1. *

2. * Tanzimat Edebiyatı, bir kültür ve siyasi hareketin sonucu
olarak ortaya çıkmış bir edebi akımdır. 3 Kasım 1839′da Reşit
Paşa tarafından ilan edilen ve Gülhane Hattı Hümayunu da
denilen yenileşme beratının yürürlüğe konmuş olmasından
doğmuştur. Bu olay daha sonraları Tanzimat Fermanı olarak
adlandırılacak,gerek siyasi alanda gerek edebi ve gerekse
toplumsal hayatta batıya yönelmenin resmi bir belgesi
sayılacaktır. Edebiyat Tarihçilerimizde 1839 yılını Tanzimat
edebiyatının başlangıcı olarak kabul edeceklerdir.
* 19. yy. Osmanlı İmparatorluğu‟nda artık gerileme ve çöküş
devrinin başladığı dönemdir. Ardı ardına alınan yenilgiler,
geniş Osmanlı topraklarında birbiri ardına gelen isyanlar,
yönetimi bir arayış içine çekmiş, III. Selim devrinde ilk kez
orduda yapılan ıslahat hareketleri ile Avrupa‟nın teknik ve
kültürel üstünlüğü karşısında imparatorluk yönünü batıya
çevirmek zorunda kalmıştır. Gülhane Hattı Hümayunu‟nun
yürürlüğe konmuş olmasıyla her alanda bir yenileşme
hareketi başlamıştır.

3. *Okullarda öğretimin Türkçe„ye dönmesi,
gazeteciliğin başlaması ve gelişen
milliyetçilik sonucunda edebi yenileşme
de beraberinde gelmiş, bu
değişmelere,uyanan yeni fikir akımlarına
paralel olarak ortaya çıkmış, yeni bir
medeniyet değişiminin sonucu olarak
gelişmiştir. Tanzimat dönemiyle birlikte
edebiyatımızda sosyal ve siyasal
konuların yanında günlük olaylar
tartışma alanına çekilmiştir.

4. * 1860ta tercüman-ı ahval gazetesinin yayımlanmasıyla
başlar, 1896′ya kadar sürer.
* Batıcı ve yenilikçi olan şair ve yazarlar, sanatlarını
toplum için kullandılar. Fransız kültürüyle kültürüyle
yetişmiş ,romantik ve ülkücüydüler. Divan şiirini
yıkmaya çalıştılar. Çok yönlüydüler: şair,romancı,tiyatro
yazarı…vb. Sanattan çok,fikir ve ülkü peşindedirler;
zulme,haksızlığa karşı savaş açarlar. Vatan
,millet,hürriyet,adalet,meşrutiyet kavramlarını
heyecanla savunurlar. Daha geniş kitlelere
seslenebilmek için ,dilde sadelik yanlısıdırlar. Hemen
hepsi politikacı ve mücadele adamıdırlar. Tanzimat
ikinci döneminde realizimin etkisi görülür. Şiirde konu
birliğini sağladılar. Aruzla yazdılar. Düzyazı dilini şiire
uyguladılar. Roman,hikaye, makale gibi
türler,edebiyatımıza bu dönemde girdi. İlk Tanzimatçılar
,Divan şiirinin nazım biçimlerini kullandılar.

5. *
* a. Bu dönem sanatçıları, Divan edebiyatında hiç
bulunmayan makale, tiyatro, roman, hikaye, anı, eleştiri
gibi yeni edebiyat türleri getirmişler, Divan edebiyatında
bulunan şiir, tarih, mektup gibi edebiyat türlerini Batı
anlayışına göre yenileştirmişlerdir.
* b. Tanzimat edebiyatının özellikle ilk devirlerinde
yetişen sanatçıların çoğu (Ziya Paşa, Namık Kemal)
Montesquieu, Rousseau, Voltaire gibi Fransız devrimci
yazarlarının etkisi altında kalarak, makale ve şiirlerinde
zulme, haksızlığa, geriliğe karşı şiddetli bir dille
mücadeleye girişmişler; vatan, millet, hürriyet, hak,
adalet, kanun, meşrutiyet gibi kavramları yaymaya
çalışmışlar, “toplum için sanat” anlayışını
benimsemişlerdir.

