SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 154
EDISI PERTAMA 2022
Penulis:
 Merangkumi semua kemahiran
dalam huraian sukatan
pelajaran.
 Meningkatkan keupayaan
mengaplikasikan pengetahuan
dan menganalisis eksperimen.
 Praktis Berfokus Peperiksaan.
Chemistry
(Bilingual)
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
2
Bab 1
Chapter 1
Keseimbangan Redoks
Redox Equilibrium
6 - 74
1.1 Pengoksidaan dan penurunan
Oxidation and reduction
6 - 22
1.2 Keupayaan elektrod piawai
Standard electrode potential
22 - 26
1.3 Sel kimia
Voltaic cell
27 - 37
1.4 Sel elektrolisis
Electrolytic cell
38 - 49
1.5 Pengekstrakan logam daripada bijihnya
Extraction of metal from its ore
50 - 54
1.6 Pengaratan
Rusting
55 - 56
Review 1 57 - 74
Bab 2
Chapter 2
Sebatian Karbon
Carbon Compound
2.1 Jenis-jenis sebatian karbon
Types of carbon compounds
2.2 Siri homolog
Homologous series
2.3 Sifat kimia dan saling pertukaran sebatian
antara siri homolog
Chemical properties and interconversion of
compounds between homologous series
2.4 Isomer dan penamaan mengikut IUPAC
Isomers and naming based on IUPAC
nomenclature
Review 2
Bab 3
Chapter 3
Termokimia
Thermochemistry
3.1 Perubahan haba dalam tindak balas
Heat change in reactions
3.2 Haba tindak balas
Heat of reaction
3.3 Aplikasi tindak balas eksotermik dan
endotermik dalam kehidupan harian
Application of exothermic and endothermic
reactions in daily life
Review 3
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
3
Bab 4
Chapter 4
Polimer
Polymer
209-238
4.1 Polimer
Polymer
209-216
4.2 Getah asli
Natural rubber
217-222
4.3 Getah sintetik
Synthetic rubber
222-224
Review 4 225-238
Bab 5
Chapter 5
Kimia Konsumer dan Industri
Consumer and Industrial Chemistry
239-287
5.1 Minyak dan lemak
Oils and fats
239-245
5.2 Bahan pencuci
Cleaning agents
245-256
5.3 Bahan tambah makanan
Food additives
257-259
5.4 Ubat-ubatan dan bahan kosmetik
Medicines and cosmetics
260-265
5.5 Aplikasi nanoteknologi dalam industri
Application of nanotechnology in industry
266-269
5.6 Aplikasi Teknologi Hijau dalam
pengurusan sisa industri
Application of Green Technology in
industrial waste management
269-270
Review 5 271-287
JAWAPAN
ANSWER
288-348
PRO-X MODULE dihasilkan dalam bentuk
pdf(softcopy) bagi memudahkan guru atau pelajar
semasa proses pembelajaran atas talian atau
bersemuka.
Modul ini ditulis berdasarkan standard terkini
dalam sukatan mata pelajaran Kimia KSSM yang
meliputi konstruk mengingat, memahami,
mengaplikasi, menganalisis, menilai dan mencipta.
Selain itu, modul ini dihasilkan oleh Cikgu Marzuqi
yang merupakan guru berpengalaman dan
cemerlang dalam subjek kimia yang mengajar lebih
daripada 10 tahun dengan memiliki Master
Pendidikan. Juga, telah menghasilkan banyak modul
kimia sejak tahun 2010.
PRO-X MODULE berserta ekstra buku soalan
Edisi pertama 2022
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
4
JADUAL
BERKALA
UNSUR
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
5
SIRI KEUPAYAAN ELEKTROD PIAWAI
STANDARD ELECTRODE POTENTIAL SERIES
Tindak balas sel setengah
Half-cell equations
E0
/ V (298 K)
Li+
(aq) + e−
⇌ Li(s) -3.04
K+
(aq) + e−
⇌ K(s) -2.92
Ca2+
(aq) + 2e−
⇌ Ca(s) -2.87
Na+
(aq) + e−
⇌ Na(s) -2.71
Mg2+
(aq) + 2e−
⇌ Mg(s) -2.38
Al3+
(aq) + 3e−
⇌ Al(s) -1.66
Zn2+
(aq) + 2e−
⇌ Zn(s) -0.76
Fe2+
(aq) + 2e−
⇌ Fe(s) -0.44
Ni2+
(aq) + 2e−
⇌ Ni(s) -0.25
Sn2+
(aq) + 2e−
⇌ Sn(s) -0.14
Pb2+
(aq) + 2e−
⇌ Pb(s) -0.13
2H+
(aq) + 2e−
⇌ H2(g) 0.00
Cu2+
(aq) + 2e−
⇌ Cu(s) +0.34
O2(g) + 2H2O(l) + 4e−
⇌ 4OH−
(aq) +0.40
I2(s) + 2e−
⇌ 2I−
(aq) +0.54
Fe3+
(aq) + e−
⇌ Fe2+
(aq) +0.77
Ag+
(aq) + e−
⇌ Ag(s) +0.80
Br2(l) + 2e−
⇌ 2Br−
(aq) +1.07
Cr2O7
2−
(aq) + 14H+
(aq) + 6e−
⇌ 2Cr3+
(aq) + 7H2O(l) +1.33
Cl2(g) + 2e−
⇌ 2Cl−
(aq) +1.36
MnO4−
(aq) + 8H+
(aq) + 5e−
⇌ Mn2+
(aq) + 4H2O(l) +1.52
H2O2(aq) + 2H+
(aq) + 2e−
⇌ 2H2O(l) +1.77
S2O8
2−
(aq) + 2e−
⇌ 2SO4
2−
(aq) +2.01
F2(g) + 2e−
⇌ 2F−
(aq) +2.87
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
6
Bab 1
Chapter 1
Keseimbangan Redoks
Redox Equilibrium
1.1 Pengoksidaan dan Penurunan
Oxidation and Reduction
SHORT NOTE
1. Tindak balas redoks ialah tindak balas kimia yang berlaku apabila proses pengoksidaan dan penurunan berlaku
serentak.
A redox reaction is a chemical reactions that involve oxidation and reduction that occur simultaneously.
2. Contoh tindak balas redoks ; pembakaran dan penyesaran.
The examples of a redox reaction ; combustion and displacement.
3. Pengoksidaan dan penurunan ialah suatu proses yang melibatkan;
Oxidation and reduction are a process that involves;
Melibatkan
Involve
Pengoksidaan
Oxidation
Penurunan
Reduction
Oksigen
Oxygen
Penerima
Gain
Kehilangan
Loss
Hidrogen
Hydrogen
Kehilangan
Loss
Penerima
Gain
Elektron
Electron
Pendermaan
Donation
Penerimaan
Gain
Nombor pengoksidaan unsur
Oxidation number of elements
Peningkatan
Increase
Pengurangan
Decrease
4. Agen pengoksidaan ialah bahan yang mengoksidakan bahan lain dan diturunkan dalam tindak balas redoks.
An oxidising agent is a substance that oxidise other substances and is reduced in a redox reaction.
5. Agen penurunan ialah bahan yang menurunkan bahan lain dan dioksidakan dalam tindak balas redoks.
A reducing agent is a substance that reduce other substances and is oxidised in a redox reaction.
6. Contoh tindak balas redoks.
An example of redox reaction.
Pembakaran pita magnesium ;
Burning of magnesium ribbon ;
2Mg + O2 → MgO
Persamaan setengah
Half equation
(a) Mg → Mg
2+
+ 2e
-
Magnesium mengalami pengoksidaan kerana :
Magnesium undergoes oxidation because :
 atom magnesium menderma elektron
magnesium atom donates electrons
 nombor pengoksidaan magnesium bertambah daripada 0 kepada +2
the oxidation number of magnesium increases from 0 to +2
 magnesium menerima oksigen
magnesium receives oxygen
 magnesium ialah agen penurunan
magnesium is a reducing agent
(b) O2 + 4e
-
→ 2O
2-
Oksigen mengalami penurunan kerana :
Oxygen undergoes reduction because :
 oksigen menerima elektron
oxygen gains electrons
 nombor pengoksidaan oksigen berkurang daripada 0 kepada -2
the oxidation number of oxygen decreases from 0 to -2
 oksigen ialah agen pengoksidaan
oxygen is an oxidising agent
Penyepit
Tong
Pita magnesium
Magnesium ribbon
Magnesium oksida
Magnesium oxide
Penunu Bunsen
Bunsen burner
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
7
Exercise 1 : Pengoksidaan dan Penurunan dari Segi Penambahan dan Kehilangan Oksigen
Oxidation and Reduction in Terms of Gain and Loss of Oxygen
Example
2Mg(p) + CO2(g) → 2MgO(p) + C(p)
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
: Magnesium, Mg
: Magnesium, Mg
Magnesium, Mg mengalami penambahan oksigen.
Magnesium, Mg gains oxygen.
Bahan diturunkan
Reduced substance
: Karbon dioksida, CO2
: Carbon dioxide, CO2
Karbon dioksida, CO2 mengalami kehilangan
oksigen.
Carbon dioxide, CO2 loses oxygen.
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
: Karbon dioksida, CO2
: Carbon dioxide, CO2
Karbon dioksida, CO2 telah mengoksidakan
magnesium, Mg.
Carbon dioxide, CO2 oxidises magnesium, Mg.
Agen penurunan
Reducing agent
: Magnesium, Mg
: Magnesium, Mg
Magnesium, Mg telah menurunkan karbon
dioksida, CO2.
Magnesium, Mg reduces carbon dioxide, CO2.
Tentukan proses pengoksidaan dan penurunan. Kemudian, lengkapkan jadual di bawah.
Determine the oxidation and reduction processes. Then, complete the table below.
(a)
2CuO(p) + C(p) → 2Cu(p) + CO2(g)
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
:
Bahan diturunkan
Reduced substance
:
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
:
Agen penurunan
Reducing agent
:
Pengoksidaan
Oxidation
Penurunan
Reduction
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
8
(b)
2Zn(p) + CuO(p) → ZnO(p) + Cu(p)
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
:
Bahan diturunkan
Reduced substance
:
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
:
Agen penurunan
Reducing agent
:
Exercise 2 : Pengoksidaan dan Penurunan dari Segi Penambahan dan Kehilangan Hidrogen
Oxidation and Reduction in Terms of Gain and Loss of Hydrogen
Example
H2S(g) + Cl2(g) → S(p) + 2HCl(g)
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
: Hidrogen sulda, H2S
: Hydrogen sulphide, H2S
Hidrogen sulda, H2S mengalami kehilangan
hidrogen.
Hydrogen sulphide, H2S loses hydrogen.
Bahan diturunkan
Reduced substance
: Klorin, Cl2
: Chlorine, Cl2
Klorin, Cl2 mengalami penambahan hidrogen.
Chlorine, Cl2 gains hydrogen.
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
: Klorin, Cl2
: Chlorine, Cl2
Klorin, Cl2 telah mengoksidakan hidrogen
sulda, H2S.
Chlorine, Cl2 oxidises hydrogen sulphide, H2S.
Agen penurunan
Reducing agent
: Hidrogen sulda, H2S
: Hydrogen sulphide, H2S
Hidrogen sulda, H2S telah menurunkan klorin,
Cl2.
Hydrogen sulphide, H2S reduces chlorine, Cl2.
Pengoksidaan
Oxidation
Penurunan
Reduction
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
9
Tentukan proses pengoksidaan dan penurunan. Kemudian, lengkapkan jadual di bawah.
Determine the oxidation and reduction processes. Then, complete the table below.
(a)
2NH3(g) + 3CuO(p) → N2(g) + 3Cu(s) + 3H2O(ce)
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
:
Bahan diturunkan
Reduced substance
:
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
:
Agen penurunan
Reducing agent
:
(b)
H2(g) + CuO(p) → H2O(ce) + Cu(p)
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
:
Bahan diturunkan
Reduced substance
:
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
:
Agen penurunan
Reducing agent
:
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
10
Exercise 3 : Pengoksidaan dan Penurunan dari Segi Pemindahan Elektron
Oxidation and Reduction in Terms of Electron Transfer
Example
2Mg(p) + O2(g) → 2MgO(p)
Setengah persamaan tindak balas pengoksidaan:
Half equation of oxidation reaction:
Mg → Mg2+
+ 2e–
Setengah persamaan tindak balas penurunan:
Half equation of reduction reaction:
O2 + 4e–
→ 2O2–
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
: Magnesium, Mg
: Magnesium, Mg
Atom magnesium, Mg kehilangan elektron.
Magnesium atom, Mg loses electrons.
Bahan diturunkan
Reduced substance
: Oksigen, O2
: Oxygen, O2
Molekul oksigen, O2 menerima elektron.
Oxygen molecule, O2 gains electrons.
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
: Oksigen, O2
: Oxygen, O2
Oksigen, O2 ialah penerima elektron.
Oxygen, O2 is the electron acceptor.
Agen penurunan
Reducing agent
: Magnesium, Mg
: Magnesium, Mg
Magnesium, Mg ialah penderma elektron.
Magnesium, Mg is an electron donor.
Tentukan proses pengoksidaan dan penurunan. Kemudian, lengkapkan jadual di bawah.
Determine the oxidation and reduction processes. Then, complete the table below.
(a)
2Na(p) + O2(g) → 2Na2O(p)
Setengah persamaan tindak balas pengoksidaan:
Half equation of oxidation reaction:
Setengah persamaan tindak balas penurunan:
Half equation of reduction reaction:
Pengoksidaan
Oxidation
Penurunan
Reduction
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
11
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
:
Bahan diturunkan
Reduced substance
:
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
:
Agen penurunan
Reducing agent
:
(b)
4Al(p) + 3O2(g) → 2Al2O3(p)
Setengah persamaan tindak balas pengoksidaan:
Half equation of oxidation reaction:
Setengah persamaan tindak balas penurunan:
Half equation of reduction reaction:
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
:
Bahan diturunkan
Reduced substance
:
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
:
Agen penurunan
Reducing agent
:
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
12
(c) Jadual menunjukkan agen penurunan dan agen pengoksidaan.
The table shows the reducing agent and oxidising agent.
(i)
Agen penurunan
Reducing agent
Larutan ferum(II) sulfat, FeSO4
Iron(II) sulphate, FeSO4 solution
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
Larutan kalium manganat(VII) berasid, KMnO4
Acidified potassium manganate(VII), KMnO4 solution
Lengkapkan setengah persamaan dan persamaan ion.
Complete half equation and ionic equation.
Setengah persamaan
Half equation
Agen penurunan :
Reducing agent
Agen pengoksidaan :
Oxidising agent
Persamaan ion :
Ionic equation
(ii)
Agen penurunan
Reducing agent
Larutan kalium iodida, KI
Potassium iodide, KI solution
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
Larutan kalium dikromat(VI) berasid, K2Cr2O7
Acidified potassium dichromate(VI), K2Cr2O7 solution
Lengkapkan setengah persamaan dan persamaan ion.
Complete half equation and ionic equation.
Setengah persamaan
Half equation
Agen penurunan :
Reducing agent
Agen pengoksidaan :
Oxidising agent
Persamaan ion :
Ionic equation
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
13
(d) Tulis setengah persamaan bagi setiap agen pengoksidaan dan agen penurunan.
Write half equation for each oxidising agent and reducing agent.
(i) Agen pengoksidaan
Oxidising agent
Setengah persamaan
Half equation
Kalium manganat(VII) berasid, KMnO
Acidified potassium manganate(VII),
KMnO4
Kalium dikromat(VI) berasid, K2Cr2O7
Acidified potassium dichromate(VI),
K2Cr2O7
Air klorin, Cl2
Chlorine water, Cl2
Air bromin, Br2
Bromine water, Br2
Ferum(III) klorida, FeCl3
Iron(III) chloride, FeCl3
Hidrogen peroksida berasid, H2O2
Acidified hydrogen peroxide, H2O2
(ii) Agen penurunan
Reducing agent
Setengah persamaan
Half equation
Kalium iodida, KI
Potassium iodide, KI
Kalium bromida, KBr
Potassium bromide, KBr
Ferum(II) sulfat, FeSO4
Iron(II) sulphate, FeSO4
Zink, Zn
Zinc, Zn
Sulfur dioksida, SO2
Sulphur dioxide, SO2
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
14
Exercise 4 : Pengoksidaan dan Penurunan dari Segi Perubahan Nombor Pengoksidaan
Oxidation and Reduction in Terms of Change in Oxidation Number
Example
C(p) + O2(g) → CO2(p)
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
: Karbon, C
: Carbon, C
Nombor pengoksidaan karbon, C bertambah.
Oxidation number of carbon, C increases.
Bahan diturunkan
Reduced substance
: Oksigen, O2
: Oxygen, O2
Nombor pengoksidaan oksigen, O berkurang.
Oxidation number of oxygen, O decreases.
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
: Oksigen, O2
: Oxygen, O2
Oksigen, O2 telah mengoksidakan karbon, C.
Oxygen, O2 oxidises carbon, C.
Agen penurunan
Reducing agent
: Karbon, C
: Carbon, C
Karbon, C telah menurunkan oksigen, O2.
Carbon, C reduces oxygen, O2.
Tentukan proses pengoksidaan dan penurunan. Kemudian, lengkapkan jadual di bawah.
Determine the oxidation and reduction processes. Then, complete the table below.
(a)
Mg(p) + 2HCl(ak) → MgCl2(ak) + H2(g)
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
:
Bahan diturunkan
Reduced substance
:
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
:
Agen penurunan
Reducing agent
:
Pengoksidaan
Oxidation
Penurunan
Reduction
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
15
(b)
CuO(p) + H2(g) → Cu(p) + H2O(ce)
Melibatkan
Involve
Penerangan
Description
Bahan dioksidakan
Oxidised substance
:
Bahan diturunkan
Reduced substance
:
Agen pengoksidaan
Oxidising agent
:
Agen penurunan
Reducing agent
:
Exercise 5 : Penentuan Nombor Pengoksidaan
Determination of Oxidation Number
Tentukan nombor pengoksidaan unsur yang bergaris.
Determine the oxidation number for the underlined elements.
(a) MnO4
-
(b) S8
(c) C2O4
2-
(d) AlCl3
(e) Ba(OH)2 (f) Cu2O
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
16
Exercise 6 : Nombor Pengoksidaan dan Penamaan Sebatian Mengikut Sistem Penamaan IUPAC
The Oxidation Number and Naming of Compounds According to the IUPAC
Nomenclature
Kenal pasti nama mengikut sistem penamaan IUPAC bagi setiap sebatian yang berikut.
Identify the name according to the IUPAC naming system for each of the following compounds.
MnO2
KMnO4
CrCl3
K2Cr2O7
K2CrO4
Hg2Cl2
Cu2O
CuO
Exercise 7 : Pertukaran Ion ferum(II), Fe2+
kepada Ion ferum(III), Fe3+
dan Sebaliknya
Conversion of Iron(II) Ion, Fe2+
to Iron(III) Ion, Fe3+
and Vice Versa
1 Rajah 1 menunjukkan susunan radas untuk mengkaji tindak balas redoks.
Diagram 1 shows the set-up of apparatus to investigate the redox reaction.
Rajah 1
Diagram 1
(a) Nyatakan satu pemerhatian dalam eksperimen ini.
State one observation in this experiment.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Air bromin
Bromine water
Larutan ferum(II) sulfat
Iron(II) sulphate solution
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
17
(b) Nyatakan inferens bagi pemerhatian yang anda peroleh di 1(a).
State the inference for the observation you obtained in 1(a).
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(c) Merujuk kepada tindak balas yang berlaku terhadap air bromin,
Referring to the reaction that occurs with bromine water,
(i) Tulis persamaan setengah.
Write half equation.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Apakah fungsi air bromin?
What is the function of the bromine water?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(iii) Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan bagi air bromin.
State the change in oxidation number of bromine water.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(iv) Cadangkan satu bahan lain yang boleh menggantikan air bromin yang mana dapat menukarkan
ion ferum(II) kepada ion ferum(III).
Suggest another substance that can replace bromine water which can change iron(II) ion to
iron(III) ion.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(d) Merujuk kepada tindak balas yang berlaku terhadap larutan ferum(II) sulfat,
Referring to the reaction that occurs with iron(II) sulphate solution,
(i) Tulis persamaan setengah bagi ion ferum(II).
Write half equation for iron(II) ions.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Apa yang berlaku pada ion ferum(II)?
What happened to iron(II) ions?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(iii) Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan bagi ferum.
State the change in oxidation number of iron.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(e) Tulis persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas ini.
Write the overall ionic equation for this reaction.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
18
2 Rajah 2 menunjukkan susunan radas untuk mengkaji tindak balas redoks.
Diagram 2 shows the set-up of apparatus to investigate the redox reaction.
Rajah 2
Diagram 2
(a) Nyatakan satu pemerhatian dalam eksperimen ini.
State one observation in this experiment.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(b) Merujuk kepada tindak balas yang berlaku terhadap larutan ferum(III) klorida,
Referring to the reaction that occurs with iron(III) chloride solution,
(i) Tulis persamaan setengah bagi ion ferum(III).
Write half equation for iron(III) ions.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan bagi ferum.
State the change in oxidation number of iron.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(iii) Huraikan bagaimana untuk mengesahkan kehadiran ion ferum(III).
Describe how to confirm the present of iron(III) ions.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Serbuk zink
Zinc powder
Larutan ferum(III) klorida
Iron(III) chloride solution
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
19
(c) Merujuk kepada tindak balas yang berlaku terhadap serbuk zink,
Referring to the reaction that occurs with zinc powder,
(i) Tulis persamaan setengah bagi zink.
Write half equation for zinc.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan bagi zink.
State the change in oxidation number of zinc.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(iii) Beri alasan anda mengapa di 2(c)(ii).
Give your reason why in 2(c)(ii).
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(iv) Tulis persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas ini.
Write the overall ionic equation for this reaction.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(d) Cadangkan satu bahan lain yang boleh menggantikan zink yang mana dapat menukarkan ion
ferum(III) kepada ion ferum(II).
Suggest another substance that can replace zinc which can change iron(III) ion to iron(II) ion.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Exercise 7 : Tindak Balas Penyesaran Logam daripada Larutan Garamnya
Displacement Reaction of Metal from Its Salt Solution
1 Rajah menunjukkan susunan radas bagi tindak balas penyesaran kuprum oleh zink.
Diagram shows the apparatus set-up for the displacement reaction of copper by zinc.
Larutan kuprum(II) nitrat
Copper(II) nitrate solution
Zink
Zinc
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
20
(a)(i) Nyatakan satu pemerhatian dalam eksperimen ini.
State one observation in this experiment.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Merujuk kepada pemerhatian di 1(a)(i), nyatakan inferens bagi tindak balas ini.
Referring to the observation in 1(a)(i), state the inference for this reaction.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(b)(i) Namakan agen pengoksidaan.
Name the oxidising agent.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Beri alasan.
Give a reason.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(c)(i) Namakan agen penurunan.
Name the reducing agent.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Beri alasan.
Give a reason.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(d) Tulis persamaan setengah bagi tindak balas yang berlaku pada ion kuprum(II).
Write the half-equation for the reaction that occurs to copper(II) ions.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(e) Tulis persamaan setengah bagi tindak balas yang berlaku pada zink.
Write the half-equation for the reaction that occurs to zinc.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(f) Tulis persamaan ion bagi tindak balas penyesaran ini.
Write the ionic equation for this displacement reaction.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(g) Apakah yang berlaku pada ion kuprum(II)? Terangkan dari segi pemindahan elektron.
What happens to copper(II) ions? Explain in terms of the transfer of electrons.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(h) Apakah yang berlaku pada zink? Terangkan dari segi pemindahan elektron.
What happens to zinc? Explain in terms of the transfer of electrons.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
21
Exercise 8 : Tindak Balas Penyesaran Halogen daripada Larutan Halidanya
Displacement Reaction of Halogen from Its Halide Solution
1 Rajah menunjukkan susunan radas bagi tindak balas penyesaran halogen.
Diagram shows the apparatus set-up for the displacement reaction of halogen.
(a)(i) Apakah fungsi 1,1,1-trikloroetana, CH3CCl3 dalam eksperimen ini?
What is the function of 1,1,1-trichloroethane, CH3CCl3 in this experiment?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Nyatakan perubahan warna larutan 1,1,1-trikloroetana.
State the colour change in the 1,1,1-trichloroethane.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(iii) Apakah inferens berdasarkan perubahan warna itu?
What is the inference based on the change in colour?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(b)(i) Namakan agen pengoksidaan.
Name the oxidising agent.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Apakah yang berlaku pada agen pengoksidaan?
What happens to the oxidising agent?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(iii) Tulis persamaan setengah untuk menunjukkan proses yang berlaku.
White the half-equation to show the process occurred.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Larutan natrium iodida
Sodium iodide solution
1,1,1-trikloroetana
1,1,1-trichloroethane
Air bromin
Bromine water
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
22
(c)(i) Namakan agen penurunan.
Name the reducing agent.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Apakah yang berlaku pada agen penurunan?
What happens to the reducing agent?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(iii) Tulis persamaan setengah untuk menunjukkan proses yang berlaku.
White the half-equation to show the process occurred.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(d) Tulis persamaan ion bagi tindak balas penyesaran halogen ini.
Write the ionic equation for this displacement of halogen reaction.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
1.2 Keupayaan Elektrod Piawai
Standard Electrode Potential
SHORT NOTE
1. Keupayaan elektrod ialah beza keupayaan yang terhasil apabila wujud keseimbangan antara kepingan logam M
dan larutan akueus yang mengandungi ion logam Mn
+
dalam sel setengah.
Electrode potential is the potential difference produced when an equilibrium is established between metal M and
the aqueous solution containing metal Mn
+
ions in a half-cell.
2. Keupayaan elektrod piawai, E
0
bagi sel diukur pada keadaan piawai, iaitu:
(a) Kepekatan ion di dalam larutan akueus 1.0 mol dm
−3
.
(b) Tekanan gas 1 atm atau 101 kPa.
(c) Suhu 25 °C atau 298 K.
(d) Platinum digunakan sebagai elektrod lengai apabila sel setengah bukan elektrod logam.
The standard electrode potential, E
0
of the cell is measured at standard conditions, namely:
(a) concentration of ions in aqueous solutions is 1.0 mol dm
−3.
(b) gas pressure of 1 atm or 101 kPa.
(c) temperature at 25 °C or 298 K.
(d) platinum is used as an inert electrode when a half-cell is not a metal electrode.
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
23
Exercise 9 : Elektrod Hidrogen Piawai
Standard Hydrogen Electrode
1 Rajah menunjukkan sel setengah elektrod hidrogen piawai.
Diagram shows standard hydrogen electrode hal-cell.
(a) Apakah fungsi platinum(IV) oksida dalam eksperimen ini?
What is the function of platinum(IV) oxide in this experiment?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(b) Nyatakan satu pemerhatian dalam eksperimen ini.
State one observation in this experiment.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(c)(i) Tulis persamaan sel setengah hidrogen.
Write half equation of the hydrogen half-cell.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Tulis persamaan sel setengah hidrogen bagi keupayaan elektrod hidrogen piawai, E0
diberi nilai
0.00 V.
Write half equation of the hydrogen half-cell for the standard hydrogen electrode potential, E0
is given the value of 0.00 V.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(iii) Huraikan bagaimana untuk mengesahkan gas yang dibebaskan.
Describe how to confirm the gas released.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Wayar platinum, Pt
Platinum wire, Pt
Gas hidrogen, H2 pada 1 atm
Hydrogen gas, H2 at 1 atm
Elektrod platinum, Pt dilapisi
dengan platinum(IV) oksida, PtO2
Platinum electrode, Pt coated with
platinum oxide, PtO2
Larutan asid mengandungi ion
hidrogen, H+
1.0 mol dm−3
Acid containing 1.0 mol dm−3
of hydrogen ion, H+
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
24
Exercise 10 : Nilai Keupayaan Elektrod Piawai, E0
Standard Electrode Potential Value, E0
1 Rajah menunjukkan susunan radas untuk menentukan keupayaan elektrod piawai, E0
zink.
Diagram shows apparatus set-up to determine standard electrode potential, E0
of zinc.
(a) Apakah fungsi titian garam?
What is the function of a salt bridge?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(b) Dalam tindak balas di atas, namakan
In the above reaction, name the
(i) Agen pengoksidaan : ………………………………….
Oxidising agent
(ii) Agen penurunan : ………………………………….
Reducing agen
(c) Tulis setengah persamaan di terminal negatif.
Write half equation at the negative terminal.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(d) Tulis setengah persamaan di terminal positif.
Write half equation at the positive terminal.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(e) Tulis persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas di atas.
Write the overall ionic equation for the above reaction.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(f) Tulis persamaan sel bagi keupayaan elektrod piawai sel setengah zink.
Write half equation of a standard electrode potential for zinc half-cell.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Titian garam
Salt bridge
Larutan mengandungi ion zink,
Zn2+
1.0 mol dm−3
Solution containing 1.0 mol
dm−3
of zinc ion, Zn2+
Gas hidrogen, H2 1 atm
Hydrogen gas, H2 1 atm
Larutan asid mengandungi ion
hidrogen, H+
1.0 mol dm−3
Solution containing 1.0 mol dm−3
of
hydrogen ion, H+
Elektrod zink, Zn
Zinc electrode, Zn
Elektrod platinum, Pt
Platinum electrode, Pt
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
25
Exercise 11 : Agen Pengoksidaan dan Agen Penurunan Berdasarkan Nilai Keupayaan Elektrod
Piawai
Oxidising Agents and Reducing Agents Based on the Value of Standard Electrode
Potential
1 Rajah 1(a) menunjukkan dawai kuprum dimasukkan ke dalam larutan argentum nitrat dan
