Un libro un concello percorrendo a provincia da Coruña

Introducción
Un libro, un concello, percorrendo a Provincia da Coruña é
um pequeno percorrido polos 93 concellos da Provincia da Coruña
a través dun libro que fala do concello.
Nesta guía e mostra bibliográfica amosamos unha obra bibliográfica
que fala do concello, ben dende o punto de vista histórico,
etnográfico, do patrimonio ou turístico ; amosando así todos os
aspectos e recursos que posúe a provincia ao longo dos seu
percorrido porcada un dos concellos.
Ademáis dun libro por concello, amosamos unha pequena
introducción e descrición da entidade e unha selección fotográfica
dos lugares máis importantes do mesmo.
A finalidade é dar visibilidade a todos os concellos da Provincia da
Coruña, a través das súas obras e que se encontran depositadas
na Biblioteca da Deputación da Coruña.
A mostra bibliográfica encóntrase no vestíbulo da Biblioteca da
Deputación da Coruña.

A Baña
GAL/10452
A Baña
O Concello da Baña, forma a Comarca de
Barcala, conxuntamente con Negreira.
Está situado nun fermoso val con 15 parroquias;
posúe vestixios arqueolóxicos como os
Castros da Baña e Lañas, as mámoas de
Ferreiros, etc.
Foi unha zona intensamente romanizada, o que
se desprende da súa toponimia. A presenza
de núcleos como Suevos e Francos dan fe
do asentamento de pobos bárbaros.
Na época medieval foi berce dos
Trastámara, dominio dos señores de
Altamira; personaxes como Xelmírez ou a
raíña Urraca dan constancia dun momento
florecente. O románico e o gótico deixan a
súa pegada sobre todo nas igrexas; comeza
pois unha época de florecemento no século
de ouro que continuará no século XVI, con
construcións palacianas como o pazo de Leis.
No século XVII, sobre todo no
período barroco, houbo outro momento
florecente; destacan as torres-campanario
das igrexas (Fiopáns, Monte).
Isto dá paso a épocas de decadencia económica
e política, reformas na súa maior parte
debidas ás guerras da independencia e
carlista, ás incautacións de bens eclesiásticos
e de confrarías, así como á suba de
impostos.
Exa no século XX, continuando coa decadencia,
esta terra consegue sobrevivir
coa agricultura, a gandaría e tamén
coa emigración.
Máisinformación en : http://concellodabana.gal
Amosa esta terra
coa súa paisaxe,
historia,
monumentos,
facendo un
percorrido polas
súas parroquias.
www.dacoruna.gal/biblioteca

A Baña
Pazo de Leis
Igrexa de San Vicente de A Baña
Ayuntamiento y Plaza de San Vicente
Igrexa do Castro
Área Recreativa de Chans
Pila e sartego en Santa María de Ordoeste
Cruceiro de San Cibrán de Barcala
Pazo de Ferraces
Ponte de Nantón

A Capela
A Capela é un concello situado ó norte da
provincia da Coruña, que abarca tres
parroquias:
O visitar a Serra do Forgoselo, atopamos a
igrexa de San Boulo de Caaveiro do século
XIII, xunto área recreativa do Curro. Polo
centro transcorre o río Belelle, e na parte
Máis alta podemos facer a ruta de Cernada.
Cara ao oeste, está a igrexa de Santa María
de Cabalar.
Atopamos tamén a antiga ferrería o Machuco de
Cabalar, e a área recreativa de Formariz
situada á beira do ponte Coberto. Antes de
chegar pasaremos por Río Cuberto, un bonito
bosque. Nos arredores das Neves temos a
área recreativa de Vos Picos, a capela das
Neves orixinalmente do século XIII, a igrexa
de Santiago ou e Museo Etnográfico da
Capela.
Os muíños do Sesín e do Teixido, desde os que
se pode baixar ata a central hidroeléctrica A
Ventureira.
O Máis interesante e toda a zona das Fragas do
Eume e o Mosteiro de San Xoán de Caaveiro,
encaixado entre os desfiladeiros, foi unha
Colexiata Real de estilo románico que
albergou aos cóengos Regulares de San
Agustín durante varios séculos.
Veremos o canón do Eume, o encoro ou a
fervenza de Morixoso. Tamén podemos
visitar o museo etnográfico, para coñecer a
historia, costumes e antepasados.
Máis información en :
http://www.concellodacapela.es
As Pontes ; Somozas ; A Capela
XoséLuísy J.M. Laredo, Efrén Vázquez Vázquez
GAL/2652
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.

A Capela
Mosteiro San Xoán de Caaveiro
Fragas do EumeÁrea Recreativa Os Picos
Capela das Neves
Escolas de Barreiro
Igrexa de Santiago da Capela
Herrería Machuco de Cabalar
Miradoriro de Teixido
Ponte do Coberto
Cruceiro de Santa María de Cabalar
Central da Ventureira

A Coruña
La Historia y descripción de la ciudad de La Coruña
Antonio Rey Escariz
GAL/7981
Paseo pracenteiro
pola cidade da
Coruña, coñecera
súa historia.
A Coruña1 é unha cidade que pertence á Galicia e é a
capital da provincia homónima.
Conta con contornas naturais onde poder practicar
deportes como o Golf, a Hípica e os deportes
Náuticos, ou percorrer o seu Paseo Marítimo e
achegarse a praias como as de Riazor, o Orzán ou a
de San Amaro.
Destaca a súa Torre de Hércules, un faro da época
romana. Ao redor hai un parque escultórico con
obras relacionadas co mundo da navegación e a
mitoloxía. Mirando a poñente, distínguese o monte
de San Pedro e no paseo marítimo, o Obelisco
Millennium. Preto temos os museos Aquarium e a
Domus.
Partindo da a estación de tren de San Cristóbal, que
destaca pola súa fachada de entrada, paseamos ata
o Parque de Santa Margarita, onde está o
Planetarium, o muíño de vento, un hórreo e uns
xardíns espectaculares, así coma a fervenza do
Palacio de Opéra da Coruña. Continuamos pola
Praza de Lugo onde atoparemos edificios
modernistas. Seguindo polo Quiosco Alfonso e A
Terraza. Continuando polo porto chegamos a Praza
de María Pita coa estatua da heroína María Pita, o
Palacio Consistorial, e a casa do Rey e á beira
atopamos a Igrexa de San Jorge.
Mergullámonos na cidade vella, rúas que nos falan dos
antigos gremios, podemos visitar a Igrexa de
Santiago, a praza de Azcárraga; a Colexiata de
Santa María, moi próxima ao Museo de Arte Sacra;
ou a praza e convento de Santa Bárbara, conxunto
de singular beleza. Aproximarémonos ao Xardín de
San Carlos, á beira do Museo Militar e da Fundación
Luís Seoane, parque romántico e bo miradoiro,
dende onde se otea o castelo de San Antón,
fortaleza que alberga o Museo Arqueolóxico e
Histórico.www.dacoruna.gal/biblioteca

A Coruña
Torre de Hercules
Miradoiro de San Pedro
Castelo de San Antón
Fervenza do Palacio da Opera
Estatua de Maria Pita
Vista das praias e Paseo Maritimo
Galerías de la Marina
Casas entorno Plaza de Lugo
Praza de María Pita
Colexiata de Santa María do Campo
Kiosko Alfonso
Praza de Azcárraga
Xardíns de San Carlos

A Laracha
Laracha, Coristanco
XoséLuísy J.M. Laredo ; Efrén Vázquez Vázquez
GAL/3819
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Laracha é un municipio da Provincia da Coruña
situado na parte oriental da comarca de
Bergantiños e repártese en trece parroquias.
Os restos históricos Máis antigos que se conservan
corresponden ao período megalítico, aínda
que a maioría deles son do neolítico, entre os
que destacamos: túmulo do Cruceiro (Lendo),
mámoa de Fofelle (Lestón), mámoa da Fraga
(Lendo), túmulo Funerario na Medorra
(Coiro), túmulo das Medorras na Ferreira
(Montemaior), túmulo megalítico O Forno dos
Mouros en Silvoso (Soandres), Pedra Fita do
Loureiro ou Pedra do Gicho (Erboedo),
medorra do couto de Outeiro (Montemaior),
túmulo de Carboeiro en Portela (Erboedo), A
Medorra do Codeso en Vilariño (Montemaior)
e túmulo das Rebuceiras (Lemaio).
O pobo de Caión coa súa praia e o porto, ver no
centro o pazo de Caión e a igrexa de Santa
María do Socorro ou visitar o museo do Mar.
Nos arredores atópase o Santuario dos
Milagres de Caión, onde peregrínase todos os
anos na súa coñecida romaría..
A área recreativa de Gabenlle, onde hai un
parque infantil, abundantes mesas e bancos,
e un paseo fluvial no que veremos varios
muíños. Tamén está o miradoiro e área
recreativa de Santa Marta e as ruínas dunha
antiga capela.
En canto ao patrimonio relixioso destaca o
mosteiro de San Pedro de Soandres do século
XIV. Tamén atoparemos outras igrexas e
capelas como a de San Roque da Pena ou
Santa Margarita , xunto á fonte de Santa
Margarita.
Máis información en : http://www.concellolaracha.com

A Laracha
Caión
Igrexa de Soutullo A Laracha
Igrexa de Santiago de Vilaño
Concello da Laracha
Praia Arnela
Ermida de San Roque
Área recreativa de Gabenlle
Pazo de Caion
Rectoral de San Pedro de Soandres
Miradorio de Santa Marta
Santuario dos Milagros

A Pobra do Caramiñal
La Puebla del Caramiñal : un miradorsobre la Ría de Arosa
Manuel Domínguez Fontán
BM/135
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
A Pobra do Caramiñal é un municipio situado ao
suroeste da provincia da Coruña, na
comarca do Barbanza. Conta con cinco
parroquias.
É moi coñecida pola Procesión do Nazareno
(tamén chamada das 'Mortaxas' ou
Mortajas) que se celebra o terceiro domingo
de setembro, ademais de ser coñecida
tamén pola praia de Cabío.
No que conxuntos arquitectónicos-históricos
podemos contemplar moitos cruceiros,
igrexas e pazos, destacando entre todos a
Torre de Bermúdez , e o pazo Torre de
Xunqueiras do século XV, ambos os
declarados BIC.
As igrexas Máis importantes dentro do centro
histórico son a igrexa de Santiago dá Pobra
do Deán e a igrexa de Santa María a
Antiga do Caramiñal e en canto a pazos
cabe destacar o Pazo Casa Grande de
Aguiare o Pazo do Couto.
En canto a espazos naturais cabe destacar o
monte da Curota e as piscinas naturais do
río Pedras. Preto de aquí está o petróglifo
da Miserela, podémolo ver de camiño ás
ruínas do eremitorio de San Xoán de Lesón.
O primeiro miradoiro que atopamos é o da
Curotiña, ou Miradoiro Vale-Inclán. Na cima
podemos gozar dunhas boas vistas da ría
de Arousa e ao val do río Pedras e río
Barbanza desde o miradoiro da Curota, Máis
adiante está o miradoiro de Vos Forcados,
facendo fronteira con Ribeira e Porto do
Son.
Máis información en : http://www.apobra.com/

A Pobra do Caramiñal
Curro do Barbanza
Pobra do Caramiñal
Miradoiro da Curota
Piscinas naturales del Rio Pedras
Praia de Cabío
Fervenza río de San Xoán
Ponte de A Misarela
Capela da Mercé Casa Grande de Aguiar
Cruceiro de Moldes
Igrexa de Santiago da Pobra do Deán
Torre de Bermúdez

Abegondo
Abegondo : un curruncho das Mariñas
X.X. RochaCarro
GAL/6275
Da a coñecera
riqueza cultural,
histórica,
xeográfica..., do
pobo.
Abegondo, terra entre ríos, -Mero, Barcés e
Gobia- está enmarcado dentro da comarca
natural de "As Mariñas dos Frades“. Está
integrado por19 parroquias.
Destaca na súa xeografía o encoro de Cecebre, o
cal está declarado LIC, onde se poden
observar desde Crendes diversas especies de
aves a través da Ruta Ornitolóxica do
Bosque Animado. Podemos ver tamén o
encoro de Beche, no cal hai un parque fluvial
onde se pode practicar pesca deportiva e
piragüismo.
Nos arredores do encoro de Cecebre atopase o
Pazo de Orto, Pazo de Macenda, Pazo de
San Pedro de Crendes do século XVIII ou a
igrexa de San Pedro de Crendes .
A igrexa de San Tirso de Mabegondo e moi preto
desta, o Pazo de Quiroga e o Pazo de
Pastoriza que contén unha capela do século
XVIII.
En Abegondo cabe destacar á beira da igrexa de
Santa Eulalia un cruceiro do ano 1787
coñecido como Cruceiro Bonito.
O Pazo de Figueroa e en Sarandós existe unha
Casa Grande, o Casarón de "Ou Convento", a
Casa de Felipe II, a igrexa de Santa María de
Sarandós, e un dos elementos máis
interesantes como é a Torre de Bordel da cal
hai unha lenda chamada o Tributo das Cen
Doncelas.
Outro patrimonio a destacaré o Pazo de Preto en
Cullergondo, as igrexas de Santa Eulalia de
Leiro , San Salvador de Viós ou a da nosa
Señora da Saleta en Presedo e no sur a de
San Pedro de Vizoño e o Pazo de Vilacoba.
Sábese que houbo asentamentos castrenses
en Vizoño, Cerneda, Mabegondo, Abegondo,
Cos, Crendes, Orto e Meangos, aínda que en
mal estado ou sen escavar.www.dacoruna.gal/biblioteca

