1. INDUSTRIALIZACIÓN
E SOCIEDADE NA
ESPAÑA DO S.XIX
CARLA Mª CONSTENLA BARRAL 4ºESO

2. 1.1. O CRECEMENTO DEMOGRÁFICO
Crecemento da poboación española.
Diminución da mortalidade e mantemento da natalidade.
Crises de subsistencia, que manteñen a mortalidade española
máis alta que noutros países industrializados.
Maior incremento en Madrid, Cataluña, Murcia, Canarias e País
Vasco.

4. 1.2. MIGRACIÓNS E CRECEMENTO URBANO
Emigración.
Causas:
*Abolición do réxime señorial.
*Concentración da propiedade.
*Transpormacións nas técnicas de agricultura.
*Mellora dos transportes.
*Expectativas dunha vida mellor noutro lugar.
*Emigración interior: a zonas industrializadas da Península,
como Madrid, Barcelona e Biscaia.
*Emigración exterior: a América Latina (Cuba, Arxentina…).
Causas engadidas:
*Aumento da poboación.
*Excasas oportunidades de emprego.
*Éxodo rural e aumento da urbanización.
*A maioría da poboación era rural a comezos do s.XX .

6. 1.3. A REFORMA AGRARIA LIBERAL
Definición.
Abolición do réxime señorial.
Desvinculación da propiedade.
Desamortización das terras da Igrexa e os Concellos.
Consolidación da propiedade privada.
Compra da terra por parte de burgueses.
Outras terras foron conservadas por antigos donos, cunha
mentalidade baseada en vivir de rendas.
Empobrecemento.
Causas:
*Abusos dos antigos donos das terras.
*Privatización das terras comunais.

7. 1.4.UN ESCASO DESENVOLVEMENTO
AGRARIO
Baixos rendementos.
Causas:
*Permanencia no campo de man de obra barata.
Consecuencias:
*Non hai mecanización nin aumento da produtividade.
*Pobreza da meirande parte da poboación agraria.
Estructura da propiedade:
*Latifundios: Estremadura, Castela e Andalucía.
*Minifundios: Submeseta Norte, Galicia.
Meseta de Andalucía: cereal.
Norte: pataca.
Galicia: tamén millo.
Mediterráneo: arroz e cítricos.
Exportación.

8. 2.1. A INDUSTRIALIZACIÓN ESPAÑOLA
Con atraso e incompleta.
Factores:
*A escasa capacidade de compra da poboación.
*Falta de investimentos.
*Problemas de transporte.
*Escaseza de fontes de enerxía.
*Posición afastada de España respecto aos núcleos
industrializados de Europa.
Impostos ou aranceis.
Proteccionismo.

9. 2.2. A INDUSTRIA TÉXTIL
Cataluña.
1830, mecanización.
1833, 1ª máquina de vapor.
Importación de carbón por mar de Asturias ou Gales.
Localización das industrias en zonas mariñas e ríos.
Colonias industriais.
2.3. A SIDERURXIA
Primeiros altos fornos españois en Andalucía:
*Escaseza de carbón na zona e necesidade de importación.
*Desaparición.
Asturias:
*Non moi alta calidade do carbón.
País Vasco, 1876:
*Creación dun eixe comercial e exportación de ferro bilbaíno a
Inglaterra, e importción de carbón inglés a cambio.
*Novas empresas de construcción metalúrxica e naval.
*Sector bancario.

11. 3.1. A EXPLOTACIÓN MINEIRA
Subsolo español rico en depósitos mineiros.
Explotación masiva a partir de 1868.
Titularidade de excavacións a empresas francesas e inglesas.
Extracción de carbón e ferro.
Depósitos de hulla máis importantes en Asturias.
Minas de ferro en Biscaia.
Depósitos de chumbo (Linares, La Carolina), cobre (Riotinto),
mercurio (Almadén) e cinc (Reocín).
Exportación a Europa.