Rajah 1(b) menunjukkan dawai kuprum dimasukkan ke dalam larutan magnesium nitrat.
Diagram 1(a) shows copper wire into silver nitrat solution and Diagram 1(b) shows copper
wire into magnesium nitrat solution.
(a) Berdasarkan Rajah 1(a),
Based on Diagram 1(a),
(i) Apakah pemerhatian yang dapat diperoleh?
What is observation can be obtained?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Beri alasan anda di 1(a)(i).
Give your reason in 1(a)(i).
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(b)(i) Adakah tindak balas ini berlaku?
Does this reaction occur?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Beri alasan.
Give a reason.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Rajah 1(a)
Diagram 1(a)
Rajah 1(b)
Diagram 1(b)
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
26
(c) Dalam tindak balas di atas, namakan
In the above reaction, name the
(i) agen pengoksidaan : ………………………………….
oxidising agent
(ii) agen penurunan : ………………………………….
reducing agen
(d) Tulis persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas di atas.
Write the overall ionic equation for the above reaction.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(e) Senarai nilai keupayaan elektrod piawai:
List of standard electrode potential values:
Tindak balas sel setengah
Half-cell equations
E0
/ V (298 K)
Cu2+
(aq) + 2e−
⇌ Cu(s) +0.34
2H+
(aq) + 2e−
⇌ H2(g) 0.00
Ag+
(aq) + e−
⇌ Ag(s) +0.80
Susunkan atom atau ion dalam tertib menaik kekuatan agen pengoksidaan.
Arrange the atoms or ions in an ascending order of the strength of oxidising agents.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(f) Berdasarkan Rajah 1(b),
Based on Diagram 1(b),
(i) Adakah tindak balas ini berlaku?
Does this reaction occur?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Beri alasan.
Give a reason.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
27
1.3 Sel Kimia
Voltaic Cell
Exercise 12 : Tindak Balas Redoks dalam Sel Kimia
Redox Reaction in a Voltaic Cell
1(a) Lukis rajah berlabel susunan radas bagi sel kimia ringkas.
Draw a labelled diagram of the apparatus set-up for a simple chemical cell.
SHORT NOTE
1. Apakah sel kimia ringkas?
What is a simple chemical cell?
 Dua kepingan logam berlainan jenis yang dicelup ke dalam elektrolit dan disambung dengan wayar
penyambung.
Two different metal plates are dipped into an electrolyte and connected with connecting wires.
 Dikenali juga sebagai sel voltan atau sel galvani.
Also known as voltaic cell or galvanic cell.
 Menukarkan tenaga kimia kepada tenaga elektrik.
Converts chemical energy to electrical energy.
 Tindak balas redoks yang berlaku dalam sel menyebabkan pengaliran elektron. Beza keupayaan yang dikesan
pada voltmeter menunjukkan arus elektrik terhasil.
A redox reaction occurs in the cell that causes the flow of electrons. The potential difference detected by the
voltmeter indicates the presence of electrical current.
Voltan sel, E0
sel dapat ditentukan menggunakan rumus
berikut:
E0
sel= E0
(terminal positif) – E0
(terminal negatif)
E0
sel= E0
(katod) – E0
(anod)
The cell voltage, E0
cell can be determined by using the
following formula:
E0
cell = E0
(positive terminal) – E0
(negative terminal)
E0
cell=E0
(cathode)– E0
(anode)
Jalur zink, pita magnesium, voltmeter, wayar penyambung, bikar, asid sulfurik
Zinc strip, magnesium ribbon, voltmeter, connecting wire, beaker, sulphuric acid
Susunan radas :
Apparatus set-up
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
28
(b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi sel kimia ringkas.
Complete the information below for a simple voltaic cell.
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Terminal positif
Positive terminal
Terminal negatif
Negative terminal
Elektrod
Electrode
Sebab
Reason
Persamaan setengah
Half-equation
Pemerhatian
Observation
Persamaan keseluruhan
Overall equation
2(a) Lukis rajah berlabel susunan radas bagi sel Daniell.
Draw a labelled diagram of the apparatus set-up for Damiell cell.
Kuprum, magnesium, voltmeter, wayar penyambung, bikar, titian garam, larutan kuprum(II)
nitrat, larutan magnesium nitrat
Copper, magnesium, voltmeter, connecting wire, beaker, salt bridge, copper(II) nitrate solution,
magnesium nitrate solution
Susunan radas :
Apparatus set-up
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
29
(b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi sel Daniell.
Complete the information below for Damiell cell.
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Terminal positif
Positive terminal
Terminal negatif
Negative terminal
Elektrod
Electrode
Sebab
Reason
Persamaan setengah
Half-equation
Pemerhatian
Observation
Persamaan keseluruhan
Overall equation
3 Lengkapkan jadual berikut.
Complete the following table.
(a) Asid hidroklorik dengan jalur zink dan jalur kuprum
Hydrochloric acid with zinc strip and copper strip
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Terminal positif
Positive terminal
Terminal negatif
Negative terminal
Elektrod
Electrode
Sebab
Reason
Persamaan setengah
Half-equation
Pemerhatian
Observation
Persamaan keseluruhan
Overall equation
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
30
(b) Larutan kuprum(II) sulfat dengan jalur zink dan jalur kuprum
Copper(II) sulphate solution with zinc strip and copper strip
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Terminal positif
Positive terminal
Terminal negatif
Negative terminal
Elektrod
Electrode
Sebab
Reason
Persamaan setengah
Half-equation
Pemerhatian
Observation
Persamaan keseluruhan
Overall equation
(c) Natrium klorida akueus dengan jalur magnesium dan jalur kuprum
Aqueous sodium chloride with magnesium strip and copper strip
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Terminal positif
Positive terminal
Terminal negatif
Negative terminal
Elektrod
Electrode
Sebab
Reason
Persamaan setengah
Half-equation
Pemerhatian
Observation
Persamaan keseluruhan
Overall equation
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
31
(d) Larutan kuprum(II) sulfat akueus dengan jalur stanum dan jalur kuprum
Copper(II) sulphate solution with stanum strip and copper strip
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Terminal positif
Positive terminal
Terminal negatif
Negative terminal
Elektrod
Electrode
Sebab
Reason
Persamaan setengah
Half-equation
Pemerhatian
Observation
Persamaan keseluruhan
Overall equation
(e) Larutan argentum nitrat dengan kepingan magnesium dan kepingan argentum
Silver nitrate solution with magnesium plate and silver plate
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Terminal positif
Positive terminal
Terminal negatif
Negative terminal
Elektrod
Electrode
Sebab
Reason
Persamaan setengah
Half-equation
Pemerhatian
Observation
Persamaan keseluruhan
Overall equation
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
32
(f) Larutan zink nitrat dengan kepingan magnesium dan kepingan zink
Zinc nitrate solution with magnesium plate and zinc plate
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Terminal positif
Positive terminal
Terminal negatif
Negative terminal
Elektrod
Electrode
Sebab
Reason
Persamaan setengah
Half-equation
Pemerhatian
Observation
Persamaan keseluruhan
Overall equation
(g) Larutan zink sulfat dengan kepingan aluminium dan kepingan zink
Zinc sulfat solution with aluminium plate and zinc plate
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Terminal positif
Positive terminal
Terminal negatif
Negative terminal
Elektrod
Electrode
Sebab
Reason
Persamaan setengah
Half-equation
Pemerhatian
Observation
Persamaan keseluruhan
Overall equation
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
33
4 Rajah menunjukkan tindak balas yang berlaku dalam suatu sel kimia menggunakan pita
magnesium dan kepingan kuprum sebagai elektrod.
Diagram shows the reaction occurred in a chemical cell using magnesium ribbon and copper
plate as electrodes.
(a) Nyatakan perubahan tenaga dalam sel kimia di atas.
State the energy change in the chemical cell above.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(b) Nyatakan semua ion yang hadir dalam larutan kuprum(II) klorida.
State all the ions present in the copper(II) chloride solution.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(c) Elektrod magnesium bertindak sebagai terminal negatif.
Magnesium electrode acts as negative terminal.
(i) Apakah itu terminal negatif?
What is negative terminal?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Nyatakan pemerhatian pada terminal negatif.
State the observation at negative terminal.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(iii) Tulis setengah persamaan pada terminal negatif.
Write the half equation at negative terminal.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Kepingan kuprum
Copper plate
Larutan kuprum(II) klorida
Copper(II) chloride solution
Pita magnesium
Magnesium ribbon
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
34
(d) Elektrod kuprum bertindak sebagai terminal positif.
Copper electrode acts as positive terminal.
(i) Nyatakan pemerhatian pada terminal positif.
State the observation at positive terminal.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Tulis setengah persamaan pada terminal positif.
Write the half equation at positive terminal.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(e) Senarai nilai keupayaan elektrod piawai:
List of standard electrode potential values:
Tindak balas sel setengah
Half-cell equations
E0
/ V (298 K)
Mg2+
(aq) + 2e−
⇌ Mg(s) -2.38
2H+
(aq) + 2e−
⇌ H2(g) 0.00
Cu2+
(aq) + 2e−
⇌ Cu(s) +0.34
Hitung voltan bagi sel, E0
sel.
Calculate the voltage of cell, E0
cell.
5 Rajah menunjukkan susunan alat radas sel voltan yang digunakan untuk membantu mereka
lebih memahami proses yang terlibat.
Diagram shows an apparatus set-up of a voltaic cell that had been used to help them to
understand more about the process involved.
SBP 15’
Bikar A
Beaker A
Bikar B
Beaker B
Kuprum
Copper
1.0 mol dm-3
larutan
kuprum(II) nitrat
1.0 mol dm-3
of copper(II)
nitrate solution
1.0 mol dm-3
larutan
magnesium nitrat 1.0 mol
dm-3
of magnesium nitrate
solution
Magnesium
Magnesium
Titian garam
Salt bridge
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
35
(a) Nyatakan semua ion yang hadir dalam Bikar A.
State all ions present in Beaker A.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(b) Asid sulfurik cair telah digunakan sebagai titian garam dalam sel tersebut. Cadangkan bahan
kimia lain yang boleh menggantikan asid sulfurik.
Dilute sulphuric acid is used as a salt bridge in the cell. Suggest another chemical substance
that can replace sulphuric acid.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(c)(i) Merujuk kepada bikar B, nyatakan proses yang berlaku di elektrod kuprum.
Referring to beaker B, state the process that occurs at copper electrode.
(ii) Jelaskan jawapan anda di 5(c)(i) berdasarkan perubahan nombor pengoksidaan.
Explain your answer in 5(c)(i) based on the change in oxidation number.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(d) Tuliskan persamaan setengah bagi tindak balas yang berlaku pada kedua-dua terminal.
Write the half-equations for the reaction occurred at both terminals.
Terminal negatif : ………………………………………………………..................
Negative terminal
Terminal positif : ………………………………………………………....................
Positive terminal
(e) Ahmad dan Ali ingin menyiasat beza keupayaan sepasang logam. Mereka menggunakan bahan
dan radas yang sama seperti dalam Rajah. Bacaan voltmeter dalam penyiasatan itu ialah 2.7 V.
Ahmad and Ali want to investigate the potential differences of a pair of metals.
They are using the same materials and apparatus as in Diagram. The voltmeter reading of the
investigation is 2.7 V.
Ramalkan beza upaya jika Ahmad menggantikan elektrod kuprum dengan elektrod argentum.
Predict the potential difference if Ahmad replace the copper electrode with silver electrode.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(f) Magnesium dan larutan magnesium nitrat dalam Rajah digantikan dengan argentum dan larutan
argentum nitrat.
Magnesium and magnesium nitrate solution in Diagram are replaced with silver and silver
nitrate solution.
(i) Nyatakan arah pengaliran elektron dalam sel tersebut.
State the flow of electron in the cell.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Tulis persamaan ion bagi tindak balas yang berlaku dalam sel di 5(f)(i).
Write the ionic equation for the reaction occurs in the cell in 5(f)(i).
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
36
(iii) Tuliskan notasi sel bagi sel kimia itu.
Write the cell notations for the voltaic cells.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
6 Rajah menunjukkan susunan radas bagi suatu sel voltan X.
Diagram shows the apparatus set-up of a voltaic cell X.
(a) Apakah fungsi padu berliang?
What is the function of porous pot?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(b)(i) Nyatakan terminal negatif bagi sel voltan.
State the negative terminal of the voltaic cell.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Terangkan jawapan anda.
Explain your answer.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(c) Namakan jenis tindak balas yang berlaku di elektrod kuprum.
Name the type of reaction that occurred at copper electrode.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(d) Dalam tindak balas di atas, namakan
In the above reaction, name the
agen pengoksidaan : ………………………………….
oxidising agent
agen penurunan : ………………………………….
reducing agen
Kuprum
Copper
1.0 mol dm-3
larutan
kuprum(II) sulfat
1.0 mol dm-3
of copper(II)
sulphate solution
Zink
Zinc
Pasu berliang
Porous pot
1.0 mol dm-3
larutan zink sulfat
1.0 mol dm-3
of zinc sulphate
solution
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
37
(e)(i) Tulis persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas di atas.
Write the overall ionic equation for the above reaction.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(ii) Tuliskan notasi sel bagi sel kimia itu.
Write the cell notations for the voltaic cells.
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
(f) Senarai nilai keupayaan elektrod piawai:
List of standard electrode potential values:
Tindak balas sel setengah
Half-cell equations
E0
/ V (298 K)
Zn2+
(aq) + 2e−
⇌ Zn(s) -0.76
2H+
(aq) + 2e−
⇌ H2(g) 0.00
Cu2+
(aq) + 2e−
⇌ Cu(s) +0.34
Hitung voltan bagi sel, E0
sel.
Calculate the voltage of cell, E0
cell.
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
38
1.4 Sel Elektrolisis
Electrolytic Cell
Exercise 13 : Elektrolisis
Electrolysis
1(a) Rajah di bawah menunjukkan susunan radas untuk menguji kekonduksian elektrik bagi suatu
bahan. Namakan semua bahan dan radas tersebut.
The diagram below shows the apparatus set-up to test the electrical conductivity of a chemical
substance. Name all the materials and the apparatus.
(i) : …………..…………..
(ii) : …………..…………..
(iii) : …………..…………..
(iv) : …………..…………..
(v) : …………..…………..
(vi) : …………..…………..
SHORT NOTE
1. Elektrolit ialah bahan yang dapat mengalirkan arus elektrik dalam keadaan lebur atau larutan akueus dan
mengalami perubahan kimia.
Electrolytes are substances that can conduct electricity in either the molten state or aqueous solution and undergo
chemical changes.
2. Bukan elektrolit ialah bahan yang tidak mengalirkan arus elektrik dalam semua keadaan.
Non-electrolytes are substances that cannot conduct electricity in all states.
Bahan
Substance
s
Elektrolit
Electrolytes Bukan Elektrolit
Non-Electrolytes
Sebatian Ion
Ionic Compound Asid dan Alkali
Acid and Alkali
Pepejal
Solid
 Tidak mengkonduksi
elektrik.
Cannot conduct
electricity.
 Ion dalam struktur
kekisi ion adalah
tidak bebas
bergerak.
Ions in ionic lattice
structure cannot
move freely.
Leburan atau Larutan
Akueus
Molten or Aqueous
Solution
 Mengkonduksi
elektrik.
Can conduct
electricity.
 Terdapat ion-ion yang
bebas bergerak.
Presence of free
moving ions.
Sebatian Kovalen
Covalent Compound
 Tidak mengkonduksi elektrik.
Cannot conduct electricity.
 Wujud sebagai molekul.
Exist as molecules
 Tidak ada ion-ion yang bebas
bergerak.
No free moving ions
Tanpa Kehadiran Air
Absence of Water
 Tidak mengkonduksi elektrik.
Cannot conduct electricity.
 Tidak ada ion-ion yang bebas bergerak.
No free moving ions.
Dengan Kehadiran Air
Presence of Water
 Asid dan alkali mengion dalam air.
Acid and alkali ionise in water.
 Mengkonduksi elektrik.
Conduct electricity.
 Terdapat ion-ion yang bebas bergerak.
Presence of free moving ions.
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
(vi)
(v)
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
39
(b) Lukiskan susunan zarah bagi dua keadaan ion-ion yang hadir di dalam plumbum(II) klorida
berikut.
Draw the two states of arrangement of particles for ions present in the following lead(II)
chloride.
(i) (ii)
Leburan plumbum(II) klorida
Molten lead(II) chloride
Pepejal plumbum(II) klorida
Lead(II) chloride solid
(c) Kenal pasti bahan berikut kepada elektrolit dan bukan elektrolit.
Identify the following list of substances into electrolyte and non-electrolyte.
Bahan
Substances
Elektrolit atau Bukan elektrolit
Electrolyte or Non-electrolyte
Larutan ammonia
Ammonia solution
Leburan plumbum(II) bromida
Molten lead(II) bromide
Asid hidroklorik
Hydrochloric acid
Larutan glukosa
Glucose solution
Leburan natrium klorida
Sodium chloride solution
Leburan naftalena
Molten naphthalene
Asid etanoik glasial
Glacial ethanoic acid
Tetraklorometana
Tetrachloromethane
Leburan zink oksida
Molten zinc oxide
Asid metanoik
Methanoic acid
Hablur kuprum(II) sulfat
Copper(II) sulphate crystal
Logam magnesium
Magnesium metal
Larutan argentum nitrat
Silver nitrate solution
Logam sulfur
Sulphur metal
Larutan natrium hidroksida pekat
Concentrated sodium hydroxide solution
Larutan benzena
Benzena solution
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
40
(d) Kenal pasti bahan berikut yang wujud sebagai ion-ion bergerak bebas dan neutral.
Identify the following list of substances as its exists as freely moving ions or neutral.
Bahan
Substances
Ion-ion bergerak bebas atau neutral
Freely moving ions or neutral
Leburan zink oksida
Molten zinc oxide
Asid metanoik
Methanoic acid
Hablur kuprum(II) sulfat
Copper(II) sulphate crystal
Logam magnesium
Magnesium metal
Larutan argentum nitrat
Silver nitrate solution
Logam sulfur
Sulphur metal
Larutan natrium hidroksida pekat
Concentrated sodium hydroxide solution
Larutan benzena
Benzena solution
Leburan asetamida
Molten acetamide
Exercise 14 : Elektrolisis Sebatian Lebur
Electrolysis of Molten Compounds
1 Apakah yang dimaksudkan dengan elektrolisis?
What is electrolysis?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
2(a) Lukis rajah berlabel susunan radas bagi proses elektrolisis leburan plumbum(II) bromida.
Draw a labelled diagram of the apparatus set-up for the electrolysis process of molten lead(II)
bromide.
Mangkuk pijar, elektrod-elektrod karbon, wayar penyambung, ammeter, bateri, tungku kaki
tiga, segi tiga tanah liat dan penunu Bunsen
Crucible, carbon electrodes, connecting wire, ammeter, battery, tripod stand, clay triangle
and Bunsen burner
Susunan radas :
Apparatus set-up
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
41
(b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi proses elektrolisis leburan plumbum(II) bromida.
Complete the information below for the electrolysis process of molten lead(II) bromide.
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
3 Lengkapkan jadual berikut.
Complete the following table.
(a) Leburan aluminium oksida
Molten aluminium oxide
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
42
(b) Leburan natrium klorida
Molten sodium chloride
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
(c) Leburan kuprum(II) oksida
Molten copper(II) oxide
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
43
(d) Leburan kalium klorida
Molten potassium chloride
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
Exercise 15 : Faktor yang Mempengaruhi Hasil Elektrolisis Larutan Akueus
Factors that Affect the Electrolysis of an Aqueous Solution
1(a) Lukis rajah berlabel bagi susunan radas untuk mengumpulkan gas dalam proses elektrolisis.
Draw a labelled diagram of the apparatus set-up to collect gas in the electrolysis process.
Susunan radas :
Apparatus set-up
Asid hidroklorik 0.1 mol dm-3
0.1 mol dm-3
hydrochloric acid
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
44
(b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi proses elektrolisis asid hidroklorik.
Complete the information below for the electrolysis process of hydrochloric acid.
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
2 Lengkapkan jadual berikut.
Complete the following table.
(a) Larutan kuprum(II) sulfat dengan elektrod karbon
Copper(II) sulphate solution with carbon electrode
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
Faktor yang
mempengaruhi hasil
elektrolisis
Factor that affects the
electrolysis products
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
45
(b) Larutan kuprum(II) sulfat dengan elektrod kuprum
Copper(II) sulphate solution with copper electrode
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
Faktor yang
mempengaruhi hasil
elektrolisis
Factor that affects the
electrolysis products
(c) Larutan argentum nitrat dengan elektrod karbon
Silver nitrate solution with carbon electrode
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
Faktor yang
mempengaruhi hasil
elektrolisis
Factor that affects the
electrolysis products
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
46
(d) Larutan argentum nitrat dengan elektrod argentum
Silver nitrate solution with silver electrode
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
Faktor yang mempengaruhi
hasil elektrolisis
Factor that affects the
electrolysis products
(e) Larutan natrium klorida cair dengan elektrod karbon
Dilute sodium chloride solution with carbon electrode
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
Faktor yang mempengaruhi
hasil elektrolisis
Factor that affects the
electrolysis products
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
47
(f) Larutan natrium klorida pekat dengan elektrod karbon
Concentrated sodium chloride solution with carbon electrode
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
Faktor yang mempengaruhi
hasil elektrolisis
Factor that affects the
electrolysis products
Exercise 16 : Membandingkan Sel Kimia dan Sel Elektrolisis
Comparison Between Voltaic Cell and Electrolytic Cell
Bandingkan dan bezakan sel kimia dan sel elektrolisis di bawah.
Compare and contrast between voltaic and electrolytic cells below.
Zink
Zinc
Kuprum
Copper
Larutan
kuprum(II)
sulfat
Copper(II)
sulphate
solution
anod
anode
katod
cathode
Sel kimia
Chemical cell
anod
anode
katod
cathode
Larutan
kuprum(II)
sulfat
Copper(II)
sulphate
solution
Kuprum
Copper
Sel elektrolisis
Electrolytic cell
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
48
Exercise 17 : Penyaduran dan Penulenan Logam
Electroplating and Purification of Metals
1 Apakah yang dimaksudkan dengan penyaduran logam?
What is meant by electroplating metal?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
2(a) Lukis rajah berlabel bagi susunan radas untuk penyaduran sudu besi dengan logam kuprum.
Draw a labelled diagram of the apparatus set-up to the electroplating of an iron spoon with
copper metal.
(b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi penyaduran kunci besi dengan logam kuprum
Complete the information below for the electroplating of iron key with copper metal.
Elektrolit
Electrolyte
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
Bikar, elektrod kuprum, kunci besi, larutan kuprum(II) nitrat, wayar penyambung, ammeter
dan bateri
Beaker, copper electrode, iron key, copper(II) nitrate solution, connecting wire, ammeter and
battery
Susunan radas :
Apparatus set-up
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
49
3 Apakah yang dimaksudkan dengan penulenan logam?
What is meant by purification of metal?
…………………………..…………………………..…………………………..…………………
4(a) Lukis rajah berlabel bagi susunan radas untuk penulenan logam kuprum.
Draw a labelled diagram of the apparatus set-up to the purification of copper metal.
(b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi penulenan logam kuprum.
Complete the information below for the purification of copper metal.
Elektrolit
Electrolyte
Ion yang hadir
Ions present
Ion yang bergerak ke
Ion that moves to
Anod
Anode
Katod
Cathode
Persamaan setengah
Half-equation
Hasil elektrolisis
Product of electrolysis
Pemerhatian
Observation
Bikar, elektrod kuprum tulen, elektrod kuprum tak tulen, larutan kuprum(II) nitrat, wayar
penyambung, ammeter dan bateri
Beaker, pure copper electrode, impure copper electrode, copper(II) nitrate solution,
connecting wire, ammeter and battery
Susunan radas :
Apparatus set-up
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
50
1.5 Pengekstrakan Logam daripada Bijihnya
Extraction of Metal from Its Ore
SHORT NOTE
1. Logam biasanya wujud sebagai sebatian atau bercampur dengan bahan lain seperti batu dan tanah. Sebatian yang
mengandungi logam juga dikenali sebagai bijih atau mineral dan wujud sebagai logam oksida, logam sulfida atau
logam karbonat.
Metals usually exist as compounds or mixed with other substances, such as rocks and dirt. Compounds containing
metals are also known as ore or mineral and exist as metal oxides, metal sulphides or metal carbonate.
2. Logam tidak reaktif seperti emas dan perak tidak perlu diekstrak kerana wujud sebagai logam unsur. Logam reaktif
seperti ferum dan aluminium memerlukan cara yang tertentu bagi pengekstrakan logam daripada bijih masing-
masing.
Non reactive metals such as gold and silver do not need to be extracted because they exist as metal elements.
Reactive metals like iron and aluminium require a particular way to be extracted from their respective ores.
3. Cara pengekstrakan logam reaktif adalah berdasarkan kedudukan logam dalam siri kereaktifan logam. Dua cara
yang biasa digunakan untuk mengekstrak logam daripada bijih masing-masing ialah
The methods for extracting reactive metals are based on the position of the metal in the reactivity series of metal.
Two of the most common ways to extract metals from their respective ores are:
 Elektrolisis : Bagi logam yang lebih reaktif daripada karbon
Electrolysis : For metals that are more reactive than carbon
 Penurunan oleh karbon : Bagi logam yang kurang reaktif daripada karbon
Reduction by carbon : For metals that are less reactive than carbon
K Logam sangat reaktif.
Cara terbaik untuk mengekstrak logam daripada bijihnya adalah secara
elektrolisis.
Very reactive metals.
The best way to extract the metal from its ore is by electrolysis.
Na
Mg
Al
C Logam sederhana reaktif.
Cara terbaik untuk mengekstrak logam daripada bijihnya adalah penurunan
oleh karbon.
Moderately reactive metals.
The best way to extract the metal from its ore is reduction by carbon.
Zn
Fe
Sn
Pb
Cu Logam kurang reaktif.
Logam diekstrak daripada bijih secara pemanasan langsung di udara.
Less reactive metal.
Metal is extracted from its ore by direct heating in air.
Hg
Ag Logam tidak reaktif.
Wujud dalam bentuk unsur.
Unreactive metal.
Exists as an element.
Au
Siri kereaktifan logam
Reactivity series of metal
Semakin
Reaktif
More
Reactive
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
51
Exercise 18 : Pengekstrakan Logam daripada Bijihnya Melalui Proses Elektrolisis
Extraction Using a More Reactive Metal
Rajah menunjukkan proses pengekstrakan aluminium daripada aluminium oksida menggunakan
elektrolisis.
Diagram shows extraction of aluminium from molten aluminium oxide by electrolysis.
(a) Nyatakan semua ion yang hadir dalam leburan aluminium oksida.
State all the ions present in the molten aluminium oxide.
………………………………………………………………………………………………
(b) Elektrod ion aluminium bertindak sebagai katod.
Aluminium ion electrode acts as cathode.
(i) Nyatakan pemerhatian pada katod.
State the observation at cathode.
………………………………………………………………………………………………
(ii) Tulis setengah persamaan pada katod.
Write the half equation at cathode.
………………………………………………………………………………………………
(c) Elektrod ion oksida bertindak sebagai anod.
Oxide ion electrode acts as anode.
(i) Tulis setengah persamaan pada anod.
Write the half equation at anode.
………………………………………………………………………………………………
(ii) Nyatakan pemerhatian pada anod.
State the observation at anode.
………………………………………………………………………………………………
(iii) Berdasarkan pemerhatian di (c)(ii), beri alasan anda.
Based on observation in (c)(ii), give your reason.
………………………………………………………………………………………………
Anod daripada karbon
Carbon anode
Lapisan keluli
Steel layer
Katod daripada karbon
Carbon cathode