6. *c. Tanzimat edebiyatının ikinci devrinde yetişen
sanatçılar ise (Recai-zâde Mahmut Ekrem, Abdülhak
Hâmit, Sami Paşa-zâde Sezai) toplum işlerine daha
az karışmışlar, “sanat için sanat” anlayışını
benimser görünmüşlerdir.
*Klasisizm, bir akım olarak bizim edebiyatımızı
etkilememiştir. Kimilerinin etki saydığı, Ahmet Vefik
Paşa‟nın Molieré‟den çevirileri ve uyarlamalarıdır.
Çeviri yapmak, o akımdan etkilenmek değildir.
Şinasi ise Romantizme (Coşumculuğa) kapılmadığı
için Klasisizmin etkisinde gibi düşünülürse de bu
yaklaşımlar doğru değildir. Özetle: Klasisizm, bir
akım olarak bizim edebiyatımızı etkilememmiştir.

7. * d. Çoğu Fransız edebiyatını örnek olarak alan bu
sanatçıların bir kısmı Ahmet Vefik Paşa, Realizm (Recai-
zâde Mahmut Ekrem, Sami Paşa­zâde Sezai Nabi-zâde
Nâzmi.) akımının etkisi altında eserler vermişlerdir.
* e. Tanzimat edebiyatı, Divan Edebiyatı‟nın tersine
olarak, seçkin kişiler için değil, halk için meydana
getirilen bir edebiyat düşüncesiyle ortaya çıkmıştır. Bu
görüşü benimseyen Şinasi, Ziya Paşa, Namık Kemal,
Ahmet Mithat, Ali Bey özellikle makale, tiyatro, anı,
kısmen de olsa roman türlerinde eserler vermişlerdir.
Tanzimat edebiyatının ikinci devrinde yetişen Recai-zâde
Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit, başta olmak üzere bazı
edebiyatçılar ise bu amaçtan uzaklaşmış
görünmektedirler.

9. *
* Divan edebiyatını eleştirmelerine rağmen onun etkisinden
kurtulamamışlardır.
* Vatan millet, hak adalet, özgürlük gibi kavramlar ilk defa bu
dönemde kullanılmaya başlanmıştır.
* Batılı anlamda ilk esereler bu dönemde verilmeye başlanmıştır.
* Toplumu bilinçlendirmek için edebiyatı bir araç olarak görmüşlerdir.
* Dilin sadeleşmesi gerektiğini söylemişler ancak pek başarılı
olamamışlardır bu konuda.
* Roman, modern hikâye, tiyatro, gazete, eleştiri, anı bu dönemde
kullanılmaya başlanmıştır.
* Bu dönemin sanatçıları aynı zamanda devlet adamı sıfatı da
taşıyorlardı.
* Klasizim (Şinasi, Ahmet Vefik Paşa) romantizm (Namık Kemal,
Ahmet Mithat) den etkilenmişlerdir.

11. *
* Klasisizm etkisinde kalmıştır.
Şinasi‟nin Eserleri ve Önemi:
* Şair Evlenmesi ( Yazılan İLK Tiyatro)
* Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi ( İLK MAKALE )
* Tercüman-ı Ahval (İlk özel gazete)
* Tercüme-i Manzume ( İlk Çeviri Şiir)
* Mühtehebat-ı Eş‟ar ( Şiir Kitabı)
* Durub-ı Emsal-i Osmaniye ( İlk Atasözü Derlemesi)
* Tasviri Efkar (İkinci gazetesidir, Namık Kemal‟e
devretmiştir.)
* Fabllar (Çeviri fabllar)

12. *
* Romantizm etkisinde kalmıştır.
* Toplum için sanat yapmıştır.
* Hak, hürriyet, özgürlük, vatan, millet gibi konuları ilk kullanan isimdir.
* Vatan Şairimizdir.
* Namık Kemal‟in Eserleri ve Önemi
Romanları:
* İntibah ( İlk edebi roman)
* Cezmi (İlk tarihi roman)
Tiyatroları :
* Vatan Yahut Silistre (Sahnelenen ilk tiyatro)
* Celallettin Harzemşah
* Akif Bey
* Kara Bela
* Zavallı Çocuk
* Gülnihal

