Lexion Dr. Edmond Zaimi

1. Mjekesia e Urgjences
Dr. Edmond ZAIMI
Fakulteti i Mjekesise
Sherbimi i Urgjences
6/15/2012 E Zaimi

2. MJEKESIA E URGJENCES
 Perkufizimi
Mjekesia e urgjences eshte nje specialitet i
vecante i mjekesise, nje fushe e praktikes
mjekesore qe bazohet ne njohurite dhe
praktikat e kerkuara per parandalimin,
diagnostikimin dhe trajtimin e aspekteve akute
dhe urgjente te semundjeve dhe traumave qe
prekin paciente te te gjitha moshave.
6/15/2012 E Zaimi

3. MJEKESIA E URGJENCES
 Mjekësia e urgjencës eshte nje nga
specialitetet me te veshtira dhe me
gjitheperfshires: kerkon njohuri dhe trajnim
te gjithanshem
 Mjekësia e urgjencës dallohet nga praktika
tjetër ambulatore e mjekësisë, pasi, çdo
pacient që vjen në sherbimin e
urgjencës, mund të fshehë një problem
kërcënues për jetën.
6/15/2012 E Zaimi

4. MJEKESIA E URGJENCES
 Jo të gjithë
pacientet janë aq
të sëmurë sa
shfaqen, dhe jo të
gjithë pacientet
janë aq mirë sa
ata mendojnë.
Mjeku i urgjencës duhet të jetë i aftë që të dallojë pacientët me
të vërtetë kritikë, nga shumica e të tjerëve
6/15/2012 E Zaimi

5. MJEKESIA E URGJENCES
 Aftësinë e të “nuhaturit” të urgjencave dhe të
përparësisë së trajtimit të pacientëve, shpesh
edhe në mungesë të shfaqes së plotë të
shënjave klinike apo të dhenave të tjera, ta jep
specialiteti i mjekësisë së urgjencës
 Mjekësia e urgjencës është nje specialitet
relativisht i ri, që është përcaktuar si i tille, nga
nevojat e praktikës
6/15/2012 E Zaimi

6. Historia e Mjekesise se Urgjences
(1796-1964)
Barón Dominique-Jean Larrey:
Dr. James de Witt Mill : 1964 1766-1842
6/15/2012 E Zaimi

7. Historia e Mjekesise se Urgjences
Dominique-Jean Larrey: 1960-1970, filluan te
1766-1842 krijohen grupe mjekesh qe
 Karroca “ambulanca qendronin gjithe kohen ne
levizese” per transportin e repartet e urgjencave.
shpejte te ushtareve te Dr. James de Witt Mill, se
plagosur bashku me kater mjeke te
 Ambulanca me drejtues tjere te spitalit te
sanitare dhe Aleksandrias ne Virginia,
barrelambajtes te krijuan programin e pare
stervitur te trajnimit « Plani
Alexandrias »
6/15/2012 E Zaimi

8. Historia e Mjekesise se Urgjences
 1970, ne spitalin e pergjithshem ne Cincinati
Dr. Bruce Janiac u be rezidenti i pare i
urgjences
 1979 programi i trajnimit u be zyrtar dhe
prej asaj kohe mjekesia e urgjences u njoh si
specialitet me vete.
 … 2007 Strategjia e Urgjencave
Shendetesore
 …2010 Urgjenca Mjekesore, lende e FM
6/15/2012 E Zaimi

9. Urgjenca
Status klinik i aftë të përfundojë shumë keq.
Ai mund të gjenerojë situata të rrezikshme për
gjëndjen shëndetësore të pacientit ose për
jetën, që lidhen me intervalin e kohës
ndërmjet shpërthimit të simptomave dhe
fillimit të një trajtimi të përshtatshëm, i cili
percakton një asistencë klinike me harxhim të
madh burimesh në një periudhë kohe të
shkurtër.
6/15/2012 E Zaimi

10. Vecorite e MU
 Sherbimi i urgjences është një kazan i madh që zjen, i
mbushur me probleme
– disa nga keto janë probleme mjekësore
– disa jo, ….. probleme njerëzore.
 Për të qënë i sukseshshëm në zgjidhjen e tyre duhen jo
vetëm njohuritë mjekësore
– maturi, gjakftohtësi si dhe aftësi të shumta
komunikuese dhe administrative.
 Shumë nga problemet nuk kanë një përgjigje të sakte, por
ama të gjithë e kanë një pergjigje që është më e mira.
6/15/2012 E Zaimi

11. Vecorite e MU
 Vetë natyra e punës në sherbimin e urgjences
favorizon kaosin.
 Suksesi i veprimtarise varet në aftësitë e
stafit për të kontrolluar hyrjen
– numrin e pacientëve,
– ambjentet e punes,
– problemet që lidhen me kujdesin ndaj pacientëve dhe
– burimet që kemi në dispozicion për të realizuar atë
6/15/2012 E Zaimi