12. 3.2. FERROCARRIL
Lei xeral de ferrocarrís (xuño de 1855).
Necesidade da rápida construcción dun tendido ferroviario:
Causas:
*Importación de materiais.
Consecuencias:
*O sector siderúrxico español non se beneficiou.
*Estructura radial, con centro en Madrid, e maior ancho entre
carrís que a maioría das liñas europeas.
Consecuencias:
*Dificultade de comercio con Europa.
*Mercado nacional máis integrado.

14. 4.1. A CRISE AGRARIA DE FINAIS DO SÉCULO XIX
Grave crise da agricultura.
Causa: chegada de produtos de países cunha agricultura máis competitiva
(cereais considerablemente máis baratos).
Caída dos ingresos agrarios.
Descenso do salario dos campesiños.
Grandes propietarios impoñen aranceis.
Crise da viticultura.
4.2.NOVAS ENERXÍAS E NOVAS INDUSTRIAS
Finais do s.XIX: empleo da electricidade e petróleo.
Electrificación:
*1880-1914: vivendas, fábricas, lugares públicos.
*1914-1930: mecanización da industria.
Difusión do petróleo como combustible.
Invención do motor de explosión (Hispano-Suíza, 1904).
Expansión da industria metalúrxica (País Vasco, Galicia, Barcelona e Sevilla).
Industria química.

15. DISTRIBUCIÓN DA ELECTRICIDADE
MOTOR DE EXPLOSIÓN

16. 4.3. EXPANSIÓN INDUSTRIAL E
DESEQUILIBRIOS
Espallamento da industria polo territorio a partir de
finais do s.XIX.
Crecemento demográfico.
Consolidación dun sector industrial (Cataluña, País
Vasco, Asturias, terras valencianas).
Madrid, 3ª rexión industrializada.
Sector agrario e pouco mecanizado (Canarias, Galicia,
Castela-A Mancha, Estremadura, Andalucía). Crise a
finais do século.
Situación superase grazas a investimentos no agro.
Agricultura tradicional (reivindicación campesiña do
desenvolvemento agrario do s.XIX).

17. Revolución liberal e cambios económicos do s.XIX.
Débil industrialización e peso do sector agrario tradicional manteñen
a influencia da nobreza e a Igrexa.
5.1. AS NOVAS CLASES DIRIXENTES
Nobreza terratenente.
Alta burguesía, nova clase adiñeirada (industrias, grandes compañías,
bancos).
Mediana burguesía, escasa (pequenos empresarios industriais,
comerciantes, profesionais liberais, funcionarios).

18. 5.2. OS CAMPESIÑOS
65% da poboación en 1860.
Non eran propietarios de terras ou estas eran moi
pequenas.
Traballaban terras de grades propietarios en
réxime de aluguer para subsistir.
Xornaleiros e mozos: empregábanse por un
xornal.
Condicións de vida duras.
Privados polas desamortizacións das terras
comunais.

19. 5.3. AS CLASES POPULARES URBANAS
Artesáns: talleres e obradoiros ou asalariados.
Competencia das novas industrias e arruinamento do sector.
Moitas persoas adicadas aos servizos.
Servizo doméstico, máis da metade mulleres.
90% das mulleres traballa.
5.4. O PROLETARIADO INDUSTRIAL
Emigración de moitos campesiños ás cidades en busca de
traballo.
Proletariado industrial (artesáns sen traballo e campesiños
emigrantes).
Concentración dos poucos obreiros industriais en Cataluña.
Sector obreiro no País Vasco, Asturias e Madrid a causa do
crecemento da industria e a minería.
Atraídos polas novas ideas revolucionarias que se extendían
por europa.

20. BURGUESÍA
PROLETARIADO
CAMPESIÑOS

21. 6.1. LUDISMO E SINDICALISMO
Primeiras formas de protesta de carácter ludista (Sucesos de Alcoi e
incendio da fábrica de Bonaplata).
Sindicatos.
Asociación de Teceláns de Barcelona, 1840 (Gran afiliación,
prohibición en 1813).
1ª folga xeral, 1855 en Barcelona (durante Bienio Progresista).
Federación Española da Asociación Internacional de Traballadores,
1870 (Sexenio Democrático).

