Lezing over uilen in Europa. Soorten, verspreiding, kenmerken, afstamming, symboliek en bedreigingen. Met veel filmpjes en geluiden (niet op deze onlineversie. Diverse malen gegeven voor IVN, KNNV en vogelwerkgroepen.

1. Uilen en hun geheimen
Dick de Vos, IVN, 2015

3. Uilen hebben unieke kenmerken
“gezicht”
ronde kop
los verenkleed
ogen naar voren
plompe vorm
schutkleuren
nachtdieren
roofdieren
4e teen kan draaien

4. Verschillen roofvogels en uilen
roofvogels uilen
peristaltiek krop elastische slokdarm
vertering maagzuur uitbraken
morfologie (alleen visarend) draaibare teen
niche overdag overwegend nacht

5. Oude indelingen
Kauz /
chouette
Ooruilen: Eule / Hibou
hibou grand-duc
hibou moyen-duc
hibou petit-duc

6. Uilen en roofvogels zijn geen familie

7. Afstamming
• Genetica: 80 mio jr. geleden afgesplitst
• Oudste fossielen 65-55 mio jaar geleden (direct na
het uitsterven van de dinosauriërs)
• 13 soorten in Europa, ca. 130 wereldwijd
• Tytonidae (kerkuilen) / Strigidae (alle andere)

8. Kerkuil
34 cm, 340 gram
Fluctueert met de muizenstand
NL ca. 2.000 broedparen
Midden-Europa: 18.000
eet veldmuis, spitsmuis
echt nachtdier
halfopen agrarisch landschap

10. Bosuil
42 cm, 560 gram
Meest voorkomende uil
4500-5500 paar in Nederland
Eet muizen, konijnen, vogels,
(kikkers, kevers, wormen);
Bossen, parken, tuinen
Holenbroeder

11. Braakballen: prooionderzoek

13. Laplanduil
Oeraluil
Bosuil

14. Oeraluil
61 cm, 1000 gram
Nauw verwant aan bosuil.
Nog niet in Nederland
Noordelijke naaldwouden, plus
enkele middengebergten in
Europa (relictpopulaties)
Zeer agressief / roekeloos
(eet ook specht, gaai, hazelhoen)

15. Laplanduil
67 cm, 1200 gram
Nog nooit in Nederland
3000 Zweden – Finland
Wit-Rusland
Taiga- naaldwouden
Circumpolair
Hoort muizen onder de sneeuw

16. Uilen: zeer goed gehoor
• jagen op geluid
• brede kop (afstand)
• oren asymmetrisch
• gezichtsluier voor de
akoestiek
• oorpluimen - versiering
• veerranden:
geluidscamouflage

19. Velduil
42 cm, 420 gram
Open terrein, moerassen, venen
Duinen /open terrein
Veldmuis - overdag.
Nog 10-30 paar op de Wadden
Opleving 2014 (veldmuizen)
Ondervleugel: territoriumsignaal

21. Ransuil
36 cm, 300 gram
gaat achteruit (havik, gebrek
aan nestgelegenheid - buizerd)
oude kraaien en eksternesten
eet muizen en vogels
5000 - 6000 paar in NL

23. Dreig- en vluchthouding

25. Uilen: hoe ze kijken
• relatief erg grote ogen
• 3 – 10 x zo goed als mensen
• ogen naast elkaar
• kleine uilen: wiegen
• ogen gefixeerd; kop 270 graden
• Iris zwart, oranje of geel?

26. Camouflage?

28. Sneeuwuil
63 cm, 2100 gram
15 gevallen in Nederland,
laatste november 2014 (Texel)
boomloze toendra van het hoge
Noorden
eet lemmingen, sneeuwhoen,
enz.

30. Steenuil
Ruigpootuil
Dwerguil
Sperweruil
steenuil

31. Steenuil
Dwerguil
steenuil
Steenuil
22 cm, 200 gram
halfopen agrarisch landschap
oude schuren, knotwilgen,
hoogstamboomgaarden
insecten, wormen, muizen
5500-
6500
paar,
Gaat
achteruit?

32. Dwergooruil
20 cm, 98 gram
Middellands Zee-gebied
Lange-afstandstrekker
8 gevallen in Nederland
(laatste mei 2008 Noordwijk)
Grote insecten, (reptiel, vogels)

33. Ruigpootuil
25 cm, 167 gram
Circumpolair, ook Duitsland
Bevederde poten
Dichte naaldbossen
Broedt in hol van zwarte specht
Broedvogel
v 1971-1978
en 2008-2011
in Drenthe

34. Sperweruil
41 cm, 320 gram
Rond de poolcirkel, tot aan
boomgrens
Borststriping
Roofvogelachtig gedrag
(overdag)
4 gevallen
in NL

36. Dwerguil
17 cm, 99-63 gram
Scandinavie, Rusland,
Duitsland (middengebergte)
Open gemengde bossen
Insecten, muizen, spechten,
lijsters
4 gevallen
in NL
laatste 2014

38. Geluidenrepertoire dwerguil
Geluid
Territoriumzang baltstijd
Territoriumzang herfst
Alarm
Intens alarm
Aanwijzen van nest
Bij voeren
Contactroep / bedelen

41. Oehoe
75 cm, 2600 gram
Grootste uil ter wereld
broedt sinds 1997 weer in NL
Steengroeven, wildernissen
Eet alles,
ook
andere
uilen,
Prooien
tot aan
jonge ree

47. Hibou grand duc

48. Tegeltjeswijsheden

49. Symbool van ongeluk

50. Symbool van wijsheid

51. De uilen van Athene

52. Athene: andere symbolen

53. Uilen: fascinerend sinds de oertijd

55. Bedreigingen

56. roofvogelshows

57. Handel

58. verkeer