12. Sherbimi urgjences
 Simboli më i
përshtatshëm për
specialitetin e
urgjencës është
sahati me rërë, jo
vetëm për elementin
“kohë” që ai ka, por
edhe për
konfiguracionin e tij
6/15/2012 E Zaimi

13. Problemet…
 gjithnjë e më tepër pacientë pa rekomandime
 pacientë pa siguracione shendetesore,
 shtim i akteve të dhunës,
 shtim te numrit të përdoruesve të drogës dhe
te pacientëve me AIDS,
 mungesë e shtretërve për shtrim në spital,
 humbje e besimit tek mjeku etj……
6/15/2012 E Zaimi

14. Vecorite. Probleme…
Kufizimet në vetvete te praktikes mjekësore.
Ironia e të qënit jetëshpëtues, në një botë nga e cila asnjë nuk
mbetet i gjallë, është me të vërtetë teper shqetësuese dhe bile
edhe shkatëruese.
Mjeku i urgjencës jeton përditë me stres, i cili ndikon në
konsumimin e tij.
Konsumimi mund të përshkruhet si një gjëndje në të cilën kujdesi
për pacientët dhe puna në përgjithësi bëhen të bezdisshme për
mjekun. Ajo manifestohet me mungesë të entuziazmit në punë
dhe fatkeqsisht me qëndrime negative kundrejt atyre që
kërkojnë ndihmën tone.
6/15/2012 E Zaimi

15. Vecorite. Probleme…
 Të gjithë pacientët që vijnë në urgjencë e kanë
një nevojë
– mjekësore në shumicën e rasteve (qetësimi i
dhimbjeve apo simptomave të sëmundjes)
– jo mjekesore ne raste të tjera ( i pastrehë, i
vetmuar, per te kaluar naten, justifikim për punë,
per ne shkollë apo para ligjit, për të kërkuar
narkotikë apo për të vjedhur një shiringë, konfirmim
të një dyshimi të tij për shëndetin apo se “i ra
rruga”). 6/15/2012 E Zaimi

16. Vecorite. Probleme…
 Për shumë pacientë kujdesi i marrë në ED
përbën vetëm një përqindje të vogël të
kujdesit të plotë shëndetësor të tyre, në
krahasim me specialistët e tjerë që janë
përgjegjës për menaxhimin e daljes së tyre
nga spitali.
 Mjeku është gjithmonë ndihmues i të tjerëve,
vetëm ndonjëherë ai eshte diagnostikues dhe
mjekues 6/15/2012 E Zaimi

17. Ceshtje fondamentale te mjekesise se
urgjences
.
 Triazhimi
 Vleresimi i
pergjithshem
 Plani i duhur i
trajtimit
6/15/2012 E Zaimi

18. Sëmundjet e kërcënojnë jetën në
mënyra e shkallë të ndryshme
 Puna në departamentin e urgjencës përcaktohet
nga hierarkia e nevojave dhe prioriteteve (Tr)
 Mendimi i parë në mëndjen e një mjeku me
experience përballë një të sëmuri urgjent apo
të dëmtuar është:
– sa kohë kam për të vepruar dhe sa për të menduar?
– Nqs pacienti lihet pa trajtim per aresye te
ndryshme, madhore, sa kohë mund të rezistojë?.
 Sa më i shpejtë të jetë zhvillimi i sëmundjes,
aq më shpejt duhet ndërhyrë, vepruar
6/15/2012 E Zaimi

19. Vleresimi i pergjithshem
 Anamneza: Dy pyetje kyc: Problemi kryesor është
 kur është vizituar për herë vetëm strumbullari
të fundit tek mjeku? (ka fillestar dhe shërben
menduar se është i sëmurë) vetëm si pikë referimi
 kur ka qënë shtruar për herë ose dalje
të fundit? (ishte i sëmurë).
Pamjes së jashtme i
problemet më imediate, duhet kushtuar tepër
mjekësore dhe jo interes, pasi ajo mund
mjekësore, të cojë drejt
 (sëmundjet shoqëruese, diagnozës specifike
alergjitë e ndryshme,
problemet familjare etj).
6/15/2012
EF- shenjat vitale
E Zaimi

20. Përkeqësimi i menjëhershëm i sëmundjeve
kronike duhet menduar në kuadrin e historisë
(ecurisë) natyrale të tyre
6/15/2012 E Zaimi

