Presentatie Frank Verhoeven ULP Harmelen 2/11/21

1. Programma
BLOK 1:
Kringlooplandbouw, sturen op kritische prestatie indicatoren
(KPI’s) KRINGLOOPWIJZER
Discussie
BLOK 2:
Rantsoenen, simpel rekenen en leren bijsturen
RANTSOENWIJZER
Discussie

2. Boerenverstand
werken aan praktische duurzaamheid!

5. De NL kringloop

7. Natura 2000 (provinciaal)
Wet Ammoniak & Veehouderij
(provinciaal – gemeentelijk)
Kader Richtlijn Water (waterschap)
Nitraatrichtlijn (Europees, landelijk)
BGM (besluit gebruik meststoffen)
Besluit landbouw milieubeheer
Besluit huisvesting/
maatlat Duurzame Melkveehouderij
NEC-richtlijn (gemeente, NH3)
GLB (vergroening)
IPPC (>200 melkvee)
Klimaatbeleid
Derogatie (Europees, landelijk)
Omgevingsvergunning
(>200 melkvee)
Melkveewet (wet
grondgebonden groei)
Fosfaatrechten
NB vergunning (provinciaal)
Dit is het in elk geval niet!
BGM (besluit gebruik meststoffen)

8. Natura 2000 (provinciaal)
Wet Ammoniak & Veehouderij
(provinciaal – gemeentelijk)
Kader Richtlijn Water (waterschap)
Nitraatrichtlijn (Europees, landelijk)
BGM (besluit gebruik meststoffen)
Besluit landbouw milieubeheer
Besluit huisvesting/
maatlat Duurzame Melkveehouderij
NEC-richtlijn (gemeente, NH3)
GLB (vergroening)
IPPC (>200 melkvee)
Klimaatbeleid
Derogatie (Europees, landelijk)
Omgevingsvergunning
(>200 melkvee)
Melkveewet (wet
grondgebonden groei)
Fosfaatrechten
NB vergunning (provinciaal)
Stimuleert dit het kringloopdenken?
BEX
STIKSTOF
FOSFAAT
KLIMAAT
DIERENWELZIJN

9. Kringloopboeren
Eigenzinnige boeren: halen meer uit minder!
Weinig aankoop van krachtvoer en kunstmest
Geen maximale producties, maar optimale
Mest is niet het probleem, maar kunstmest en krachtvoer
Laten andere, vooral low-tech, oplossingen zien
Ze stellen de bodem binnen hun bedrijf centraal
combineren succesvol milieu & economie!

10. De sigarendoos van boer Hoeksma

11. 13
17
Fam. Hoeksma
Drogeham (Fr.)
van 800.000 kg
naar 1.200.000 kg melk
Een zoektocht naar minder inputs,
met verbetering van het inkomen!
Wat is kringlooplandbouw?
Stikstof (kg N) aankoop kunstmest
Stikstof (kg N) aankoop (kracht)voer
1979
2017
1985

12. Wat is kringlooplandbouw?
Het optimaliseren van het bedrijfsrendement in de brede zin, zoveel
mogelijk gebruik makend van eigen resources in evenwicht en met
respect voor de natuurlijke omgeving (bodem-, lucht-, water- en
natuurkwaliteit, landschappelijke waarde, klimaat en dierenwelzijn).
Erisman & Verhoeven, 2019

13. Kringlooplandbouw?

14. Hoe verleiden we de grote groep?
Welke KPI’s zetten we hier?
BEX-voordeel? Ureum? Fosfaatexcretie/koe?
Kg N overschot/ha CO2/kg melk?

15. 1 miljoen hectare grasland
zonder kunstmest en krachtvoer 10.000 kg melk/ha
= 10 miljard kg melk
+ (echte) reststromen (die niet naar kippen of varkens kunnen)
= 13 miljard kg melk!
Maximale benutting eigen resources?
Huidige situatie:
Gemiddeld 0,28 kg krachtvoer/kg melk x 13 mld = 3,6 mld kg krachtvoer
2 liter melk uit 1 kg krachtvoer??? = 7 mld liter melk
Ofwel slechts 6000 kg melk van 1 ha grasland benut!!!
Wat verstoord eigenlijk de kringloop? Krachtvoer, kunstmest, bestrijdingsmiddelen, diesel?

16. Hoe verleiden we de grote groep?
KPI’s op alle thema’s

17. Boeren praktijk, kennis en ervaring
(niet gedocumenteerd)
Gespecialiseerde
erfbetreders
Praktijk adviseurs
Sector specialisten, LTO’s, kennisinstellingen, Louis
Bolk instituut, CLM, Stichting Veldleuuwerik
Operationeel
Operationeel
specialisatie/
handboek
Kennis- en
beleidontwikkeling,
certificering,
Besluitvorming
Marktpartijen, toeleverende bedrijven, NGO’s,
overheid, GLB
KPI’s,
Rol van KPI’s in het systeem

18. Zuivelondernemingen
Overheid
Grondbezitters
/ verpachters
Waterbedrijven
Financiële
instellingen
Consument/markt
Kans: beloningen stapelen door
gemeenschappelijke aanpak
Het stapelt al in Drenthe,
Brabant en Midden Delfland

19. ww.wur.nl/kpi
Duurzame prestaties tonen en belonen!