Abegondo
Vista aerea de Abegondo, Embalse de Cecebre Igrexa de Santa Eulalia de Abegondo
Ayuntamiento
Torres de Burdel, Sarandóns
Pazo de Quiroga, San Tirso de Mabegondo
Observatorio de Aves no encoro de Cecebre
Capela de San Marcos
Casa da Cerca
Cruceiro Bonito
Igrexa de Santa Cristina de Montouto
Pazo de Crendes
Ponte de Beldoña
Cruceiro de San Paio

Ames
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
A Baña ; Val do Dubra ; Ames
GAL/2627
Ames é un municipio da provincia da Coruña,
que pertence á comarca de Santiago de
Compostela, Repártese en once parroquias.
Conta coa praia fluvial de Tapia e atópase
incluído no Camiño de Santiago, na ruta
Santiago de Compostela - Finisterre e no
Camiño Portugués.
Existen varios pazos, como son o Pazo de Lens,
Pazo de Leboráns, Pazo de Quintáns e o
Pazo dá Peregrina. Preto deste último, en
Bertamiráns atópase a casa onde viviu
Rosalía de Castro.
Pódense ver diferentes cruceiros (San Lorenzo
de Agrón, de Piñor, de Sura...) e igrexas,
como as de Santo Tomei de Ames, Santa
María de Trasmonte, San Cristobo de Tapia
ou San Lourenzo de Agrón. As capelas da
Magdalena e de San Xosé.
Na arquitectura popular sobresaen as pontes e
Pontemaceira e a medieval de Augapesada.
Existen numerosas fontes, castros, petos de
ánimas, como o de San Pedro de Bugadillo
ou o de San Xoán de Ortoño, pombais
(Trasmonte, Ames, Ortoño, Lens) ,
lavadoiros coma o de Arufe, de Piñor, de
Quintáns. Nos muíños sobresaen o da Ponte
Nova, o de Santa María de Ameixenda,
Covas, entre outros.
Máis información en : http://www.concellodeames.gal

Ames
Ponte Maceira
Pazo de Leboráns, Trasmonte
Cruceiro de Lens
Petroglificos de Oca
Pazo da Peregrina
Capela de San Mauro
Casa de Rosalía
Igrexa de San Tomé de Ames
Ponte medieval de Augapesada
Lavadoiro
Muíño de Ortoño
Praia fluvial de Tapia

Aranga
Guía que recolle
os recursos
naturais e
culturais do
concello.
Guía dos recursos naturais e culturais do concello de Aranga
GAL/11249
Aranga é un municipio da provincia da Coruña que forma
parte da comarca de Betanzos. Conta con 6
parroquias.
No patrimonio arqueolóxico preto á ermida de San Vitorio
hai varios campos de túmulos dolménicos e un castro.
Na Costa do Sal hai petróglifos, mámoas e outros
restos. En Fervenzas existen os castros de Valló,
Casarellos e o das Cotorras e outro en Muniferral.
Atopáronse todo tipo de restos arqueolóxicos nos
arredores de O Matogueira. No lugar de Flores foi
atopado un torques castrexo de ouro, no lugar onde
se supón que existe un castro, en Feás, xunto á
capela de San Roque.
Partimos da ermida de San Vitorio dos Caínzos, co seu
cruceiro e a poucos metros a pisada de Roldán, un
personaxe lendario que deixou esa pegada ao baixar
do seu cabalo. Pasamos polo val de Cambás coa súa
igrexa parroquial de San Pedro e facemos unha
parada no miradoiro de Vieiro . Chegamos a ponte
que dá nome ao lugar, o Ponte Aranga e a igrexa de
San Paio. Seguimos pola ermida de San Salvador de
Pereira e pola ribeira do Mandeo.
No Val de Cambás, pola ribeira do río pasando polo ponte
do Muíño , atravesamos a Fraga dás Barbudas para
chegará fervenza de Rego dá Panca, tamén podemos
desviarnos para ver a fervenza de Pozo Castro
Rodicio. A igrexa de San Cristovo de Muniferral e
termina en ponte Xielas preto da minicentral
hidroeléctrica. Se seguimos a estrada podemos ver a
igrexa de San Pedro de Feás, e desde aquí hai un
camiño cara ao río que nos leva a unhas pequenas
covas. En Fervenzas atópase a igrexa de San Vicente
e unhas fervenzas. En Reborica está a ermida de San
Antonio e porúltimo en Castelá podemos vera ponte
vella da Castelá e o encoro da Castelá, preto da
igrexa de San Lourenzo de Vilarraso. Existen varias
pazos ou casas grandes de interese, como é a do
Vinculeiro, non lugardá Lagoa.
Máis información en : http://www.aranga.es/

Aranga
Fervenza de Rego da Palanca
Capela de San Antonio de Reborica
Cruceiro de San Paio
Fonte da Milagrosa
Igrexa de San Cristovo de Muniferral
Pazo do Vinculeiro
Ponte de Aranga
Miradoiro de Vieiro
Pombal Da Reitoral De San Paio
Capela Pereira
Area recreativa Ponte-Aranga
Pisada de Roldán.

Ares
Recunchos, paisaxes,
veciños, festas,
loitos, emigración,
historia, costumes e
tradicións..., perfilan
a crónica gráfica de
Ares.
Ares : memoria gráfica
GAL/10160
Ares é un municipio costeiro da provincia da Coruña
que ten 4 parroquias.
Existen restos de una casa romana e de una fábrica
de salgadura á altura do Seixo. Ademais o
antigo camiño empedrado, desde Pontedeume
porRedes a Mugardos, era unha vía romana.
Conta cun estilo arquitectónico moi orixinal, con
casas dunha soa planta e galerías de madeira
pintada de cores vivas. Todo vese salpicado por
edificios de arquitectura indiana. O único edificio
singularson os restos dunha antiga torre situada
ao final do espigón, en dirección a Estacas.
Podemos percorrer a costa ata Punta Segaño, onde
se atopa a batería de Segaño , e chegaremos a
Chanteiro. Desde a ermida de Chanteiro do
século XIV, podemos subir para ver o Mosteiro
de Santa Catalina de Montefaro de finais do
século XIV, e visitar as diferentes baterías
militares da zona como a da Bailadora, á beira
da cal hai un miradoiro. Se seguimos pola costa
ata Punta Coitelada, onde está a batería de
Sudova. Continuamos o camiño cara os cantiis
próximos a Cervás, onde se atopa a Cova dúas
Mouros e no interior chegaremos á igrexa de
San Pedro de Cervás.
No centro do municipio atópase a capital, o pobo de
Ares, o cal conta con porto e club náutico. Nos
arredores existen varias praias como A Barrosa
en fronte á cal se atopan os illotes das
Mirandas. Outras son a de Chanteiro, Ribada,
Ares, Seselle, O Raso, Sabadelle… Está a igrexa
de San José e na desembocadura do río
Xunqueira está a ponte da Ciscada. Neste río
atópanse os humidais A Xunqueira , que é un
parque fluvial. Outros puntos de interese de
arquitectura civil e relixiosa son a igrexa de
Santa Eulalia de Lubre , a de San Vicente de
Caamouco ou o pazo do Piñeiro, sen esquecero
pintoresco pobo de Redes.
Máis información en : http://www.concellodeares.com/

Ares
Redes
Bateria de A Bailadora
Vista aerea de Ares
Igrexa de San Vicente de Caamouco
Ermida da Virxe da Mercede
Praia de Chanteiro
Batería de Segaño
Casa con galeríasCasa Indiana
Cruceiro de Chanteiro
Praia Os Calados
Ponte da Ciscada

Arteixo
Fai un
pequeno
percorrido
polos
recunchos do
concello.
Arteixo de onte a hoxe
GAL/6613/1-2
Arteixo é un municipio da Provincia da
Coruña que comprende trece parroquias.
A importancia da cultura castrexa reflíctese
a través dos castros das Croas
(Armentón), Figueiroa, Laxobre e A
Penouqueira (Arteixo), O Petón
(Chamín), Castelo (Lañas), Mirón e
Vigo (Larín), o Coto de Santa Locaia
(Loureda), Freón (Monteagudo),
Canzobre, Santa Icía e As Croas
(Morás), Rañobre e Galán (Oseiro), o
castro de Pastoriza nesta parroquia,
Castelo (Sorrizo), O Cociñadoiro e O
Puntido (Suevos).
Do románico temos unha importante
representación a través das igrexas de
Santaia (Chamín), Santa Mariña
(Lañas), San Tomé (Monteagudo), San
Tirso (Oseiro); arte na que tamén se
pode incluíra Ponte dos Brozos.
Outros puntos para destacar son as igrexas
de San Tirso de Oseiro, Santa María de
Lañas , ambas as do século XII, a de
San Estevo de Morás tamén do século
XII posiblemente ou o pazo de
Anzobre. Cara ao sur está o miradoiro
de Santa Leocadia e entre Barrañán e
Valcovo o monte Angra desde onde
temos boas vistas de boas parte da
costa de Arteixo.
Máis información en : http://www.arteixo.org/

Arteixo
Ponte dos Brozos
Praia de Valcobo
Poligono industrial de Sabón
Catalexo de Sabón
Igrexario de Barrañan
Igrexa de San Tomé de Monteagudo
Area de recreo de Meicende
Miradoiro do Monte de O Cruceiro
Pazo de Anzobre
Igrexa de Santa María de Loureda

Arzúa
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Arzúa
GAL/2665
Arzúa está ao sur da provincia da Coruña. Nesa
dirección linda co concello de Santiso e coa
provincia de Pontevedra da que a separa o río
Ulla, limitando concretamente co municipio de
Vila de Cruces. Ao norte de Arzúa están os
concellos de Frades e Boimorto, con este último
fai fronteira tamén polo leste, xunto a Melide, e
por poñente fai límite cos municipios de Touro e
O Pino.
Arzúa foi o berce onde naceu, grazas a Festa do
Queixo, o queixo con denominación de orixe
Arzúa-Ulloa, un dos piares económicos. Arzúa é
a Terra do queixo, ao tempo que, Destino Verde
e Pórtico de Compostela.
Polo terreo arzuán repártense multitude de capelas e
igrexas nas que aínda se conserva parte da súa
antiga fábrica románica e os retablos que ornan
os seus altares proceden, cando menos, do
século XVIII. Canto á arquitectura civil, Arzúa é
tamén unha paisaxe rica en construcións típicas
da zona, casas señoriais e, como non, edificios
destinados a pousada de peregrinos.
Arzúa conserva importantes masas de bosque
autóctono e moitas carballeiras milenarias son
escenario de sonadas romarías campestres. Ao
redor dos santuarios Da Mota (na parroquia de
Santo Estevo do Campo), da Fonte Santa (na de
Lema) e de San Xoán de Navas (en Pantiñobre),
atopamos aínda carballos milenarios que , coas
súas acolledoras sombras e a solemnidade das
súas rexas figuras, abeiran ledas celebracións
populares, lendas e tradicións.
Máisinformación en : http://concellodearzua.com/

Arzúa
Capela de Fontesanta
Cruceiro da Saleta
Igrexa Parroquial de San Cristovo de Dombodán
Muíños de Lema
Museo Vivente Do Mel
Palomarde Curiscada
Pazo de Brandeso
Área de Recreo de Ribadiso
Capela da Fontesanta
Fervenza das Hortas
Capela da Madalena

As Pontes de García Rodríguez
As Pontes de García Rodríguez :
crónica de un pueblo distinto
JoseAntonio Parrilla
GAL/8469
As Pontes semella
un val, unhas
montañas, un río,
unha mina e unha
central. Pero é máis,
porque os pobos
teñen personalidade,
configurada a traves
dos séculos pola
terra, a historia e a
xente.
As Pontes está situado no sector nororiental da
provincia da Coruña. Conta con 13
parroquias.
Conta cun importante patrimonio prehistórico,
destacando os enterramentos megalíticos
na conca das Pontes e na Serra de
Forgoselo.
O río de Máis importancia é o Eume, o cal forma
os encoros de Ribeira e o do Eume.
Rodeando o encoro do Eume, podemos
visitaras Fragas do Eume. Atopámos tamén
a fervenza de Painceiras e xa no encoro do
Eume a fervenza de Morixoso, así coma a
de Somede.
Destacan a presenza de pontes, a ponte de
García Rodríguez situado preto da igrexa
de Santa María. Moi preto a ponte de Isabel
II sobre o río Eume e a poucos metros do
muíño de Alende, e a ponte medieval sobre
o río Chamoselo. Outras son a dos Ferros,
da Presa de Alende, dos Chaos, da Fraga....
Tivo moita importancia a mina de lignito, hoxe
en día convertida en lagoa artificial, na cal
se pode gozarda praia do Lago.
No patrimonio relixioso conta con numerosas
capelas coma a de Santa María de
Vilavella, San Mamede de Somede, San
Pedro de Eume, Santa María de Ribadeume,
os Remedios de Maxarrón....
Máis información en : http://aspontes.org/es/www.dacoruna.gal/biblioteca

As Pontes de García Rodríguez
Cruceiro da Capela do Carme
Igrexa do Poboado das Veigas
Parque de A Fraga o A Fraga de Dona Rita
Ponte de Isabel II
Área Recreativa de O Caneiro
Arquitectura popularde Vilavella
Casco Vello de As Pontes
Fraguas do Eume
Igrexa Parroquial de San Xoán do Freixo
Encoro da Ribeira
Fervenza de Painceiras