21. Cilët pacientë duhet të trajtojhen
ne DU?
 Pacientët me rrezik për jetën apo ata që janë
të sëmurë akut (grupi I dhe II);
 Pacientët me gjëndje të ndryshueshme të
sëmundjes dhe
 Pacientët me dhimbje.
Nuk ka asnjë arsye që ta lësh pacientin të
vuajë nga dhimbjet.
6/15/2012 E Zaimi

22. Cilët pacientë nuk duhen trajtuar
ne DU?
 ata që mendohet se nuk e kanë të nevojshëm
trajtimin
– vetëqetësim të simptomave minimale ose
– për mungesë të terapisë efektive;
 pacientët, në të cilët risku i trajtimit është më
i madh se përfitimi i mundshëm
 ata që e kanë të nevojshëm trajtimin, por që
është më mirë për ta të presin (natyrisht kur e
lejojnë kushtet, si TA mesatar) për t’u parë
nga mjeku që do bëjë trajtimin përfundimtar të
tyre. 6/15/2012 E Zaimi

23. Cilët pacientë nuk duhen trajtuar
ne DU?
 Crregullimet fiziologjike që vetëkorigjohen
(ac. metabolike në gjëndjen konvulsive të epilepsisë)
 Crregullimet që normalizohen nga trajtimi i
procesit primar (p.sh. dhenia e bikarbonateve në
keto-acidozën diabetike).
 Pacientët që nuk kanë probleme akute.
Ritmi i trajtimit duhet t’i përshtatet
ritmit të sëmundjes
6/15/2012 E Zaimi

24. Sistemi i Sherbimeve te Urgjencave
Mjekesore (SSHUM)
Sistemi i Sherbimeve te Urgjencave
(Emergjencave) Mjekesore (SSHUM) eshte nje
teresi elementesh te lidhur se bashku
me qellim qe te siguroje kujdesin emergjent
dhe transportin ne institucionet mjekesore per
trajtimin perfundimtar te viktimave te
semundjeve apo demtimeve te papritura
6/15/2012 E Zaimi

25. Cilat jane Urgjencat kryesore
shendetesore per SHUM?
Pse jane ato te rendesishme?
6/15/2012 E Zaimi

26. Emergjencat kryesore
shendetesore per SHUM jane
 Kardiake
 Trauma
 Respiratore
 Vaskulare
Qe perbejne 4 nga 5 shkaqet kryesore te
vdekjeve ne vendet e zhvilluara
6/15/2012 E Zaimi

27. Cilet jane elementet me
te rendesishem ne
SHUM?
6/15/2012 E Zaimi

28. Koha dhe Cilesia
6/15/2012 E Zaimi

29. “Pacientet qe marrin kujdes
mjekesor perfundimtar brenda
ores se pare pas demtimit, kane
mundesi mbijetese shume me te
madhe se ata qe e marrin kete
kujdes me vone” R Adams Cowly
6/15/2012 E Zaimi

30. Trauma eshte shkaku
kryesor i vdekjeve per moshen
1-45 vjec ne vendet e zhvilluara
Rezultatet:
Kosto per gjithe
jeten
Humbje te medha
jete
Humbje te viteve me
efektive te jetes
6/15/2012 E Zaimi

31. Qellimi i Sistemit te SHUM
Sigurimi i sherbimeve 24/24 – 7/7 per
te plotesuar kerkesat e popullates ne
cdo kohe
 Per semundjet e renda dhe gjendjet kritike
 Po te jete e mundur: disa situata te tjera
 Efektivitet
– Regjistrimi dhe pergjigja ndaj te gjitha thirjeve
– Zbatimin e parimeve ne shperndarjen e burimeve
– Sigurimin e burimeve alternative
6/15/2012 E Zaimi

32. HALLKAT E SISTEMIT TE URGJENCES
6/15/2012 E Zaimi

33. KOMUNITETI
Dispeceria e SHUM
Perqendruar dhe / ose
ne baze Sherbimi
6/15/2012 E Zaimi

34. Elementet kryesore perberes te
Sistemit te SHUM
 Institucionet shendetesore
(Spitalet, DU)
 Sherbimi Ambulancave
 Zjarrfikesit
 Mbrojtja civile
6/15/2012 E Zaimi

35. Elementet kryesore perberes te
Sistemit te SHUM
 Personeli Sigurise
 Komuniteti / individet e
ndryshem
 Grupet Vullnetare
 Kryqi i Kuq / OJQ
6/15/2012 E Zaimi

36. Sistemet e Integruara te SHUM
Koncepte
Mekanizma per vleresimin e sistemit dhe raportimin
– Sherbimet paraspitalore & transportin
– Institucionet e kujdesit perfundimtar, te
specializuara apo rehabilituese
– Edukimi i vazhdueshem per trajtim dhe parandalim
– Institucionet dhe programet edukuese
– Drejtim i integruar Mjekesor dhe Administrativ i
proceseve dhe organizatoreve
– Alokimin e burimeve dhe strukturat financuese
– Kordinim i veprimeve te grupeve te ndryshme
– Modele te ndryshme
6/15/2012 E Zaimi