Campuran leburan Al2O3 dan Na3AlF6
Mixture of molten Al2O3 and Na3AlF6
Leburan aluminium dikeluarkan
Molten aluminium flows out
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
52
Exercise 19 : Pengekstrakan Logam daripada Bijihnya Melalui Proses Penurunan oleh Karbon
Extraction of Metal from Its Ore Through the Process of Carbon Reduction
Rajah menunjukkan sebuah relau bagas.
Diagram shows a blast furnace.
Lengkapkan jadual di bawah.
Complete the table below.
Tindak balas
Reaction
Penerangan
Explanation
Zon 1
Arang kok, C bertindak balas dengan oksigen,
O2 daripada udara panas untuk menghasilkan
karbon dioksida, CO2.
Zone 1
Coke, C reacts with oxygen, O2 from the hot air
to form carbon dioxide, CO2.
Persamaan kimia yang terlibat:
Chemical equation involved:
Tindak balas ini ialah
…………………………… dan merupakan
tindak balas …………………… yang
menjadikan suhu relau bagas mencecah
…………… °C.
This is a …………………………. and the
reaction of ……………………. that makes the
temperature of the blast furnace reach
……………… °C.
Zon 2
Karbon dioksida, CO2 yang terhasil bertindak
balas dengan arang kok yang masih berbaki.
Zone 2
The produced carbon dioxide, CO2 reacts with
the remaining coal.
Persamaan kimia yang terlibat:
Chemical equation involved:
Karbon monoksida, CO merupakan agen
……………… untuk tindak balas berikutnya.
Tindak balas ini merupakan tindak balas
……………………. dan menurunkan suhu
pada Zon 2.
Carbon monoxide, CO is the ………………..
agent for the subsequent reaction.
This is …………………… reaction that lowers
the temperature in Zone 2.
Bijih besi, arang kok dan kalsium karbonat
Iron ore, coke and calcium carbonate
Gas buangan
Waste gas
Gas buangan
Waste gas
Udara panas
Hot air
Udara panas
Hot air
Sanga
Slag
Leburan besi
Molten iron
(a)
(b)
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
53
Zon 3
Arang kok, C dan karbon monoksida, CO
berfungsi sebagai agen penurunan dan
menurunkan ferum(III) oksida, Fe2O3 atau
bijih besi kepada leburan besi.
Zone 3
Coke, C and carbon monoxide, CO function as
reducing agents and reduce iron(III) oxide,
Fe2O3 or iron ore to molten iron.
Persamaan kimia yang terlibat:
Chemical equation involved:
Ferum(III) oksida, Fe2O3 diturunkan oleh
……………………... Enapan besi terbentuk di
dasar relau bagas.
Iron(III) oxide, Fe2O3 is reduced by
……………………… Iron deposits are formed
at the bottom of the blast furnace.
Pada suhu yang tinggi, kalsium karbonat,
CaCO3 terurai untuk membentuk kalsium
oksida, CaO (kapur tohor) dan karbon
dioksida, CO2.
Persamaan kimia yang terlibat:
Bendasing dalam bijih besi seperti silikon(IV)
oksida, SiO2 bertindak balas dengan kalsium
oksida, CaO untuk membentuk sanga atau
kalsium silikat, CaSiO3.
Persamaan kimia yang terlibat:
At high temperature, calcium carbonate,
CaCO3 decomposes to form calcium oxide,
CaO (quicklime) and carbon dioxide, CO2.
Chemical equation involved:
Impurities in the iron ore like silicon(IV)
oxide, SiO2 react with calcium oxide to form
slag or calcium silicate, CaSiO3.
Chemical equation involved:
Kalsium oksida, CaO bersifat ……………. dan
dapat meneutralkan silikon(IV) oksida, SiO2 yang
bersifat …………...
Tindak balas ini penting untuk
……………………………………………………..
Perbezaan ketumpatan menyebabkan sanga berada
di lapisan atas leburan besi dan memudahkan
proses pengasingan.
Calcium oxide, CaO is a ………….. and can
neutralise the ……………. silicone(IV) oxide,
SiO2.
This reaction is important
………………………………………………………..
The difference in density causes the slag to be at
the top layer of the molten iron, which makes the
separation process easier.
(c)
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
54
Exercise 20 : Pengekstrakan Menggunakan Logam yang Lebih Reaktif
Extraction Using a More Reactive Metal
Persamaan tindak balas termit ini adalah seperti yang berikut:
The following is the equation for the thermite reaction:
Fe2O3(p) + 2Al(p) → Al2O3(p) + 2Fe(ce)
(a) Tafsirkan persamaan kimia ini dari segi kualitatif.
Interpret the chemical equation in qualitative terms.
………………………………………………………………………………………………
(b) Tulis persamaan ion yang terlibat.
Write the ionic equation involved.
………………………………………………………………………………………………
(c) 5.4 g serbuk aluminium dipanaskan bersama-sama dengan serbuk ferum(III) oksida.
Apakah jisim leburan besi?
[Jisim atom relatif : O = 16, Al = 27, Fe = 56]
5.4 g of aluminium powder is heated together with iron(III) oxide powder.
What is the mass of molten iron?
[Relative atomic mass: O = 16, Al = 27, Fe = 56]
(d) Terangkan sebab aluminium digunakan dalam tindak balas ini.
Explain why aluminium is used in this reaction.
………………………………………………………………………………………………
(e)(i) Dalam eksperimen lain, namakan logam yang dapat digunakan untuk mengekstrak kuprum
daripada kuprum(II) oksida.
In another experiment, name the metal that can be used to extract copper from copper(II)
oxide.
………………………………………………………………………………………………...
(ii) Tulis persamaan kimia yang terlibat.
Write a chemical equation involved.
………………………………………………………………………………………………...
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
55
1.6 Pengaratan
Rusting
SHORT NOTE
1. Pengaratan besi ialah proses kimia yang berlaku apabila besi yang terdedah kepada oksigen dan air mengalami
tindak balas redoks.
Rusting of iron is a chemical process that occurs when iron is exposed to oxygen and water, and undergoes a
redox reaction.
2. Pengaratan besi ialah kakisan logam yang berlaku pada besi.
Rusting of iron is a metal corrosion that occurs to iron.
3. Kakisan logam ialah tindak balas redoks, iaitu logam dioksidakan secara spontan apabila atom logam
membebaskan elektron membentuk ion logam.
Corrosion of metal is a redox reaction where the metal is oxidised spontaneously when the metal atoms release
electrons to form metal ions.
Pengaratan Besi Sebagai Tindak Balas Redoks
Iron Rusting as a Redox Reaction
Mekanisme pengaratan besi
Mechanism of rusting
Cara Pencegahan Pengaratan Besi
1. Penggunaan Permukaan Perlindungan
Kaedah ini menghalang besi daripada bersentuh dengan air dan oksigen.
 Cat, gris dan lapisan plastik
 Menggunakan logam lain
2. Perlindungan Logam Korban
Besi disambung pada logam yang lebih elektropositif seperti magnesium dan zink.
3. Pengaloian
Dalam keluli nirkarat, besi dialoikan dengan karbon, kromium dan nikel.
Ways to Prevent Rusting
1. Use of Protective Surface
Thismethod prevents iron from coming into contact with water and oxygen.
 Paint, grease and plastic wrappings
 Using other metals
2. Sacrificial Protection
Iron is attached to a more electropositive metal, such as magnesium and zinc.
3. Alloying
In stainless steel, iron is alloyed with carbon, chromium and nickel.
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
56
Exercise 21 : Pengaratan Besi dan Cara Pencegahan Pengaratan Besi
Rusting and Ways to Prevent Rusting
Rajah menunjukkan mekanisme pengaratan besi.
Diagram shows mechanism of rusting.
(a) Nyatakan syarat bagaimana pengaratan besi berlaku.
State the conditions under which the rusting of iron occurs.
…………………………………………………………………………………………………….
(b) Berdasarkan rajah mekanisme pengaratan besi, huraikan secara ringkas bagaimana pengaratan
besi berlaku.
Based on diagram of mechanism of rusting, describe briefly how iron rusting occurs.
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
(c) Nyatakan cara untuk menghalang pengaratan besi berlaku.
State ways to prevent rusting of iron.
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
57
Chapter
1
Review
1 Apakah nombor pengoksidaan X dalam
ion X2O8
2-
?
What is the oxidation number of X in
X2O8
2-
?
A -2
B +2
C +7
D +8
2 Antara yang berikut, yang manakah
berlaku kepada suatu bahan yang
mengalami tindak
balas penurunan?
Which of the following happens to a
substance that undergoes a reduction
reaction?
A Kehilangan hidrogen
Loses of hydrogen
B Kehilangan elektron
Loses of electron
C Menerima oksigen
Gains of oxygen
D Menerima elektron
Gains of electron
3 Bahan yang manakah bertindak sebagai
agen pengoksidaan?
Which of the following substance acts as
oxidising agents?
A Air klorin
Chlorine water
B Larutan natrium sulfat
Sodium sulphate solution
C Serbuk magnesium
Magnesium powder
D Larutan kalium bromida
Potassium bromine solution
4 Antara logam berikut, yang manakah
diekstrak dari bijihnya melalui tindak
balas penurunan oleh karbon?
which of the following metals is
extracted from its ore through reduction
reaction by carbon?
A Plumbum
Lead
B Natrium
Sodium
C Merkuri
Mercury
D Argentum
Silver
5 Rajah 1 menunjukkan susunan radas
suatu eksperimen untuk mengkaji
pertukaran ion ferum(II), Fe2+
kepada
ion ferum(III), Fe3+
.
Diagram 1 shows an apparatus set-up of
an experiment to study the conversion of
iron(II) ion, Fe2+
to iron(III) ion, Fe3+
.
Rajah 1
Diagram 1
Bahan manakah yang boleh digunakan
sebagai bahan X?
Which substance can be used as
substance X?
A Larutan kalium iodida, KI
Potassium chloride, KI solution
B Air klorin, Cl2
Chlorine water, Cl2
C Larutan kalium nitrat, KNO3
Potassium nitrate, KNO3 solution
D Larutan natrium klorida, NaCl
Sodium chloride, NaCl solution
Paper 1 Questions
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
58
6 Nilai keupayaan elektrod piawai, E0
bagi
tindak balas sel setengah diberikan
seperti di bawah.
The standard electrode potential, E0
for
half-cell equations are given below.
Zn2+(ak/aq) + 2e ⇌ Zn(p/s)
E0 = –0.76 V
Fe3+(ak/aq) + e ⇌ Fe2+(ak/aq)
E0 = +0.77 V
Apakah yang dapat disimpulkan
daripada maklumat yang diberikan?
What can be deduced from the given
information?
A Ion zink, Zn2+
lebih mudah menerima
elektron
Zinc ion, Zn2+
is easier to receive
electron
B Ion ferum(III), Fe3+
bertindak sebagai
agen penurunan
Iron(III) ion, Fe3+
act as reducing agent
C Nombor pengoksidaan bagi ferum, Fe
meningkat dari +2 kepada +3
The oxidation for ferum, Fe increases
from +2 to +3
D Atom zink, Zn mengalami pengoksidaan
Zinc atom, Zn undergoes oxidation
7 Ali masukkan paku besi ke dalam air
selama beberapa hari. Apakah jenis
tindak balas yang berlaku?
Ali put the iron nails in water for several
days. What type of reaction occurs?
A Penguraian ganda dua
Double decomposition
B Penyesaran
Displacement
C Peneutralan
Neutralisation
D Redoks
Redox
7 Pasangan manakah yang betul
menunjukkan perbezaan antara sel
elektrolisis dengan sel kimia?
Which of the correctly shows the
differences between an electrolytic cell
and a chemical cell?
Sel elektrolisis
Electrolytic cell
Sel kimia
Chemical cell
A Menukarkan
tenaga elektrik
kepada tenaga
kimia
Converts
electrical energy
to chemical
energy
Menukarkan tenaga
kimia kepada tenaga
elektrik
Converts chemical
energy to electrical
energy
B Elektron
mengalir dari
terminal negatif
ke terminal
positif
Electrons flow
from negative
terminal to
positive terminal
Elektron mengalir
dari terminal positif
ke terminal negatif
Electrons flow from
positive terminal to
negative terminal
C Dua jenis logam
berbeza
digunakan
Two different
type of metals
used
Logam yang sama
jenis digunakan
The same type of
metals used
D Mengandungi
elektrolit
Contains
electrolyte
Tidak mengandungi
elektrolit
Does not contain
electrolyte
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
59
9 Antara berikut, yang manakah aplikasi dalam industri menggunakan elektrolisis?
Which of the following are the industrial application using electrolysis?
I Pengekstrakan logam reaktif
Extraction of reactive metals
A I dan II
I and II
II Penyaduran logam
Electroplating of metals
B I, II dan III
I, II and III
III Penulenan elektrolit
Purification of electrolytes
C I dan IV
I and IV
IV Penjanaan tenaga elektrik
Generation of electrical energy
D I, II, III dan IV
I, II, III and IV
10 Rajah 2 menunjukkan susunan radas bagi satu sel kimia.
Diagram 2 shows an apparatus set-up of a voltaic cell.
Rajah 2
Diagram 2
Jadual 1 menunjukkan nilai keupayaan elektrod piawai, E0
bagi beberapa sel setengah.
Table 1 shows the standard electrode potential values, E0
for some half-cells
Sel setengah
Half-cell
Nilai, E0
(V)
E0
value (V)
Al3+ + 3e- Al -1.66
Ag+ + e- Ag +0.80
Jadual 1
Table 1
Apakah notasi sel bagi sel tersebut?
What is the cell notation for the cell?
A Al3+
(ak, 1.0 mol dm-3
) │Al (p) ║ Ag+
(ak, 1.0 mol dm-3
) │ Ag(p)
B Al(p) │Al3+
(ak, 1.0 mol dm-3
) ║ Ag+
(ak, 1.0 mol dm-3
) │ Ag(p)
C Ag+
(ak, 1.0 mol dm-3
) │ Ag(p) ║ Al3+
(ak, 1.0 mol dm-3
) │Al(ak)
D Ag(p) │Ag+
(ak, 1.0 mol dm-3
) ║ Al(p) │Al3+
(ak, 1.0 mol dm-3
)
Larutan argentum nitrat
Silver nitrate solution
Argentum
Silver
Titian garam
Salt bridge
Aluminium
Aluminium
Larutan aluminium nitrat
Aluminium nitrate solution
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
60
Bahagian A
Section A
1 Rajah 1 menunjukkan susunan radas untuk elektrolisis larutan natrium klorida dengan
menggunakan elektrod karbon.
Diagram 1 shows the apparatus set-up for the electrolysis of sodium chloride solution using
carbon electrode.
Rajah 1
Diagram 1
Berdasarkan Rajah 1,
Based on Diagram 1,
(a) Namakan semua anion yang ada di dalam larutan natrium klorida.
Name all the anions present in the sodium chloride.
……………………………………………………………………………………………………
(b) Di elektrod X :
At electrode X :
(i) Nyatakan faktor yang menentukan hasil yang terbentuk.
State the factors that determine the products formed.
……………………………………………………………………………………………………
(ii) Nyatakan ion yang dipilih untuk dinyahcas.
State the ion that is selectively discharged.
……………………………………………………………………………………………………
(iii)Terangkan jawapan anda di 1(b)(ii).
Explain your answer in 1(b)(ii).
……………………………………………………………………………………………………
Paper 2 Questions
Gas kuning kehijauan
Greenish yellow gas
Gas tidak berwarna
Colourless gas
Larutan natrium klorida 1.0 mol
dm-3
1.0 mol dm-3
sodium chloride
solution
Elektrod karbon Y
Carbon electrode Y
Elektrod karbon X
Carbon electrode X
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
61
(iv) Tulis persamaan setengah bagi tindak balas itu.
Write the half-equation for the reaction.
……………………………………………………………………………………………………
(c) Di elektrod Y :
At electrode Y :
(i) Nyatakan faktor yang menentukan hasil yang terbentuk.
State the factors that determine the products formed.
……………………………………………………………………………………………………
(ii) Nyatakan ion yang dipilih untuk dinyahcas.
State the ion that is selectively discharged.
……………………………………………………………………………………………………
(iii)Terangkan jawapan anda di 1(c)(ii).
Explain your answer in 1(c)(ii).
……………………………………………………………………………………………………
(iv) Tulis persamaan setengah bagi tindak balas itu.
Write the half-equation for the reaction.
……………………………………………………………………………………………………
(v) Terangkan satu ujian kimia untuk mengenal pasti gas yang terhasil di 1(c)(ii).
Explain a chemical test to confirm the gas produced in 1(c)(ii).
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
62
2 Jadual 1 menunjukkan susunan radas dan pemerhatian bagi eksperimen I dan II.
Table 1 shows the apparatus set-up and observation for experiment I and II.
Eksperimen
Experiment
I II
Susunan radas
Apparatus set-up
Pemerhatian
Observation
Pepejal kelabu terenap di katod
Grey solid is formed at the cathode
Logam X menjadi semakin nipis
Metal X becomes thinner
Jadual 1
Table 1
Senarai nilai keupayaan elektrod piawai:
List of standard electrode potential values:
Tindak balas sel setengah
Half-cell equations
E0
/ V (298 K)
S2O8
2−
(aq) + 2e−
⇌ 2SO4
2−
(aq) +2.01
H2O2(aq) + 2H+
(aq) + 2e−
⇌ 2H2O(l) +1.77
Br2(l) + 2e−
⇌ 2Br−
(aq) +1.07
O2(g) + 2H2O(l) + 4e−
⇌ 4OH−
(aq) +0.40
Cu2+
(aq) + 2e−
⇌ Cu(s) +0.34
2H+
(aq) + 2e−
⇌ H2(g) 0.00
Pb2+
(aq) + 2e−
⇌ Pb(s) -0.13
X2+
(aq) + 2e−
⇌ X(s) -0.76
(a) Merujuk kepada Eksperimen I,
Referring to experiment I,
(i) Namakan pepejal kelabu yang terhasil.
Name the grey solid produced.
………………………………………………………………………………………………
Karbon
Carbon
Leburan
plumbum(II)
bromida
Molten lead(II)
bromide
Larutan kuprum(II)
sulfat
Copper(II) sulphate
solution
Kuprum
Copper
Logam X
Metal X
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
63
(ii) Tuliskan setengah persamaan bagi pembentukan pepejal kelabu.
Write the half equation for the formation of grey solid.
………………………………………………………………………………………………
(iii)Nyatakan pemerhatian di anod.
State the observation at anode.
………………………………………………………………………………………………
(iv) Nama satu larutan lain yang akan memberikan hasil elektrolisis yang sama di anod.
Name another solution that will give the same products of electrolysis at anode.
………………………………………………………………………………………………
(b) Merujuk kepada Eksperimen II,
Referring to experiment II,
(i) Nyatakan logam yang bertindak sebagai terminal positif.
Terangkan jawapan anda.
State the metal that acts as positive terminal.
Explain your answer.
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
(ii) Tulis persamaan ion bagi tindak balas yang berlaku dalam sel itu.
Write the ionic equation for the reaction that occurs in the cell.
………………………………………………………………………………………………
(iii) Hitung voltan bagi sel, E0
sel.
Calculate the voltage of cell, E0
cell.
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
64
3 Rajah 2 menunjukkan susunan radas eksperimen bagi menyiasat tindak balas redoks antara larutan
kalium manganat(VII) berasid dan larutan ferum(II) sulfat.
Diagram 2 shows the apparatus set-up of an experiment to investigate the redox reaction between
acidified potassium manganate(VII) solution and iron(II) sulphate solution.
Rajah 2
Diagram 2
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan tindak balas redoks?
What is meant by redox reaction?
………………………………………………………………………………………………………
(b) Tunjukkan arah pengaliran elektron pada Rajah 2.
Show the direction of the flow of electrons in Diagram 2.
………………………………………………………………………………………………………
(c) Hitungkan nombor pengoksidaan bagi mangan dalam ion MnO4
-
.
Calculate the oxidation number of manganese in MnO4
-
ion.
(d) Nyatakan jenis tindak balas yang berlaku di karbon Y.
State the type of reaction that occurs at carbon Y.
………………………………………………………………………………………………………
Karbon Y
Carbon Y
Karbon X
Carbon X
Larutan kalium manganat(VII)
berasid
Acidified potassium manganate(VII)
solution
Larutan ferum(II) sulfat
Iron(II) sulphate solution
Asid sulfurik cair
Dilute sulphuric acid
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
65
(e) Merujuk kepada tindak balas yang berlaku di karbon X,
Based on the reaction that takes place at carbon X,
(i) Tuliskan formula kimia bagi ferum(II) sulfat.
Write the chemical formula of iron(II) sulphate.
……………………………………………………………………………………………………
(ii) Nyatakan perubahan warna larutan selepas 30 minit.
State the colour change of the solution after 30 minutes.
……………………………………………………………………………………………………
(iii) Tulis setengah persamaan bagi tindak balas.
Write the half equation for the reaction.
……………………………………………………………………………………………………
(iv) Huraikan ujian kimia bagi mengesahkan hasil yang terbentuk di karbon X.
Describe a chemical test to confirm the product formed at carbon X.
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
4 Rajah 3.1 menunjukkan susunan radas bagi satu eksperimen untuk menentukan siri kereaktifan
logam terhadap oksigen.
Diagram 3.1 shows the apparatus set-up of an experiment to determine the reactivity series of
metals towards oxygen.
Rajah 3.1
Diagram 3.1
Serbuk logam
Metal powder
Wul kaca
Glass wool
Kalium
manganat(VII)
Potassium
manganate(VII)
Panaskan
Heat
Panaskan
Heat
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
66
Jadual 2 menunjukkan pemerhatian bagi logam berbeza yang bertindak balas dengan gas oksigen.
P, Q dan R mewakili tiga logam yang tidak diketahui.
Table 2 shows the observation when different metals react with oxygen.
P, Q and R represent three unknown metals.
Eksperimen
Experiment
Serbuk logam
Metal powder
Pemerhatian
Observation
I P
Menyala terang
Burn brightly
II Q
Membara malap
Glow faintly
III R
Membara terang
Glow brightly
IV
Zink
Zinc
Menyala perlahan
Burn slowly
Jadual 2
Table 2
Berdasarkan eksperimen,
Based on the experiment,
(a) Nyatakan fungsi kalium manganat(VII).
State the function of potassium manganate(VII).
………………………………………………………………………………………………………
(b) Berdasarkan Eksperimen IV,
Based on Experiment IV,
(i) Tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas itu.
Write a balanced chemical equation of the reaction.
……………………………………………………………………………………………………
(ii)Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan bagi zink.
State the change in oxidation number of zinc.
……………………………………………………………………………………………………
(c) Berdasarkan kepada pemerhatian di Jadual 2, susunkan P, Q, R dan zink mengikut tertib menaik
dalam kereaktifan terhadap oksigen.
Based on the observations in Table 2, arrange P, Q, R and zinc in ascending order of the reactivity
towards oxygen.
………………………………………………………………………………………………………
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
67
(d) Logam Q menjadi hitam selepas tindak balas.
Namakan logam Q
Metal Q turns black after the reaction.
Name metal Q.
………………………………………………………………………………………………………
(e) Karbon berada di antara logam P dan zink dalam siri kereaktifan logam.
Logam manakah dapat diekstrakkan daripada oksida logamnya dengan menggunakan karbon
apabila dipanaskan bersama?
Carbon is placed between metal P and zinc in the reactivity series of metals.
Which metal can be extracted from their oxides by using carbon when heated together?
………………………………………………………………………………………………………
(f) Rajah 3.2 menunjukkan susunan radas untuk mengkaji penyesaran halogen daripada larutan
halidanya. Air klorin ditambah ke dalam tabung uji yang mengandungi larutan Y dan pelarut
organik 1,1,1-trikloroetana.
Diagram 3.2 shows the apparatus set-up to investigate the displacement of halogen from its halide
solution.
Chlorine water was added to a test tube containing a solution Y and organic solvent, 1,1,1-
trichloroethane.
Rajah 3.2
Diagram 3.2
Berdasarkan Rajah 3.2
Based on Diagram 3.2
(i) Namakan larutan Y.
Name the solution Y.
……………………………………………………………………………………………………
(ii)Tuliskan persamaan ion bagi tindak balas itu.
Write the ionic equation for the reaction.
……………………………………………………………………………………………………
(iii) Nyatakan nama satu larutan lain yang boleh menggantikan air klorin.
State the name of another solution that can replace chlorine water.
……………………………………………………………………………………………………
Goncang
Shake
Air klorin
Chlorine water
Larutan Y
Solution Y
1,1,1-trikloroetana
1,1,1-trichloroethane
Larutan perang
Brown solution
Lapisan
organik
berwarna ungu
Purple organic
layer
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
68
5 Rajah 4 menunjukkan dialog antara Ali dengan ayahnya.
Diagram 4 shows a dialogue between Ali and his father.
Rajah 4
Diagram 4
Berdasarkan Rajah 4,
Based on Diagram 4,
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan pengaratan besi?
What is meant by rusting of iron?
………………………………………………………………………………………………………
(b) Lukis mekanisme pengaratan besi.
Draw the mechanism of rusting.
(c) Berdasarkan lukiskan di 5(b), tulis setengah persamaan bagi tindak balas yang berlaku di
Based on the drawing in 5(b), write the half equations for the reactions occurred at
terminal negatif : ……………………………………………………….
negative terminal
terminal positif : ……………………………………………………….
positive terminal
Ayah
Dad
: Ali, pastikan kamu mengambil tin makanan yang
tidak kemik.
Ali, make sure that you take the undented food can.
Ali : Baiklah ayah, tetapi kenapa saya perlu ambil tin
makanan yang tidak kemik?
All right dad, but why should I take the undented
food can?
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
69
(d) Nyatakan jenis tindak balas di
State the type of reaction at
terminal negatif : ……………………………………………………….
negative terminal
terminal positif : ……………………………………………………….
positive terminal
(e) Tulis persamaan ion yang terlibat dalam tindak balas ini.
Write the ionic equation involved in this reaction.
………………………………………………………………………………………………………
(f) Tin makanan diperbuat daripada ferum yang disaluti dengan stanum.
Mengapa makanan dalam tin yang kemik tidak selamat dimakan? Terangkan.
A food can is made from iron that is coated with tin.
Why food in a dented can is not safe to be consumed? Explain.
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
(g) Cadangkan satu logam yang boleh disalut oleh tin makanan dan selamat digunakan untuk makanan
dalam tin. Wajarkan jawapan anda.
Suggest a metal that can be coated by food cans and it is safe to use for canned food. Justify your
answer.
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
70
Bahagian B
Section B
1(a)Pengekstrakan iodin daripada rumpai laut dengan menggunakan larutan hidrogen peroksida berasid
ditunjukkan dalam persamaan ion yang berikut.
The extraction of iodine from seaweed by using acidified hydrogen peroxide solution is shown in
the following ionic equation.
2I-
+ H2O2 + H+
I2 + 2H2O
Berdasarkan persamaan ion di atas,
 nyatakan perubahan nombor pengoksidaan iodin.
 tulis setengah persamaan bagi tindak balas pengoksidaan.
 nyatakan agen pengoksidaan dan agen penurunan.
Based on the above ionic equation,
 state the change in the oxidation number of iodine.
 write the half equation for the oxidation reaction.
 state the oxidising agent and reducing agent.
[4 markah]
[4 marks]
(b)
Dengan menggunakan satu persamaan kimia yang sesuai, buktikan pernyataan di atas.
Using a suitable chemical equation, prove the statement above.
[4 markah]
[4 marks]
(c) Rajah 1.1 menunjukkan susunan radas yang digunakan untuk menentukan kedudukan logam-
logam X, Y dan Z dalam siri kereaktifan.
Diagram 1.1 shows the apparatus set-up used to determine the positions of metals X, Y and Z in
reactivity series.
Rajah 1.1
Diagram 1.1
SPM 19’
JPN 18’
Peneutralan bukan tindak balas redoks
Neutralisation is not a redox reaction
Mangkuk pijar
Crucible
Tungku kaki tiga
Tripod stand
Campuran oksida logam dan karbon
Mixture of oxide of metal and carbon
Segi tiga tanah liat
Pipe clay triangle
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
71
Jadual 1 menunjukkan keputusan eksperimen
Table 1 shows the results of the experiment.
Campuran
Mixture
Pemerhatian
Observation
Oksida logam X + karbon
Oxide of metal X + carbon
Campuran menyala dengan terang. Pepejal perang terhasil.
Mixture burns brightly. Brown solid is produced.
Oksida logam Y + karbon
Oxide of metal Y + carbon
Tiada perubahan.
No change.
Oksida logam Z + karbon
Oxide of metal Z + carbon
Campuran berbara dengan terang. Pepejal kelabu terhasil.
Mixture glows brightly. Grey solid is produced.
Jadual 1
Table 1
(i) Cadangkan nama bagi logam X, Y dan Z.
Suggest the name of metals X, Y and Z.
(ii) Terangkan mengapa terdapat perbezaan dalam pemerhatian.
Kemudian, susun logam-logam dan karbon dalam tertib menaik kereaktifan terhadap
oksigen.
Explain why there are differences in the observations.
Then, arrange the metals and carbon in ascending order of reactivity towards oxygen.
[6 markah]
[6 marks]
(d) Rajah 1.2 menunjukkan susunan radas eksperimen untuk mengkaji pemindahan
elektron pada suatu jarak.
Diagram 1.2 shows the apparatus set-up of an experiment to investigate the transfer of
electrons at a distance.
Rajah 1.2
Diagram 1.2
Berdasarkan Rajah,
 nama agen pengoksidaan
 tulis setengah persamaan di karbon X
 pemerhatian yang berlaku di karbon X
 fungsi asid sulfurik cair
Based on Diagram,
 name of the oxidising agent
 write the half equation at carbon X
 observation that occurred at carbon X
 function of dilute sulphuric acid
[4 markah]
[4 marks]
Asid sulfurik cair
Dilute sulphuric acid
Larutan kalium manganat(VII)
berasid
Acidified potassium
manganate(VII) solution
Karbon Y
Carbon Y
Larutan ferum(II) sulfat
Iron(II) sulphate solution
Karbon X
Carbon X
Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5
72
Bahagian C
Section C
1 Rajah 1.1 menunjukkan susunan radas bagi satu sel kimia.
Diagram 1.1 shows the apparatus set-up for a chemical cell.
Rajah 1.1
Diagram 1.1
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan tindak balas redoks?
What is meant by redox reaction?
[1 markah]
[1 mark]
(b) Berdasarkan Rajah 1.1,
Based on Diagram 1.1,
(i) Kenal pasti terminal negatif dan terminal positif bagi sel itu.
Identify the negative terminal and positive terminal of the cell.
(ii) Tuliskan persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas itu.
Write the overall ionic equation for the reaction.
(iii) Tuliskan notasi sel bagi sel itu.
Write the cell notation of the cell.
Nilai E0
bagi dua sel setengah itu adalah:
The E0
value for the two half-cells are:
Mg2+
(ak/aq) + 2e ⇌ Mg(p/s) E0
= -2.38 V
Ag+
(ak/aq) + e ⇌Ag(p/s) E0
= +0.80 V
[6 markah]
[6 marks]
SBP 21’
1.0 mol dm-3
larutan argentum
nitrat
1.0 mol dm-3
of silver nitrate
solution
Argentum
Silver
Titian garam
Salt bridge
Magnesium
Magnesium
1.0 mol dm-3
larutan magnesium
nitrat
1.0 mol dm-3
of magnesium
nitrate solution
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022
MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

