Creativity Talk: Creatief in de crisis? door Hans Crijns
Stadsontwikkeling nieuwe werck
1. In de Gouden Eeuw groeit de stad snel. De komst van o.a. de Hugenoten zorgt voor de eerste grote stadsuitbreiding buiten de middeleeuwse muren genaamd het “ Nieuwe Werck ”. Het “ Nieuwe Werck ” wordt gesitueerd op een voor de stad in de rivier gelegen zandbank, die bij het graven van de Nieuwe Haven werd opgehoogd en op het schiereiland dat ontstond na het graven van de Wolwevershaven. Stadsontwikkeling in de Gouden Eeuw
2. 1575 – 1646 Ontwikkeling van het stratenplan op het Nieuwe Werck Lange Houten Brug Kade (Nieuwe Haven) Hoge Nieuwstraat Wallevest Blauwpoort Venlostraat Vlak
4. De voor de stad liggende zandplaat in de rivier is een woonwijk geworden, de grootste stadsuitbreiding van de Gouden Eeuw is een feit… Met de bouw van huizen op de kade van de Wolwevershaven is ` Het Nieuwe Werck ` in 1646 voltooid. Met haar havens, de kooplieden en de vele pakhuizen draagt de wijk belangrijk bij aan de bloeiende economie van de stand. Hoge Nieuwstraat Walevest Nieuwe Haven Vlak Wolwevershaven
5.
6.
7. anno 1662: Een huis en erve met zijn toebehoren staande en gelegen op de Drapierskaeije tussen het huis van Jan Eswiller aan d'ene en het huis van de erfgenamen van Jan de Bruijn aan d'andere zijde. Strekkende voor van s'Heerenstrate tot achter op de muur van de rivier. anno 1708: Zeker huis en erve staande en gelegen op de Wolleweverskaije tussen de woning van Matthijs Toussain en 't huis van de weduwe van Abraham van Ratinge aan de andere zijde. Met al hetgeen daarin aard- en nagelvast is; uitgezonderd de twee getouwen op de voorkamer en de twee persen op de achterkamer met toebehoren, gelijk mede de grote tinnen en koperen ketel op met verven staande acht in het verfhuis uitziende op het Diep. mede uitgezonderd het klokje in het voorhuis met bijbehoren .
8. anno 1715: De helft in een huis en erve staande en gelegen op de Drappierskaeij op de haven belend 't huis van de weduwe van Ratingh aan d'ene en 't huis van monsieur Tousin aan d' andere zijde, waarvan de wederhelft de koper competeert. anno 1718: … balken niet naar behoren (door buren) aangestopt en de voorzegde gemeenschappelijke muur daardoor benadeeld en dat de voornoemde weduwe (buurvrouw) gehouden is de gaten waarin de voorzsegde balken worden gelegd met tanden te laten toestoppen en daartoe te gebruiken zodanige steen en verdere materialen als waarvan de voorzegde muur nieuw gemaakt is.
9. anno 1722: Een huis en erve met een packhuijs daaronder staande en gelegen op de Wollewevershaven of Drappierskaaij tussen het huis van Matthijs du Saar aan d'ene en 't huis van Mattijs Toussijn aan d'andere zijde. anno 1740: Een huis en erve staande ende gelegen op de Drappiershaven binnen dese stad strekkende voor van de straat tot achter tegens de rivier. belend 't hujs van d'heer Hubert du Sart aan d'ene en t'huis van d'heer Matthijs Toussain aan d'ander zijde. met al hetgeen daarin aard- en nagelvast is, uitgezonderd de kaggel.
10. anno 1741: Dat hij suppliant heeft doen maken voor't grootste gedeelten een nieuw huis staande en gelegen op de Drappiershaven en om van de watervloeden bevrijd te zijn, zo hoog uit de grond gesteld, dat hij op de stoep noodig heeft, een bordesje van drie trappen. Dat wijders de suppliant genegen is, de koepel van't gemelde huis te doen afbreken en een breder nieuw te laten maken, doch niet verder te laten uitspringen of oversteken als de oude tegenwoordig staat. anno 1744: Een huis en erve staande en gelegen op de Drappiershaven binnen dese stad Dordrecht, tussen 't huis van Huijbert de Saar aen de ene en't huis van Mattheus Toussijn aan de andre zijde. bij heren schepenen getaxeerd op ƒ 8000,00.