As Somozas
As Pontes ; Somozas ; A Capela
XoséLuísy J.M. Laredo, Efrén Vázquez Vázquez
GAL/2652
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
As Somozas é un municipio da provincia da
Coruña, que pertence á comarca de Ferrol e
tem 4 parroquias.
O histórico pico de O Marbán, o lugar desde
onde os habitantes divisaban os veleiros
coas doncelas cativadas polos mouros.
Outros picos de interese son Pena dúas
Ladróns e Gradoi. A Mámoa circular de
Marbán situada nas ladeiras dese monte
composta por dúas murallas, un antecastro
e foso. Nas inmediacións hai varios muíños,
eólicos e pódese gozar dunhas fermosas
vistas do val e do lago das Pontes. As
áreas recreativas de O Carballo e A
Queiroga.
Os Machucos nos lugares de Silvao, Machuco e
Queira que contaban cun enxeño especial
para os labores dá antiga ferrería
aproveitando fórzaa da auga dos ríos
canalizada. O Muíño de Veiga, un muíño-
vivenda que conserva gran parte da
edificación orixinal en pedra e os tres
muíños do conxunto na parte inferior para
moertrigo, millo e cebada.
Na arquitectura relixiosa destacan as igrexas de
Santiago Seré, de As Enchousas, de Seixas
e de Recemel. Os cruceiros de A Igrexa, de
Loureiros, de A Toca, de Seixas, de
Recemel. Tamén as capelas de Pastoriza,
de Vilachave, de San Roque, do Campo, de
San Isidro, de Recemel e de A Toca.
Na arquitectura civil, destaca a Casa Grande de
Enchousas e a escola Aurora de As
Somozas.
Máis información en : http://assomozas.es/www.dacoruna.gal/biblioteca

As SomozasCasa Grande de Enchousas
Cruceiro dos LoureirosIgrexa de Santa María de Recemel
Capela de San Marcos en Vilachave
Paseo fluvial
Área recreativa “O Carballo”
Cruceiro de Toca
Igrexa de San Roque
Hórreo
Igrexa de Santiago Sere
Fonte da vila

Bergondo
Bergondo é un lugar
marabilloso para
vivir. As súas
excelentes
comunicacións, as súa
localización
xeográfica e o seu
patrimonio histórico...
DescubrirBergondo
GAL/14051
Bergondo é un municipio da provincia da Coruña,
conta con 9 parroquias.
Testemuño de asentamentos prerromanos son o
castro de Rebodero em Ouces, Bergondiño
na de Bergondo, Vos Fornos, en San Juan de
Lubre, o de Carrio (Bergondo), Santa Marta
de Babío, San Fiz de Vixoi, Montecelo e
Pazos en Moruxo, e o castro do Monte dá
Fame en Guísamo.
Un dos principais recursos naturais e turísticos
son as súas praias coma a Praia de
Gandarío, a do Pedrido, a do Regueiro e a
da Cabana.
En canto á arquitectura relixiosa cada parroquia
conta coa súa igrexa, destacamos as de San
Salvador de Bergondo, Santa María de
Cortiñán e San Xoán de Ouces entre as
demais. O Máis importante desta
arquitectura é o Mosteiro de San Salvadorde
Bergondo de finais do século XII, de estilo
románico.
Dentro da arquitectura civil podemos falar dos
pazos, o Pazo dá Lagoa preto da praia de
Gandarío, o Pazo do Casal, situado en fronte
da igrexa, o Pazo do Curro en Moruxo, o
Pazo de Aldao en Fiobre que ten uns
bonitos xardíns e por último o Pazo Mariñán
ás beiras do Mandeo que está declarado
conxunto histórico artístico.
Ten fama de habilidosos xoieiros e prateiros xa
desde o século XVII, hoxe acolle as Máis
importantes fábricas de xoias de Galicia,
unha xoiería artesanal.
Máis información en : http://bergondo.es/es/www.dacoruna.gal/biblioteca

BergondoCapela do Carme de Babío
Praia de Ganadarío
Pazo de Armuño
Ponte do Pedrido
Mosteiro de San Salvadorde Bergondo
Xardíns do Pazo de Mariñán
Igrexa de San Xoan de Ouces
Chalet das Palmeiras
Centro Cultural A Senra,

Betanzos
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Betanzos
GAL/2639
Betanzos é un municipio da provincia da Coruña e
capital da comarca homónima. Conta con 7
parroquias. Conta con numerosos recursos
paisaxísticos, pero destaca a Ría de Betanzos e
os dous ríos que nela desembocan: o Mandeo e
o Mendo.
O Castro do Monte ou Illobre, o de Xan Rozo, da
Graña, de Untia e o de Obre.
Na arquitectura relixiosa, conta coas Igrexas de
Santiago, Santa María de Azogue, Santo
Domingo e a de San Francisco. O sartego de
Fernán Pérez de Andrade, o Convento das
Agustinas Recolectas e a Igrexa da Nosa Señora
do Camiño-Os Remedios. Tamén as igrexas
románicas de Tiobre, Bravío e Pontellas.
O parque o Pasatempo compendio do saber da
época. Asilos e escolas para os Máis
necesitados, lavadoiros públicos e gratuítos, etc
Nas construccións civís sobresaen o Edificio Arquivo-
Liceo, o Hospital San Antonio de Padua, a Casa
Don Juan García Naveira, a estatua dos Irmáns
García Naveira, a Casa Nuñez, a Casa
Consistorial, as Casas Góticas da Rúa da Cerca,
o Pazo de Bendaña, o Pazo de Lanzós, A Porta
da Vila, a da Ponte Nova, do Cristo e a da
Ponte Vella e a fonte da Diana Cazadora entre
outras. As prazas a dos Irmáns García Naveira,
a da Constitución, e a de Fernán Pérez de
Andrade “ o Bo”.
As súas festas declaradas de Interese Turístico
Nacional co lanzamento do Globo na noite do
16 de agosto, globo de papel Máis grande do
mundo e os Retallos Fluviais aos Caneiros.
Máis información en : http://www.betanzos.net/

Betanzos
Igrexa da Nosa Señora do Camiño-Os Remedios.
Igrexa de San Francisco.
Praza da Constitución
Estatua dos Irmáns García Naveira
Pazo de Lanzós O Pasatempo
Globo de San Roque
Os Caneiros
Convento Agustinas Recoletas
Fonte de Diana
Ponte Vella das Cascas
Sartego de Fernán Pérez de Andrade
Torre do Reloxo

Boimorto
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Cesuras, Mesía, Boimorto
XoséLuísy J.M. Laredo; Efrén Vázquez Vázquez
GAL/2676
Boimorto é un concello da Coruña, atópase na
comarca de Arzúa e ten 13 parroquias.
Existen varios castros como os de Dormeá e
Corredoiras. Tamén cabe nomear o miliario
romano atopado nos anos 80, que data do
século III, o cal está no pobo de Boimorto.
Entre os seus espazos naturais, podemos
tomarnos un descanso na área recreativa
ponte Castro, Ou Refuxio, a cal conta cunha
praia fluvial con lugares para comer, outra
das áreas recreativas é a de Corredoiras,
moi preto da fronteira este.
Son numerosos os pazos e as grandes casas de
labranza, sobresae o pazo de Vilanova en
Dormeá, que posue unha das balconadas
Máis fermosas e cunhas vistas
espectaculares. Outros son o pazo de
Liñeiro (Os Anxeles), a casa do
Boido (Boimorto), Pazo do Rego de
pazo (Boimorto).
Outro dos grandes atractivos historicos é a
arquitectura eclesiástica. A igrexa de San
Blas, sita no lugar de O priorato (Dormeá) e
a igrexa de Sta. Maria de Sendelle son as
pezas mais significativas. Tamén existen
outras no resto de parroquias como a de San
Cristovo de Dormeá, San Miguel de Boimil,
Santa María de Vos Ánxeles ou Santiago de
Boimorto.
Froito da colaboración entre o Concello e Luz
Casal naceu no ano 2012 un Festival que,
fai de Boimorto o centro de atención do
panorama cultural español.
Máis información en : http://www.concellodeboimorto.es/eswww.dacoruna.gal/biblioteca

Boimorto
Cruceiro de O Priorato
Igrexa Parroquial de San Pedro de Brates
Miliario Romano
Pazo de Liñeiro
Festival da Luz
Capela do Carme
Castro de Corredoiras
Área de Recreo Ponte Castro
Igrexa Parroquial de San Pedro de Corneda

Boiro
Collage para
espertara
curiosidade polo
municipio; estudar
o seu presente e
pasado, visitalo,
estarcoas súas
xentes...
Boiro : o camiño da serra á beira do mar
fotografíasdeOlláparo AF
GAL/9757
Boiro é un municipio da provincia da Coruña, na
comarca do Barbanza. Conta con 8 parroquias.
As principais praias son a de Mañóns, a Carragueiros,
a da Retorta e a de Barraña. Existen outras como
as de Barraña-Saltiño, Ladeira, de Esteiro, Ribeira
Grande, Palén, Piñeirón e Gaboteira, praias
urbanas de Cabo de Cruz e Rebordelo entre Boiro
e Cabo de Cruz.
En canto á arquitectura civil destacamos a Torre-Pazo
de Goiáns en Lampón, Pazo de Fonteneixe ou os
de Sandrezo, Agüeiros ou Rivademar en Cespón.
Dentro da arquitectura relixiosa podemos ver a
ermida de San Ramón de Bealo, onde se celebra a
romaría, e as diferentes igrexas parroquiais do
municipio.
Hai numerosos restos arqueolóxicos, dende Monte
Iroite atopámonos coa mámoa da Casota do
Páramo, próximas as mámoas de Pedra dá Xesta,
Armadoiro e A Cavada, a roca do outeiro redondo,
e no río Barbanza, atoparemos o Arca do
Barzanza, en Santiago de Lampón a Casarota do
Fusiño. Varios petróglifos como o de Laxe dás
Cabras en Cespón ou os de Bealo próximos á
capelae asentamentos castrenses, como o Castro
de Garita, Castro de Achadizo ou o mellor
conservado de todos que é o Castro de Neixón, en
Quinteiro. Atopámonos co estuario do río Coroño
e un pouco Máis río arriba podemos ver a área
recreativa dos muíños de Ponche Goiáns .
Conta con varios cruceiros, como os de Runs, Coroño ou
Pazos ao chegar á Cadarnoxo atoparémonos a pé
de estrada coa Fervenza de Cadarnoxo, este
camiño levaranos á cima do Monte Iroite desde
onde temos unhas boas vistas.
Máisinformación en : http://www.boiro.org/www.dacoruna.gal/biblioteca

Boiro
Miradoiro de A Figueira
Aldea de Abanqueiro
Castro do Achadizo Casa Solariega Cruceiro do Bao
Cruceiro de Agra de arriba
Dolmen Casota do Páramo
Igrexa de San Vicenzo de Cespón
Pazo de Sandrezo o Caamaño
Petroglifo Pedra da Cabra
Praia de Mañóns
Praia Ribeira grande - Cabo da cruz

Boqueixón
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Teo, Boqueixón
GAL/2667
Boqueixón, é un municipio da provincia da Coruña.
Conta con 15 parroquias.
Existían varias mámoas e castros, como o castro de
Carabán, o castro da igrexa e Monte Castelo.
En Sergude atopamos o Pazo de Quián, hoxe
en día ocupado polo Centro de Formación e
Experimentación Agraria.
O Pico Sacro é un dos montes Máis importantes da,
e o río Ulla que fai fronteira coa provincia de
Pontevedra. Outros dos miradoiros qson o de
Monte Castelo e o miradoiro Pena do Curvo, en
Codeso.
En canto á arquitectura civil e relixiosa, existen
diferentes cruceiros, capelas e igrexas.
Podemos ver a igrexa de San Vicente de
Boqueixón, igrexa de Santa María de Lamas ,
igrexa do Divino Salvador de Ledesma, igrexa
de Santa María de Lestedo e igrexa de San
Breixo de Sergude, entre outras.
En Ledesma atopamos a ponte máis importante, A
ponte Vella, e xusto á beira están as insuas de
Gres, onde hai unha área recreativa con xogos
e un merendero. Outras pontes son os de ponte
de Busacos en Sergude polo que pasa a Vía da
Prata, e o de ponte Caneda, entre Vigo e
Loureda.
Está a área natural de San Paio de Codeso, e a
capela de San Paio, varios muíños e algunha
fervenza. Moi preto as fervenzas de Doas. En
Rubio están as cataratas do río Záramo, as
cataratas de Ramil no río Pereiro. Outras áreas
son a de Sucira, no río Ulla e a de Gastrar,
preto de onde estaba o castro, onde tamén hai
un muíño
Máis información en : http://www.boqueixon.com/www.dacoruna.gal/biblioteca

Boqueixón
Capela da Nosa Señora da Fonte
Cruceiro de Lamas
Igrexa Parroquial de Santa María de Lestedo
Muíño de Sergude
Pazo de Quián
Ponte Ledesma
Santuario da Nosa Señora de Lourdes
Miradoiro Pico Sacro
Fervenza de Ramil
Área recreativa
Fonte en Noente