13. Eleştirileri :
* Tahrib-i Harabat ( Ziya Paşa‟nın “Harabat” adlı eserinin üzerine
yazılmış bir eleştiri )
* Takip (Tahrib-i Harabat‟ın devamı niteliğindedir.)
* Renan Müdafenamesi
* İrfan Paşa‟ya Mektup
Diğer eserleri:
* Kanije
* Silistre Muhasarası
* Osmanlı Tarihi
* Büyük İslam Tarihi
* Evrak-ı Perişan
* Magosa Hatıraları
* Devr-i İstila
* Hürriyet Kasidesi

14. *
* Devlet adamıdır.
* Edebi anlayışı 4 temele dayanır. Bunlar; 1.)Divan etkisi / 2.)
Aşık tarzı / 3.)Mahallileşme / 4.) Batı etkisi
* Hece ile şiir de yazmıştır.
* Bir çok dizesi halk arasında atasözlerine yer vermiştir.
Ziya Paşa‟nın Eserleri
* Şiir ve İnşa ( Makale )
* Harabat ( Divan Antolojisi)
* Zafername ( Kişi Eleştirisi)
* Eşar-ı Ziya (Şiirleri)
* Defter-i Amal ( Anı)
* Terkib-i Bend
* Terci-i Bend

15. *
* Yazı makinesi olarak da bilinir.
36 romanının yanısıra 200′ü
geçkin eseri vardır.
* Popüler romanın kurucusudur.
* Romantizm Etkisinde kalmıştır.
* Halkın anlayacağı süsten ve
sanattan uzak bir dili vardır.

16. *
* Letaif-i Rivayet (İlk hikaye örneğidir.)
* Avrupada Bir Cevelan (Gezi)
* Tercüman-ı Hakikat (Gazete)
* Hasan Mellah
* Hüseyin Fellah
* Felatun Beyle Rakım Efendi
* Henüz 17 Yaşında
* Dürdane Hanım
* Esrar-ı Cinayet
* Paris‟te Bir Türk

17. *
* Romantizm etkisindedir.
* En büyük dilcilerdendir.
Şemsettin Sami‟nin Eserleri
* Taaşuk-u Talat ve Fitnat
(İlk Yerli Roman)
* Kamus-u Türki (Sözlük )
* Lisan-ı Fransevi (Sözlük )
* Lisan-ı Arabi (Sözlük )
* Lisan-ı Farsi (Sözlük )
* Ayrıca birçok çevirisi eseri de vardır.

18. *
* Devlet adamı
* Bursa‟da ilk ÖZEL tiyatroyu açmıştır.
* Halka tiyatro sevgisi aşılamıştır.
* Klasisizm etkisinde kalmıştır.
* Moliere‟den birçok çevirisi vardır.
Ahmet Vefik‟in Eserleri ve Özellikleri;
* Secere-i Türki
* Bahadır Handan Çeviri
* Muhtehebat-ı Durub-ı Emsal
* Meraki
* Zor Nikah
* Zoraki Tabip
* Karılar Mektebi
* Kocalar Mektebi
* Lehçe-i Osmani (Sözlük)

19. *
Önemli devlet görevlerinde bulunmuş; kadılık,
müderrislik yapmıştır. Tarih, hukuk, dil ve edebiyat
konularında çalış­malar yapmıştır.
ESERLERİ :
* Tarih-i Cevdet (1774-1876 olayları, 12 cilt),
* Tezâkir-i Cevdet (1855-1866 olayları, 40 tezkire),
* Ma‟rûzât (1839-1876 olayları),
* Kısas-ı Enbiya (1439′a kadar İslâm tarihi),
* Kırım ve Kafkas Tarihçesi,
* Mukaddime-i İbni Haldun (tercüme)

21. *
* Başta tiyatro olmak üzere mizah ve seyahat edebiyatı
alanlarında eser vermiştir.
* Tanzimat'tan sonra çıkarılan ilk mizah mecmuası
Diyojen'de yayınlanan yazıları, Türk mizah edebiyatının
o devirdeki en güzel örnekleri olarak kabul edilir.
* Tiyatroları genelde komedi türündedir. Tiyatro dili
bakımından Ahmed Vefik Paşanın izindedir. Ondan farklı
olarak, özellikle halk konuşmalarına yaklaşmış, günlük
konuşmalardan ve Türk dilini renklendiren pek çok klişe
ve deyimlerden de faydalanmıştır.