unsur unsur kumpulan 18 - Kimia Tingkatan 4
 unsur unsur kumpulan 18 - Kimia Tingkatan 4 unsur unsur kumpulan 18 - Kimia Tingkatan 4
unsur unsur kumpulan 18 - Kimia Tingkatan 4Ir Deena
 
Nota kimia t5 no pengoksidaan
Nota kimia t5 no pengoksidaanNota kimia t5 no pengoksidaan
Nota kimia t5 no pengoksidaanAzlee Johar
 
Bab 9 : Bahan Buatan dalam Industri
Bab 9 : Bahan Buatan dalam IndustriBab 9 : Bahan Buatan dalam Industri
Bab 9 : Bahan Buatan dalam IndustriDianaAmira
 
Matematik tambahan kertas 2
Matematik tambahan kertas 2Matematik tambahan kertas 2
Matematik tambahan kertas 2Nasran Syahiran
 
Chapter 3 Chemical Formulae and Equations
Chapter 3 Chemical Formulae and EquationsChapter 3 Chemical Formulae and Equations
Chapter 3 Chemical Formulae and EquationsM BR
 
4.4 Pengelasan Unsur Dalam Jadual Berkala
4.4 Pengelasan Unsur Dalam Jadual Berkala4.4 Pengelasan Unsur Dalam Jadual Berkala
4.4 Pengelasan Unsur Dalam Jadual BerkalaMohd Shukri Suib
 
Praktikal 3 tenaga kimia sem 5
Praktikal 3 tenaga kimia sem 5Praktikal 3 tenaga kimia sem 5
Praktikal 3 tenaga kimia sem 5Faridah Md Yusop
 
Nombor proton, nombor nukleon & isotop
Nombor proton, nombor nukleon & isotopNombor proton, nombor nukleon & isotop
Nombor proton, nombor nukleon & isotopleucosolonia
 
Latihan Formula Ion & Formula Kimia (for students)
Latihan Formula Ion & Formula Kimia (for students)Latihan Formula Ion & Formula Kimia (for students)
Latihan Formula Ion & Formula Kimia (for students)Cikgu Ummi
 
Elektrolit dan bukan elektrolit
Elektrolit dan bukan elektrolitElektrolit dan bukan elektrolit
Elektrolit dan bukan elektrolitZuhailah Hashim
 
Group 17 halogen
Group 17 halogenGroup 17 halogen
Group 17 halogenFari Yuri
 
Modul 5 kimia SPM 2014
Modul 5 kimia SPM 2014Modul 5 kimia SPM 2014
Modul 5 kimia SPM 2014Cikgu Marzuqi
 
Soalan tubi-f4-kimia-bab-3-formula-persamaan-kimia
Soalan tubi-f4-kimia-bab-3-formula-persamaan-kimiaSoalan tubi-f4-kimia-bab-3-formula-persamaan-kimia
Soalan tubi-f4-kimia-bab-3-formula-persamaan-kimiaSchool of Visual Arts
 
Teknik menjawab Lulus Kimia 2016
Teknik menjawab Lulus Kimia 2016Teknik menjawab Lulus Kimia 2016
Teknik menjawab Lulus Kimia 2016Cikgu Marzuqi
 
Koleksi soalan addmath kertas1
Koleksi soalan addmath kertas1Koleksi soalan addmath kertas1
Koleksi soalan addmath kertas1satucampursatu
 

La actualidad más candente (20)

unsur unsur kumpulan 18 - Kimia Tingkatan 4
 unsur unsur kumpulan 18 - Kimia Tingkatan 4 unsur unsur kumpulan 18 - Kimia Tingkatan 4
unsur unsur kumpulan 18 - Kimia Tingkatan 4
 
Nota kimia t5 no pengoksidaan
Nota kimia t5 no pengoksidaanNota kimia t5 no pengoksidaan
Nota kimia t5 no pengoksidaan
 
Bab 9 : Bahan Buatan dalam Industri
Bab 9 : Bahan Buatan dalam IndustriBab 9 : Bahan Buatan dalam Industri
Bab 9 : Bahan Buatan dalam Industri
 
Matematik tambahan kertas 2
Matematik tambahan kertas 2Matematik tambahan kertas 2
Matematik tambahan kertas 2
 
Chapter 3 Chemical Formulae and Equations
Chapter 3 Chemical Formulae and EquationsChapter 3 Chemical Formulae and Equations
Chapter 3 Chemical Formulae and Equations
 
4.4 Pengelasan Unsur Dalam Jadual Berkala
4.4 Pengelasan Unsur Dalam Jadual Berkala4.4 Pengelasan Unsur Dalam Jadual Berkala
4.4 Pengelasan Unsur Dalam Jadual Berkala
 
Unit 5 elektrokimia
Unit 5 elektrokimiaUnit 5 elektrokimia
Unit 5 elektrokimia
 
Chapter 2 form 4
Chapter 2 form 4Chapter 2 form 4
Chapter 2 form 4
 
Praktikal 3 tenaga kimia sem 5
Praktikal 3 tenaga kimia sem 5Praktikal 3 tenaga kimia sem 5
Praktikal 3 tenaga kimia sem 5
 
Nombor proton, nombor nukleon & isotop
Nombor proton, nombor nukleon & isotopNombor proton, nombor nukleon & isotop
Nombor proton, nombor nukleon & isotop
 
Latihan Formula Ion & Formula Kimia (for students)
Latihan Formula Ion & Formula Kimia (for students)Latihan Formula Ion & Formula Kimia (for students)
Latihan Formula Ion & Formula Kimia (for students)
 
Elektrolit dan bukan elektrolit
Elektrolit dan bukan elektrolitElektrolit dan bukan elektrolit
Elektrolit dan bukan elektrolit
 
Tindak balas redoks
Tindak balas redoksTindak balas redoks
Tindak balas redoks
 
Group 17 halogen
Group 17 halogenGroup 17 halogen
Group 17 halogen
 
8 garam
8 garam8 garam
8 garam
 
Modul 5 kimia SPM 2014
Modul 5 kimia SPM 2014Modul 5 kimia SPM 2014
Modul 5 kimia SPM 2014
 
Fizik Radioisotop
Fizik RadioisotopFizik Radioisotop
Fizik Radioisotop
 
Soalan tubi-f4-kimia-bab-3-formula-persamaan-kimia
Soalan tubi-f4-kimia-bab-3-formula-persamaan-kimiaSoalan tubi-f4-kimia-bab-3-formula-persamaan-kimia
Soalan tubi-f4-kimia-bab-3-formula-persamaan-kimia
 
Teknik menjawab Lulus Kimia 2016
Teknik menjawab Lulus Kimia 2016Teknik menjawab Lulus Kimia 2016
Teknik menjawab Lulus Kimia 2016
 
Koleksi soalan addmath kertas1
Koleksi soalan addmath kertas1Koleksi soalan addmath kertas1
Koleksi soalan addmath kertas1
 

Similar a MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022

Redokselektrokimia xii
Redokselektrokimia xii Redokselektrokimia xii
Redokselektrokimia xii andhy28
 
Reaksi redoks
Reaksi redoksReaksi redoks
Reaksi redoksumar_MUH
 
Reduksioksidasi redoks-ppt1
Reduksioksidasi redoks-ppt1Reduksioksidasi redoks-ppt1
Reduksioksidasi redoks-ppt1sodikin ali
 
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustriaReaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustriaGustria Ernis
 
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustriaReaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustriaGustria Ernis
 
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustriaReaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustriaGustria Ernis
 
Reaksi reduksi oksidasi (melani punya)
Reaksi reduksi oksidasi (melani punya)Reaksi reduksi oksidasi (melani punya)
Reaksi reduksi oksidasi (melani punya)wahyu321
 
Reduksioksidasi
ReduksioksidasiReduksioksidasi
ReduksioksidasiNicken SRm
 
buuku jwpn kimia.pdf
buuku jwpn kimia.pdfbuuku jwpn kimia.pdf
buuku jwpn kimia.pdfaina622555
 
Reduksi oksidasi dan elektrokimia
Reduksi   oksidasi dan elektrokimiaReduksi   oksidasi dan elektrokimia
Reduksi oksidasi dan elektrokimiaArul Gdg
 
Reduksioksidasi redoks-olan
Reduksioksidasi redoks-olanReduksioksidasi redoks-olan
Reduksioksidasi redoks-olanolanascorepta
 

Similar a MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022 (20)

Redokselektrokimia xii
Redokselektrokimia xii Redokselektrokimia xii
Redokselektrokimia xii
 
Manfaat unsur dan golongan
Manfaat unsur dan golonganManfaat unsur dan golongan
Manfaat unsur dan golongan
 
Reaksi redoks
Reaksi redoksReaksi redoks
Reaksi redoks
 
Lds 1
Lds 1Lds 1
Lds 1
 
elektrolisis
elektrolisiselektrolisis
elektrolisis
 
Reduksioksidasi redoks-ppt1
Reduksioksidasi redoks-ppt1Reduksioksidasi redoks-ppt1
Reduksioksidasi redoks-ppt1
 
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustriaReaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
 
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustriaReaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
 
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustriaReaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
Reaksi reduksi oksidasi (redoks) gustria
 
Redoks & elektrokimia
Redoks & elektrokimiaRedoks & elektrokimia
Redoks & elektrokimia
 
Reaksi reduksi oksidasi (melani punya)
Reaksi reduksi oksidasi (melani punya)Reaksi reduksi oksidasi (melani punya)
Reaksi reduksi oksidasi (melani punya)
 
Reduksioksidasi
ReduksioksidasiReduksioksidasi
Reduksioksidasi
 
Reaksi Osidas Dan Reduksi PPT
Reaksi Osidas Dan Reduksi PPTReaksi Osidas Dan Reduksi PPT
Reaksi Osidas Dan Reduksi PPT
 
Redoks
RedoksRedoks
Redoks
 
model pemb. kimia
model pemb. kimiamodel pemb. kimia
model pemb. kimia
 
buuku jwpn kimia.pdf
buuku jwpn kimia.pdfbuuku jwpn kimia.pdf
buuku jwpn kimia.pdf
 
Reaksi reduksi oksidasi (Redoks)
Reaksi reduksi oksidasi (Redoks)Reaksi reduksi oksidasi (Redoks)
Reaksi reduksi oksidasi (Redoks)
 
Reaksi reduksi oksidasi
Reaksi reduksi oksidasiReaksi reduksi oksidasi
Reaksi reduksi oksidasi
 