22. 6.2. O SOCIALISMO
Lento desenvolvemento en España.
1872, Federación Madrileña (grupo internacionalista de carácter
marxista).
1879, Partido Socialista Obrero Español (PSOE), Pablo Iglesias.
1888, Unión Xeral de Traballadores, impulsado polos socialistas.
Influencia sobre o proletariado e clases medias de Madrid, País
Vasco e Asturias
Características do PSOE:
*Influencia sobre o proletariado e clases medias.
*Defensa da acción política.
*Carácter obreirista e oposición á colaboración con outras forzas
políticas.
Obxetivos:
*Revolución social e cambio do sistema capitalista por unha
sociedade igualitaria mediante o uso da folga (instrumento que lle
permite aos traballadores loitar por defender os seus dereitos
fronte ao capital).
*Sufraxio universal (1890).
*1º deputado en 1910, Pablo Iglesias.

24. 6.3. O ANARQUISMO
Arraigado no último terzo do s.XIX entre obreiros de Cataluña
e campesiñado andaluz.
Defensa da acción directa contra a sociedade burguesa e
capitalista.
Represión sobre o movemento obreiro por parte do goberno.
Atentados:
*A personaxes políticos: Cánovas, Martínez Campos.
*A símbolos da burguesía: Bomba no Liceo de Barcelona.
Á igrexa: atentado da procesión de Corpus, Barcelona:
*Man Negra, definición e imputacións.
*Impulso aos grupos de anarquistas pacíficos para a creación de
sindicatos.
*Confederación Nacional do Traballo, 1910.

26. 6.4. OS CONFLICTOS AGRARIOS
Crises de subsistencia e fame.
Crispación social e altercados.
Venda dos bens comunais e empeoramento da situación.
Alzamentos de campesiños (sobre todo en Andalucía)
duramente reprimidos polo Exército e a Garda Civil.

27. 7.1. OS PROBLEMAS DA AGRICULTURA
Reforma agraria e proceso de desamortización sen
consecuencias.
Mantense o sistema de foros.
Desamortización eclesiástica.
Intentos de redimir os foros para que os campesiños posuíran a
terra.
Mantemento dos mesmos cultivos agrarios.
As técnicas de cultivo apenas se modernizan.
Minifundismo.

28. 7.2. O FRACASO DA INDUSTRIALIZACIÓN
Sector secundario caracterizado pola ausencia de industrias.
Declive do sector do liño.
Cese temporal da fábrica de louza e cerámica de Sargadelos por
falta de capital.
Producción de ferro relegada as ferrarías (montañas de Lugo).
Auxe do sector pesqueiro e conserveiro.
Escasas iniciativas industriais:
*Fabricación de curtidos.
*Fábrica de Tabacos da Coruña.
*Arsenal de Ferrol.

29. 7.3. POBOACIÓN E SOCIEDADE GALEGA
Crecemento moderado da poboación galega no s.XIX.
Concentración en zonas do litoral e interior rural con crises
demográficas.
Emigración a Ultramar (Cuba e Arxentina).
Sociedade dividida en:
*Rendistas: beneficios da propiedade dos foros.
*Rendeiros: pagan as rendas.
*Fidalgos: propiedades simbolizadas a través de pazos.
*Campesiñado: pequenos propietarios, arrendatarios e
campesiños pobres.
*Pescadores.
*Clases urbanas.

31. 7.4. CONFLICTOS SOCIAIS EN GALICIA
Movementos de resistencia ao pagamento dos impostos.
Ideas da I Internacional chegan a Galicia a través da fábrica de
tabacos e os estaleiros.
Difusión de propostas do republicanismo federal.
1ª Agrupación Socialista de Galicia, Ferrol, 1891.
Ideas anarquistas entre os traballadores das conserveiras e os
pescadores das Rías Baixas.