22. Eserleri:
* Kokana Yatıyor yahut Madam Uykuda (Tek perdelik
komedi 1870)
* Tosun Ağa (Üç perdelik komedi, 1870)
* Ayyar Hamza (1871)
* Müsafir-i İstiskal (Tek perdelik komedi, 1871)
* Geveze Berber (İki perdelik komedi, 1873)
* Gavo Minar ve Şürekası (Üç perdelik komedi (1889)
* Evlenmek İster Bir Adam (Tercüme roman 1897)
* Lehcet-ül-Hakayık (Mizah sözlüğü, 1897)
* Seyahat Jurnali (Hindistan gezisine ait notlar, 1897)
* Seyyareler (Mizahi hikaye 1897).

25. *
* Bireysel konulara dönülmüştür.
* Sanat, sanat içindir, görüşü benimsenmiştir.
* Dil oldukça ağırlaştırılmıştır.
* Tiyatro eserleri oynanmak için değil okunmak için yazılmıştır.
* Realizm ve natüralizm baskın akımlar olarak göze çarpar.
* Gazetecilik, ilk dönemdeki toplumsal etki ve işlevini yitirir.
Gazetelerdeki siyasal ve toplumsal içerikli yazılar yerini
günlük sıradan olaylara bırakır. Toplumsal makalenin yerini de
edebi makale alır.
* Birinci dönemdeki gibi hece denenmekle birlikte aruz yine
egemenliğini sürdürmüştür. Birinci dönemde de kullanılan
Divan edebiyatı nazım biçimleri bırakılmaya başlanmıştır.
* Şiirin konusu genişletilmiş; ölüm, karamsarlık, aşk, felsefi
düşünceler tema olarak seçilmiştir. Sanatçılar, "Güzel olan her
şey şiirin konusu olabilir." anlayışını savunmuşlardır. Bu dönem
şiiri Servet-i Fünun şiirine de esin kaynağı olmuştur.

26. * Roman ve öykü tekniği daha da gelişir. Birinci dönem
göre daha nitelikli ürünler vermeye başlamıştır.
Betimlemeler ilk döneme göre daha da ölçülüdür.
Realizm akımının etkisiyle gözleme önem verilmiş, olay
ve kişiler daha gerçekçi anlayışla anlatılmıştır.
* Nabizade Nazım naturalizmden, Recaizade Mahmut
Ekrem ve Samipaşazade Sezai realizmden, Abdülhak
Hamit Tarhan ise romantizmden etkilenmiştir.
* Tanzimatın ikinci döneminde ürünler veren Muallim
Naci Divan edebiyatının tek savunucusudur.
* Tanzimat'ın ikinci kuşak sanatçıları: Recaizade Mahmut
Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan, Samipaşazade Sezai,
Nabizade Nazım, Muallim Naci, Direktör Ali Bey ve
Ahmet Cevdet Paşa'dır.

28. *
* İlk realist romanımız olan:
Araba Sevdası'nı yazmıştır.
* Tevfik Fikret'in akıl hocasıdır.
* Muallim Naci ile uzun yıllar
süren "eski-yeni"kavgasında
yeniyi savunmuştur.
* "Sanat sanat içindir ve kafiye
kulak içindir." görüşünü benimsemiştir.
* Oğlu Nijat Ekrem'in ve diğer iki çocuğununun ölümü onu
bireysel ve hüzünlü eserler vermeye zorlamıştır.

29. * "Her güzel şey şiirin konusudur." diyerek şiirin konu
zenginliğine katkı yapmıştır.
* Muallim Naci'nin Demdeme'sine karşılık Zemzeme adlı
kitabı yazmıştır.
Tiyatroları: Afife Anjelik, Çok Bilen Çok Yanılır, Vuslat
(Süreksiz Sevinç)
Şiirleri: Zemzeme, Nağme-i Seher,
Tefekkür, Yadigâr-ı Şebap
Romanları: Araba Sevdası, Muhsin Bey
İnceleme: Talim-i Edebiyat adlı eseri
onun edebiyata dair görüşleri içeren
en önemli eseridir. Takdir-i Elhan

30. *
* Edebiyatımızın en bireysel şairlerindendir.
* Batılılaşma hareketinin asıl öncüsü olarak kabul gördüğü
için kendisine "şairi azam"(büyük şair) lakabı verilmiştir.
* Gözlem ve izlenimleriyle şiir yazmıştır.
* Düşünen adamdan çok yapan adam özelliği taşımaktadır.
* Tiyatroları oynanmaya uygun değildir.(Macera-yı Aşk,
Sabru Sebat, içli Kızlar, Finten, Nesteren, Liberte )
* Romantizmin etkisinde, metafizik konuları, ölüm, aşk
gibi temalar içeren eserler vermiştir.
* Makber, Ölü, Bunlar O'dur, Hacle, Garam, İlham-ı Vatan
şiir kitaplarıdır.

