Tijdens Bodemdag Van Hall op 15 maart

1. Programma:
9:30 Ontvangst/koffie
10:00 Goaitske Iepema (Hogeschool VHL): relatie leeftijd grasland, bodemkwaliteit en grasproductie
10:20 Nick van Eekeren (Louis Bolk Instituut): hoe krijg/behoud je goed oud grasland?
10:40 Pauze
11:10 Piet Riemersma (van Iperen BV): meststoffen en bodemleven
11:30 Frank Verhoeven (Boerenverstand): de rol van de bodem in de kringloop (landbouw)
11:50 Forumdiscussie o.l.v. dagvoorzitter Wiepk Voskamp, lector duurzame melkveehouderij bij VHL
12:15 Lunch
13.00-14.00 Workshopronde 1
14:15-15.15 Workshopronde 2
Middagprogramma met keuze uit de volgende workshops:
1. Theo Mulder (Mulder Agro): leven boven de grond wordt gedreven door leven onder de grond
2. Gerrit Hegen: hoe een veearts de bodem onder grasland ontdekte.
3. Arjan Reijneveld (Agrofins, voorheen BLGG): holt de bodemkwaliteit onder grasland achteruit?
4. Nick v Eekeren: wat kan (rode) klaver bijdragen aan de grasproductie?
5. Frank Verhoeven : vanuit de bodem en bemesting naar het perfecte voer voor de koe.
6. Peter ten Hoeve (Agro Air Concepts) : hoe maak je van koemest kunstmest (mestkraken)?

2. Rol van de bodem
in de kringloop
Frank Verhoeven

3. Inhoud
- Duurzame melk en de kringloopwijzer
- Wat produceert de bodem?
- Wetgeving beloond duurzaam bodembeheer?
- Hoe de bodem in conditie te houden?

4. Zo verkopen we de melk

5. Wat is duurzame melk?

6. Kringloop!

7. Kringloop!

8. Kringloop

9. Kringloopwijzer, het principe
24-38%
63-140%

10. N en P
Aanvoer
(kracht)voer
N en P
Afvoer
melk en
vlees
N en P
Benutting
eigen voer
BEREKEND
N en P
excretie
(BEX)
Voerspoor: BEX
(zuiniger voeren = meer mest plaatsen)

11. N en P BODEMOVERSCHOT
(BEN & BEP)
Bodem: BEN & BEP
(meer oogsten = meer mest plaatsen)
N en P
Benutting
eigen voer
BEREKEND
N en P
excretie
(BEX)

12. Hoeveel vreet
de koe van
eigen land?
Hoeveel gras-
en maïs word
er geoogst?
Bemesten
voor wat er
is gegroeid GEGROEID
BEMEST
BENUT
?
Wat weten we niet?

13. Bodem: Fosfaatonttrekking
100 kg
51% van de bedrijven heeft in 2015 een BEP voordeel
gem. BEP: 83 kg/ha
norm 2015: 82 kg/ha

14. 0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000
Bodem: KVEM benutting
bron: DMS 750 melkveehouders
Intensiteit in kg melk per hectare
KVEMbenuttingperhectare

15. 40% uit eigen
voer
80% van de eiwit-
behoefte veestapel
gedekt vanuit eigen
voer
Intensiteit (kg melk/hectare)
%eiwitvaneigenbodem Hoeveel krachtvoer wordt er gevoerd?
Bodem: % Eiwit van eigen land

16. Koe Bodem
Prijs € 1.200, - € 45.000, -
Levensduur 4 jaar 4 generatie’s
Data MPR ?? (bodemanalyse)
Beoordeling Veebeoordelen BodemConditieScore
Opbrengst bepaling Dagelijks per liter Niet
Voeding Per kilo en per koe Per perceel??
Sturen per kuub?
Inhoud voeding (schijn) nauwkeurig ??Mestmonsters??
Waar staan we?

17. Kringloopwijzer

18. Kringloopwijzer geeft rapportcijfer

20. Bodemanalyses
Hoe beschrijven we de bodem in de kringloop?

21. www.boerenbunder.nl

22. Data verzamelen!

25. Het idee was goed !
Voercentrum: 3000 koeien, 2500 ha 1e snede

27. …of gewoon…
met een schop in de grond!
MijnBodemconditie: Bedrijfsmeting
Wil je de BodemConditieScore online uitrekenen?Ga dan naar www.mijnbodemconditie.nl
1
2
4
3
N
1 Gegevens Bedrijf
Naam Bedrijf
Plaats
Datum
Naam uitvoerder
1 2 3 4 5 6 7 8
Perceel/volgnummer [1]
Oppervlakte (ha) [1]
Positie bodemkuilen /GPS coord. W
/GPS coord. NBodemtype [2]
Gewascode [3]
[1] Zie gecomnineerde opgave gewassen Ministerie EZ[2] 1 = Zware Klei 2 = Lichte Klei 3 = Zwak Lemig Zand 4 = St erk Lemig Zand 5 = Veen
[3] 259 = mais rotatie, 259c = mais continue, 266 = tijdelijk gr as (<6 jaar), 265 = permanent
2 Bodemanalyse
1 2 3 4 5 6 7 8
Zuurgraad (pH) [4]
Organische Stof (%) [4]
[4] Zie bodemanalyse perceel, indien aanwezig
3 Bodem Conditie Score (BCS)
[score x wegingsfactor]
Wegingsfactor 1 2 3 4 5 6 7 8
1 Zuurgraad (pH)
22 Bodemstructuur
33 Regenwormen
34 Aantal gekleurde vlekken 25 Beworteling
36 Kleur
27 Ploegzool
38 Gewasbedekking
2
Totaal BCS
Score: (0 = onvoldoende, 1 = matig, 2 = goed)
4 Aanvullende waarnemingen 1 2 3 4 5 6 7 8
Vochtigheid
Plasvorming
Scheuren
Spoorvorming/vertrapping
Beoordeling: (0 = geen, 1 = matig, 2 = veel)
5 Resultaten
0
8
16
24
32
Score:
Verdeel de scores over de meetlat
Slecht Onvoldoende Matig
Goed Zeer Goed
6 Opmerkingen

28. Van welke bodem?

29. Waar oogst ik wat?
SUIKERrijk
hooi 2e snede
bestendig
ZETMEEL
(hoog
afgehakselde
laat rijpe mais)
weidegang
traag
bestendig
EIWITrijk
kort gemaaid
droog balen
(soja)
STRUCTUUR
beheersland
DROGE
KOEIEN
voer

30. Belangrijke tips
Voorkom insporing!
Bron: www.vastgereden.nl

31. 1. Spaarzaam grasland vernieuwen (beter doorzaaien)
2. Mais in continueteelt voorkomen (toch mais verbouwen?
 40% blijvend grasland, overig = 30% maïs en 30% driejarig grasland)
3. Stimuleer diepe beworteling (pendelende regenwormen 
compost, vaste mest, dikke fractie)
4. Gebruik eens een graslandwoeler (opheffen storende lagen)
5. Mollen vangen! (een mol eet circa 100 wormen per dag)
6. Zorg voor de juiste machines (met de juiste bandenspanning)
7. Let op de pH (niet te zuur, niet te basisch: bewust omgaan met bekalken)
Top 7 bodem tips

32. Welke uitdaging binnen de
kringloop pak jij aan?
www.boerenverstand.nl

33. Boerenverstand
werken aan praktische duurzaamheid!