Reduksi oksidasi dan elektrokimia
Reduksi   oksidasi dan elektrokimiaReduksi   oksidasi dan elektrokimia
Reduksi oksidasi dan elektrokimia
 
Reduksioksidasi redoks-olan
Reduksioksidasi redoks-olanReduksioksidasi redoks-olan
Reduksioksidasi redoks-olan
 

Más de Cikgu Marzuqi

MODUL STRATEGI LULUS KIMIA TINGKATAN 5.pdf
MODUL STRATEGI LULUS KIMIA TINGKATAN 5.pdfMODUL STRATEGI LULUS KIMIA TINGKATAN 5.pdf
MODUL STRATEGI LULUS KIMIA TINGKATAN 5.pdfCikgu Marzuqi
 
MODUL STRATEGI LULUS KIMIA FORM 4.pdf
MODUL STRATEGI LULUS KIMIA FORM 4.pdfMODUL STRATEGI LULUS KIMIA FORM 4.pdf
MODUL STRATEGI LULUS KIMIA FORM 4.pdfCikgu Marzuqi
 
English perfect score spm 2015
English perfect score spm 2015English perfect score spm 2015
English perfect score spm 2015Cikgu Marzuqi
 
Aplikasi Mol dan Persamaan Kimia
Aplikasi Mol dan Persamaan KimiaAplikasi Mol dan Persamaan Kimia
Aplikasi Mol dan Persamaan KimiaCikgu Marzuqi
 
Ujian Kendiri Kimia SPM 2014
Ujian Kendiri Kimia SPM 2014Ujian Kendiri Kimia SPM 2014
Ujian Kendiri Kimia SPM 2014Cikgu Marzuqi
 
English Perfect Score SPM 2014
English Perfect Score SPM 2014English Perfect Score SPM 2014
English Perfect Score SPM 2014Cikgu Marzuqi
 
Jawapan Module Perfect Score Chemistry SPM 2013
Jawapan Module Perfect Score Chemistry SPM 2013Jawapan Module Perfect Score Chemistry SPM 2013
Jawapan Module Perfect Score Chemistry SPM 2013Cikgu Marzuqi
 
Perfect Score Chemistry SPM 2013
Perfect Score Chemistry SPM 2013Perfect Score Chemistry SPM 2013
Perfect Score Chemistry SPM 2013Cikgu Marzuqi
 
Perfect Score Chemistry SPM 2012
Perfect Score Chemistry SPM 2012 Perfect Score Chemistry SPM 2012
Perfect Score Chemistry SPM 2012 Cikgu Marzuqi
 
Perfect Score Chemistry SPM 2011
Perfect Score Chemistry SPM 2011Perfect Score Chemistry SPM 2011
Perfect Score Chemistry SPM 2011Cikgu Marzuqi
 
Modul 4 kimia SPM 2014
Modul 4 kimia SPM 2014Modul 4 kimia SPM 2014
Modul 4 kimia SPM 2014Cikgu Marzuqi
 
Modul 3 kimia SPM 2014
Modul 3 kimia SPM 2014Modul 3 kimia SPM 2014
Modul 3 kimia SPM 2014Cikgu Marzuqi
 
Modul 2 kimia SPM 2014
Modul 2 kimia SPM 2014Modul 2 kimia SPM 2014
Modul 2 kimia SPM 2014Cikgu Marzuqi
 
Modul 1 kimia SPM 2014
Modul 1 kimia SPM 2014Modul 1 kimia SPM 2014
Modul 1 kimia SPM 2014Cikgu Marzuqi
 
Perfect Score Addmath SPM 2013
Perfect Score Addmath SPM 2013Perfect Score Addmath SPM 2013
Perfect Score Addmath SPM 2013Cikgu Marzuqi
 

Más de Cikgu Marzuqi (20)

MODUL STRATEGI LULUS KIMIA TINGKATAN 5.pdf
MODUL STRATEGI LULUS KIMIA TINGKATAN 5.pdfMODUL STRATEGI LULUS KIMIA TINGKATAN 5.pdf
MODUL STRATEGI LULUS KIMIA TINGKATAN 5.pdf
 
MODUL STRATEGI LULUS KIMIA FORM 4.pdf
MODUL STRATEGI LULUS KIMIA FORM 4.pdfMODUL STRATEGI LULUS KIMIA FORM 4.pdf
MODUL STRATEGI LULUS KIMIA FORM 4.pdf
 
Latihan Kimia 2016
Latihan Kimia 2016Latihan Kimia 2016
Latihan Kimia 2016
 
Latihan Kimia 2016
Latihan Kimia 2016Latihan Kimia 2016
Latihan Kimia 2016
 
Latihan Fizik
Latihan FizikLatihan Fizik
Latihan Fizik
 
Latihan Fizik
Latihan Fizik Latihan Fizik
Latihan Fizik
 
English perfect score spm 2015
English perfect score spm 2015English perfect score spm 2015
English perfect score spm 2015
 
Aplikasi Mol dan Persamaan Kimia
Aplikasi Mol dan Persamaan KimiaAplikasi Mol dan Persamaan Kimia
Aplikasi Mol dan Persamaan Kimia
 
Latihan Kimia SPM
Latihan Kimia SPMLatihan Kimia SPM
Latihan Kimia SPM
 
Ujian Kendiri Kimia SPM 2014
Ujian Kendiri Kimia SPM 2014Ujian Kendiri Kimia SPM 2014
Ujian Kendiri Kimia SPM 2014
 
English Perfect Score SPM 2014
English Perfect Score SPM 2014English Perfect Score SPM 2014
English Perfect Score SPM 2014
 
Jawapan Module Perfect Score Chemistry SPM 2013
Jawapan Module Perfect Score Chemistry SPM 2013Jawapan Module Perfect Score Chemistry SPM 2013
Jawapan Module Perfect Score Chemistry SPM 2013
 
Perfect Score Chemistry SPM 2013
Perfect Score Chemistry SPM 2013Perfect Score Chemistry SPM 2013
Perfect Score Chemistry SPM 2013
 
Perfect Score Chemistry SPM 2012
Perfect Score Chemistry SPM 2012 Perfect Score Chemistry SPM 2012
Perfect Score Chemistry SPM 2012
 
Perfect Score Chemistry SPM 2011
Perfect Score Chemistry SPM 2011Perfect Score Chemistry SPM 2011
Perfect Score Chemistry SPM 2011
 
Modul 4 kimia SPM 2014
Modul 4 kimia SPM 2014Modul 4 kimia SPM 2014
Modul 4 kimia SPM 2014
 
Modul 3 kimia SPM 2014
Modul 3 kimia SPM 2014Modul 3 kimia SPM 2014
Modul 3 kimia SPM 2014
 
Modul 2 kimia SPM 2014
Modul 2 kimia SPM 2014Modul 2 kimia SPM 2014
Modul 2 kimia SPM 2014
 
Modul 1 kimia SPM 2014
Modul 1 kimia SPM 2014Modul 1 kimia SPM 2014
Modul 1 kimia SPM 2014
 
Perfect Score Addmath SPM 2013
Perfect Score Addmath SPM 2013Perfect Score Addmath SPM 2013
Perfect Score Addmath SPM 2013
 

Último

CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7IwanSumantri7
 
MODUL P5 KEWIRAUSAHAAN SMAN 2 SLAWI 2023.pptx
MODUL P5 KEWIRAUSAHAAN SMAN 2 SLAWI 2023.pptxMODUL P5 KEWIRAUSAHAAN SMAN 2 SLAWI 2023.pptx
MODUL P5 KEWIRAUSAHAAN SMAN 2 SLAWI 2023.pptxSlasiWidasmara1
 
PERAN PERAWAT DALAM PEMERIKSAAN PENUNJANG.pptx
PERAN PERAWAT DALAM PEMERIKSAAN PENUNJANG.pptxPERAN PERAWAT DALAM PEMERIKSAAN PENUNJANG.pptx
PERAN PERAWAT DALAM PEMERIKSAAN PENUNJANG.pptxRizkyPratiwi19
 
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKAMODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKAAndiCoc
 
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SDPPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SDNurainiNuraini25
 
Materi Sosiologi Kelas X Bab 1. Ragam Gejala Sosial dalam Masyarakat (Kurikul...
Materi Sosiologi Kelas X Bab 1. Ragam Gejala Sosial dalam Masyarakat (Kurikul...Materi Sosiologi Kelas X Bab 1. Ragam Gejala Sosial dalam Masyarakat (Kurikul...
Materi Sosiologi Kelas X Bab 1. Ragam Gejala Sosial dalam Masyarakat (Kurikul...asepsaefudin2009
 
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase CModul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase CAbdiera
 
Dasar-Dasar Sakramen dalam gereja katolik
Dasar-Dasar Sakramen dalam gereja katolikDasar-Dasar Sakramen dalam gereja katolik
Dasar-Dasar Sakramen dalam gereja katolikThomasAntonWibowo
 
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 4 Fase B
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 4 Fase BModul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 4 Fase B
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 4 Fase BAbdiera
 
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ikabab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ikaAtiAnggiSupriyati
 
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdfsdn3jatiblora
 
AKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMM
AKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMMAKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMM
AKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMMIGustiBagusGending
 
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptxPerumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptxadimulianta1
 
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfREFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfirwanabidin08
 
Hiperlipidemiaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
HiperlipidemiaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaHiperlipidemiaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
Hiperlipidemiaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaafarmasipejatentimur
 
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdfContoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdfCandraMegawati
 
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docx
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docxLK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docx
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docxPurmiasih
 
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 pptppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 pptArkhaRega1
 
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSovyOktavianti
 
aksi nyata - aksi nyata refleksi diri dalam menyikapi murid.pdf
aksi nyata - aksi nyata refleksi diri dalam menyikapi murid.pdfaksi nyata - aksi nyata refleksi diri dalam menyikapi murid.pdf
aksi nyata - aksi nyata refleksi diri dalam menyikapi murid.pdfwalidumar
 

Último (20)

CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
 
MODUL P5 KEWIRAUSAHAAN SMAN 2 SLAWI 2023.pptx
MODUL P5 KEWIRAUSAHAAN SMAN 2 SLAWI 2023.pptxMODUL P5 KEWIRAUSAHAAN SMAN 2 SLAWI 2023.pptx
MODUL P5 KEWIRAUSAHAAN SMAN 2 SLAWI 2023.pptx
 
PERAN PERAWAT DALAM PEMERIKSAAN PENUNJANG.pptx
PERAN PERAWAT DALAM PEMERIKSAAN PENUNJANG.pptxPERAN PERAWAT DALAM PEMERIKSAAN PENUNJANG.pptx
PERAN PERAWAT DALAM PEMERIKSAAN PENUNJANG.pptx
 
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKAMODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
 
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SDPPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
 
Materi Sosiologi Kelas X Bab 1. Ragam Gejala Sosial dalam Masyarakat (Kurikul...
Materi Sosiologi Kelas X Bab 1. Ragam Gejala Sosial dalam Masyarakat (Kurikul...Materi Sosiologi Kelas X Bab 1. Ragam Gejala Sosial dalam Masyarakat (Kurikul...
Materi Sosiologi Kelas X Bab 1. Ragam Gejala Sosial dalam Masyarakat (Kurikul...
 
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase CModul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
 
Dasar-Dasar Sakramen dalam gereja katolik
Dasar-Dasar Sakramen dalam gereja katolikDasar-Dasar Sakramen dalam gereja katolik
Dasar-Dasar Sakramen dalam gereja katolik
 
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 4 Fase B
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 4 Fase BModul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 4 Fase B
Modul Ajar Bahasa Indonesia Kelas 4 Fase B
 
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ikabab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
 
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
 
AKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMM
AKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMMAKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMM
AKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMM
 
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptxPerumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
 
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfREFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
 
Hiperlipidemiaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
HiperlipidemiaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaHiperlipidemiaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
Hiperlipidemiaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
 
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdfContoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
 
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docx
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docxLK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docx
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docx
 
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 pptppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
 
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
 
aksi nyata - aksi nyata refleksi diri dalam menyikapi murid.pdf
aksi nyata - aksi nyata refleksi diri dalam menyikapi murid.pdfaksi nyata - aksi nyata refleksi diri dalam menyikapi murid.pdf
aksi nyata - aksi nyata refleksi diri dalam menyikapi murid.pdf
 