32. *
* Recaizade Mahmut Ekrem'le
eski- yeni kavgasında eski'yi
savunmuştur.
* Batılı tarzda şiirler de yazmıştır.
* Dili ağırdır ;ancak başarılıdır.
* Eserleri: Ateşpare, Füruzan,
Şerare (şiir) Demdeme,
Muallim (eleştiri)
* Islahat-ı Edebiye (sözlük)

33. *
* İlk köy romanımız kabul edilen:
Karabibik'i yazmıştır.
* Realizm, natüralizm'in
öncülerinden sayılır.
* İlk psikolojik roman denemesi
sayılan: Zehra'yı yazmıştır.

34. *
* Bütün eserler teknik açıdan zayıftırlar.
* Duygusal ve acıklı konular işlenmiştir.
* Yazarlar olaylara müdahalede bulunmuştur.
* Eserlerde karakter oluşturulamamıştır. Genellikle ya
iyi ya da kötü özellik taşıyan tipler kullanılmıştır.
* İyiler eserlerin sonunda mükâfat alırlar, kötüler de
cezalarını alırlar.
* Tanzimat ikinci dönemin sanatçıları birinci
döneminkilere göre daha başarılı olmuştur.

35. *
*Bu dönemde genellikle "eski- yeni"kavgasına
dayanan eleştiriler olmuştur.
*Namık Kemal'in Ernest Renan'ı eleştiren Renan
Müdafaanamesi bu dönemin önemli
eserlerindendir.
*Muallim Naci ile Recaizade Mahmut Ekrem
arasındaki Demdeme-Zemzeme tartışması da bu
dönemin önemli örneklerindendir.

37. *
*Tiyatro ilk defa bu dönemde görülmeye
başlanmıştır.
*İlk tiyatro örneği Şinasi'nin Şair Evlenmesi'dir.
*İlk dönemin sanatçıları tiyatroyu bir eğitim
aracı olarak görmüşlerdir.
*İkinci dönemin sanatçıları da tiyatroyu eğlence
olarak görmüşler; ancak onların tiyatroları
oynanmak için değil okunmak için yazılmışlardır.

38. *
* 1.OSMAN KESKİOGLU, AHMED CEVDET PAŞA (1822-1895) HAY ATI VE
ESERLERİ, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/3
* 2.Şahamettin Kuzucular, Dörtyol, Hatay Çukurova Tarihi ve
Türkmenleri, Color Ofset, İskenderun, 2012 ( Shf, 180 238 )
* 3.Prof. Dr. Nevzat Özkan. "Ahmet Cevdet Paşa'nın Türk Dili
Hakkındaki Görüşleri ve Eserleri".
* 4 Ahmet Şimşirgil, Ekrem Buğra Ekinci. "Ahmet Cevet Paşa ve
Mecelle".
* 5.Prof. Dr. Beyza Bilgin, Konrad Adenauer Vakfı Türkiye Raporu Nr. 06-
2011. "İslam‟da Kadının Rolü ve Türkiye‟de Kadın".
* 6.Şahamettin
Kuzucular,.edebiyadvesanatakademisi.com/forummesaj/46-
cukurova_turkmenlerinin_iskani_ve_firka_i
* 7:http://tr.wikipedia.org/wiki/Ahmet_Cevdet_Pa%C5%9Fa
* 8.Diyanet İslam Ansiklopedisi; 7.cilt sayfa 443-450
* 9.MEB İslam Ansiklopedisi; 13.cilt Vakanüvislik maddesi
* 10.Ahmet Yüksel,Tarihe Not Düşen Adam : Ahmet Cevdet
Paşa,http://www.cemaat.com/tarihe-
* 11. Beşir Ayvazoğlu, Encümen-i Dâniş, Tarih-i Cevdet ve Tarih-i
Naîmâ,http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=809