarom? Het olievat is doorgeroest
Waarom? We gebruiken agressieve olie (=bronoorzaak)
3. HET PROBLEEM VERKLAREN

14. We gebruiken agressieve olie
Daarom is het olievat doorgeroest
Daarom zit er een scheurtje in het olievat
Daarom lekt het olievat boven de machine
Daarom ligt er een plas olie naast de machine
Daarom glijden medewerkers uit bij de machine
(=Probleem)
3. HET PROBLEEM VERKLAREN
Terug redeneren met ‘Daarom’
Om te beoordelen of de analyse logisch is

15. 3. HET PROBLEEM VERKLAREN
5xWaarom in tabelvorm
Niet de vragen, maar de
antwoorden opschrijven

16. De gevonden (bron-)oorzaken zijn
meningen en geen feiten
Ga altijd op zoek naar bewijs

17. MENINGEN
FEITEN
Yokoten
of

18. Stel bij elk antwoord op een
waarom-vraag de validatie-vraag:
‘Is dat zo?’
Kunnen we het bewijzen? Bijvoorbeeld door te
meten, simuleren, testen, gaan kijken.

19. 3. HET PROBLEEM VERKLAREN
‘Is dat zo?’

20. 3. HET PROBLEEM VERKLAREN
Er is maar zelden een relatie van één probleem, met
maar één bronoorzaak. Meestal is een probleem er
alleen als er verschillende kleine bronoorzaken
tegelijk optreden. Het is een complex van oorzaken
en gevolgen.

21. Problemen hebben maar zelden
één bronoorzaak

22. VISGRAAT – ISHIKAWA-DIAGRAM
Het Ishikawa-diagram of visgraat-analyse is niet
hetzelfde als 5xWaarom.
Die laat de
oorzaken
(1xwaarom)
zien, niet de
bronoorzaken.

23. OORZAAK-GEVOLG-DIAGRAM
Je kan er wel een
5xwaarom analyse
van maken.
Zie hiernaast:

24. OORZAAK-ANALYSE
Visuele variant van
de Visgraat /
5xWaarom

25. Benoem niet naar alle potentieel
mogelijke oorzaken
Maar de werkelijke oorzaken

26. Als je het probleem niet begrijpt,
Vind je óók bronoorzaken
Meestal nog meer dan wanneer je
het probleem wel begrijpt

27. WALVISGRAAT-ANALYSE

28. Hoe beter je het probleem begrijpt,
Hoe minder bronoorzaken je vindt

29. Pas op voor wens-denken
5xWaarom doen met de
bronoorzaak of de oplossing al in
het achterhoofd

30. 4. HET PROBLEEM OPLOSSEN
Het probleem oplossen is
de oorzaken wegnemen

31. ZWAKTES
Yokoten
5xWAAROM-
ANALYSE
van de

32. • Het is een kwalitatieve analyse – niet op basis
van feiten, maar van meningen en ervaringen
ZWAKTES 5xWAAROM-ANALYSE

33. • 5xWaarom-analyse kan leiden tot
groepsdenken: de meest genoemde oorzaken
zijn de werkelijke oorzaken (dat hoeft niet
altijd zo te zijn).
• Voor de hand liggende oorzaken
(stokpaardjes) krijgen de meeste aandacht.
ZWAKTES 5xWAAROM-ANALYSE

34. • Onbekende oorzaken worden niet
genoemd en uitgewerkt (logisch, want
die kent niemand).
Dat komt door onvoldoende onderzoek
naar het probleem (fase 2: begrijpen)
ZWAKTES 5xWAAROM-ANALYSE

35. • Niet ver genoeg doorvragen (te weinig
waarom-vragen). Oppervlakkige analyse.
• Te ver doorvragen (te veel waarom-vragen):
Vrijwel elke 5xwaarom-analyse eindigt bij
geldgebrek als bronoorzaak en dat het
uiteindelijk allemaal de schuld van het
management is
ZWAKTES 5xWAAROM-ANALYSE

36. • Te weinig feitelijke kennis van het probleem
(fase 2: begrijpen) leidt tot te veel en de
verkeerde bronoorzaken en oplossingen
ZWAKTES 5xWAAROM-ANALYSE

37. • Alle gevonden bronoorzaken wegen
even zwaar (Vital Few / Trivial Many)
ZWAKTES 5xWAAROM-ANALYSE

38. 100 bronoorzaken leiden tot
100 oplossingen/maatregelen
Concentreer je op de belangrijkste
oorzaken (Vital Few):

39. Boek:
Continu Verbeteren
Bert Teeuwen
Uitgeverij Yokoten
Elke (internet-)boekhandel
Yokoten