MODUL PRO-X KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2022

  • 1. EDISI PERTAMA 2022 Penulis:  Merangkumi semua kemahiran dalam huraian sukatan pelajaran.  Meningkatkan keupayaan mengaplikasikan pengetahuan dan menganalisis eksperimen.  Praktis Berfokus Peperiksaan. Chemistry (Bilingual)
  • 2. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 2 Bab 1 Chapter 1 Keseimbangan Redoks Redox Equilibrium 6 - 74 1.1 Pengoksidaan dan penurunan Oxidation and reduction 6 - 22 1.2 Keupayaan elektrod piawai Standard electrode potential 22 - 26 1.3 Sel kimia Voltaic cell 27 - 37 1.4 Sel elektrolisis Electrolytic cell 38 - 49 1.5 Pengekstrakan logam daripada bijihnya Extraction of metal from its ore 50 - 54 1.6 Pengaratan Rusting 55 - 56 Review 1 57 - 74 Bab 2 Chapter 2 Sebatian Karbon Carbon Compound 2.1 Jenis-jenis sebatian karbon Types of carbon compounds 2.2 Siri homolog Homologous series 2.3 Sifat kimia dan saling pertukaran sebatian antara siri homolog Chemical properties and interconversion of compounds between homologous series 2.4 Isomer dan penamaan mengikut IUPAC Isomers and naming based on IUPAC nomenclature Review 2 Bab 3 Chapter 3 Termokimia Thermochemistry 3.1 Perubahan haba dalam tindak balas Heat change in reactions 3.2 Haba tindak balas Heat of reaction 3.3 Aplikasi tindak balas eksotermik dan endotermik dalam kehidupan harian Application of exothermic and endothermic reactions in daily life Review 3
  • 3. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 3 Bab 4 Chapter 4 Polimer Polymer 209-238 4.1 Polimer Polymer 209-216 4.2 Getah asli Natural rubber 217-222 4.3 Getah sintetik Synthetic rubber 222-224 Review 4 225-238 Bab 5 Chapter 5 Kimia Konsumer dan Industri Consumer and Industrial Chemistry 239-287 5.1 Minyak dan lemak Oils and fats 239-245 5.2 Bahan pencuci Cleaning agents 245-256 5.3 Bahan tambah makanan Food additives 257-259 5.4 Ubat-ubatan dan bahan kosmetik Medicines and cosmetics 260-265 5.5 Aplikasi nanoteknologi dalam industri Application of nanotechnology in industry 266-269 5.6 Aplikasi Teknologi Hijau dalam pengurusan sisa industri Application of Green Technology in industrial waste management 269-270 Review 5 271-287 JAWAPAN ANSWER 288-348 PRO-X MODULE dihasilkan dalam bentuk pdf(softcopy) bagi memudahkan guru atau pelajar semasa proses pembelajaran atas talian atau bersemuka. Modul ini ditulis berdasarkan standard terkini dalam sukatan mata pelajaran Kimia KSSM yang meliputi konstruk mengingat, memahami, mengaplikasi, menganalisis, menilai dan mencipta. Selain itu, modul ini dihasilkan oleh Cikgu Marzuqi yang merupakan guru berpengalaman dan cemerlang dalam subjek kimia yang mengajar lebih daripada 10 tahun dengan memiliki Master Pendidikan. Juga, telah menghasilkan banyak modul kimia sejak tahun 2010. PRO-X MODULE berserta ekstra buku soalan Edisi pertama 2022
  • 4. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 4 JADUAL BERKALA UNSUR
  • 5. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 5 SIRI KEUPAYAAN ELEKTROD PIAWAI STANDARD ELECTRODE POTENTIAL SERIES Tindak balas sel setengah Half-cell equations E0 / V (298 K) Li+ (aq) + e− ⇌ Li(s) -3.04 K+ (aq) + e− ⇌ K(s) -2.92 Ca2+ (aq) + 2e− ⇌ Ca(s) -2.87 Na+ (aq) + e− ⇌ Na(s) -2.71 Mg2+ (aq) + 2e− ⇌ Mg(s) -2.38 Al3+ (aq) + 3e− ⇌ Al(s) -1.66 Zn2+ (aq) + 2e− ⇌ Zn(s) -0.76 Fe2+ (aq) + 2e− ⇌ Fe(s) -0.44 Ni2+ (aq) + 2e− ⇌ Ni(s) -0.25 Sn2+ (aq) + 2e− ⇌ Sn(s) -0.14 Pb2+ (aq) + 2e− ⇌ Pb(s) -0.13 2H+ (aq) + 2e− ⇌ H2(g) 0.00 Cu2+ (aq) + 2e− ⇌ Cu(s) +0.34 O2(g) + 2H2O(l) + 4e− ⇌ 4OH− (aq) +0.40 I2(s) + 2e− ⇌ 2I− (aq) +0.54 Fe3+ (aq) + e− ⇌ Fe2+ (aq) +0.77 Ag+ (aq) + e− ⇌ Ag(s) +0.80 Br2(l) + 2e− ⇌ 2Br− (aq) +1.07 Cr2O7 2− (aq) + 14H+ (aq) + 6e− ⇌ 2Cr3+ (aq) + 7H2O(l) +1.33 Cl2(g) + 2e− ⇌ 2Cl− (aq) +1.36 MnO4− (aq) + 8H+ (aq) + 5e− ⇌ Mn2+ (aq) + 4H2O(l) +1.52 H2O2(aq) + 2H+ (aq) + 2e− ⇌ 2H2O(l) +1.77 S2O8 2− (aq) + 2e− ⇌ 2SO4 2− (aq) +2.01 F2(g) + 2e− ⇌ 2F− (aq) +2.87
  • 6. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 6 Bab 1 Chapter 1 Keseimbangan Redoks Redox Equilibrium 1.1 Pengoksidaan dan Penurunan Oxidation and Reduction SHORT NOTE 1. Tindak balas redoks ialah tindak balas kimia yang berlaku apabila proses pengoksidaan dan penurunan berlaku serentak. A redox reaction is a chemical reactions that involve oxidation and reduction that occur simultaneously. 2. Contoh tindak balas redoks ; pembakaran dan penyesaran. The examples of a redox reaction ; combustion and displacement. 3. Pengoksidaan dan penurunan ialah suatu proses yang melibatkan; Oxidation and reduction are a process that involves; Melibatkan Involve Pengoksidaan Oxidation Penurunan Reduction Oksigen Oxygen Penerima Gain Kehilangan Loss Hidrogen Hydrogen Kehilangan Loss Penerima Gain Elektron Electron Pendermaan Donation Penerimaan Gain Nombor pengoksidaan unsur Oxidation number of elements Peningkatan Increase Pengurangan Decrease 4. Agen pengoksidaan ialah bahan yang mengoksidakan bahan lain dan diturunkan dalam tindak balas redoks. An oxidising agent is a substance that oxidise other substances and is reduced in a redox reaction. 5. Agen penurunan ialah bahan yang menurunkan bahan lain dan dioksidakan dalam tindak balas redoks. A reducing agent is a substance that reduce other substances and is oxidised in a redox reaction. 6. Contoh tindak balas redoks. An example of redox reaction. Pembakaran pita magnesium ; Burning of magnesium ribbon ; 2Mg + O2 → MgO Persamaan setengah Half equation (a) Mg → Mg 2+ + 2e - Magnesium mengalami pengoksidaan kerana : Magnesium undergoes oxidation because :  atom magnesium menderma elektron magnesium atom donates electrons  nombor pengoksidaan magnesium bertambah daripada 0 kepada +2 the oxidation number of magnesium increases from 0 to +2  magnesium menerima oksigen magnesium receives oxygen  magnesium ialah agen penurunan magnesium is a reducing agent (b) O2 + 4e - → 2O 2- Oksigen mengalami penurunan kerana : Oxygen undergoes reduction because :  oksigen menerima elektron oxygen gains electrons  nombor pengoksidaan oksigen berkurang daripada 0 kepada -2 the oxidation number of oxygen decreases from 0 to -2  oksigen ialah agen pengoksidaan oxygen is an oxidising agent Penyepit Tong Pita magnesium Magnesium ribbon Magnesium oksida Magnesium oxide Penunu Bunsen Bunsen burner
  • 7. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 7 Exercise 1 : Pengoksidaan dan Penurunan dari Segi Penambahan dan Kehilangan Oksigen Oxidation and Reduction in Terms of Gain and Loss of Oxygen Example 2Mg(p) + CO2(g) → 2MgO(p) + C(p) Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Magnesium, Mg : Magnesium, Mg Magnesium, Mg mengalami penambahan oksigen. Magnesium, Mg gains oxygen. Bahan diturunkan Reduced substance : Karbon dioksida, CO2 : Carbon dioxide, CO2 Karbon dioksida, CO2 mengalami kehilangan oksigen. Carbon dioxide, CO2 loses oxygen. Agen pengoksidaan Oxidising agent : Karbon dioksida, CO2 : Carbon dioxide, CO2 Karbon dioksida, CO2 telah mengoksidakan magnesium, Mg. Carbon dioxide, CO2 oxidises magnesium, Mg. Agen penurunan Reducing agent : Magnesium, Mg : Magnesium, Mg Magnesium, Mg telah menurunkan karbon dioksida, CO2. Magnesium, Mg reduces carbon dioxide, CO2. Tentukan proses pengoksidaan dan penurunan. Kemudian, lengkapkan jadual di bawah. Determine the oxidation and reduction processes. Then, complete the table below. (a) 2CuO(p) + C(p) → 2Cu(p) + CO2(g) Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Bahan diturunkan Reduced substance : Agen pengoksidaan Oxidising agent : Agen penurunan Reducing agent : Pengoksidaan Oxidation Penurunan Reduction
  • 8. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 8 (b) 2Zn(p) + CuO(p) → ZnO(p) + Cu(p) Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Bahan diturunkan Reduced substance : Agen pengoksidaan Oxidising agent : Agen penurunan Reducing agent : Exercise 2 : Pengoksidaan dan Penurunan dari Segi Penambahan dan Kehilangan Hidrogen Oxidation and Reduction in Terms of Gain and Loss of Hydrogen Example H2S(g) + Cl2(g) → S(p) + 2HCl(g) Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Hidrogen sulda, H2S : Hydrogen sulphide, H2S Hidrogen sulda, H2S mengalami kehilangan hidrogen. Hydrogen sulphide, H2S loses hydrogen. Bahan diturunkan Reduced substance : Klorin, Cl2 : Chlorine, Cl2 Klorin, Cl2 mengalami penambahan hidrogen. Chlorine, Cl2 gains hydrogen. Agen pengoksidaan Oxidising agent : Klorin, Cl2 : Chlorine, Cl2 Klorin, Cl2 telah mengoksidakan hidrogen sulda, H2S. Chlorine, Cl2 oxidises hydrogen sulphide, H2S. Agen penurunan Reducing agent : Hidrogen sulda, H2S : Hydrogen sulphide, H2S Hidrogen sulda, H2S telah menurunkan klorin, Cl2. Hydrogen sulphide, H2S reduces chlorine, Cl2. Pengoksidaan Oxidation Penurunan Reduction
  • 9. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 9 Tentukan proses pengoksidaan dan penurunan. Kemudian, lengkapkan jadual di bawah. Determine the oxidation and reduction processes. Then, complete the table below. (a) 2NH3(g) + 3CuO(p) → N2(g) + 3Cu(s) + 3H2O(ce) Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Bahan diturunkan Reduced substance : Agen pengoksidaan Oxidising agent : Agen penurunan Reducing agent : (b) H2(g) + CuO(p) → H2O(ce) + Cu(p) Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Bahan diturunkan Reduced substance : Agen pengoksidaan Oxidising agent : Agen penurunan Reducing agent :
  • 10. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 10 Exercise 3 : Pengoksidaan dan Penurunan dari Segi Pemindahan Elektron Oxidation and Reduction in Terms of Electron Transfer Example 2Mg(p) + O2(g) → 2MgO(p) Setengah persamaan tindak balas pengoksidaan: Half equation of oxidation reaction: Mg → Mg2+ + 2e– Setengah persamaan tindak balas penurunan: Half equation of reduction reaction: O2 + 4e– → 2O2– Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Magnesium, Mg : Magnesium, Mg Atom magnesium, Mg kehilangan elektron. Magnesium atom, Mg loses electrons. Bahan diturunkan Reduced substance : Oksigen, O2 : Oxygen, O2 Molekul oksigen, O2 menerima elektron. Oxygen molecule, O2 gains electrons. Agen pengoksidaan Oxidising agent : Oksigen, O2 : Oxygen, O2 Oksigen, O2 ialah penerima elektron. Oxygen, O2 is the electron acceptor. Agen penurunan Reducing agent : Magnesium, Mg : Magnesium, Mg Magnesium, Mg ialah penderma elektron. Magnesium, Mg is an electron donor. Tentukan proses pengoksidaan dan penurunan. Kemudian, lengkapkan jadual di bawah. Determine the oxidation and reduction processes. Then, complete the table below. (a) 2Na(p) + O2(g) → 2Na2O(p) Setengah persamaan tindak balas pengoksidaan: Half equation of oxidation reaction: Setengah persamaan tindak balas penurunan: Half equation of reduction reaction: Pengoksidaan Oxidation Penurunan Reduction
  • 11. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 11 Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Bahan diturunkan Reduced substance : Agen pengoksidaan Oxidising agent : Agen penurunan Reducing agent : (b) 4Al(p) + 3O2(g) → 2Al2O3(p) Setengah persamaan tindak balas pengoksidaan: Half equation of oxidation reaction: Setengah persamaan tindak balas penurunan: Half equation of reduction reaction: Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Bahan diturunkan Reduced substance : Agen pengoksidaan Oxidising agent : Agen penurunan Reducing agent :
  • 12. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 12 (c) Jadual menunjukkan agen penurunan dan agen pengoksidaan. The table shows the reducing agent and oxidising agent. (i) Agen penurunan Reducing agent Larutan ferum(II) sulfat, FeSO4 Iron(II) sulphate, FeSO4 solution Agen pengoksidaan Oxidising agent Larutan kalium manganat(VII) berasid, KMnO4 Acidified potassium manganate(VII), KMnO4 solution Lengkapkan setengah persamaan dan persamaan ion. Complete half equation and ionic equation. Setengah persamaan Half equation Agen penurunan : Reducing agent Agen pengoksidaan : Oxidising agent Persamaan ion : Ionic equation (ii) Agen penurunan Reducing agent Larutan kalium iodida, KI Potassium iodide, KI solution Agen pengoksidaan Oxidising agent Larutan kalium dikromat(VI) berasid, K2Cr2O7 Acidified potassium dichromate(VI), K2Cr2O7 solution Lengkapkan setengah persamaan dan persamaan ion. Complete half equation and ionic equation. Setengah persamaan Half equation Agen penurunan : Reducing agent Agen pengoksidaan : Oxidising agent Persamaan ion : Ionic equation
  • 13. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 13 (d) Tulis setengah persamaan bagi setiap agen pengoksidaan dan agen penurunan. Write half equation for each oxidising agent and reducing agent. (i) Agen pengoksidaan Oxidising agent Setengah persamaan Half equation Kalium manganat(VII) berasid, KMnO Acidified potassium manganate(VII), KMnO4 Kalium dikromat(VI) berasid, K2Cr2O7 Acidified potassium dichromate(VI), K2Cr2O7 Air klorin, Cl2 Chlorine water, Cl2 Air bromin, Br2 Bromine water, Br2 Ferum(III) klorida, FeCl3 Iron(III) chloride, FeCl3 Hidrogen peroksida berasid, H2O2 Acidified hydrogen peroxide, H2O2 (ii) Agen penurunan Reducing agent Setengah persamaan Half equation Kalium iodida, KI Potassium iodide, KI Kalium bromida, KBr Potassium bromide, KBr Ferum(II) sulfat, FeSO4 Iron(II) sulphate, FeSO4 Zink, Zn Zinc, Zn Sulfur dioksida, SO2 Sulphur dioxide, SO2
  • 14. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 14 Exercise 4 : Pengoksidaan dan Penurunan dari Segi Perubahan Nombor Pengoksidaan Oxidation and Reduction in Terms of Change in Oxidation Number Example C(p) + O2(g) → CO2(p) Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Karbon, C : Carbon, C Nombor pengoksidaan karbon, C bertambah. Oxidation number of carbon, C increases. Bahan diturunkan Reduced substance : Oksigen, O2 : Oxygen, O2 Nombor pengoksidaan oksigen, O berkurang. Oxidation number of oxygen, O decreases. Agen pengoksidaan Oxidising agent : Oksigen, O2 : Oxygen, O2 Oksigen, O2 telah mengoksidakan karbon, C. Oxygen, O2 oxidises carbon, C. Agen penurunan Reducing agent : Karbon, C : Carbon, C Karbon, C telah menurunkan oksigen, O2. Carbon, C reduces oxygen, O2. Tentukan proses pengoksidaan dan penurunan. Kemudian, lengkapkan jadual di bawah. Determine the oxidation and reduction processes. Then, complete the table below. (a) Mg(p) + 2HCl(ak) → MgCl2(ak) + H2(g) Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Bahan diturunkan Reduced substance : Agen pengoksidaan Oxidising agent : Agen penurunan Reducing agent : Pengoksidaan Oxidation Penurunan Reduction
  • 15. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 15 (b) CuO(p) + H2(g) → Cu(p) + H2O(ce) Melibatkan Involve Penerangan Description Bahan dioksidakan Oxidised substance : Bahan diturunkan Reduced substance : Agen pengoksidaan Oxidising agent : Agen penurunan Reducing agent : Exercise 5 : Penentuan Nombor Pengoksidaan Determination of Oxidation Number Tentukan nombor pengoksidaan unsur yang bergaris. Determine the oxidation number for the underlined elements. (a) MnO4 - (b) S8 (c) C2O4 2- (d) AlCl3 (e) Ba(OH)2 (f) Cu2O
  • 16. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 16 Exercise 6 : Nombor Pengoksidaan dan Penamaan Sebatian Mengikut Sistem Penamaan IUPAC The Oxidation Number and Naming of Compounds According to the IUPAC Nomenclature Kenal pasti nama mengikut sistem penamaan IUPAC bagi setiap sebatian yang berikut. Identify the name according to the IUPAC naming system for each of the following compounds. MnO2 KMnO4 CrCl3 K2Cr2O7 K2CrO4 Hg2Cl2 Cu2O CuO Exercise 7 : Pertukaran Ion ferum(II), Fe2+ kepada Ion ferum(III), Fe3+ dan Sebaliknya Conversion of Iron(II) Ion, Fe2+ to Iron(III) Ion, Fe3+ and Vice Versa 1 Rajah 1 menunjukkan susunan radas untuk mengkaji tindak balas redoks. Diagram 1 shows the set-up of apparatus to investigate the redox reaction. Rajah 1 Diagram 1 (a) Nyatakan satu pemerhatian dalam eksperimen ini. State one observation in this experiment. …………………………..…………………………..…………………………..………………… Air bromin Bromine water Larutan ferum(II) sulfat Iron(II) sulphate solution
  • 17. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 17 (b) Nyatakan inferens bagi pemerhatian yang anda peroleh di 1(a). State the inference for the observation you obtained in 1(a). …………………………..…………………………..…………………………..………………… (c) Merujuk kepada tindak balas yang berlaku terhadap air bromin, Referring to the reaction that occurs with bromine water, (i) Tulis persamaan setengah. Write half equation. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Apakah fungsi air bromin? What is the function of the bromine water? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (iii) Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan bagi air bromin. State the change in oxidation number of bromine water. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (iv) Cadangkan satu bahan lain yang boleh menggantikan air bromin yang mana dapat menukarkan ion ferum(II) kepada ion ferum(III). Suggest another substance that can replace bromine water which can change iron(II) ion to iron(III) ion. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (d) Merujuk kepada tindak balas yang berlaku terhadap larutan ferum(II) sulfat, Referring to the reaction that occurs with iron(II) sulphate solution, (i) Tulis persamaan setengah bagi ion ferum(II). Write half equation for iron(II) ions. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Apa yang berlaku pada ion ferum(II)? What happened to iron(II) ions? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (iii) Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan bagi ferum. State the change in oxidation number of iron. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (e) Tulis persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas ini. Write the overall ionic equation for this reaction. …………………………..…………………………..…………………………..…………………
  • 18. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 18 2 Rajah 2 menunjukkan susunan radas untuk mengkaji tindak balas redoks. Diagram 2 shows the set-up of apparatus to investigate the redox reaction. Rajah 2 Diagram 2 (a) Nyatakan satu pemerhatian dalam eksperimen ini. State one observation in this experiment. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (b) Merujuk kepada tindak balas yang berlaku terhadap larutan ferum(III) klorida, Referring to the reaction that occurs with iron(III) chloride solution, (i) Tulis persamaan setengah bagi ion ferum(III). Write half equation for iron(III) ions. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan bagi ferum. State the change in oxidation number of iron. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (iii) Huraikan bagaimana untuk mengesahkan kehadiran ion ferum(III). Describe how to confirm the present of iron(III) ions. …………………………..…………………………..…………………………..………………… …………………………..…………………………..…………………………..………………… …………………………..…………………………..…………………………..………………… …………………………..…………………………..…………………………..………………… Serbuk zink Zinc powder Larutan ferum(III) klorida Iron(III) chloride solution
  • 19. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 19 (c) Merujuk kepada tindak balas yang berlaku terhadap serbuk zink, Referring to the reaction that occurs with zinc powder, (i) Tulis persamaan setengah bagi zink. Write half equation for zinc. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan bagi zink. State the change in oxidation number of zinc. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (iii) Beri alasan anda mengapa di 2(c)(ii). Give your reason why in 2(c)(ii). …………………………..…………………………..…………………………..………………… (iv) Tulis persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas ini. Write the overall ionic equation for this reaction. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (d) Cadangkan satu bahan lain yang boleh menggantikan zink yang mana dapat menukarkan ion ferum(III) kepada ion ferum(II). Suggest another substance that can replace zinc which can change iron(III) ion to iron(II) ion. …………………………..…………………………..…………………………..………………… Exercise 7 : Tindak Balas Penyesaran Logam daripada Larutan Garamnya Displacement Reaction of Metal from Its Salt Solution 1 Rajah menunjukkan susunan radas bagi tindak balas penyesaran kuprum oleh zink. Diagram shows the apparatus set-up for the displacement reaction of copper by zinc. Larutan kuprum(II) nitrat Copper(II) nitrate solution Zink Zinc
  • 20. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 20 (a)(i) Nyatakan satu pemerhatian dalam eksperimen ini. State one observation in this experiment. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Merujuk kepada pemerhatian di 1(a)(i), nyatakan inferens bagi tindak balas ini. Referring to the observation in 1(a)(i), state the inference for this reaction. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (b)(i) Namakan agen pengoksidaan. Name the oxidising agent. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Beri alasan. Give a reason. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (c)(i) Namakan agen penurunan. Name the reducing agent. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Beri alasan. Give a reason. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (d) Tulis persamaan setengah bagi tindak balas yang berlaku pada ion kuprum(II). Write the half-equation for the reaction that occurs to copper(II) ions. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (e) Tulis persamaan setengah bagi tindak balas yang berlaku pada zink. Write the half-equation for the reaction that occurs to zinc. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (f) Tulis persamaan ion bagi tindak balas penyesaran ini. Write the ionic equation for this displacement reaction. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (g) Apakah yang berlaku pada ion kuprum(II)? Terangkan dari segi pemindahan elektron. What happens to copper(II) ions? Explain in terms of the transfer of electrons. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (h) Apakah yang berlaku pada zink? Terangkan dari segi pemindahan elektron. What happens to zinc? Explain in terms of the transfer of electrons. …………………………..…………………………..…………………………..…………………
  • 21. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 21 Exercise 8 : Tindak Balas Penyesaran Halogen daripada Larutan Halidanya Displacement Reaction of Halogen from Its Halide Solution 1 Rajah menunjukkan susunan radas bagi tindak balas penyesaran halogen. Diagram shows the apparatus set-up for the displacement reaction of halogen. (a)(i) Apakah fungsi 1,1,1-trikloroetana, CH3CCl3 dalam eksperimen ini? What is the function of 1,1,1-trichloroethane, CH3CCl3 in this experiment? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Nyatakan perubahan warna larutan 1,1,1-trikloroetana. State the colour change in the 1,1,1-trichloroethane. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (iii) Apakah inferens berdasarkan perubahan warna itu? What is the inference based on the change in colour? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (b)(i) Namakan agen pengoksidaan. Name the oxidising agent. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Apakah yang berlaku pada agen pengoksidaan? What happens to the oxidising agent? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (iii) Tulis persamaan setengah untuk menunjukkan proses yang berlaku. White the half-equation to show the process occurred. …………………………..…………………………..…………………………..………………… Larutan natrium iodida Sodium iodide solution 1,1,1-trikloroetana 1,1,1-trichloroethane Air bromin Bromine water
  • 22. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 22 (c)(i) Namakan agen penurunan. Name the reducing agent. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Apakah yang berlaku pada agen penurunan? What happens to the reducing agent? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (iii) Tulis persamaan setengah untuk menunjukkan proses yang berlaku. White the half-equation to show the process occurred. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (d) Tulis persamaan ion bagi tindak balas penyesaran halogen ini. Write the ionic equation for this displacement of halogen reaction. …………………………..…………………………..…………………………..………………… 1.2 Keupayaan Elektrod Piawai Standard Electrode Potential SHORT NOTE 1. Keupayaan elektrod ialah beza keupayaan yang terhasil apabila wujud keseimbangan antara kepingan logam M dan larutan akueus yang mengandungi ion logam Mn + dalam sel setengah. Electrode potential is the potential difference produced when an equilibrium is established between metal M and the aqueous solution containing metal Mn + ions in a half-cell. 2. Keupayaan elektrod piawai, E 0 bagi sel diukur pada keadaan piawai, iaitu: (a) Kepekatan ion di dalam larutan akueus 1.0 mol dm −3 . (b) Tekanan gas 1 atm atau 101 kPa. (c) Suhu 25 °C atau 298 K. (d) Platinum digunakan sebagai elektrod lengai apabila sel setengah bukan elektrod logam. The standard electrode potential, E 0 of the cell is measured at standard conditions, namely: (a) concentration of ions in aqueous solutions is 1.0 mol dm −3. (b) gas pressure of 1 atm or 101 kPa. (c) temperature at 25 °C or 298 K. (d) platinum is used as an inert electrode when a half-cell is not a metal electrode.
  • 23. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 23 Exercise 9 : Elektrod Hidrogen Piawai Standard Hydrogen Electrode 1 Rajah menunjukkan sel setengah elektrod hidrogen piawai. Diagram shows standard hydrogen electrode hal-cell. (a) Apakah fungsi platinum(IV) oksida dalam eksperimen ini? What is the function of platinum(IV) oxide in this experiment? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (b) Nyatakan satu pemerhatian dalam eksperimen ini. State one observation in this experiment. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (c)(i) Tulis persamaan sel setengah hidrogen. Write half equation of the hydrogen half-cell. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Tulis persamaan sel setengah hidrogen bagi keupayaan elektrod hidrogen piawai, E0 diberi nilai 0.00 V. Write half equation of the hydrogen half-cell for the standard hydrogen electrode potential, E0 is given the value of 0.00 V. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (iii) Huraikan bagaimana untuk mengesahkan gas yang dibebaskan. Describe how to confirm the gas released. …………………………..…………………………..…………………………..………………… …………………………..…………………………..…………………………..………………… …………………………..…………………………..…………………………..………………… Wayar platinum, Pt Platinum wire, Pt Gas hidrogen, H2 pada 1 atm Hydrogen gas, H2 at 1 atm Elektrod platinum, Pt dilapisi dengan platinum(IV) oksida, PtO2 Platinum electrode, Pt coated with platinum oxide, PtO2 Larutan asid mengandungi ion hidrogen, H+ 1.0 mol dm−3 Acid containing 1.0 mol dm−3 of hydrogen ion, H+
  • 24. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 24 Exercise 10 : Nilai Keupayaan Elektrod Piawai, E0 Standard Electrode Potential Value, E0 1 Rajah menunjukkan susunan radas untuk menentukan keupayaan elektrod piawai, E0 zink. Diagram shows apparatus set-up to determine standard electrode potential, E0 of zinc. (a) Apakah fungsi titian garam? What is the function of a salt bridge? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (b) Dalam tindak balas di atas, namakan In the above reaction, name the (i) Agen pengoksidaan : …………………………………. Oxidising agent (ii) Agen penurunan : …………………………………. Reducing agen (c) Tulis setengah persamaan di terminal negatif. Write half equation at the negative terminal. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (d) Tulis setengah persamaan di terminal positif. Write half equation at the positive terminal. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (e) Tulis persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas di atas. Write the overall ionic equation for the above reaction. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (f) Tulis persamaan sel bagi keupayaan elektrod piawai sel setengah zink. Write half equation of a standard electrode potential for zinc half-cell. …………………………..…………………………..…………………………..………………… Titian garam Salt bridge Larutan mengandungi ion zink, Zn2+ 1.0 mol dm−3 Solution containing 1.0 mol dm−3 of zinc ion, Zn2+ Gas hidrogen, H2 1 atm Hydrogen gas, H2 1 atm Larutan asid mengandungi ion hidrogen, H+ 1.0 mol dm−3 Solution containing 1.0 mol dm−3 of hydrogen ion, H+ Elektrod zink, Zn Zinc electrode, Zn Elektrod platinum, Pt Platinum electrode, Pt