Brión
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Brión
GAL/2659
Brión é un municipio da Coruña, e pertence á comarca
de Santiago de Compostela. Conta con 9 parroquias.
O Castro Lupario (Bastavales), preto atopase a ponte
do Río Tinto, de feitura romana, e o Santo Arandel.
Outro castro é o de Lamiño.
Destacan a capela de Santa Minia e a igrexa de
Bastavales coa capela do Carme, de estilo barroco, e
o adro, “balcón da Amaía”, que ofrece unha das
Máis espléndidas panorámicas deste Val. Pódese
visita-las igrexas parroquiais, a maioría delas de
estilo barroco, de San Salvador, Os Ánxeles,
Boullón, Luaña, Cornanda, Viceso, Ons e Brión. Os
cruceiros, entre os que destaca o de Bemil, Boullón,
Vioxo de Abaixo, Goriña e Mourentáns.
No lugar do Tremo mana un manancial de augas
sulfurosas das que se fai uso desde antigo para curar
doenzas cutáneas, tamén nos Ánxeles, existe outro
manancial de augas medicinais coñecido como as
Augas Ferras.
O encoro Barrié de la Maza sobre o río Tambre, entre as
aldeas de A Graña e Vilariño (Cornanda).
O monumento Máis representativo atópase nas torres de
Altamira, testemuña das numerosas liortas entre a
nobreza e a igrexa.
Hai varios pazos entre os que salienta o de Trasouteiro,
é o da familia Armesto, situado na aldea de Salaño
Pequeno (Ons), Outro é o do Armental, na
parroquia de Os Ánxeles, e podemos atopar no
Casal (Brión) as ruínas do pazo do mesmo nome.
A Carballeira de Santa Minia, xunto coa urna da Santa
Inés e a fonte adicada ó deus Hermes ou Mercurio
son visitas obrigadas.
Máis información en : http://www.concellodebrion.org/

Brión
O Castro Lupario
Igrexa de Santa María dos Ánxeles
Torres de Altamira
Balneario do Tremo
Santuario de Santa Minia
Pazo de Trasouteiro
Igrexa de Bastavales
Ponte dos Mouros ou de Paradela
Cruceiro de San Fiz
Muíños de Sanín

Cabana de Bergantiños
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Cabana
GAL/2623
Cabana de Bergantiños ou Cabana é un municipio da
provincia da Coruña que conta con 10 parroquias.
Conta coas praias fluviais, O Curro, A Urixeira, O
Pendón e O Lodeiro e litorais, As Maseiras, Area
das Vacas, Rebordelo e San Pedro.
Sobresaen os xacementos arqueolóxicos: o dolmen de
Dombate, coñecido como a Catedral do
megalitismo galego, e a castro A Cidá de
Borneiro, un recinto castrexo. Existen grandes
concentracións de mámoas na Piolla (Nantón), en
Borneiro e na Eirita (Anos).
Posúe unha interesante nómina de capelas, a de
Fátima en Sinde, de San Fis, de A Eirita ou de O
Espiño..., e de igrexas coma San Martiño de
Cánduas, San Esteban de Cesullas, San Xoán, San
Pedro... O resto artístico religioso destacable é o
rosetón prerrománico da ermida de San Fins do
Castro. Da época románica destacan os canzorros
de Santo Estevo de Anos. Do estilo barroco
salienta como xoia o retablo da pequena igrexa
de San Martiño de Riobó. As parroquias teñen
Máis de medio cento de cruceiros, polas súas
imaxes e decoración, destacan o cruceiro do
Sacramento e o de San Fins, en Cesullas, e o dos
Romero en Canduas.
Outros son a fortaleza A Torre da Penela, as fontes
de A Ermida, A Eirita, o muíño e ponte en O Río
dos Muíños, a fonte de San Xoán, ou os cabazos
na Palleira, na Camafreita...
Máis información en : http://concellodabana.gal

Cabana de Bergantiños
Ermida de San Fins
Torre da Penela
Muíño e ponte en O Río dos Muíños
Igrexa de San Martiño
Cabazo na Palleira
Fonte de Santa Margarida
Castro de Borneiro
Dolmen de Dombate
Praia de O Pendón
Capela da Nosa Señora do Carme do Briño
Cruceiro das Virtudes
Igrexa de Santo Estevo de Anos

Cabanas
Fai un pequeno
percorrido pola
comerca,
difundindo o seu
rico patrimonio
histórico e artístico.
Pontedeume, Cabanas y comarca
CarlosdeCastro Alvarez & AdelaGarcía
GAL/2673
Cabanas é un municipio da provincia da Coruña.
O seu principal interese turístico é o magnifico
areal da Madalena ou Praia de Cabanas
como se coñece popularmente.
Conta con restos prehistoricos coma os Túmulos
A Serra, Monte dos Golpes, Purxeiro,
Cadabal... Tamén cos castros de Piñeiro, de
Monte de Castro e das Modias entre outros.
O monumento máis rechamante é o gran
caserón do Pazo de Cabanas, fronte á
igrexa parroquial. Este pazo, coñecido como
Casa Grande de Rioboo, foi edificado no
século XVI polo arcebispo de Santiago,
Francisco de Seixas e Losada, natural de
Cabanas.
No patrimonio relixioso conta con varias igrexas
coma a de San Andres de Cabanas, San
Esteban de Eiris, San Mamede de Laraxe,
San Martiño de Porto,... a capela do Bon
Xesus ou a de Santa María da Magdalena.
Dos cruceiros sobresaen o de Salto, San
Andres, Lavandeira ou o do Areal.
O patrimonio etnográfico é abundante, os
muíños do Río Castro, Río da Igrexa, Río
Lousada, Río da Furna..., os hórreos de
Salto, de Pereiro de Arriba, de Fraián onte
se atopa o Pazo de Fraián, Os Xicos, e os
lagares de Belvis, Badí ou Rioboo.
Máis información en : http://concellodabana.gal

CabanasCapela do Bo Xesús
Hórreo en Balvís
Igrexa de Santa Olaia de Soaserra
Igrexa de San Martiño do Porto
Pazo de Fraián
Muiño de Cabada
Praia A Magdalena
Lagarde Balvís
Praia Rio Castro
Igrexa de Santo André de Cabanas

Camariñas
Da man dos
encaixes e das
palilleiras, viaxamos
pola memoria dun
pobo, que soubo
conservarvivos os
seus costumes, as
súas tradicións e
unha maneira
orixinal de vere
entendero mundo.
Camariñás, terra de palilleiras
XoséLuísBlanco Campaña
GAL/13632
Camariñas atópase na provincia da Coruña, no centro
da Costa da Morte. Conta con 4 parroquias.
A costa está incluída na Rede Natura 2000 Costa da
Morte e posue unha gran riqueza biolóxica de
especies de flora e fauna protexidas. Nos illotes e
rochas de Cabo Vilán aniñan os Araos de Cons, a
gaivota tridáctila e o cormorán moñudo, aves en
perigo de extinción. Fermosas praias, coma
Camelle, Arou, Lobeiras, Santa Mariña, Trece,
Area Grande, Area Lona e Pedrosa, Area da Vila,
Lingude, Ariña Branca, Rego dos Coiros e a área
de recreo da praia do Ariño. Dende os miradoiros
de O Trece e A Pedrosa terás panorámica da
costa.
Os restos dos castros de Mourín e Monte Croado, a
Mámoa de Reira e o Foxo dos Lobos son
testemuñas das primeiras civilizacións megalíticas
da zona. Como referentes da Idade Media
consérvanse a igrexa de Sta. María de Xaviña e o
campanario de Ponte do Porto.
Baixo a gran duna de Monte Branco, agáchase o
silencio da traxedia do Serpent no Cemiterio dos
Ingleses, que ao igual que outros moitos barcos
naufragou nestas costas.
O Faro Vilán é ao mesmo tempo vixiante e guía dos
mariñeiros dos portos de Camariñas, Camelle,
Arou e Santa Mariña.
En canto a arquitectura civil, destacan os pazos e
casas solainas de Paxariña ou Dor e de Mouzo e
os restos do Castelo do Soberano.
Nos últimos anos, o turismo e a artesanía do encaixe
de bolillos está adquirindo cada vez maior
importancia,
Máis información en : http://www.camarinas.netwww.dacoruna.gal/biblioteca

Camariñas
Faro de Vílán
Porto de Camariñas
Cemiterio dos Ingleses
Mamoa de Reira
Castelo do Soberano
Igrexa de Santa Mariña
Praia de Ariño
Capela da Virxe do Monte
Foxo do Lobo
Mostra de Encaixe
Pazo dos Mouzos
Museo do Alemán Camelle

Cambre
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Cambre
GAL/2628
Cambre é un municipio da provincia da Coruña. Ten
12 parroquias.
Entre os recursos naturais destacan o Encoro de
Cecebre, coa Fraga de Cecebre (escenario da
novela El Bosque Animado de Wenceslao
Fernández Flórez) , o Río Mero e a Ría do
Burgo-Amorne.
Conta con castros de Pravio e Armental, Fraís en
Cecebre, Cambre, Sigrás, Meixigo, Vigo e
Gosende, destaca o de Sigrás pola grandeza e
situación. No museo do xacemento romano,
podemos atopar restos dunha antiga vila
romana.
Podemos admirar bos exemplos de etnografía coma
as Pontes da Xira-Alvedro, de Cela e a do
Burgo-Temple, as casas solariegas de
Estorrentada ou do Cubelo entre outras, as
fontes de San Antón, de Cela, da Pitona, da
Fontenla, Vella de Cambre...
Na arquitectura civil sobresaen os muíños de Peiraio
ou os de Cambre, a fábrica de curtidos en
Seoane e a telleira de Prego. Das vilas destacan
a Arrigada, Villa Florentina (Casa Museo do
escritor Wenceslao Fernández Flórez), Villa de
los Rei o Villa Concepción. Os pazos de Sigrás,
de Sobrecarreira, de Aián, de Anceis, de Cela,
de Lema, de Cecebre...
Na arquitectura relixiosa destaca a Igrexa de Santa
María de Cambre, outras son San Lorenzo de
Meixigo, San Xoan de Anceis, Santa Maria do
Temple e de Vigo, Santiago de Sigrás, San
Ciprián de Bribes, San Xiao de Cela, San Paio de
Brexo... e as capelas de Altamira e San Bieito.
Máis información en : http://www.cambre.es

Cambre
Igrexa de Santa María de Cambre
Villa Florentina
Muíño O peirao
Pazo de Brexo
Ponte da Xira-Alvedro
Telleira de Prego
Casas do Cubelo
Pazo de Aián
Fonte do Drozo
San Martiño de Andeiro
Embalse de Cecebre
Fraga de Cecebre
Castro de Sigrás

Carballo
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Carballo
GAL/2631
Carballo, capital de Bergantiños, asenta na beira norte
da Costa da Morte. Conta con 18 parroquias.
No Monte Neme, a Eira das Meigas, un círculo lítico do
que agora só se conservan as bases das pedras. En
Sísamo están as 4 mámoas dos Vilares. En Oza, a
do Cruceiro de Arriba. En Ardaña, a Mámoa da
Peniqueira. En Bértoa, a de Queo. E, en Cances, a da
Agra das Moas. Os castros son os de Cances, O
Rodo, Oza, Vilela, Constenla, Ribeira, Coto do
Castro, Ouxas, Guntián e Aldemunde. Atopamos 2
torres medievais, a dos Pardiñas, en Razo e a de
Asperón, en Sofán.
No patrimonio natural sobresaen as praias de Razo,
Baldaio, A Pedra do Sal… e as fervenzas de San
Paio e a de Ramil. Tamen un manancial de augas
sulfurosas que resultaron ser sanadoras, un edificio
de baños e unha capela, a da Estrela. Conta con
miradoiros coma o de Santa Mariña e Santa Irene do
Castrillón.
As igrexas de Santa María de Rus, San Cristovo de
Lema, Santiago de Sísamo, Santa María de Noicela,
San Breixo de Oza, San Xens de Entrecruces, Santa
María de Ardaña, San Lourenzo de Berdillo, Santa
María de Bértoa, San Salvadorde Sofán.
No patrimonio civil destaca a Casa Natal de Alfredo
Brañas, o Museo de Bergantiños, a Ponte Lubiáns, e
os pazos de Vilar de Francos, do Souto, das Pallas,
de Gontade e casas señorais como a dos Pardiñas,
de Perros, de Cances...
Os horreos son considerados BIC e as modalidades
destacadas son Fisterra e Coristanco. Dos muíños
destacamos os da Férveda de Entrecruces, a Cheda.
Atopamos pombais nos pazos e igrexas, destacando
o de San Miguel de Vilela e o de Vilarde Cidre.
Máis información en : http://www.carballo.org/portada.phpwww.dacoruna.gal/biblioteca

Carballo
Dolmen Pedra Moura
Castro de Cotomil, en Sofán
Ponte Lubiáns
Pazo de Vilafrancos
Balneario dos Baños Vellos
Fervenza de San Paio
Praia de Baldaio
Cruceiro de Berdillo
Igrexa de Santa María de Noicela
Muiñó da Cheda
Pombal Vilela
Miradoiro de Santa Mariña
Horreo tipo Coristanco
Alfredo Brañas