20. Hoe werkt het in de zuivel?
Biodiversiteitsmonitor melkvee

21. Hoe werkt het in Drenthe?

22. Hoe werkt het in Brabant?

23. Uitwerking duurzame kringlooplandbouw

24. Integraal! Je doet mee met het hele rijtje

25. Sinds 2011: poging één model voor N, P en C

26. 40% eiwit (N) van eigen land
60% eiwit (N) aankoop
80% eiwit (N) van eigen land
20% eiwit (N) aankoop
Meer stikstof van eigen land?
Bron: Dirksen Management Support, cijfers 2018

27. Stikstof-arm voeren?
Bron: Dirksen Management Support, cijfers 2018

28. Ureum in de melk?
Bron: Dirksen Management Support, cijfers 2018
R² = 0.0661
0
20
40
60
80
100
120
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
NH3
/
gve
Ureum
nh3_bedr/gve

29. PlanetProof: beloning via melkgeld

30. CO2eq/kg melk
Meest vervloekte KPI
in Noord Nederland?

31. Stapeling op basis van prestaties

33. Duurzaam presterende melkveehouders Drenthe

34. 34
Focus Planet Waardes: 316 bedrijven gemiddeld, 79 (hoogste 25%) en 79 (laagste 25%):
Bron DMS
Focus Planet Waardes: 316 bedrijven gemiddeld, 79 (hoogste 25%) en 79 (laagste 25%):
Bron DMS
PlanetProof vs (kracht)voerkosten
Bron: Dirksen Management Support, cijfers 2018

35. Broeikasgas

36. Er komen meer marktconcepten
• Rantsoen > 80% uit gras
• Voer zoveel mogelijk uit de regio
• Gebruik van 100% kruidenrijk grasland
• Grond niet meer ploegen

38. BLOK 2: Rantsoenen

39. Minder stikstof?

40. Soja prijzen
0
100
200
300
400
500
600
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
laagste prijs Hoogste prijs Gemiddelde prijs Linear (Gemiddelde prijs)

41. Prijzen A brok
0
5
10
15
20
25
30
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Laagste prijs Hoogste prijs Gemiddelde prijs Linear (Gemiddelde prijs)

42. Melkprijs
0
10
20
30
40
50
60
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Laagste prijs Hoogste prijs Gemiddelde prijs Linear (Gemiddelde prijs)

43. 0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000
Veel winst te halen
Bron: DMS 750
melkveehouders
Intensiteit in kg melk per hectare
KVEM
benutting
per
hectare
Wat benut je van het duurste productiemiddel?

44. 0
20
40
60
80
100
120
140
160
0 10000 20000 30000 40000 50000
Percentage
eiwit
eigenland
Intensiteit
Percentage eiwit eigen land vs. Intensiteit
over 1016 bedrijven in 2017
Benutting van het gras?

45. Centraal: meer uit minder!

46. Gemeten in het voer

47. PSW, WDE, EKB & FEP

48. Advies in de praktijk

49. Rantsoengegevens

50. Rantsoengegevens
Streefwaarden:
RE gemiddeld 150-155
Krachtvoeropname 25 kg / 100 kg melk

53. Verteerbaarheid varieert
• Lastig te bepalen!
• Factoren:
– Droge stofpercentage
– Botanische samenstelling
– Grondsoort
– Bemesting
– Maaistadium
– Kneuzen
– Uitkuilen
– Voermengwagen

54. Malestein

55. Waarom niet rekenen alleen?

56. Uitgangspunt:
Wat ligt er voor de koeien?
of ?

57. Hoe ga je met voer om?

58. Hoe werkt dit uit?
58
Droger inkuilen 40-50% ??

59. Hoe werkt dit uit?
59
Vochtiger inkuilen 30-45 % ??

60. Rantsoenberekening
www.mijnrantsoenwijzer.nl

61. Rekenen jullie aan de ruwvoeropname?

62. Rantsoenberekening

63. Of zo..

64. Hoe voer ik het optimale rantsoen?
SUIKERrijk
hooi 2e snede
bestendig
ZETMEEL
(hoog
afgehakselde
laat rijpe mais)
Grasbrokken
STRUCTUUR
beheersland
Gekneusde en gehakselde kuil
Snelle Maiskuil
Protical ++
Productie Powerbrok
Soja bestendig
Raap
Tarwevoermeel
Bierborstel
Mineralenmix
Melasse
Gehakselde lucerne

65. Leren zelf sturen!
Maar je moet ook kunnen sturen!

66. Echte kringloopboer:
sturen met je eigen voer!
SUIKERrijk
hooi 2e snede
bestendig
ZETMEEL
(hoog
afgehakselde
laat rijpe mais)
STRUCTUUR
beheersland
DROGE
KOEIEN
voer
Grasbrok
Weidegang

67. Leer zelf te sturen

68. Check de mest

70. Eenvoudig rekenen (zowel N & P balans als rantsoen)
Beredeneren van de werking van het eigen voer
Terug redeneren: Hoe kan ik beter sturen in het rantsoen? hoe kan
ik beter voer winnen? Hoe moet mijn bouwplan eruit zien? enz.

71. Wat zijn jullie ervaringen?