  • 25. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 25 Exercise 11 : Agen Pengoksidaan dan Agen Penurunan Berdasarkan Nilai Keupayaan Elektrod Piawai Oxidising Agents and Reducing Agents Based on the Value of Standard Electrode Potential 1 Rajah 1(a) menunjukkan dawai kuprum dimasukkan ke dalam larutan argentum nitrat dan Rajah 1(b) menunjukkan dawai kuprum dimasukkan ke dalam larutan magnesium nitrat. Diagram 1(a) shows copper wire into silver nitrat solution and Diagram 1(b) shows copper wire into magnesium nitrat solution. (a) Berdasarkan Rajah 1(a), Based on Diagram 1(a), (i) Apakah pemerhatian yang dapat diperoleh? What is observation can be obtained? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Beri alasan anda di 1(a)(i). Give your reason in 1(a)(i). …………………………..…………………………..…………………………..………………… (b)(i) Adakah tindak balas ini berlaku? Does this reaction occur? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Beri alasan. Give a reason. …………………………..…………………………..…………………………..………………… Rajah 1(a) Diagram 1(a) Rajah 1(b) Diagram 1(b)
  • 26. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 26 (c) Dalam tindak balas di atas, namakan In the above reaction, name the (i) agen pengoksidaan : …………………………………. oxidising agent (ii) agen penurunan : …………………………………. reducing agen (d) Tulis persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas di atas. Write the overall ionic equation for the above reaction. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (e) Senarai nilai keupayaan elektrod piawai: List of standard electrode potential values: Tindak balas sel setengah Half-cell equations E0 / V (298 K) Cu2+ (aq) + 2e− ⇌ Cu(s) +0.34 2H+ (aq) + 2e− ⇌ H2(g) 0.00 Ag+ (aq) + e− ⇌ Ag(s) +0.80 Susunkan atom atau ion dalam tertib menaik kekuatan agen pengoksidaan. Arrange the atoms or ions in an ascending order of the strength of oxidising agents. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (f) Berdasarkan Rajah 1(b), Based on Diagram 1(b), (i) Adakah tindak balas ini berlaku? Does this reaction occur? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Beri alasan. Give a reason. …………………………..…………………………..…………………………..…………………
  • 27. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 27 1.3 Sel Kimia Voltaic Cell Exercise 12 : Tindak Balas Redoks dalam Sel Kimia Redox Reaction in a Voltaic Cell 1(a) Lukis rajah berlabel susunan radas bagi sel kimia ringkas. Draw a labelled diagram of the apparatus set-up for a simple chemical cell. SHORT NOTE 1. Apakah sel kimia ringkas? What is a simple chemical cell?  Dua kepingan logam berlainan jenis yang dicelup ke dalam elektrolit dan disambung dengan wayar penyambung. Two different metal plates are dipped into an electrolyte and connected with connecting wires.  Dikenali juga sebagai sel voltan atau sel galvani. Also known as voltaic cell or galvanic cell.  Menukarkan tenaga kimia kepada tenaga elektrik. Converts chemical energy to electrical energy.  Tindak balas redoks yang berlaku dalam sel menyebabkan pengaliran elektron. Beza keupayaan yang dikesan pada voltmeter menunjukkan arus elektrik terhasil. A redox reaction occurs in the cell that causes the flow of electrons. The potential difference detected by the voltmeter indicates the presence of electrical current. Voltan sel, E0 sel dapat ditentukan menggunakan rumus berikut: E0 sel= E0 (terminal positif) – E0 (terminal negatif) E0 sel= E0 (katod) – E0 (anod) The cell voltage, E0 cell can be determined by using the following formula: E0 cell = E0 (positive terminal) – E0 (negative terminal) E0 cell=E0 (cathode)– E0 (anode) Jalur zink, pita magnesium, voltmeter, wayar penyambung, bikar, asid sulfurik Zinc strip, magnesium ribbon, voltmeter, connecting wire, beaker, sulphuric acid Susunan radas : Apparatus set-up
  • 28. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 28 (b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi sel kimia ringkas. Complete the information below for a simple voltaic cell. Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Terminal positif Positive terminal Terminal negatif Negative terminal Elektrod Electrode Sebab Reason Persamaan setengah Half-equation Pemerhatian Observation Persamaan keseluruhan Overall equation 2(a) Lukis rajah berlabel susunan radas bagi sel Daniell. Draw a labelled diagram of the apparatus set-up for Damiell cell. Kuprum, magnesium, voltmeter, wayar penyambung, bikar, titian garam, larutan kuprum(II) nitrat, larutan magnesium nitrat Copper, magnesium, voltmeter, connecting wire, beaker, salt bridge, copper(II) nitrate solution, magnesium nitrate solution Susunan radas : Apparatus set-up
  • 29. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 29 (b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi sel Daniell. Complete the information below for Damiell cell. Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Terminal positif Positive terminal Terminal negatif Negative terminal Elektrod Electrode Sebab Reason Persamaan setengah Half-equation Pemerhatian Observation Persamaan keseluruhan Overall equation 3 Lengkapkan jadual berikut. Complete the following table. (a) Asid hidroklorik dengan jalur zink dan jalur kuprum Hydrochloric acid with zinc strip and copper strip Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Terminal positif Positive terminal Terminal negatif Negative terminal Elektrod Electrode Sebab Reason Persamaan setengah Half-equation Pemerhatian Observation Persamaan keseluruhan Overall equation
  • 30. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 30 (b) Larutan kuprum(II) sulfat dengan jalur zink dan jalur kuprum Copper(II) sulphate solution with zinc strip and copper strip Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Terminal positif Positive terminal Terminal negatif Negative terminal Elektrod Electrode Sebab Reason Persamaan setengah Half-equation Pemerhatian Observation Persamaan keseluruhan Overall equation (c) Natrium klorida akueus dengan jalur magnesium dan jalur kuprum Aqueous sodium chloride with magnesium strip and copper strip Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Terminal positif Positive terminal Terminal negatif Negative terminal Elektrod Electrode Sebab Reason Persamaan setengah Half-equation Pemerhatian Observation Persamaan keseluruhan Overall equation
  • 31. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 31 (d) Larutan kuprum(II) sulfat akueus dengan jalur stanum dan jalur kuprum Copper(II) sulphate solution with stanum strip and copper strip Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Terminal positif Positive terminal Terminal negatif Negative terminal Elektrod Electrode Sebab Reason Persamaan setengah Half-equation Pemerhatian Observation Persamaan keseluruhan Overall equation (e) Larutan argentum nitrat dengan kepingan magnesium dan kepingan argentum Silver nitrate solution with magnesium plate and silver plate Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Terminal positif Positive terminal Terminal negatif Negative terminal Elektrod Electrode Sebab Reason Persamaan setengah Half-equation Pemerhatian Observation Persamaan keseluruhan Overall equation
  • 32. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 32 (f) Larutan zink nitrat dengan kepingan magnesium dan kepingan zink Zinc nitrate solution with magnesium plate and zinc plate Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Terminal positif Positive terminal Terminal negatif Negative terminal Elektrod Electrode Sebab Reason Persamaan setengah Half-equation Pemerhatian Observation Persamaan keseluruhan Overall equation (g) Larutan zink sulfat dengan kepingan aluminium dan kepingan zink Zinc sulfat solution with aluminium plate and zinc plate Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Terminal positif Positive terminal Terminal negatif Negative terminal Elektrod Electrode Sebab Reason Persamaan setengah Half-equation Pemerhatian Observation Persamaan keseluruhan Overall equation
  • 33. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 33 4 Rajah menunjukkan tindak balas yang berlaku dalam suatu sel kimia menggunakan pita magnesium dan kepingan kuprum sebagai elektrod. Diagram shows the reaction occurred in a chemical cell using magnesium ribbon and copper plate as electrodes. (a) Nyatakan perubahan tenaga dalam sel kimia di atas. State the energy change in the chemical cell above. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (b) Nyatakan semua ion yang hadir dalam larutan kuprum(II) klorida. State all the ions present in the copper(II) chloride solution. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (c) Elektrod magnesium bertindak sebagai terminal negatif. Magnesium electrode acts as negative terminal. (i) Apakah itu terminal negatif? What is negative terminal? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Nyatakan pemerhatian pada terminal negatif. State the observation at negative terminal. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (iii) Tulis setengah persamaan pada terminal negatif. Write the half equation at negative terminal. …………………………..…………………………..…………………………..………………… Kepingan kuprum Copper plate Larutan kuprum(II) klorida Copper(II) chloride solution Pita magnesium Magnesium ribbon
  • 34. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 34 (d) Elektrod kuprum bertindak sebagai terminal positif. Copper electrode acts as positive terminal. (i) Nyatakan pemerhatian pada terminal positif. State the observation at positive terminal. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Tulis setengah persamaan pada terminal positif. Write the half equation at positive terminal. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (e) Senarai nilai keupayaan elektrod piawai: List of standard electrode potential values: Tindak balas sel setengah Half-cell equations E0 / V (298 K) Mg2+ (aq) + 2e− ⇌ Mg(s) -2.38 2H+ (aq) + 2e− ⇌ H2(g) 0.00 Cu2+ (aq) + 2e− ⇌ Cu(s) +0.34 Hitung voltan bagi sel, E0 sel. Calculate the voltage of cell, E0 cell. 5 Rajah menunjukkan susunan alat radas sel voltan yang digunakan untuk membantu mereka lebih memahami proses yang terlibat. Diagram shows an apparatus set-up of a voltaic cell that had been used to help them to understand more about the process involved. SBP 15’ Bikar A Beaker A Bikar B Beaker B Kuprum Copper 1.0 mol dm-3 larutan kuprum(II) nitrat 1.0 mol dm-3 of copper(II) nitrate solution 1.0 mol dm-3 larutan magnesium nitrat 1.0 mol dm-3 of magnesium nitrate solution Magnesium Magnesium Titian garam Salt bridge
  • 35. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 35 (a) Nyatakan semua ion yang hadir dalam Bikar A. State all ions present in Beaker A. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (b) Asid sulfurik cair telah digunakan sebagai titian garam dalam sel tersebut. Cadangkan bahan kimia lain yang boleh menggantikan asid sulfurik. Dilute sulphuric acid is used as a salt bridge in the cell. Suggest another chemical substance that can replace sulphuric acid. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (c)(i) Merujuk kepada bikar B, nyatakan proses yang berlaku di elektrod kuprum. Referring to beaker B, state the process that occurs at copper electrode. (ii) Jelaskan jawapan anda di 5(c)(i) berdasarkan perubahan nombor pengoksidaan. Explain your answer in 5(c)(i) based on the change in oxidation number. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (d) Tuliskan persamaan setengah bagi tindak balas yang berlaku pada kedua-dua terminal. Write the half-equations for the reaction occurred at both terminals. Terminal negatif : ……………………………………………………….................. Negative terminal Terminal positif : ……………………………………………………….................... Positive terminal (e) Ahmad dan Ali ingin menyiasat beza keupayaan sepasang logam. Mereka menggunakan bahan dan radas yang sama seperti dalam Rajah. Bacaan voltmeter dalam penyiasatan itu ialah 2.7 V. Ahmad and Ali want to investigate the potential differences of a pair of metals. They are using the same materials and apparatus as in Diagram. The voltmeter reading of the investigation is 2.7 V. Ramalkan beza upaya jika Ahmad menggantikan elektrod kuprum dengan elektrod argentum. Predict the potential difference if Ahmad replace the copper electrode with silver electrode. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (f) Magnesium dan larutan magnesium nitrat dalam Rajah digantikan dengan argentum dan larutan argentum nitrat. Magnesium and magnesium nitrate solution in Diagram are replaced with silver and silver nitrate solution. (i) Nyatakan arah pengaliran elektron dalam sel tersebut. State the flow of electron in the cell. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Tulis persamaan ion bagi tindak balas yang berlaku dalam sel di 5(f)(i). Write the ionic equation for the reaction occurs in the cell in 5(f)(i). …………………………..…………………………..…………………………..…………………
  • 36. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 36 (iii) Tuliskan notasi sel bagi sel kimia itu. Write the cell notations for the voltaic cells. …………………………..…………………………..…………………………..………………… 6 Rajah menunjukkan susunan radas bagi suatu sel voltan X. Diagram shows the apparatus set-up of a voltaic cell X. (a) Apakah fungsi padu berliang? What is the function of porous pot? …………………………..…………………………..…………………………..………………… (b)(i) Nyatakan terminal negatif bagi sel voltan. State the negative terminal of the voltaic cell. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Terangkan jawapan anda. Explain your answer. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (c) Namakan jenis tindak balas yang berlaku di elektrod kuprum. Name the type of reaction that occurred at copper electrode. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (d) Dalam tindak balas di atas, namakan In the above reaction, name the agen pengoksidaan : …………………………………. oxidising agent agen penurunan : …………………………………. reducing agen Kuprum Copper 1.0 mol dm-3 larutan kuprum(II) sulfat 1.0 mol dm-3 of copper(II) sulphate solution Zink Zinc Pasu berliang Porous pot 1.0 mol dm-3 larutan zink sulfat 1.0 mol dm-3 of zinc sulphate solution
  • 37. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 37 (e)(i) Tulis persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas di atas. Write the overall ionic equation for the above reaction. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (ii) Tuliskan notasi sel bagi sel kimia itu. Write the cell notations for the voltaic cells. …………………………..…………………………..…………………………..………………… (f) Senarai nilai keupayaan elektrod piawai: List of standard electrode potential values: Tindak balas sel setengah Half-cell equations E0 / V (298 K) Zn2+ (aq) + 2e− ⇌ Zn(s) -0.76 2H+ (aq) + 2e− ⇌ H2(g) 0.00 Cu2+ (aq) + 2e− ⇌ Cu(s) +0.34 Hitung voltan bagi sel, E0 sel. Calculate the voltage of cell, E0 cell.
  • 38. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 38 1.4 Sel Elektrolisis Electrolytic Cell Exercise 13 : Elektrolisis Electrolysis 1(a) Rajah di bawah menunjukkan susunan radas untuk menguji kekonduksian elektrik bagi suatu bahan. Namakan semua bahan dan radas tersebut. The diagram below shows the apparatus set-up to test the electrical conductivity of a chemical substance. Name all the materials and the apparatus. (i) : …………..………….. (ii) : …………..………….. (iii) : …………..………….. (iv) : …………..………….. (v) : …………..………….. (vi) : …………..………….. SHORT NOTE 1. Elektrolit ialah bahan yang dapat mengalirkan arus elektrik dalam keadaan lebur atau larutan akueus dan mengalami perubahan kimia. Electrolytes are substances that can conduct electricity in either the molten state or aqueous solution and undergo chemical changes. 2. Bukan elektrolit ialah bahan yang tidak mengalirkan arus elektrik dalam semua keadaan. Non-electrolytes are substances that cannot conduct electricity in all states. Bahan Substance s Elektrolit Electrolytes Bukan Elektrolit Non-Electrolytes Sebatian Ion Ionic Compound Asid dan Alkali Acid and Alkali Pepejal Solid  Tidak mengkonduksi elektrik. Cannot conduct electricity.  Ion dalam struktur kekisi ion adalah tidak bebas bergerak. Ions in ionic lattice structure cannot move freely. Leburan atau Larutan Akueus Molten or Aqueous Solution  Mengkonduksi elektrik. Can conduct electricity.  Terdapat ion-ion yang bebas bergerak. Presence of free moving ions. Sebatian Kovalen Covalent Compound  Tidak mengkonduksi elektrik. Cannot conduct electricity.  Wujud sebagai molekul. Exist as molecules  Tidak ada ion-ion yang bebas bergerak. No free moving ions Tanpa Kehadiran Air Absence of Water  Tidak mengkonduksi elektrik. Cannot conduct electricity.  Tidak ada ion-ion yang bebas bergerak. No free moving ions. Dengan Kehadiran Air Presence of Water  Asid dan alkali mengion dalam air. Acid and alkali ionise in water.  Mengkonduksi elektrik. Conduct electricity.  Terdapat ion-ion yang bebas bergerak. Presence of free moving ions. (i) (ii) (iii) (iv) (vi) (v)
  • 39. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 39 (b) Lukiskan susunan zarah bagi dua keadaan ion-ion yang hadir di dalam plumbum(II) klorida berikut. Draw the two states of arrangement of particles for ions present in the following lead(II) chloride. (i) (ii) Leburan plumbum(II) klorida Molten lead(II) chloride Pepejal plumbum(II) klorida Lead(II) chloride solid (c) Kenal pasti bahan berikut kepada elektrolit dan bukan elektrolit. Identify the following list of substances into electrolyte and non-electrolyte. Bahan Substances Elektrolit atau Bukan elektrolit Electrolyte or Non-electrolyte Larutan ammonia Ammonia solution Leburan plumbum(II) bromida Molten lead(II) bromide Asid hidroklorik Hydrochloric acid Larutan glukosa Glucose solution Leburan natrium klorida Sodium chloride solution Leburan naftalena Molten naphthalene Asid etanoik glasial Glacial ethanoic acid Tetraklorometana Tetrachloromethane Leburan zink oksida Molten zinc oxide Asid metanoik Methanoic acid Hablur kuprum(II) sulfat Copper(II) sulphate crystal Logam magnesium Magnesium metal Larutan argentum nitrat Silver nitrate solution Logam sulfur Sulphur metal Larutan natrium hidroksida pekat Concentrated sodium hydroxide solution Larutan benzena Benzena solution
  • 40. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 40 (d) Kenal pasti bahan berikut yang wujud sebagai ion-ion bergerak bebas dan neutral. Identify the following list of substances as its exists as freely moving ions or neutral. Bahan Substances Ion-ion bergerak bebas atau neutral Freely moving ions or neutral Leburan zink oksida Molten zinc oxide Asid metanoik Methanoic acid Hablur kuprum(II) sulfat Copper(II) sulphate crystal Logam magnesium Magnesium metal Larutan argentum nitrat Silver nitrate solution Logam sulfur Sulphur metal Larutan natrium hidroksida pekat Concentrated sodium hydroxide solution Larutan benzena Benzena solution Leburan asetamida Molten acetamide Exercise 14 : Elektrolisis Sebatian Lebur Electrolysis of Molten Compounds 1 Apakah yang dimaksudkan dengan elektrolisis? What is electrolysis? …………………………..…………………………..…………………………..………………… 2(a) Lukis rajah berlabel susunan radas bagi proses elektrolisis leburan plumbum(II) bromida. Draw a labelled diagram of the apparatus set-up for the electrolysis process of molten lead(II) bromide. Mangkuk pijar, elektrod-elektrod karbon, wayar penyambung, ammeter, bateri, tungku kaki tiga, segi tiga tanah liat dan penunu Bunsen Crucible, carbon electrodes, connecting wire, ammeter, battery, tripod stand, clay triangle and Bunsen burner Susunan radas : Apparatus set-up
  • 41. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 41 (b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi proses elektrolisis leburan plumbum(II) bromida. Complete the information below for the electrolysis process of molten lead(II) bromide. Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation 3 Lengkapkan jadual berikut. Complete the following table. (a) Leburan aluminium oksida Molten aluminium oxide Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation
  • 42. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 42 (b) Leburan natrium klorida Molten sodium chloride Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation (c) Leburan kuprum(II) oksida Molten copper(II) oxide Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation
  • 43. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 43 (d) Leburan kalium klorida Molten potassium chloride Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation Exercise 15 : Faktor yang Mempengaruhi Hasil Elektrolisis Larutan Akueus Factors that Affect the Electrolysis of an Aqueous Solution 1(a) Lukis rajah berlabel bagi susunan radas untuk mengumpulkan gas dalam proses elektrolisis. Draw a labelled diagram of the apparatus set-up to collect gas in the electrolysis process. Susunan radas : Apparatus set-up Asid hidroklorik 0.1 mol dm-3 0.1 mol dm-3 hydrochloric acid
  • 44. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 44 (b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi proses elektrolisis asid hidroklorik. Complete the information below for the electrolysis process of hydrochloric acid. Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation 2 Lengkapkan jadual berikut. Complete the following table. (a) Larutan kuprum(II) sulfat dengan elektrod karbon Copper(II) sulphate solution with carbon electrode Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation Faktor yang mempengaruhi hasil elektrolisis Factor that affects the electrolysis products
  • 45. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 45 (b) Larutan kuprum(II) sulfat dengan elektrod kuprum Copper(II) sulphate solution with copper electrode Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation Faktor yang mempengaruhi hasil elektrolisis Factor that affects the electrolysis products (c) Larutan argentum nitrat dengan elektrod karbon Silver nitrate solution with carbon electrode Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation Faktor yang mempengaruhi hasil elektrolisis Factor that affects the electrolysis products
  • 46. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 46 (d) Larutan argentum nitrat dengan elektrod argentum Silver nitrate solution with silver electrode Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation Faktor yang mempengaruhi hasil elektrolisis Factor that affects the electrolysis products (e) Larutan natrium klorida cair dengan elektrod karbon Dilute sodium chloride solution with carbon electrode Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation Faktor yang mempengaruhi hasil elektrolisis Factor that affects the electrolysis products
  • 47. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 47 (f) Larutan natrium klorida pekat dengan elektrod karbon Concentrated sodium chloride solution with carbon electrode Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation Faktor yang mempengaruhi hasil elektrolisis Factor that affects the electrolysis products Exercise 16 : Membandingkan Sel Kimia dan Sel Elektrolisis Comparison Between Voltaic Cell and Electrolytic Cell Bandingkan dan bezakan sel kimia dan sel elektrolisis di bawah. Compare and contrast between voltaic and electrolytic cells below. Zink Zinc Kuprum Copper Larutan kuprum(II) sulfat Copper(II) sulphate solution anod anode katod cathode Sel kimia Chemical cell anod anode katod cathode Larutan kuprum(II) sulfat Copper(II) sulphate solution Kuprum Copper Sel elektrolisis Electrolytic cell
  • 48. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 48 Exercise 17 : Penyaduran dan Penulenan Logam Electroplating and Purification of Metals 1 Apakah yang dimaksudkan dengan penyaduran logam? What is meant by electroplating metal? …………………………..…………………………..…………………………..………………… 2(a) Lukis rajah berlabel bagi susunan radas untuk penyaduran sudu besi dengan logam kuprum. Draw a labelled diagram of the apparatus set-up to the electroplating of an iron spoon with copper metal. (b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi penyaduran kunci besi dengan logam kuprum Complete the information below for the electroplating of iron key with copper metal. Elektrolit Electrolyte Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation Bikar, elektrod kuprum, kunci besi, larutan kuprum(II) nitrat, wayar penyambung, ammeter dan bateri Beaker, copper electrode, iron key, copper(II) nitrate solution, connecting wire, ammeter and battery Susunan radas : Apparatus set-up
  • 49. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 49 3 Apakah yang dimaksudkan dengan penulenan logam? What is meant by purification of metal? …………………………..…………………………..…………………………..………………… 4(a) Lukis rajah berlabel bagi susunan radas untuk penulenan logam kuprum. Draw a labelled diagram of the apparatus set-up to the purification of copper metal. (b) Lengkapkan maklumat di bawah bagi penulenan logam kuprum. Complete the information below for the purification of copper metal. Elektrolit Electrolyte Ion yang hadir Ions present Ion yang bergerak ke Ion that moves to Anod Anode Katod Cathode Persamaan setengah Half-equation Hasil elektrolisis Product of electrolysis Pemerhatian Observation Bikar, elektrod kuprum tulen, elektrod kuprum tak tulen, larutan kuprum(II) nitrat, wayar penyambung, ammeter dan bateri Beaker, pure copper electrode, impure copper electrode, copper(II) nitrate solution, connecting wire, ammeter and battery Susunan radas : Apparatus set-up
  • 50. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 50 1.5 Pengekstrakan Logam daripada Bijihnya Extraction of Metal from Its Ore SHORT NOTE 1. Logam biasanya wujud sebagai sebatian atau bercampur dengan bahan lain seperti batu dan tanah. Sebatian yang mengandungi logam juga dikenali sebagai bijih atau mineral dan wujud sebagai logam oksida, logam sulfida atau logam karbonat. Metals usually exist as compounds or mixed with other substances, such as rocks and dirt. Compounds containing metals are also known as ore or mineral and exist as metal oxides, metal sulphides or metal carbonate. 2. Logam tidak reaktif seperti emas dan perak tidak perlu diekstrak kerana wujud sebagai logam unsur. Logam reaktif seperti ferum dan aluminium memerlukan cara yang tertentu bagi pengekstrakan logam daripada bijih masing- masing. Non reactive metals such as gold and silver do not need to be extracted because they exist as metal elements. Reactive metals like iron and aluminium require a particular way to be extracted from their respective ores. 3. Cara pengekstrakan logam reaktif adalah berdasarkan kedudukan logam dalam siri kereaktifan logam. Dua cara yang biasa digunakan untuk mengekstrak logam daripada bijih masing-masing ialah The methods for extracting reactive metals are based on the position of the metal in the reactivity series of metal. Two of the most common ways to extract metals from their respective ores are:  Elektrolisis : Bagi logam yang lebih reaktif daripada karbon Electrolysis : For metals that are more reactive than carbon  Penurunan oleh karbon : Bagi logam yang kurang reaktif daripada karbon Reduction by carbon : For metals that are less reactive than carbon K Logam sangat reaktif. Cara terbaik untuk mengekstrak logam daripada bijihnya adalah secara elektrolisis. Very reactive metals. The best way to extract the metal from its ore is by electrolysis. Na Mg Al C Logam sederhana reaktif. Cara terbaik untuk mengekstrak logam daripada bijihnya adalah penurunan oleh karbon. Moderately reactive metals. The best way to extract the metal from its ore is reduction by carbon. Zn Fe Sn Pb Cu Logam kurang reaktif. Logam diekstrak daripada bijih secara pemanasan langsung di udara. Less reactive metal. Metal is extracted from its ore by direct heating in air. Hg Ag Logam tidak reaktif. Wujud dalam bentuk unsur. Unreactive metal. Exists as an element. Au Siri kereaktifan logam Reactivity series of metal Semakin Reaktif More Reactive
  • 51. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 51 Exercise 18 : Pengekstrakan Logam daripada Bijihnya Melalui Proses Elektrolisis Extraction Using a More Reactive Metal Rajah menunjukkan proses pengekstrakan aluminium daripada aluminium oksida menggunakan elektrolisis. Diagram shows extraction of aluminium from molten aluminium oxide by electrolysis. (a) Nyatakan semua ion yang hadir dalam leburan aluminium oksida. State all the ions present in the molten aluminium oxide. ……………………………………………………………………………………………… (b) Elektrod ion aluminium bertindak sebagai katod. Aluminium ion electrode acts as cathode. (i) Nyatakan pemerhatian pada katod. State the observation at cathode. ……………………………………………………………………………………………… (ii) Tulis setengah persamaan pada katod. Write the half equation at cathode. ……………………………………………………………………………………………… (c) Elektrod ion oksida bertindak sebagai anod. Oxide ion electrode acts as anode. (i) Tulis setengah persamaan pada anod. Write the half equation at anode. ……………………………………………………………………………………………… (ii) Nyatakan pemerhatian pada anod. State the observation at anode. ……………………………………………………………………………………………… (iii) Berdasarkan pemerhatian di (c)(ii), beri alasan anda. Based on observation in (c)(ii), give your reason. ……………………………………………………………………………………………… Anod daripada karbon Carbon anode Lapisan keluli Steel layer Katod daripada karbon Carbon cathode Campuran leburan Al2O3 dan Na3AlF6 Mixture of molten Al2O3 and Na3AlF6 Leburan aluminium dikeluarkan Molten aluminium flows out