Cariño
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Cariño
GAL/2650
Cariño é un municipio da provincia da Coruña que
pertence á comarca de Ortegal. Conta con 5
parroquias.
Os restos atopados evidencian que estaba xa
poboado na época prehistórica: no monte do
Limo acháronse lascas de sílex, e hai 5
dólmenes (Na Cima de Lodeiro, na Cova da
Hornacina, na Cima da Silva e 2 no monte de
Herbeira). Destacan os castros da Moura, da
Punta do Castro e da Cancela. En San Xiao do
Trebo, atopáronse restos dunha vila romana
baixo unha capela. Da Alta Idade Media A Pena
do Castelo, unha escarpada elevación rochosa
na cal se aprecian restos de muros de cachotería
e materiais cerámicos en superficie.
O cabo Ortegal, un indescritible recanto, ao confluír
fronte aos seus sobrecolledores cantís mariños
as augas do mar Cantábrico e do océano
Atlántico. Fronte ao cabo emerxen das augas os
Tres Aguillóns, tres aguzados penedos. Os
cantiis mariños da costa, son os Máis altos da
Unión Europea. As praias de Fornos e Figueroa.
Destaca á zona coñecida como Santuario das
Aves, con Máis de 200 especies de aves,
algunhas verdadeiras rarezas no ámbito estatal
e europeo.
A capela da Virxe do Carmen. Os Pazo da Cerca e
Pazo de Barreiros de propiedade privada.
No S.XVIII, en resposta ás incursións piratas,
constrúense garitas de vixilancia como as do
Limo e Herbeira, no actual límite entre os
concellos de Cariño e Cedeira.
Hai unha tradición singular e diferenciadora, a
danza de arcos, vencellada sempre aos
mariñeiros.
Máis información en : http://concellodecarino.com

Cariño
Faro de Cabo Ortegal
Praia de Fornos
Zona Vella de Cariño
Capela de San Xiao do Trebo
Ponte da Area
Cantiis de Cabo Ortegal
Porto de Cariño
Danz a de Arcos
Garita de vixilancia de O Limo

Carnota
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Carnota
GAL/2620
Carnota é un municipio costeiro situado na zona suroeste
da Coruña pertencente á comarca de Muros. Conta con
5 parroquias.
A praia de Carnota, a máis grande de Galicia con dunas e
unha marisma onde observar aves. Outras son, a de
Ardeleiro, Area Branca, Cons, Corna Becerra, Gavota,
Insuela, Lariño, Mar de Lira, O Pedrullo., San Pedro,
Quilmas e Ximprón. Os miradoiros de Paxareiras e de
Lira con belas vistas.
Atopamos o petrógrifo a Laxa Escrita e otros como o do
Filladuiro, As Laxiñas, Rego Lamoso, Porta Ventosa,
Prousos Magos,... Tamén varios castros, o mellor é o
Castro de Mallou, que presenta restos das murallas e
das vivendas e en Lira existe outro.
Na arquitectura civil destaca o Faro de Punta Insua, en
Lariño. Das casas pacegas a Casa do Agro de García, A
Casa da Ameixeira (Lira), Casa de Correos (Pindo),
Casa do Concello (Carnota). Na arquitectura popular, as
eiras (conxunto arquitectónico da Igrexa de Santa
Columba de Carnota), os muíños (Quilmas), as fontes
(Canedo, A Ínsua, a do Pindo, Fontevella de
Caldebarcos) os lavadoiros, as casetas mariñeiras
(caseta do sal na Boca do Río, as de Lariño, Lira), os
pombais, etc. Os hórreos de Lira e Carnota son os máis
representativos, recoñecido como Monumento Nacional
e é o máis grande de Galicia de estilo fisterrán.
Na arquitectura relixiosa sobresae a Igrexa de Santa
Columba de Carnota, a de San Mamede, de San
Clemenzo do Pindo, Santa María de Lira e San Martiño
de Lariño, as Capelas dos Remedios e de San Gregorio.
Dos cruceiros ten innumerables mostras, destacando o
de Lariño, o de Quilmas, o do Pindo, o de Louredo, o
da Rateira e o situado no campo de Nóutigos, que
data do S. XVI.
Máis información en : http://www.concellodecarnota.com/

Carnota
Capela de San Gregorio
Praia de Carnota
Conxunto de Hórreo e Palomarde Lira
Miradoiro do Monte do Pindo
Punta Insúa o de LariñoCova da Casa da Xoana
Petroglifos A Laxe Escrita
Fervenza de Pedrafigueira
Fortaleza de Torre dos Mouros
Igrexa de San Mamede
Pombal
Igrexa de Santa Columba de Carnota Quilmas

Carral
Recolle a historia,
tradicións, persoeiros,
atractivos, servizos ou
aspectos
socioeconómicos do
municipio
Carral : un concello no bo camiño /
CarlosLorenzo Pérez
GAL/13877
Carral é un municipio da provincia da Coruña,
ten 9 parroquias.
Ten catro altura principais: o Monte Xalo; San
Bartolomé, nas Travesas; o Monte do
Castro de Ameas, e o Miradoiro de Lale-
Rubieiro, estas ofrecen unhas vistas
panorámicas
No que se refire a castros, podemos mencionar
os de Paleo, Paiolante, Gosende, Balbén,
Ameás, Herves e o da Eira dous Mouros.
Sobresaen as fontes de Cañás, a de Sumio, é a
de Santa Rosa.
Na arquitectura relixiosa, a Igrexa de San
Pedro, a de Santiago, a de Santa Eulalia, a
de San Estebo de Paleo, a San Vicente de
Vigo, a de Beira, a de San Martiño de
Tabeaio e a de San Xiao de Sergude.
Pódense ver diferentes construcións singulares,
a vivenda típica Casa Mariñá (Abrigosa,
Reboredo, San Martiño de Tabeaio),
hórreos tipo Carral e muíños de río, coma
O Eco-Museo Costa dá Égoa, formado por
14 muíños nos que se moía o gran para a
continuación poderfacero pan.
Na arquitectura civil destaca o Pazo de
Ribeira, o Pazo de Esperante, o Pazo das
Cadeas, Pazo de Vilasuso.
Máis información en : http://www.carral.es

Carral
Area recreativa Monte Xalo
Fonte medicinal de Sumio
Peto de Ánimas de Paleo
Cruceiro de San Vicente de Vigo
Muíños do Batán
Muíño de Costa dá Égoa
Igrexa de San Estevo de Pale
Castro das Travesas
Pazo das Cadeas
Pan de Carral
Igrexa San Pedro de Quembre
Castro Detorre /da Torre

Cedeira
Mostrase nesta
guía a realidade
dun pobo con
contrastes e ricos
matices.
Vila e terra de Cedeira
textosdeRafael Usero y Archivo Municipal
GAL/7007
Cedeira é un municipio da Provincia da Coruña,
ten 7 parroquias.
O miradoiro de San Antón presidido por un gran
cruceiro de pedra serpentina coñecido como
Cristo dá ponte, nas inmediacións encóntrase
tamén a ermida de San Antón.
O santuario de San Andrés de Teixido está
situado na Serra da Capelada, preto dos
cantís sobre o mar. Trátase dunha capela de
estilo gótico tardío e tipoloxía mariñeira
adicada.
O faro de Punta Candieira, de camiño hai que
baixar polo Monte Purrido, a sensación de
que estamos a viaxara onde a terra remata,
acompáñanos durante todo o descenso.
No punto máis alto da Serra dá Capelada,
desafía ás inclemencias do tempo unha vella
caseta de garda.“Vixia Herbeira”, dende
onde as vistas son inmellorables.
Do areais, por ubicación, tamaño e afluencia, a
praia da Magdalena é a principal. Ao abrigo
do peirao,, atópase a Arealonga, merece a
pena achegarse a Miseñora, unha pequena
enseada ubicada ao pé do faro. Tamén conta
coas calas, das Sonreiras, Cerdeiras e
Burbullas.
O Castelo da Concepción, fortaleza que data do
tardío século XVIII e que chegou a albergar
15 canóns para o seu defensa.
A igrexa parroquial da Santísima Virxe do Mar,
o cruceiro e ermida de San Antón de
Corveiro. Tamén hai outras igrexas nas
parroquias de Cervos, Esteiro e Piñeiro.
Máis información en : http://www.cedeira.gal

Cedeira
Miradoiro San Andres Teixido
Porto
San Andres Teixido
Vixía Herbeira
Cala de Sonreiras
Miradoiro San Antón
Faro Punta Candieira
Capela de San Antonio de Corveiro
Castelo da Concepción
Igrexa de Santa María do Mar
Casa Enrique Álvarez

Cee
A historia do pobo,
a dos ceenses,
para contribuira
recuperala nosa
memoria colectiva.
Historia do concello de Cee
[X. Miguel González Fernández]
GAL/11130
Cee é un municipio pertencente á provincia da
Coruña, formado por6 parroquias.
As mámoas atopadas en San Pedro Mártir e
Bermún datan do 4500 - 2500 a.c. Os pobos
prerromanos que poboaron estas terras foron
os nerios, restos atopados nos castros O Son,
Vilarde Toba, Bermún e Lires.
Como exemplo de románico contamos coa Igrexa
de Toba e do gótico a Igrexa de Cee.
Destacar o Campo do Sacramento (onde está
emprazada unha Virxe da Piedade que
pertencía a unha antiga capela adicada a
Magdalena), as igrexas de Pereiriña, Brens,
Lires e Ameixenda, a Casa Mosteirín (edificio
residencial e o pazo de Cotón,. Tamén o
Castelo do Príncipe de Ameixenda.
O Museo Fernando Blanco atópase no Paseo da
Alameda, engalanado con preciosos edificios
do século XIX, como a Casa Mayán, de estilo
tradicional con galerías e balcóns, ou do
século XX, como a Casa Guillén ou a antiga
Casa do Concello.
Conta cunha ampla variedade de praias, como a
de Gures ou a de Estorde. Podemos destacar a
praia de Lires, que consta dun amplo areal
partido en 2 pola desembocadura do río
Castro. A oferta complétase coas fermosas
áreas de descanso em A Ameixenda, Toba, A
Pereiriña, Tedín, A Canosa (Lires) e no paseo
marítimo de Cee.
Máis información en : http://www.concellocee.es/

Cee
Igrexa de Cee
Casa Mayán
Castelo “O Principe”
Ermida de San Pedro Mártir
Praia de Estorde
Praia de Lires
Pazo do Cotón
Museo Fernando Blanco
Cruceiro de la Armada
Hórreo de Caamaño
Río Castro

Cerceda
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Carral, Cerceda e Tordoia
GAL/2646
Cerceda está situado na provincia da Coruña e pertence á
comarca de Ordes e está composto por6 parroquias.
Os protagonistas son os ríos, o Barcés e Lengüelle. Conta
cunha inmensa riqueza de muíños de auga,
sobresaíndo o muíño de Guillín. Desde o punto de
vista paisaxístico unha das zonas interesantes é a
Sierra de Montemaior. Dous importantes picos son o
Monte Xalo e Monte do Castelo, que contan con
miradoiros e o conxunto de áreas recreativas: as das
Queixas, Xesteda, Meirama e A Silva. Émoi coñecido
polo seu Parque Acuatico.
Existen 2 castros, o castro de Coto de Guichar en Encrobas
e o castro de Cerceda, no que se atopou un fermoso
torques de ouro.
Son numerosas as capelas e igrexas predominando as que
posúen características propias do estilo románico.
Entre elas, cabe destacar as de San Andrés de
Meirama,San Martiño de Rodís e San Román das
Encrobas, a Máis antiga.
No ámbito do patrimonio civil, as casas fidalgas,
construídas entre os séculos XVII e XVIII, destacando
o Pazo de Boedo, declarado Ben de Interese Cultural
en 1994. Sobresaen ademais o Pazo-Torre de Gontón
das Encrobas, cuxa torre era de orixe medieval, e o
Pazo dás Lavandeiras, de estilo barroco do século
XVIII e que forma parte dun conxunto histórico cuxa
fundación está vinculada coa liñaxe dos Becerra.
Conta con numerosos cruceiros diseminados como os de
Rodís, San Andrés de Meirama ou Santa Comba de
Xesteda -que presiden os atrios de diferentes igrexas-
e con algunhas casas tradicionais como son o Casal do
Igresario -casa de labranza dos anos vinte construída
en pedra, madeira e tella- que son boa mostra da súa
arquitectura popular.
Máis información en : http://www.cerceda.org/eswww.dacoruna.gal/biblioteca

Cerceda
Área Recreativa do Adro de Rodís
Cruceiro de San Román das Encrobas
Capela do Espíritu Santo da Silva
Igrexa de San Martiño Cerceda
Miradoiro sobre a Mina en Meirama
Lagoa artificial As Encrobas
Pazo de Lavandeiras
Aquapark
Pazo de Boedo

Cerdido
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Cerdido, Moeche
GAL/2663
Cerdido é un municipio da Coruña pertencente
á comarca de Ortegal. Ten 3 parroquias:
Cerdido, Felgosas e A Barqueira.
As terras de Cerdido atópanse nunha zona de
transición entre as altas serras de
Forgoselo e Faladoira e o val de San
Sadurniño. Divide as súas augas en dúas
cuncas, a do río Mera que achega as súas
augas á ría de Ortigueira e a río Porto do
Cabo que desemboca na enseada de
Esteiro da ría de Cedeira.
O miradoiro Coto da Forca, sobre a cima do
Coto dá Forca tem xcelentes panorámicas
cara ao sur, leste e norte.
É de destacar a importancia comarcal da feira
da Barqueira.
O castro máis llamativo e o de Cercido,
próximo a Vila da Igrexa.
No patrimonio relixioso conta coas Igrexas de
San Xoán dos Casás, San Martín de
Cerdido e San Antonio da Barqueira.
Destaca o Muíño da Bouza que aproveita a
enerxía hidráulica do río ou arroio Forcado.
Máis información en : http://www.cerdido.es/

Cerdido
Casa Indiana Barqueira
Igrexa Parroquial de San Martiño
MiradorCoto da Forca
Muíño de Bouza
Pazo de Vila da Igrexa
Área Recreativa O Castro
Igrexa de San Xoán dos Casás
Fervenza O Carballeiro