11. anno 1830: Een groot, aanzienlijk en bijzonder solide Heerenhuis en Erf, staande en gelegen binnen Dordrecht, aan de Wollewevershaven, geteekend B 315, belend met de huizen van de Heeren Noëls van Serooskerken en A.C. van Wageningen, hebbende aan de voorzijde een zeer aangenaam uitzigt over de Haven en van achteren over de Rivier en zijnde in het algemeen voorzien van alles wat in een aanzienlijk huis wordt verlangd, zoo als zulks meer bijzonder in de geaffigeerde Biljetten is omschreven. anno 1847: Een herenhuis en erf staande en gelegen te Dordrecht aan de Wollewevershaven geteekend B 315, op de perceelsgewijze kadastrale legger der gemeente Dordrecht voorkomende onder sectie F 17, huis groot één roede 69 ellen en westelijk belend met het huis van de heer Jacob van Wageningen Dirkszoon aan de ene en ten oosten met dat van de heer Noëls van Serooskerken.
12. anno 1898: Op de belétage: gang met witmarmeren tegels bevloerd en gekleurd marmeren lambrisering; grote behangen en geplafonneerde voorkamer met stookplaats en marmeren schoorsteen mantel; keuken met stookplaats, vast fornuis, aanrechtbank, goot-steen, rivierwaterpomp en 5 kasten; portaal met toegang naar het onderhuis; behangen en ge-plafonneerde binnenkamer met 3 kasten en stookplaats, voorzien van marmeren schoorsteen-mantel; zaal met koepelvormige uitbouw en 2 balkons, een fraai uitzicht gevende op de rivier en op de aangrenzende landerijen. De zaal, betimmerd in bovenvermelde stijl met gesneden houtwerk, waarin twee zeldzaam fraaie grauwtjes , is behangen voorzien van zeer mooie gebeeldhouwde marmeren schoorsteenmantel, uit-voerig in stuc, bewerkt plafond, vast buffet en 4 kastjes (enz.)
13. anno 1900: Het herenhuis en erf te Dordrecht aan de Wolwevers-haven nummer 37, bij het kadaster bekend sectie F 17, ter inhoudsgrootte van één are 69 ca. … terwijl het pand door hem sedert die tijd aanmerkelijk is verbouwd en gerestaureerd…. anno 1938: Het herenhuis en erf staande en gelegen te Dordrecht aan de Wolwevershaven plaatselijk geteekend 17, kadaster sectie F 17, groot één are 69 centiare. anno 1978: Het pand met ondergrond, erf en verder aanbehoren, staande en gelegen aan de Wolwevershaven 21, kadaster sectie F 17, groot één are 69 centiaren, welk perceel op de Monumenten-lijst voorkomt. Huis ‘De Meerminnen ’
17. 1967 – 1978 Adrianus Smits Vereniging voor Protestants-Christelijke onderwijs aan schipperskinderen
18. 1964 - 1968 Stichting "Pensioenfonds der N.V. Bischuit- en Chocoladefabriek Victoria”
19. 1961 - 1964 Gebroeders De Haas Tankvaartbedrijf N.V.
20. 1951 - 1961 Nicolaas Cornelis de Haas en Maria Catharina Kieffer Sleepbootkapitein, tankvaartondernemer
21. 1938 - 1948 Pieter Blussé van Oud Alblas Advocaat en Procureur, Ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw
22. 1938 - 1948 Pieter Blussé van Oud Alblas Mevrouw W.C. Blussé-Staring - zitje voor het inpandig buffet. De luiken zijn gesloten Maaskamer foto's: P. Blussé van Oud Alblas
24. 1900 - 1901 Jacob Cornelis Overvoorde stadsarchivaris
25. 1864 - 1900 Corneille Vriesendorp Corneille Vriesendorp Anthonetta Reus Koopman, commissionair , Ridder in de orde van de Eikenkroon. de grootouders van de bekende Dordtse schrijfster Top Naeff
26. 1847 - 1864 Jacob Staets Johannes Vriesendorp Koopman Jacob Staets Johannes en zijn vrouw Anne Cornelie van Wageningen
27. 1840 - 1847 Otto Boudewijn 't Hooft van Benthuizen Koopman, commissionair
28. 1830 - 1840 Johanna Onderwater Dochter van burgemeester Hendrik Onderwater en Vrouwe Maria Arnoudina Gevaerts
29. 1808 - 1840 Adriana Onderwater Dochter van burgemeester Abraham Hendrik Onderwater en Maria Arnoudina Gevaerts Nog onlangs kocht het Dordtse museum dit schilderij van Aert Schouman waarop deze familie geportretteerd in hun woning aan de Wolwevershaven (thans no. 39), waarop haar moeder staat: v.l.n.r. Johan Gevaerts (1694-1777) met zijn vrouw Susanna Sluysken (1706-1771), zoon Ocker staand tussen hen in en dochters Maria Arnoudina, Maria Adriana en Antonia Cornelia en Susanna Catharina Gevaerts.