  • 52. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 52 Exercise 19 : Pengekstrakan Logam daripada Bijihnya Melalui Proses Penurunan oleh Karbon Extraction of Metal from Its Ore Through the Process of Carbon Reduction Rajah menunjukkan sebuah relau bagas. Diagram shows a blast furnace. Lengkapkan jadual di bawah. Complete the table below. Tindak balas Reaction Penerangan Explanation Zon 1 Arang kok, C bertindak balas dengan oksigen, O2 daripada udara panas untuk menghasilkan karbon dioksida, CO2. Zone 1 Coke, C reacts with oxygen, O2 from the hot air to form carbon dioxide, CO2. Persamaan kimia yang terlibat: Chemical equation involved: Tindak balas ini ialah …………………………… dan merupakan tindak balas …………………… yang menjadikan suhu relau bagas mencecah …………… °C. This is a …………………………. and the reaction of ……………………. that makes the temperature of the blast furnace reach ……………… °C. Zon 2 Karbon dioksida, CO2 yang terhasil bertindak balas dengan arang kok yang masih berbaki. Zone 2 The produced carbon dioxide, CO2 reacts with the remaining coal. Persamaan kimia yang terlibat: Chemical equation involved: Karbon monoksida, CO merupakan agen ……………… untuk tindak balas berikutnya. Tindak balas ini merupakan tindak balas ……………………. dan menurunkan suhu pada Zon 2. Carbon monoxide, CO is the ……………….. agent for the subsequent reaction. This is …………………… reaction that lowers the temperature in Zone 2. Bijih besi, arang kok dan kalsium karbonat Iron ore, coke and calcium carbonate Gas buangan Waste gas Gas buangan Waste gas Udara panas Hot air Udara panas Hot air Sanga Slag Leburan besi Molten iron (a) (b)
  • 53. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 53 Zon 3 Arang kok, C dan karbon monoksida, CO berfungsi sebagai agen penurunan dan menurunkan ferum(III) oksida, Fe2O3 atau bijih besi kepada leburan besi. Zone 3 Coke, C and carbon monoxide, CO function as reducing agents and reduce iron(III) oxide, Fe2O3 or iron ore to molten iron. Persamaan kimia yang terlibat: Chemical equation involved: Ferum(III) oksida, Fe2O3 diturunkan oleh ……………………... Enapan besi terbentuk di dasar relau bagas. Iron(III) oxide, Fe2O3 is reduced by ……………………… Iron deposits are formed at the bottom of the blast furnace. Pada suhu yang tinggi, kalsium karbonat, CaCO3 terurai untuk membentuk kalsium oksida, CaO (kapur tohor) dan karbon dioksida, CO2. Persamaan kimia yang terlibat: Bendasing dalam bijih besi seperti silikon(IV) oksida, SiO2 bertindak balas dengan kalsium oksida, CaO untuk membentuk sanga atau kalsium silikat, CaSiO3. Persamaan kimia yang terlibat: At high temperature, calcium carbonate, CaCO3 decomposes to form calcium oxide, CaO (quicklime) and carbon dioxide, CO2. Chemical equation involved: Impurities in the iron ore like silicon(IV) oxide, SiO2 react with calcium oxide to form slag or calcium silicate, CaSiO3. Chemical equation involved: Kalsium oksida, CaO bersifat ……………. dan dapat meneutralkan silikon(IV) oksida, SiO2 yang bersifat …………... Tindak balas ini penting untuk …………………………………………………….. Perbezaan ketumpatan menyebabkan sanga berada di lapisan atas leburan besi dan memudahkan proses pengasingan. Calcium oxide, CaO is a ………….. and can neutralise the ……………. silicone(IV) oxide, SiO2. This reaction is important ……………………………………………………….. The difference in density causes the slag to be at the top layer of the molten iron, which makes the separation process easier. (c)
  • 54. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 54 Exercise 20 : Pengekstrakan Menggunakan Logam yang Lebih Reaktif Extraction Using a More Reactive Metal Persamaan tindak balas termit ini adalah seperti yang berikut: The following is the equation for the thermite reaction: Fe2O3(p) + 2Al(p) → Al2O3(p) + 2Fe(ce) (a) Tafsirkan persamaan kimia ini dari segi kualitatif. Interpret the chemical equation in qualitative terms. ……………………………………………………………………………………………… (b) Tulis persamaan ion yang terlibat. Write the ionic equation involved. ……………………………………………………………………………………………… (c) 5.4 g serbuk aluminium dipanaskan bersama-sama dengan serbuk ferum(III) oksida. Apakah jisim leburan besi? [Jisim atom relatif : O = 16, Al = 27, Fe = 56] 5.4 g of aluminium powder is heated together with iron(III) oxide powder. What is the mass of molten iron? [Relative atomic mass: O = 16, Al = 27, Fe = 56] (d) Terangkan sebab aluminium digunakan dalam tindak balas ini. Explain why aluminium is used in this reaction. ……………………………………………………………………………………………… (e)(i) Dalam eksperimen lain, namakan logam yang dapat digunakan untuk mengekstrak kuprum daripada kuprum(II) oksida. In another experiment, name the metal that can be used to extract copper from copper(II) oxide. ………………………………………………………………………………………………... (ii) Tulis persamaan kimia yang terlibat. Write a chemical equation involved. ………………………………………………………………………………………………...
  • 55. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 55 1.6 Pengaratan Rusting SHORT NOTE 1. Pengaratan besi ialah proses kimia yang berlaku apabila besi yang terdedah kepada oksigen dan air mengalami tindak balas redoks. Rusting of iron is a chemical process that occurs when iron is exposed to oxygen and water, and undergoes a redox reaction. 2. Pengaratan besi ialah kakisan logam yang berlaku pada besi. Rusting of iron is a metal corrosion that occurs to iron. 3. Kakisan logam ialah tindak balas redoks, iaitu logam dioksidakan secara spontan apabila atom logam membebaskan elektron membentuk ion logam. Corrosion of metal is a redox reaction where the metal is oxidised spontaneously when the metal atoms release electrons to form metal ions. Pengaratan Besi Sebagai Tindak Balas Redoks Iron Rusting as a Redox Reaction Mekanisme pengaratan besi Mechanism of rusting Cara Pencegahan Pengaratan Besi 1. Penggunaan Permukaan Perlindungan Kaedah ini menghalang besi daripada bersentuh dengan air dan oksigen.  Cat, gris dan lapisan plastik  Menggunakan logam lain 2. Perlindungan Logam Korban Besi disambung pada logam yang lebih elektropositif seperti magnesium dan zink. 3. Pengaloian Dalam keluli nirkarat, besi dialoikan dengan karbon, kromium dan nikel. Ways to Prevent Rusting 1. Use of Protective Surface Thismethod prevents iron from coming into contact with water and oxygen.  Paint, grease and plastic wrappings  Using other metals 2. Sacrificial Protection Iron is attached to a more electropositive metal, such as magnesium and zinc. 3. Alloying In stainless steel, iron is alloyed with carbon, chromium and nickel.
  • 56. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 56 Exercise 21 : Pengaratan Besi dan Cara Pencegahan Pengaratan Besi Rusting and Ways to Prevent Rusting Rajah menunjukkan mekanisme pengaratan besi. Diagram shows mechanism of rusting. (a) Nyatakan syarat bagaimana pengaratan besi berlaku. State the conditions under which the rusting of iron occurs. ……………………………………………………………………………………………………. (b) Berdasarkan rajah mekanisme pengaratan besi, huraikan secara ringkas bagaimana pengaratan besi berlaku. Based on diagram of mechanism of rusting, describe briefly how iron rusting occurs. ……………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………. (c) Nyatakan cara untuk menghalang pengaratan besi berlaku. State ways to prevent rusting of iron. ……………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………….
  • 57. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 57 Chapter 1 Review 1 Apakah nombor pengoksidaan X dalam ion X2O8 2- ? What is the oxidation number of X in X2O8 2- ? A -2 B +2 C +7 D +8 2 Antara yang berikut, yang manakah berlaku kepada suatu bahan yang mengalami tindak balas penurunan? Which of the following happens to a substance that undergoes a reduction reaction? A Kehilangan hidrogen Loses of hydrogen B Kehilangan elektron Loses of electron C Menerima oksigen Gains of oxygen D Menerima elektron Gains of electron 3 Bahan yang manakah bertindak sebagai agen pengoksidaan? Which of the following substance acts as oxidising agents? A Air klorin Chlorine water B Larutan natrium sulfat Sodium sulphate solution C Serbuk magnesium Magnesium powder D Larutan kalium bromida Potassium bromine solution 4 Antara logam berikut, yang manakah diekstrak dari bijihnya melalui tindak balas penurunan oleh karbon? which of the following metals is extracted from its ore through reduction reaction by carbon? A Plumbum Lead B Natrium Sodium C Merkuri Mercury D Argentum Silver 5 Rajah 1 menunjukkan susunan radas suatu eksperimen untuk mengkaji pertukaran ion ferum(II), Fe2+ kepada ion ferum(III), Fe3+ . Diagram 1 shows an apparatus set-up of an experiment to study the conversion of iron(II) ion, Fe2+ to iron(III) ion, Fe3+ . Rajah 1 Diagram 1 Bahan manakah yang boleh digunakan sebagai bahan X? Which substance can be used as substance X? A Larutan kalium iodida, KI Potassium chloride, KI solution B Air klorin, Cl2 Chlorine water, Cl2 C Larutan kalium nitrat, KNO3 Potassium nitrate, KNO3 solution D Larutan natrium klorida, NaCl Sodium chloride, NaCl solution Paper 1 Questions
  • 58. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 58 6 Nilai keupayaan elektrod piawai, E0 bagi tindak balas sel setengah diberikan seperti di bawah. The standard electrode potential, E0 for half-cell equations are given below. Zn2+(ak/aq) + 2e ⇌ Zn(p/s) E0 = –0.76 V Fe3+(ak/aq) + e ⇌ Fe2+(ak/aq) E0 = +0.77 V Apakah yang dapat disimpulkan daripada maklumat yang diberikan? What can be deduced from the given information? A Ion zink, Zn2+ lebih mudah menerima elektron Zinc ion, Zn2+ is easier to receive electron B Ion ferum(III), Fe3+ bertindak sebagai agen penurunan Iron(III) ion, Fe3+ act as reducing agent C Nombor pengoksidaan bagi ferum, Fe meningkat dari +2 kepada +3 The oxidation for ferum, Fe increases from +2 to +3 D Atom zink, Zn mengalami pengoksidaan Zinc atom, Zn undergoes oxidation 7 Ali masukkan paku besi ke dalam air selama beberapa hari. Apakah jenis tindak balas yang berlaku? Ali put the iron nails in water for several days. What type of reaction occurs? A Penguraian ganda dua Double decomposition B Penyesaran Displacement C Peneutralan Neutralisation D Redoks Redox 7 Pasangan manakah yang betul menunjukkan perbezaan antara sel elektrolisis dengan sel kimia? Which of the correctly shows the differences between an electrolytic cell and a chemical cell? Sel elektrolisis Electrolytic cell Sel kimia Chemical cell A Menukarkan tenaga elektrik kepada tenaga kimia Converts electrical energy to chemical energy Menukarkan tenaga kimia kepada tenaga elektrik Converts chemical energy to electrical energy B Elektron mengalir dari terminal negatif ke terminal positif Electrons flow from negative terminal to positive terminal Elektron mengalir dari terminal positif ke terminal negatif Electrons flow from positive terminal to negative terminal C Dua jenis logam berbeza digunakan Two different type of metals used Logam yang sama jenis digunakan The same type of metals used D Mengandungi elektrolit Contains electrolyte Tidak mengandungi elektrolit Does not contain electrolyte
  • 59. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 59 9 Antara berikut, yang manakah aplikasi dalam industri menggunakan elektrolisis? Which of the following are the industrial application using electrolysis? I Pengekstrakan logam reaktif Extraction of reactive metals A I dan II I and II II Penyaduran logam Electroplating of metals B I, II dan III I, II and III III Penulenan elektrolit Purification of electrolytes C I dan IV I and IV IV Penjanaan tenaga elektrik Generation of electrical energy D I, II, III dan IV I, II, III and IV 10 Rajah 2 menunjukkan susunan radas bagi satu sel kimia. Diagram 2 shows an apparatus set-up of a voltaic cell. Rajah 2 Diagram 2 Jadual 1 menunjukkan nilai keupayaan elektrod piawai, E0 bagi beberapa sel setengah. Table 1 shows the standard electrode potential values, E0 for some half-cells Sel setengah Half-cell Nilai, E0 (V) E0 value (V) Al3+ + 3e- Al -1.66 Ag+ + e- Ag +0.80 Jadual 1 Table 1 Apakah notasi sel bagi sel tersebut? What is the cell notation for the cell? A Al3+ (ak, 1.0 mol dm-3 ) │Al (p) ║ Ag+ (ak, 1.0 mol dm-3 ) │ Ag(p) B Al(p) │Al3+ (ak, 1.0 mol dm-3 ) ║ Ag+ (ak, 1.0 mol dm-3 ) │ Ag(p) C Ag+ (ak, 1.0 mol dm-3 ) │ Ag(p) ║ Al3+ (ak, 1.0 mol dm-3 ) │Al(ak) D Ag(p) │Ag+ (ak, 1.0 mol dm-3 ) ║ Al(p) │Al3+ (ak, 1.0 mol dm-3 ) Larutan argentum nitrat Silver nitrate solution Argentum Silver Titian garam Salt bridge Aluminium Aluminium Larutan aluminium nitrat Aluminium nitrate solution
  • 60. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 60 Bahagian A Section A 1 Rajah 1 menunjukkan susunan radas untuk elektrolisis larutan natrium klorida dengan menggunakan elektrod karbon. Diagram 1 shows the apparatus set-up for the electrolysis of sodium chloride solution using carbon electrode. Rajah 1 Diagram 1 Berdasarkan Rajah 1, Based on Diagram 1, (a) Namakan semua anion yang ada di dalam larutan natrium klorida. Name all the anions present in the sodium chloride. …………………………………………………………………………………………………… (b) Di elektrod X : At electrode X : (i) Nyatakan faktor yang menentukan hasil yang terbentuk. State the factors that determine the products formed. …………………………………………………………………………………………………… (ii) Nyatakan ion yang dipilih untuk dinyahcas. State the ion that is selectively discharged. …………………………………………………………………………………………………… (iii)Terangkan jawapan anda di 1(b)(ii). Explain your answer in 1(b)(ii). …………………………………………………………………………………………………… Paper 2 Questions Gas kuning kehijauan Greenish yellow gas Gas tidak berwarna Colourless gas Larutan natrium klorida 1.0 mol dm-3 1.0 mol dm-3 sodium chloride solution Elektrod karbon Y Carbon electrode Y Elektrod karbon X Carbon electrode X
  • 61. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 61 (iv) Tulis persamaan setengah bagi tindak balas itu. Write the half-equation for the reaction. …………………………………………………………………………………………………… (c) Di elektrod Y : At electrode Y : (i) Nyatakan faktor yang menentukan hasil yang terbentuk. State the factors that determine the products formed. …………………………………………………………………………………………………… (ii) Nyatakan ion yang dipilih untuk dinyahcas. State the ion that is selectively discharged. …………………………………………………………………………………………………… (iii)Terangkan jawapan anda di 1(c)(ii). Explain your answer in 1(c)(ii). …………………………………………………………………………………………………… (iv) Tulis persamaan setengah bagi tindak balas itu. Write the half-equation for the reaction. …………………………………………………………………………………………………… (v) Terangkan satu ujian kimia untuk mengenal pasti gas yang terhasil di 1(c)(ii). Explain a chemical test to confirm the gas produced in 1(c)(ii). …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………
  • 62. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 62 2 Jadual 1 menunjukkan susunan radas dan pemerhatian bagi eksperimen I dan II. Table 1 shows the apparatus set-up and observation for experiment I and II. Eksperimen Experiment I II Susunan radas Apparatus set-up Pemerhatian Observation Pepejal kelabu terenap di katod Grey solid is formed at the cathode Logam X menjadi semakin nipis Metal X becomes thinner Jadual 1 Table 1 Senarai nilai keupayaan elektrod piawai: List of standard electrode potential values: Tindak balas sel setengah Half-cell equations E0 / V (298 K) S2O8 2− (aq) + 2e− ⇌ 2SO4 2− (aq) +2.01 H2O2(aq) + 2H+ (aq) + 2e− ⇌ 2H2O(l) +1.77 Br2(l) + 2e− ⇌ 2Br− (aq) +1.07 O2(g) + 2H2O(l) + 4e− ⇌ 4OH− (aq) +0.40 Cu2+ (aq) + 2e− ⇌ Cu(s) +0.34 2H+ (aq) + 2e− ⇌ H2(g) 0.00 Pb2+ (aq) + 2e− ⇌ Pb(s) -0.13 X2+ (aq) + 2e− ⇌ X(s) -0.76 (a) Merujuk kepada Eksperimen I, Referring to experiment I, (i) Namakan pepejal kelabu yang terhasil. Name the grey solid produced. ……………………………………………………………………………………………… Karbon Carbon Leburan plumbum(II) bromida Molten lead(II) bromide Larutan kuprum(II) sulfat Copper(II) sulphate solution Kuprum Copper Logam X Metal X
  • 63. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 63 (ii) Tuliskan setengah persamaan bagi pembentukan pepejal kelabu. Write the half equation for the formation of grey solid. ……………………………………………………………………………………………… (iii)Nyatakan pemerhatian di anod. State the observation at anode. ……………………………………………………………………………………………… (iv) Nama satu larutan lain yang akan memberikan hasil elektrolisis yang sama di anod. Name another solution that will give the same products of electrolysis at anode. ……………………………………………………………………………………………… (b) Merujuk kepada Eksperimen II, Referring to experiment II, (i) Nyatakan logam yang bertindak sebagai terminal positif. Terangkan jawapan anda. State the metal that acts as positive terminal. Explain your answer. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… (ii) Tulis persamaan ion bagi tindak balas yang berlaku dalam sel itu. Write the ionic equation for the reaction that occurs in the cell. ……………………………………………………………………………………………… (iii) Hitung voltan bagi sel, E0 sel. Calculate the voltage of cell, E0 cell.
  • 64. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 64 3 Rajah 2 menunjukkan susunan radas eksperimen bagi menyiasat tindak balas redoks antara larutan kalium manganat(VII) berasid dan larutan ferum(II) sulfat. Diagram 2 shows the apparatus set-up of an experiment to investigate the redox reaction between acidified potassium manganate(VII) solution and iron(II) sulphate solution. Rajah 2 Diagram 2 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan tindak balas redoks? What is meant by redox reaction? ……………………………………………………………………………………………………… (b) Tunjukkan arah pengaliran elektron pada Rajah 2. Show the direction of the flow of electrons in Diagram 2. ……………………………………………………………………………………………………… (c) Hitungkan nombor pengoksidaan bagi mangan dalam ion MnO4 - . Calculate the oxidation number of manganese in MnO4 - ion. (d) Nyatakan jenis tindak balas yang berlaku di karbon Y. State the type of reaction that occurs at carbon Y. ……………………………………………………………………………………………………… Karbon Y Carbon Y Karbon X Carbon X Larutan kalium manganat(VII) berasid Acidified potassium manganate(VII) solution Larutan ferum(II) sulfat Iron(II) sulphate solution Asid sulfurik cair Dilute sulphuric acid
  • 65. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 65 (e) Merujuk kepada tindak balas yang berlaku di karbon X, Based on the reaction that takes place at carbon X, (i) Tuliskan formula kimia bagi ferum(II) sulfat. Write the chemical formula of iron(II) sulphate. …………………………………………………………………………………………………… (ii) Nyatakan perubahan warna larutan selepas 30 minit. State the colour change of the solution after 30 minutes. …………………………………………………………………………………………………… (iii) Tulis setengah persamaan bagi tindak balas. Write the half equation for the reaction. …………………………………………………………………………………………………… (iv) Huraikan ujian kimia bagi mengesahkan hasil yang terbentuk di karbon X. Describe a chemical test to confirm the product formed at carbon X. …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 4 Rajah 3.1 menunjukkan susunan radas bagi satu eksperimen untuk menentukan siri kereaktifan logam terhadap oksigen. Diagram 3.1 shows the apparatus set-up of an experiment to determine the reactivity series of metals towards oxygen. Rajah 3.1 Diagram 3.1 Serbuk logam Metal powder Wul kaca Glass wool Kalium manganat(VII) Potassium manganate(VII) Panaskan Heat Panaskan Heat
  • 66. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 66 Jadual 2 menunjukkan pemerhatian bagi logam berbeza yang bertindak balas dengan gas oksigen. P, Q dan R mewakili tiga logam yang tidak diketahui. Table 2 shows the observation when different metals react with oxygen. P, Q and R represent three unknown metals. Eksperimen Experiment Serbuk logam Metal powder Pemerhatian Observation I P Menyala terang Burn brightly II Q Membara malap Glow faintly III R Membara terang Glow brightly IV Zink Zinc Menyala perlahan Burn slowly Jadual 2 Table 2 Berdasarkan eksperimen, Based on the experiment, (a) Nyatakan fungsi kalium manganat(VII). State the function of potassium manganate(VII). ……………………………………………………………………………………………………… (b) Berdasarkan Eksperimen IV, Based on Experiment IV, (i) Tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas itu. Write a balanced chemical equation of the reaction. …………………………………………………………………………………………………… (ii)Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan bagi zink. State the change in oxidation number of zinc. …………………………………………………………………………………………………… (c) Berdasarkan kepada pemerhatian di Jadual 2, susunkan P, Q, R dan zink mengikut tertib menaik dalam kereaktifan terhadap oksigen. Based on the observations in Table 2, arrange P, Q, R and zinc in ascending order of the reactivity towards oxygen. ………………………………………………………………………………………………………
  • 67. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 67 (d) Logam Q menjadi hitam selepas tindak balas. Namakan logam Q Metal Q turns black after the reaction. Name metal Q. ……………………………………………………………………………………………………… (e) Karbon berada di antara logam P dan zink dalam siri kereaktifan logam. Logam manakah dapat diekstrakkan daripada oksida logamnya dengan menggunakan karbon apabila dipanaskan bersama? Carbon is placed between metal P and zinc in the reactivity series of metals. Which metal can be extracted from their oxides by using carbon when heated together? ……………………………………………………………………………………………………… (f) Rajah 3.2 menunjukkan susunan radas untuk mengkaji penyesaran halogen daripada larutan halidanya. Air klorin ditambah ke dalam tabung uji yang mengandungi larutan Y dan pelarut organik 1,1,1-trikloroetana. Diagram 3.2 shows the apparatus set-up to investigate the displacement of halogen from its halide solution. Chlorine water was added to a test tube containing a solution Y and organic solvent, 1,1,1- trichloroethane. Rajah 3.2 Diagram 3.2 Berdasarkan Rajah 3.2 Based on Diagram 3.2 (i) Namakan larutan Y. Name the solution Y. …………………………………………………………………………………………………… (ii)Tuliskan persamaan ion bagi tindak balas itu. Write the ionic equation for the reaction. …………………………………………………………………………………………………… (iii) Nyatakan nama satu larutan lain yang boleh menggantikan air klorin. State the name of another solution that can replace chlorine water. …………………………………………………………………………………………………… Goncang Shake Air klorin Chlorine water Larutan Y Solution Y 1,1,1-trikloroetana 1,1,1-trichloroethane Larutan perang Brown solution Lapisan organik berwarna ungu Purple organic layer
  • 68. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 68 5 Rajah 4 menunjukkan dialog antara Ali dengan ayahnya. Diagram 4 shows a dialogue between Ali and his father. Rajah 4 Diagram 4 Berdasarkan Rajah 4, Based on Diagram 4, (a) Apakah yang dimaksudkan dengan pengaratan besi? What is meant by rusting of iron? ……………………………………………………………………………………………………… (b) Lukis mekanisme pengaratan besi. Draw the mechanism of rusting. (c) Berdasarkan lukiskan di 5(b), tulis setengah persamaan bagi tindak balas yang berlaku di Based on the drawing in 5(b), write the half equations for the reactions occurred at terminal negatif : ………………………………………………………. negative terminal terminal positif : ………………………………………………………. positive terminal Ayah Dad : Ali, pastikan kamu mengambil tin makanan yang tidak kemik. Ali, make sure that you take the undented food can. Ali : Baiklah ayah, tetapi kenapa saya perlu ambil tin makanan yang tidak kemik? All right dad, but why should I take the undented food can?
  • 69. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 69 (d) Nyatakan jenis tindak balas di State the type of reaction at terminal negatif : ………………………………………………………. negative terminal terminal positif : ………………………………………………………. positive terminal (e) Tulis persamaan ion yang terlibat dalam tindak balas ini. Write the ionic equation involved in this reaction. ……………………………………………………………………………………………………… (f) Tin makanan diperbuat daripada ferum yang disaluti dengan stanum. Mengapa makanan dalam tin yang kemik tidak selamat dimakan? Terangkan. A food can is made from iron that is coated with tin. Why food in a dented can is not safe to be consumed? Explain. ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… (g) Cadangkan satu logam yang boleh disalut oleh tin makanan dan selamat digunakan untuk makanan dalam tin. Wajarkan jawapan anda. Suggest a metal that can be coated by food cans and it is safe to use for canned food. Justify your answer. ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………
  • 70. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 70 Bahagian B Section B 1(a)Pengekstrakan iodin daripada rumpai laut dengan menggunakan larutan hidrogen peroksida berasid ditunjukkan dalam persamaan ion yang berikut. The extraction of iodine from seaweed by using acidified hydrogen peroxide solution is shown in the following ionic equation. 2I- + H2O2 + H+ I2 + 2H2O Berdasarkan persamaan ion di atas,  nyatakan perubahan nombor pengoksidaan iodin.  tulis setengah persamaan bagi tindak balas pengoksidaan.  nyatakan agen pengoksidaan dan agen penurunan. Based on the above ionic equation,  state the change in the oxidation number of iodine.  write the half equation for the oxidation reaction.  state the oxidising agent and reducing agent. [4 markah] [4 marks] (b) Dengan menggunakan satu persamaan kimia yang sesuai, buktikan pernyataan di atas. Using a suitable chemical equation, prove the statement above. [4 markah] [4 marks] (c) Rajah 1.1 menunjukkan susunan radas yang digunakan untuk menentukan kedudukan logam- logam X, Y dan Z dalam siri kereaktifan. Diagram 1.1 shows the apparatus set-up used to determine the positions of metals X, Y and Z in reactivity series. Rajah 1.1 Diagram 1.1 SPM 19’ JPN 18’ Peneutralan bukan tindak balas redoks Neutralisation is not a redox reaction Mangkuk pijar Crucible Tungku kaki tiga Tripod stand Campuran oksida logam dan karbon Mixture of oxide of metal and carbon Segi tiga tanah liat Pipe clay triangle
  • 71. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 71 Jadual 1 menunjukkan keputusan eksperimen Table 1 shows the results of the experiment. Campuran Mixture Pemerhatian Observation Oksida logam X + karbon Oxide of metal X + carbon Campuran menyala dengan terang. Pepejal perang terhasil. Mixture burns brightly. Brown solid is produced. Oksida logam Y + karbon Oxide of metal Y + carbon Tiada perubahan. No change. Oksida logam Z + karbon Oxide of metal Z + carbon Campuran berbara dengan terang. Pepejal kelabu terhasil. Mixture glows brightly. Grey solid is produced. Jadual 1 Table 1 (i) Cadangkan nama bagi logam X, Y dan Z. Suggest the name of metals X, Y and Z. (ii) Terangkan mengapa terdapat perbezaan dalam pemerhatian. Kemudian, susun logam-logam dan karbon dalam tertib menaik kereaktifan terhadap oksigen. Explain why there are differences in the observations. Then, arrange the metals and carbon in ascending order of reactivity towards oxygen. [6 markah] [6 marks] (d) Rajah 1.2 menunjukkan susunan radas eksperimen untuk mengkaji pemindahan elektron pada suatu jarak. Diagram 1.2 shows the apparatus set-up of an experiment to investigate the transfer of electrons at a distance. Rajah 1.2 Diagram 1.2 Berdasarkan Rajah,  nama agen pengoksidaan  tulis setengah persamaan di karbon X  pemerhatian yang berlaku di karbon X  fungsi asid sulfurik cair Based on Diagram,  name of the oxidising agent  write the half equation at carbon X  observation that occurred at carbon X  function of dilute sulphuric acid [4 markah] [4 marks] Asid sulfurik cair Dilute sulphuric acid Larutan kalium manganat(VII) berasid Acidified potassium manganate(VII) solution Karbon Y Carbon Y Larutan ferum(II) sulfat Iron(II) sulphate solution Karbon X Carbon X
  • 72. Modul KIMIA KSSM TINGKATAN 5 72 Bahagian C Section C 1 Rajah 1.1 menunjukkan susunan radas bagi satu sel kimia. Diagram 1.1 shows the apparatus set-up for a chemical cell. Rajah 1.1 Diagram 1.1 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan tindak balas redoks? What is meant by redox reaction? [1 markah] [1 mark] (b) Berdasarkan Rajah 1.1, Based on Diagram 1.1, (i) Kenal pasti terminal negatif dan terminal positif bagi sel itu. Identify the negative terminal and positive terminal of the cell. (ii) Tuliskan persamaan ion keseluruhan bagi tindak balas itu. Write the overall ionic equation for the reaction. (iii) Tuliskan notasi sel bagi sel itu. Write the cell notation of the cell. Nilai E0 bagi dua sel setengah itu adalah: The E0 value for the two half-cells are: Mg2+ (ak/aq) + 2e ⇌ Mg(p/s) E0 = -2.38 V Ag+ (ak/aq) + e ⇌Ag(p/s) E0 = +0.80 V [6 markah] [6 marks] SBP 21’ 1.0 mol dm-3 larutan argentum nitrat 1.0 mol dm-3 of silver nitrate solution Argentum Silver Titian garam Salt bridge Magnesium Magnesium 1.0 mol dm-3 larutan magnesium nitrat 1.0 mol dm-3 of magnesium nitrate solution