Coirós
Compendio de datos
xeográficos, demográficos,
historicos, socioeconómicos
e etnográficos que,
conforman unha completa e
interesante radiografía
deste concello.
Coirós pordentro
Manuel Fiaño Sánchez
GAL/3710
Coirós atópase situado ó noroeste da
provincia da Coruña, pertence á Comarca
de Betanzos e ten 6 parroquias.
O Lugar de Mende, onde podemos ver 2
muíños. En Lesa o xacemento Pena
Furada, unha zona cunhas vistas
estupendas é o mirador de Espenuca, que
está a carón da ermita de Santa Eulalia.
O Monte do Gato é a zona máis alta
vistas da comarca de las Mariñas.
Na arquitectura relixiosa, destacan os
cruceiros en San Xulian de Coiros, Santa
María y Santiago de Ois.
Das igrexas sobresaen a de San Xulián de
Coirós, Santa Mariña de Lesa, Santiago de
Ois, Santa María de Ois, Santa Eulalia de
Espenuca, San Salvador de Collantres, San
Vicente de Armea, e a Ermita de San
Brais.
Na arquitectura civil, destaca o Castelo “A
Mota”, do que so quedan restos. Existen
numerosas fontes e lavadoiros públicos
(Espenuca, Santiago de Ois), antigas
escolas unitarias, ...
Os hórreos son de madeira e pedra (Casa
Corral, Loureiros, Ois). Os muíños (Da
Pena, de Blanco, Maquias de Xora, Do
Xico) son moi abundantes.
Máis información en : http://www.coiros.es/

Coirós
Río de dous nomes
Area Recreativa de Chelo
Espadana e Cruceiro Espenuca
Capela Espenuca
Ermida de San Brais de Caresma
Igrexa de San Xulián de Coirós
Igrexa de Santiago de Ois
Santuario de Pena Furada
Petróglifo da Moura
Hórreo
Muíño de Fausto

Corcubión
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Cee, Corcubión e Fisterra
GAL/3824
Corcubión está situado no extremo oeste da
provincia da Coruña formando parte da
Costa dá Morte. Ten 2 parroquias.
O castro de Quenxe situado na cume do
monte do Quenxe, é un exemplos da
cultura castrexa.
O Faro do Cabo Cee dende onde temos un
gran panorama de ría e das Illas
Lobeiras, tráxico escenario de
naufraxios.
No que arquitectura relixiosa atopamos a
igrexa de San Marcos, a Máis
importante, a igrexa de San Pedro de
Redonda , e as Capelas de San Antonio e
do Pilar.
Na arquitectura popular, atopamos
as cabaceiras ou hórreos (censadas
14), os muíños (Boleira dos Muiños ou
en Redonda), os pombais (no Campo de
San Antonio e na Agra da Ribeira) e
os cruceiros.
Nos edificios civís, destaca o Castelo do
Cardeal e Cárcere do Partido, os pazos
dos Altamira e Condes de Traba. Os
edificios modernistas coma a Casa
Miñones, o edificio do antigo Xulgado e
as edificacións burguesas que se atopan
no paseo. Outros destacados son o
Edificio José Carrera e o Museo Maritimo
Seno.

Máis información en : http://www.corcubion.gal/es

Corcubión
Faro
Capela de San Antonio
Castelo do Cardeal
Casa MiñonesIlla Lobeira
Miradordo Monte Quenxe
Praia Quenxe
Pazo dos Altamira
Igrexa Parroquial de San Marcos
Igrexa de San Pedro de Redonda
Horreos
Carcere do Partido

Coristanco
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Laracha, Coristanco /
GAL/3819
Coristanco é un municipio da provincia da Coruña e
pertence á comarca de Bergantiños.
Visita obrigada é o Refuxio de Verdes, contorna do
Anllóns. A area recreativa da Rocheira, as
lagoas de Alcaián e Cuns coas súas lendas, son
outras.
Conta co xacemento paleolítico da Lagoa de
Alcaián, ou as mámoas de Monte do Lume,
Monte da Medoña e do Rato, Cuns, As
Medoñas ou o castro da Insua Tamén destacan
a cista de Pedra Marrada ou as localizacións
castrexas de Ponte Xionlla, Lume de Suso,
Portal, Cotón de Santa Cecilia, Vilar,As
Picúreas ou As Croas.
Dos hórreos destaca o conxunto de hórreos en
Montecelo, Traba ou os de Casa Caamaño en
Cereo Vello, ou o hórreo que acompañado dun
pombal en Codesido. Destacan as fontes: Santa
Margarida, Fonte de San Mamede-Iglesario,
Santa María-O Rueiro ou a fonte de San Adrián
de Verdes. Tamén o muíño das Salgueiroas-A
Erbelleira. Resaltar a Torre de Nogueira (San
Mamede de Seavia), e as pontes de Lubiáns de
Montecelo (Oca) e a Dona (San Adrián de
Verdes). Existe unha relación dunhas 15 casas
históricas e reitorais.
Na arquitectura relixiosa destacan as igrexias de
San Mamede de Seavia, Santa Baia do Castro,
Santa Maria de Cereo e de Traba, San Martiño
de Oca, ou as parroquiais de Xaviña,
Coristanco, Oca, Castrobo,Verdes, San Xusto e
Cuns, e os templos de Ferreira, Couso e
Erbecedo.
Os Pazos de Cereo Vello, o de Nogueira, de Ponte
e de Ferreriro son propiedade privada.
Máis información en : http://www.coristanco.gal/

Coristanco
Torres de Nogueira
Refuxio de Verdes
Fonte de Seavia
Ponte Lubiáns
Igrexa de Santa María de Cereo
Pazo de Cereo Vello
Castro de Oca
Cruceiro de Traba
Igrexa de Seavia
Cabazo

Culleredo
Guía para que os
cullerdenses coñezan
melloro seu
municipio e os
visitantes aprecien
os restos dun
pasado.
Culleredo
GAL/9189
Culleredo é un municipio da provincia da Coruña,
que forma parte do área metropolitana da
Coruña. Ten 11 parroquias.
Conta com 2 xacementos, un no monte Xalo, e a
necrópole da Zapateira. Atopamos mostras da
época castreña: Castro de Sésamo, Almeiras,
Orro,.
Ten un gran número de igrexas románicas: Rutis,
O Burgo, Ermida de Sésamo, Celas, Orro e
Culleredo e de nova construción, a de S.
Martiño de Sésamo, S. Xiao de Almeiras,
Santiago de Castelo, S. Estevo de Sueiro e S.
Pedro de Ledoño.
A torre de Celas ou Vinseira emprazase aos pés
do Monte Xalo A ponte do Burgo é o
monumento máis emblemático, a ponte da
Xira sobre o río Valiñas.
Existen numerosos pazos, casas solariegas e
quintas de recreo, Pazo de Lembeye (Liñares),
Pazo de Vilaboa. Pazo de Culleredo (Tarrío),
Pazos dos Ferrer (ou Curro). Outros pazos e
casas blasonadas son: Pazo de Vigovidín,
Pazo de S. Fernando, Pazo dos Vales, Casa da
Torre, Quinta de Fontemaior, Casa da Picota,
Casa de Outeiro de Sésamo...
Das fontes de cantería (Ledoño, Peiro de Riba e
Vinseira Pequena), dos muíños destacan o de
Acea da Ama e o desaparecido da Telva polo
seu tamaño e os famosos muíños de
Rexidoiro. Tamén abundan os lavadoiros,
moitas veces emprazados xunto ás fontes
Máis información en : http://www.culleredo.es/

Culleredo
Torre de Celas Muíño de Acea da Má
Igrexa de San Estevo
Ponte de Acea da Má
Ponte de O Burgo
Complexo da antiga fábrica da Cros
Ermita de San Cosme y San Damián
Pazo de Vilaboa
Mámoa na necrópole da Zapateira
Medoña de Chan do Castelo en Monte Xalo
Hórreo en Vilaverde

Curtis
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Curtis /dir. JoséAntonio Fernández deRotay Mont
GAL/11518
Curtis é un municipio da provincia da Coruña e
pertencente á comarca de Betanzos, conta con 4
parroquias.
Os restos de castros en Castelo (Santa María de
Foxado), no que se descubriron importantes
xacementos arqueolóxicos e xoias de ouro, ou
en Vilarullo e Frádegas (en Santa Eulalia)
confirman a existencia dunha poboación
prehistórica.O Monte Enxameado, onde temos un
miradoriro natural.
Na arquitectura relixiosa atopamos a igrexa de Nosa
Señora dos Remedios, a de Santaia, a de Santa
María de Fisteus ou a de Santa María de Foxado.
Outros elementos son a capela de San Roque de
Fisteus, capela de Santiago de Paradela, ermida
de San Cristovo de Foxados ou igrexa de Santa
Eulalia de Curtis.
Preto de Teixeiro podemos camiñar polo paseo
fluvial do río Carregal que é un carreiro ben
acondicionado pola ribeira do río.
Cabe resaltar da arquitectura civil os pazos de
Abeledo do século XIX que ademais conta cunha
capela e o de Santaia do século XVII. Tamén as
Casas Blasonadas en San Cibrá e Balter, e a
ponte Vella dá Castelá,.
Conta con varios carreiros de pequeno percorrido para
facer senderismo e polas ribeiras do río Mendo e
o Mandeo.
San Pedro de Mezonzo, José Sánchez Anido, María
Antonia Dans e José Martínez Pardo dan forma,
xunto a outros veciños ilustres, a esa historia e a
este presente que merece ser lembrado pola súa
destacada contribución ao mundo da ciencia, das
artes, das letras, a política e a relixión.
Máis información en : http://www.curtis.eswww.dacoruna.gal/biblioteca

Curtis
Capela de San Roque de Fisteus
Ermida de San Cristovo de Foxados
Igrexa e Cruceiro do Santuario dos Remedios
Fonte de San Roque de Fisteus
Miradorde Enxameado
Pazo de Abeledo
O Castro de Vilarullo
Estación de Ferrocarril
Igrexa de Santa María de Fisteus
Castro de Foxado

Dodro
Describe a súa historia,
cultura..., dando a
coñecera xeografía, os
costumes, o patrimonio
relixioso e civil, así
como as celebracións.
Dodro : un concello para ver
[textos, SilviaFigueira]
GAL/10755
Dodro sitúase no sur da provincia da Coruña,
pertence a Comarca do Sar e está formado
por 3 parroquias: San Xoán de Laíño, San
Xulián de Laíño e Santa María de Dodro.
Os monumentos máis importantes son as
mámoas da Paradegua; os petróglifos de
Bouza Abadín, os cruceiros, entre os que
destacan os da Cruz do Abelán, de capela ou
loreto datado no século XVII, e o de
Bustelo, do século XIX e cun antigo uso
funerario; as igrexas parroquiais, Santa
María de Dodro, San Xián de Laíño e Xoán
de Laíño, as de Santa María e Xoán do
século XVIII e a de S. Xián do XVI, de boa
construción barroca.
Entre os pazos, destacan o pazo de Tarrío, do
que saíu o ministro de facenda de 1822 Luís
López Ballesteros; o pazo de Lestrobe,
antiga residencia de verán dos bispos e
canónigos composteláns; o pazo da
Hermida, residencia de Rosalía de Castro e
Manuel Murguía, escenario da sinatura do
pacto de Lestrobe (26 de marzo de 1930).
O pazo dos Bendaña está derruído, tamén
hai que engadir a capela de Mauro de Bexo
do século XVI e a da Virxe do Leite, tamén
moi antiga. Hai interesantes cruceiros en
diversos lugares, algúns con capeliña no
fuste.
Estivo moi vinculado á literatura, dende Rosalía
ata escritores contemporáneos destas terras.
Conta com moitos persoeiros literarios e
outras persoas importantes.
Máisinformación en : http://www.concellodedodro.org/

Dodro
Pazo de Ermida Cruceiro de Laíño
Cruceiro de Laíño
Pazo de Lestrove
Petróglifo da Devesa dos Mouchos
Hórreos de arriba de Imo
Muíño de Chenlo
Brañas de Laíño e Veiga de Lestrove
Capela de san Amaro de Bexo
Castro de Bexo
Cruz de Avelán

Dumbría
Historia, tradición,
costumes, xeografía,
economía, etnografía
e toponimia de
Dumbría.
El Ayuntamiento de Dumbría :
historia, tradiciones y costumbres
por Modesto GarcíaQuintáns
GAL/13821
Dumbría é un municipio da provincia da Coruña
pertencente á comarca de Finisterre, con
7parroquias.
A Fervenza de Ézaro sitúase na desembocadura do
río Xallas, o cal da lugar a paraxes de singular
beleza, os de Fervenza, ponte Olveira, Castrelo
ou Santa Uxía. Outros son a Pedra do Brazal ou
a área de Vilafernández, que destaca pola súa
flora e fauna autóctona . Destaca o miradoiro do
Monte Pindo en Ézaro.
No patrimonio arqueolóxico atopamos o
monumental dolmen de Pedra dá Arca de
Regoelle e os gravados rupestres como o
petroglifo de Pedra Ancha nas
inmediaciones do Alto do Fragoso. Conta con 33
mámoas (monumentos funerarios), como o
conxunto Prado do Rei e Pedra do Boi, e os
Castros de Teixoeiras, o Castelo de Logoso, o
castro de Regoelle, o de Alvarellos e o de
Berdeogas.
No patrimonio relixioso destaca a igrexa de San
Pedro de Buxante e os retablos de Santa Eulalia
de Dumbría ou San Mamed de Salgueiros .
No patrimonio civil, a ponte de ponte Olveira, a
Casa dá Vacariza, casa Curiña, rectoral de
Berdeogas, rectoral de Dumbría. Máis actuais
atopamos o albergue de peregrinos de Olveiroa,
centros culturais de Berdeogas e Olveira; e o
Centro de Interpretación Turística de ponte
Olveira.
Outras de carácter etnográfico como: Hórreos
(Berdeogas, Olveira, Olveiroa, Buxantes e
Salgueiros)- Palomares (Berdeogas e da
Farrapa)- Cruceiros (Berdeogas, Fonte Santa,
Olveira, Olveiroa, Marco do Couto, Figueiroa e
Salgueiros).