30. 1795 - 1808 Adriana Pompe van Meerdervoort Huis te Meerdervoort (Zwijndrecht) anno 1740.
31. 1784 - 1795 Cornelis Pompe van Meerdervoort Heer van Zwijndrecht
32. 1745 - 1784 Anna Elizabeth Vermaesen Lakzegel Anna Elizabeth Vermaesen
33. 1740 - 1745 Pieter Vermaesen Rijdende commies van haar Hoog Mogende Convoijen en Licenten Bouwheer van het tegenwoordige huis Wolwevershaven 21!
34. … voor ´t grootste gedeelten een Nieuw Huijs… er moet dus sprake zijn van een ouder deel van het huis...
35. Pieter Vermaesen is op 26 augustus 1687 gedoopt als Peter Vermaesen, zoon van de Maasschipper Hendrik Vermaesen en Margreet Morees. Hij is van beroep rijdende commies van haar Hoog Mogende Convoijen en Licenten en wonend te Vught, doch anno 1740 verblijf houdende te Dordrecht. Pieter is dus een ambulante rijksambtenaar die zich o.a. bezig houdt met belasting over zee. In tegenstelling tot een commies te voet is hij een rijdende ambtenaar en verdient zijn salaris door zich bezig te houden met invoerrechten en accijnzen.
36. 1722 - 1740 Lodewijk van Loon Koopman in kruidenierswaren Rond 1730 is het pakhuis Stokholm gebouwd. De eigenaar Jan Bruyn heeft de kade voor zijn pakhuis in 1735 dermate verhoogd, dat zijn buren, waaronder Lodewijk van Loon, hun woning niet meer kunnen bereiken en de kelders zijn niet langer te gebruiken. Zij wenden zich tot het college van burgemeester en wethouders om hun beklag hierover te doen…..
37. 1708 - 1722 Johannes Gront en Nicolaas Kool Kooplieden in compagnie Jan Gront en zijn zwager Nicolaas Kool zijn degenen die de uitbouw boven de rivier (de tegenwoordige Maaskamer) in 1708 hebben laten bouwen: … welck huijs en erfve sij supplianten voor een groot gedeelte soude laten veranderen in een gebouw daer op te timmeren ende oock wel gaerne op deser stadtmuer achter hetselve huijs soude brengen seker uijtstekje nevens haer supplianten bueren…
38. 1708 - 1722 Johannes Gront en Nicolaas Kool Kooplieden in compagnie Nicolaas Kool is de bouwheer en bewoner van het huis “Vadertje Tijd” aan het Vlak
39. 1662 - 1708 Wijnant Pelsser Drappier Begrafenisschilden van het Wollenwevers-, Droogscheerders- en Lakenbereidersgilde. Drie schilden met afbeeldingen van lakenpers, droogscheerdersscharen en het vollen van het laken.
40. 1644 - 1662 Philips op de Beecq Lakendrappier uit Leiden In‘t jaer 1644 in de maent van meij, junij, juli ende augusti, sijn binnen Dordrecht eenige drappeniers ende wollewevers van Leijden metter woon gecomen met vrouwen ende kinderen ende haere gansche huijsgesinne. De magistraat hebben haer eenige erven gegunt op de Nieuwe Haven bij ’t West Indisch huis, alwaer eenige huijsen voor haer gemaeckt wierden; voor elck getouw dat sij in haer huijs hebben, hebben sij van de stadt duijsent guldens genoten ende sijn oock voor eenige jaeren wacht vrij. De kaeij daer sij op woonen heeft de naem gekregen van de Wolleweverskaeij .