DumbríaFervenza do Ezaro
Miradoiro do Ezaro
Cruceiro de Berdeogas
Ermida de Santa Lucía de Olveira
Fonte milagreira de Santa Lucía
Casa de Amable
Igrexa de San Pedro de Buxantes
Ponte Olveira
Palomarde la Rectoral de Berdeogas
Igrexa de San Mamede de Salgueiros

Fene
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Mugardos, Fene
GAL/2674
Fene é un concello da Coruña, integrado na comarca
de Ferrolterra, que ten 8 parroquias.
Conta cun rico e variado patrimonio arquitectónico e
artístico. As mámoas megalíticas no Campo da
Arca (Barallobre) e no Monte Marraxón
(Sillobre), que é un magnífico miradoiro. Preto
do Couto do Rei atópase o petróglifo de
Marraxón e na Pena do Picoto atópase un
conxunto de pedras graníticas con gravuras.
Ademais, está o Marco de San Lourenzo, unha
pedra fincada ou menhir. Numerosos
asentamentos castrexos como o Castro de Orra
(Sillobre), As Pías (Fene), Cardoeiro (Perlío),
Pena do Castro (Barallobre), Prismos
(Limodre), As Escadas (Maniños) e As Modias
(Magalofes).
As súas igrexas parroquiais como as de San
Salvador de Maniños, Santiago de Barallobre,
San Xosé de Limodre e Santa María de Sillobre.
Entre a arquitectura civil salientan, ademais da
ponte das Ribeiras, os pazos de Barallobre, a
casa da Ribeira en Sillobre e o pazo de
Maniños e as escolas construídas polas
sociedades de emigrantes de Fene en América.
En Barallobre, atópase o Monumento ao Camiñante
Descoñecido, un dos mais importantes
elementos simbólicos.
A zona das ribeiras en Sillobre, das fragas do río
Belelle e a ponte das Ribeiras. Na beiramar da
ría de Ares, hai pequenas praias: Almieiras,
Río Sandeo, Río Castro e Coído,
Máis información en : http://www.fenecidadan.net/

Fene
Casa da Maleta
Fonte dos Mouros Igrexa de San Salvadorde Maniños
Mámoas del Monte Marraxón
Ponte de Belelle
Praia de Carril
Cruceiro de Santo Estevo
Muíño pequeno do Pombal Pazo de Maniños na Ribeira
Lavadoiro de pedra en Cima de Pedre
Hórreo da Armada
Casa da Señorita
Ermida de Santa Ana

Ferrol
Historia de Ferrol
para lembrarfeitos
notables dos seus
maiores, demostrar
o seu actual
estado e difundiro
seu porvir
Ferrol é un municipio da provincia da Coruña., conta
con 14 parroquas.
Destaca polas súas actividades marítimas, a
construción naval tanto civil como militar,
adeMáis dos seus estaleiros conta cunha
importante estrutura da armada. Visitar o Museo
Naval e o Dique da Campá, un dos Máis grandes
do mundo.
Pasear polas súas longas praias de area branca,
como Doniños ou San Xurxo, ou enclaves como
os cabos Prioriño e Prior, no espazo natural da
Costa Artabra. Á entrada da ría de Ferrol nas
dúas beiras opostas atópanse os castelos de San
Felipe e A Palma, que antigamente se unían
mediante unha cadea e servían de protección á
cidade
O barrio da Magdalena iluminado polas galerías,
dende os balcóns dos Xardíns de Herrera
obtemos unha panorámica do Arsenal e pasear
polas rúas como a rúa Real, Magdalena, Igrexa,
Dores, Galiano ou María, e para lecer e copas a
rúa do Sol. O Teatro Jofre ou o Ateneo Ferrolán
son visitas obrigadas. Os edificios modernistas
son el Hotel Suizo y la Casa del Banco Simeón.
Destacan unha serie de servizos públicos da
época da Ilustración coma a Alameda, hoxe
"cantóns", cunha importante tradición de xardín
botánico e especies vexetais de ultramar. Son
ademais dignas de mención as fontes públicas de
San Roque y la Fama e o obelisco de Churruca.
As mellores vistas obtéñense desde o Baluarte
de San Juan.
As igrexas máis importantes son as de San Julián,
San Francisco, A nosa Señora das Dores, A nosa
Señora do Socorro e A nosa Señora das
Angustias. A Semana Santa é Festa de Interese
Turístico Internacional.
Historia de Ferrol
JoséMontero y Arostegui
GAL/11811

Ferrol
Castelo de San Felipe
Praia de Doniños
Palacio Municipal en praza de Armas
Porta do Dique
Edificio modernista en Barrio de la Magdalena
Concatedral de San Xulian
Arsenal Militar
Vista da Ría e os asteleiros
Semana Santa
Teatro Jofre
Praia de San Xurxo

Fisterra
Penetrarnun lugar
onde é preciso
sentirse atrapado
pola beleza
natural das súas
paisaxes, descifrar
a tradición e o
pasado.
Finisterrae : un proyecto para el confín del mundo
GAL/7420
Fisterra é un municipio da provincia da Coruña,
pertence á comarca de Finisterre e ten 4
parroquias.
Conta con 3 mámoas en Sardiñeiro de Abaixo,
outra no lugar do Castro e no Val de Duio. No
lugar de Castromiñán, atópanse os restos dun
castro. O dolmen de Orca Vella no cumio
do Monte Facho, lugar dun intenso
simbolismo, relacionado cos ritos de
fecundidade e da morte.
Ten excelentes praias, coma a Praia de
Langosteira, a de Talón, a de Corveiro, a da
Ribeira, a de Sardiñeiro, a de Mar de Fóra, a
de Arnela Pequena e a de Rostro. Todas son
estupendas para a práctica dos deportes
acuáticos como a natación, a pesca deportiva,
o surf, o mergullo e a vela lixeira. Os
miradoiros de Talón, Corbeiro e Marde Fóra.
No patrimonio relixioso atopamos as igrexas de
San Vicenzo e San Martiño de Duio, a capela
da Nosa Señora do Bo Suceso, a igrexa de San
Xoan, a de Santa María das Areas e a capela
da Inmaculada Concepción. Conta cun bo
numero de cruceiros coma o de Mallas, de San
Salvador, de Vilar, da Praza ou o de Baixar
entre outros.
Da arquitectura civil destacan as Casas do Porto e
do Cuadrante. Atopamos mais elementos
etnograficos coma fabricas antigas de
conserva e salazón de sardiña, muíños
(Mallas) e cabazos.
O Faro de Fisterra é o máis occidental e
emblemático de Europa, considerado como o
cabo da fin do mundo, "Finis Terrae". O
Castelo de San Carlos mandado construír para
defender a costa dos ataques de barcos
estranxeiros.www.dacoruna.gal/biblioteca

Fisterra
Faro
Castelo de San Carlos
Capela da Nosa Señora do Bo Suceso
Igrexa de Santa María Das Areas
Casa do Porto
Cruceiro do Monte de San Martiño
Muíño Mallas
Praia da Langosteira
Miradoiro de Talón

Frades
Cada unha destas
comarcas ten o seu
patrimonio e as
súas
pecularidades,
unha riqueza que
os habitantes imos
herdando...
Frades é un municipio da Coruña, pertence á
comarca de Ordes e tem 12 parroquias.
Conta con 12 igrexas, coma a igrexa de San
Martiño de Galegos ou a igrexa de San
Martiño.
Algúns dos pazos que se estenden son un claro
exemplo do estilo neoclásico galego dos
séculos XVIII e XIX: Casa do Fogueteiro, en
Aiazo; Casa de Botana, en Cimadevila; Casa
do Cruceiro, en Añá; Pazo do Peñasco, do
século XVII; Pazo de Galegos, de estilo
renacentista construíuse no século XVII.
A área recreativa da Gaiteira e a capela de San
Nicolao que conta cun merendero. Existen
outras igrexas como a de Mesos ou Papucín. A
área recreativa de San Roque e unha capela
dedicada ao Santo. En Aiazo temos a igrexa
de San Pedro, o dolmen de Aiazo, ou a área
recreativa de Vos Pasos. En ponte Carreira hai
área recreativa, a da Presa que conta cunha
praia fluvial e unha presa
Á beira dunha ponte romana atópase o muíño do
Mesón. Nos arredores atopamos as igrexas de
Ledoira e Gafoi, esta última do século XII.
Tamén as igrexas de Añá, Céltigos do século
X, preto da cal atoparemos o muíño de
Campoduro, situado no río Maruzo ou Vitre,
está a capela dá Nosa Señora dás Virtudes,.
Os cruceiros sinalan a proximidade das igrexas e
capelas, destaca o de Lardeiros.
O Museo Etnográfico de Frades reúne moitos dos
útiles e ferramentas do campo e do fogar.
Máis información en : http://www.concellodefrades.es/
Bergantiños e Ordes / redacción Equipo Ir Indo
GAL/15224

Frades
Área Recreativa de Ponte Carreira
Capela da Nosa Señora Virtudes
Casa do Cruceiro
Dolmen de Aiazo
Igrexa de San Martiño de Galegos
Pazo do Peñasco de Abellá
Ponte do Peñasco
Igrexa de Santa Mariña de Gafoi
Cruceiro de Santo Estevo de Abellá
Muíño do Mesón
Área recreativa Os Pasos

Irixoa
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Aranga e Irixoa
GAL/2634
Irixoa é un municipio pertencente á comarca de
Betanzos, provincia da Coruña, conta con 7
parroquias.
A necrópole megalítica do Monte de San Antón
formada por 22, algúns atópanse nas
inmediacións da capela románica do San
Cosme e os petróglifos de Gramben con 2
cazoletas e varios círculos concéntricos.
En Mántaras atopamos unhas mámoas e os
castros de Logra e do Castelo e na de
Ambroa, os castros de Casal do Mouro e
Castro de Graña. Nesta última parroquia,
coservase a mámoa da Torre. O Castro do
Bispo, na cima do Monte do Bispo. Tamén as
tumbas de forma antropomórfica que se
atopan no adro da igrexa de San Martiño de
Churío.
Cabe destacar a súa arquitectura relixiosa. Son
numerosas as capelas e igrexas na zona
como a Igrexa de San Salvador de Coruxou,
a de San Lorenzo de Irixoa, a Capela de
Cela e a de Pruzos, a Igrexa de Sta. Mª de
Mántaras, a de Santaia de Viña, San Martiño
de Churío, San Tirso de Ambroa, Sta. Mª de
Verís ou as Capelas de Lousada e San
Cosme.
Érecomendable a subida ao Monte de San Antón
em Mántaras onde hai unha zona recreativa
e un paseo pola bela paraxe de Xelas,
situado no río Mandeo.
Máisinformación en : http://www.irixoa.es/

Irixoa
Capela de Cela
Cruceiro de Churío
Igrexa de San Lourenzo de Irixoa
Pazo da Vila
Tumbas antropomórficas de San Martiño de Churío
Necrópole megalítica do Monte de San Antón
Castro do Bispo
Petróglifos de Gramben
San Cosme de Mántaras
Xielas

Laxe
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Laxe, Malpica e Ponteceso
GAL/3822
Laxe, situado no noroeste de Galicia, está adscrito á
comarca de Bergantiños e conta con 6 parroquias.
A franxa costeira está protexida pola Rede Natura
2000 debido ao seu gran valor ambiental.
Destaca o “Espazo natural da Lagoa e Dunas de
Traba. Conta con varias praias, destaca a Praia
urbana de Laxe, Praia de Arnado, Praia de
Soesto, Praia de Traba e conta con pequenas
calas que salpican todo o seu litoral como é a de
Morelo, a Praia dos Cristais, e O Castrillón.
Atopáronse restos da cultura castrexa en 4 recintos,
situados nos cumes do monte Lourido e na Torre
da Moa, e outros no monte do Castro, en San
Mamede de Sarces, e preto da aldea de Lourido
de Arriba (Serantes). Cabe destacar os Penedos
de Traba. O dolmen Fornela dos Mouros na
parroquia de San Simón de Nande.
No patrimonio relixioso atopamos a Ermida de Santa
Rosa de Lima, a igrexa de Santa María, a igrexa
rómanica de Santiago e a igrexa de Santa María
de Atalaia.
A Casa do Arco é o edificio civil de maiorimportancia
histórica, e que se converva íntegramente xunto
co Pazo de Leis en Soesto. En Serantes houbo 2
casas fidalgas, a Casa de Carrabete (ou do
Herdeiro) é a Casa do Piñeiro. En Sarces estaban
as Torres de Xallóns e en Nande podemos olla-
los restos do Pazo de Aprazadoiro. En Traba
a Casa do Pombal en Boaño. Na aldea de
Melgueiras atopamos a Casa de Tras do Río e
a Casa da Cabanela. Finalmente en Mórdomo o
derradeiro vestixio do que foron as famosas
Torres de Mórdomo. O Faro atópase na punta
Ínsua do cabo Laxe.
Máis información en : http://www.concellodelaxe.com

Laxe
Faro de Lazxe
Igrexa de Santa María de Atalaia
Penedos de Pasarela e Traba
Praia de Laxe
Faro de Laxe
Casa do Arco
Ermida de Santa Rosa de Lima
Cruceiro de Soesto
Igrexa de Santiago de Traba
Monte da Lagoa Praia de Soesto

Lousame
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Dodro, Lousame, Rois
GAL/2657
Lousame é un municipio da Provincia da Coruña e
pertence á Comarca de Noia e conta con 7
parroquias.
Consérvanse restos prehistóricos (tumbos), coma
as mámoas de Casamea e Pedra Cana en
Camboño, e mámoa de Arxellas, da Idade de
Bronce, como o Petróglifo de Lesende, e da
época castrexa os castros : Coto do castro,
Castro de Comparada, Castro de Servia, Castro
de Fruíme, Castro de San Lorenzo, Castro de
Berrimes e Castro de Lourido.
Na arquitectura relixiosa destaca a igrexa de San
Xusto de Toxosoutos son os restos do que foi
o mosteiro de Toxosoutos. Outras son a
igrexa de San Martiño de Lesende, a igrexa
de San Juan de Lousame, a igrexa de Santa
Eulalia de Vilacova, a igrexa de San Juan de
Camboño, a igrexa de San Martiño de Fruíme ,
a igrexa de San Pedro de Tállara . A capela de
Santa Mariña dá Gorgosa en Camboño, a
Capela de San Cristoval de Ces , a Capela de
San Lorenzo e San Amede do Confurco está
situada no Monte de San Amede, e a Capela
de San Roquiño.
Durante a 2ª metade do S.XIX chegou a haber 5
fábricas de papel ao longo da ribeira de varios
ríos, sendo a Máis importante a fundada en
1863 por Domingo Fontán. Os anos 40 e 50
do S.XX foron unha etapa de importancia
primordial na historia que é cando comeza a
extracción de wolframio, que aparece en San
Finx con moita pureza e cunha abundancia
similará do estaño, son as Minas de San Fins.
Máis información en : http://www.concellodelousame.com/web/

Lousame
Petroglifos de Lesende. Hórreo con cruceiro en TállaraIgrexa do Mosterio de Toxos Outos
Igrexa de San Xoán de Camboño
Minas de San Finx
Muíño-Lavadoiro de Mirón
Miradoiro Monte Culou
Panteón de Tállara
Capela de Santa Mariña A Gorgosa
Río de San Xusto
Fábrica de papel de Brandia.

Malpica de Bergatiños
Esta guía é un
fragmento deste terra
antiga e máxica, un
anaco da historia de
tódalas xeracións.
Recorre os lugares,
monumentos, as súas
xentes, as lendas...
Malpica : vila da vida na Costa da Morte
Xermán R. AbellaChouciño; fot., Xurxo Alfeizán Chouciño
GAL/13379
Malpica de Bergantiños é un municipio situado na
provincia da Coruña, pertence á comarca de
Bergantiños e ten oito parroquias.
Alberga un litoral repleto de sucesivas praias e calas
(Area maior, Canido, San Miró y Reixa...)
Podemos ver a igrexa de San Pedro de Barizo , moi
preto desta atópase a de Santiago de Mens e as
Torres de Mens, o monumento máis
emblemático. Outras igrexas son San Cristovo de
Cerqueda, Santo Estevo de Buño , San Xulián de
Malpica de Bergantiños, San Martiño de Cambre,
Santa María de Leoio ou a de San Tirso de
Vilanova de Santiso.
En Mens temos un conxunto de muíños, a capela do
Espírito Santo e un peto dás ánimas. Preto de
Ponteceso atopamos o monte Nariga e se
baixamos chegamos a Punta Nariga, onde vemos
o Faro. Outra das puntas importantes é o Cabo
San Adrián, onde se atopa a ermida de San
Adrián, un dos mellores puntos para ver as illas
Sisargas. Nas proximidades existe unha fonte
que se di ten propiedades curativas en
enfermidades da pel.
En Buño é popular a cerámica, existen varios fornos
para cocer o barro, o museo de cheiraría . Nos
arredores a Poza dúas Barreiros, os muíños de
Abellariza ou o dolmen de Pedra dá Arca
próximo ao cámping Sisargas. Tamén hai que
destacar os muíños de Ardeleiro, que se atopan
nos cantiis ao surde Malpica.
Máis información en : http://www.concellomalpica.com/es/www.dacoruna.gal/biblioteca

Malpica de Bergatiños
Porto
Dolmen Pedra dá Arca
Praia de Seaia
Muíños de Ardeleiro
Faro de Punta Nariga
Ermida de San Adrian
Torres de Mens
Croia do CastroIgrexa de Santiago de Mens
Oleria de Buño

Mañón
Mañón é un municipio situado na parte oriental
da comarca de Ortegal, na provincia da
Coruña. Está formado polas parroquias de
Bares, As Grañas do Sor, Mañón, Mogore As
Ribeiras do Sor.
O potencial turístico do municipio é enorme. Isto
débese ás envexables condicións de
conservación do medio natural, onde aínda
se poden atopar fragas ou bosques con
abundancia de especies autóctonas, ademais
dos contrastes da paisaxe: Estaca de Bares,
o parque eólico, as numerosas praias como
Vilela ou Esteiro, as áreas recreativas como
Coto Segade ou Coto Ribeiras e o precioso
pobo de O Barqueiro, no estuario do Sor,
coas súas casiñas ao redordo porto.
En Mañón levántase no seu cumio, a serra da
Faladoira, lugarde nacemento de numerosas
e variadas lendas populares.
No aspecto histórico artístico, os primeiros
poboadores deixaron a súa pegada en forma
de mámoas en Bares, e a necrópole romana
de Cancela dá Coxa de Arcos, nas
inmediacións do porto, así como a ponte do
Porto, situada no antigo camiño Viveiro-
Ortigueira.
Destacan así mesmo as igrexas parroquiais, de
S. Cristovo das Ribeiras do Sor, de Mañón e
a das Grañas do Sor. Como construcións civís
de época moderna atopamos os pazos de S.
Fiz e a torre de Lama, na parroquia de San
Cristovo de Ribeiras do Sor.
Máis información en : http://www.concellomanon.org/
Cada unha destas
comarcas ten o seu
patrimonio e as
súas
pecularidades,
unha riqueza que
os habitantes imos
herdando...
A Mariña e Ortegal / redacción Equipo Ir Indo
GAL/13096

MañónPorto do Barqueiro
Campanario da igrexa de San Cristovo.
Bares
Cabo de Estaca de Bares
Praia de Esteiro
Miradoiro O Semaforo
Ponte Romana do Porto
Pazo de Torre de Lama
Anta de Pena Branca

Mazaricos
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Dumbría, Mazaricos
GAL/2661
Mazaricos na zona suroeste da provincia da
Coruña, e inscríbese na comarca do Xallas.
Do patromino natural resaltan as carballeiras de
Anllares, de Chacín ou de Figueira. as
fervenzas de Santa Locaia ou da Noveira; os
miradoiros do Aro, da Ruña ou do Pedregal.
Unha pequena carballeira en Suevos, os
entornos naturais do Pindo ou os complexos
recreativos da Pontenova ou da Picota
Na zona de Corbeira, en Mámoas, en Val, na
Legua de Beba, na Picota…, atópanse
dolmens ou mámoas, na súa maioría sen
escavar, agás o de Parxubeira. Na época
castrexa, moitos os asentamentos: Monte Aro,
Castro de Beba, Lugarnovo, Castrarón, Agrís,
Montellos, Recarea, Enxilde, Chacín. O achado
de lápidas funerarias en Chacín e San Cosme.
No patrimonio relixioso destacan as igrexas de
Santa Mariña das Maroñas, San Xulián de
Beba, San Cristovo de Corzón, San Cosme de
Antes, Santa Baia de Chacín, Santiago de
Arcos e Salvador de Colúns. A Virxindón de
Quintáns, a Virxe do Monte en Coiro, o Anxo
da Garda en Vilar de Coiro, Santa Locaia en
Chacín e San Xosé en Val son capelas
importantes, centros de romarías.
Entre a arquitectura civil temos que destacar a
ponte da Ponteolveira, o Pazo de Fontán en
Beba, e as Casas Grandes do Vinculeiro e da
Noveira en Arcos. Son moitos cruceiros, dos
que temos que destacar o do Cirolán de
Suevos. Son tamén moi abundantes os
muíños, os pombais e as fontes comunais.
Máisinformación en : http://www.mazaricos.gal/

Mazaricos
Igrexa de Santa Baia de Chacín
Fervenza de Santa Leocadia
Cruceiro do Cirolán
Fonte da Capela da Virxe do Monte
Dolmen de A Mina de Perxubeira
Ponte de A Pontenova
Igrexa de Santa Mariña de Maroñas
Capela de Virxidón
Fervenza de Noveira
Horreo en Pidre

Melide
Ensina o rico
patrimonio histórico -
artístico herdado dos
antepasados
Melide : patrimonio histórico artístico
deseño, fotografíasetextos, XoséManuel Broz Rei
GAL/15451
Melide é un municipio da Provincia da Coruña, que
pertence a Comarca de Terra de Melide e está
integrado por26 parroquias.
Ademais de terra de gaiteiros, é terra de oficios
tradicionais, moitos permanecen aínda vivos no
núcleo histórico da vila. Falamos dos zapateiros,
cuxos talleres de coiro se poden visitar na
céntrica Praza do Convento; e dos ferreiros,
artesáns que aínda hoxe quentan as súas forxas
Son moi abundantes os restos atopados que datan
dos primitivos tempos do Neolítico e da época
castrexa: mámoas, castros, machados de bronce,
xoias áureas, etc. Atopamos o Castro da Graña
ou o dolmen denominado Forno dos Mouros.
Existen varios cruceiros, o de Melide, os de Baltar,
Santa María de Melide, San Cosme, Leboreiro, o
de San Salvadore os Ánxeles, Gondollín, Xubial
e Folladela.
Fin e principio de etapa do Camiño de Santiago
entre o seu patrimonio destacan os elementos
románicos conservados en varias das súas
igrexas: a desaparecida antiga igrexa de San
Pedro de Melide, da que se conserva a súa
portada do século XIII, na actual Capela de San
Roque. A igrexa de Santa María con pinturas do
século XVI. Declarada Monumento Nacional.o
Convento de Sancti Spíritus, actual igrexa
parroquial, a Obra Pía e Capela de San Antón, a
Capela do Carmen, a igrexa de San Martiño de
Moldes., a igrexa de Santa María de Leboreiro,
a igrexa de San Vicente de Vitiriz, e a igrexa
de San Xoán de Furelos.
Máis información en : http://www.concellodemelide.org/

Melide
Cruceiro de Melide
Ponte de Furelos
Igrexa de Santa María
Aldea de Riocobo
Casa en O Foro
Pazo de Figueiras
Serra do Careón
Capela da Obra Pía de San Antón
Casco Histórico
Museo da Terra de Melide

Mesía
Fai un pequeno
percorrido polo
municipio, dende a
súa xeografía,
historia, ata as
súas festas e
romerías.
Cesuras, Mesía, Boimorto
GAL/2676
Mesía está situado ao leste da provincia da
Coruña. Linda cos concellos de Frades,
Boimorto, Curtis, Vilasantar, Oza-Cesuras,
Abegondo, Ordes e Carral, e ten 12
parroquias.
Parte das ribeiras do río Traveso, do Samo e do
Tambre ao seu paso por Mesía están
incluídas dentro da Zona Especial de
Conservación (ZEC) Río Tambre, que forma
parte da Rede Natura 2000
O castro de Xanceda sitúase nas inmediacións
da aldea do Castro, en San Salvador de
Xanceda e o Castro de Boado. Destaca O
Castelo ou Torre-fortaleza de Mesía.
As áreas recreativas das Brañas de Valga, de
Ponte Carballa, de Mata. Conta cunha Ruta
da fraga aos muíños no que ver os muíños
da Ribeira, Queiroa, Batán e o da Cubela.
Do patrimonio relixioso atopamos as Capelas de
San Lourenzo de Bruma, a de San Cidre, a
de Arxán, Capela e fonte de San Antón.
AdeMáis das igrexas de Mesía, de San
Martiño de Cabrui, de Santiago de Bascoi, de
Santa María de Cumbraos, de Santiago de
Boado.
Nos pazos destacan o Pazo de Recelle e o Pazo
de Lago. As casas coma a Casa do Coronel,
a Casa da Vila, a Casa Grande de Xanceda.
Na aldea de Xestosa en Albixoi atopamos a
Fonte da Veiga que foi um pequeno
balneario.
Máis información en : http://www.concellodemesia.gal/

Mesía
Capela do Carme
Casa Grande de Xanceda
Castelo de Mesía
Cruceiro de Albixoi
Ermida de San Cidre
Fonte de Bruma
Igrexa de San Lourenzo de Olas
Maquía de Xanceda
Pazo de Fonte-Lanzá

Un libro un concello percorrendo a provincia da Coruña

Un libro un concello percorrendo a provincia da Coruña

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (19)

Destacado

Destacado (10)

Similar a Un libro un concello percorrendo a provincia da Coruña

Similar a Un libro un concello percorrendo a provincia da Coruña (20)

Más de Bibliotecadicoruna

Más de Bibliotecadicoruna (20)

Último

Último (12)

Un libro un concello percorrendo a provincia da Coruña