37. Fusha e veprimit - kapaciteti mjekesor
me i madh
Emergjencat Fatkeqesite
Mjekesore / Trauma
Emergjencat
Emergjencat e Shendetesore
ADM
perditeshme madhore
Menaxhimi i Menaxhimi i
emergjencave fatkeqesise
6/15/2012 E Zaimi

38. Komponentet e Sistemit te SHUM
 Burimet njerezore
 Trajnimi
 Komunikimi
 Institucionet
6/15/2012 E Zaimi

39. Komponentet e Sistemit te SHUM
Transporti
6/15/2012 E Zaimi

40. Komponentet e Sistemit te SHUM
 Sherbimet e Terapise Intensive
 Shoqerite e Sigurise Publike
6/15/2012 E Zaimi

41. Komponentet e Sistemit te SHUM
 Personat qe perfitojne sherbimin
– Mundesia, aksesi ndaj kujdesit Mjekesor
– Transferimi i Pacientit
– Regjistrimi dhe Kartelizimi i pacienteve
– Edukimi dhe Informimi i Popullates
– Vleresimi dhe Rishikimi
Veprimtaria e perditeshme e zakonshme
6/15/2012 E Zaimi

42. Komponentet e Sistemit te SHUM
 Politika shendetesore dhe rregullat
 Drejtimi Mjekesor dhe protokollet
 Puna kerkimore
 Menaxhimi i Burimeve ne dispozicion
 Menaxhimi dhe Permiresimi i Cilesise
 DUM, udhezimet mjekesore para
mberritjes
– Sistemet e komunikimit te brendshem
6/15/2012 E Zaimi

43. Komponentet e Sistemit te SHUM
 Menaxhimi i sistemit te Informacionit
– Media dhe informimi popullates
 Financimi
 Ligjshmeria
 Menaxhimi i Riskut
 Plani per Situata fatkeqesie
 Parandalimi i demtimeve
6/15/2012 E Zaimi

44. DISPECERIA E SHUM
DUM eshte nje organizim
qendror qe perdor pyetesor
te zakonshem per te
lokalizuar vendngjarjen,
ankesat kryesore dhe
rendesine e tyre dhe qe jep
keshilla paraprake se cfare
duhet te beje ai qe
telefonon deri sa te arrije
ekipi i ndihmes. 6/15/2012 E Zaimi

45. DISPECERIA
6/15/2012 E Zaimi

46. Zinxhiri i mbijeteses
Urgjencat jashte spitalore Urgjencat spitalore
Intervali Menaxhimit Mjekesor te Urgjencave
Trajtimi jashte spitalor/paraspitalor
Alert Interval Rezulti
KP KKPS 4 Spitali Pershtatshem
1 2 3 Rruga me
e shkurter
Intervali nderh Spit
5
Pranimi
Klasa: Arritja e Transporti Emergences
-J kercen Alert
-Jo JK
Ambulances Mjekesor
-Pret
KORDINIMI KOMUNIKIMI
Incidenti
Urgjenca
Shperndarja Mjekesore
6/15/2012 E Zaimi

47. KP → Koha e Pergjigjes
REZULTATI KKPS → Koha e Kujdesit
Si te permirsojme, si te Paraspitalor
arrijme me te mirin?.. INS → Intervali nderhyrjes
Spitalore
•Si te shkurtohen intervalet e ndryshme
per te pasur kujdesin e duhur mjekesor?
•Ku eshte e mundur qe te nderhyjme ne
kete zinxhir mbijetese?
•Cili mund te jete roli dhe funksionet e
SUM per te kontribuar ne rritje te
mbijeteses ? 6/15/2012 E Zaimi

48. Koha e pergjigjes
Koha nga momenti i telefonates deri
ne momentin e mberritjes se ambulances
ne vendngjarje
Objektivi eshte qe te arrihet pacienti
brenda 6-8 minutash dhe te evakuohet ne
spitalin me te pershtatshem per trajtim
te gjendjes se tij
6/15/2012 E Zaimi

49. Faktoret qe ndikojne ne rezultat
• Koha e arritjes se kujdesit mjekesor
ne vendngjarje
• Cilesia e kujdesit ne vendngjarje
• Koha e arritjes se kujdesit perfundimtar
• Cilesia e kujdesit mjekesor ne spital
• Pasja ne dispozicion e teknologjise se
perparuar
Arritja e shpejte tek pacienti, profesionalizmi i ekipit
mjekesor dhe pajisja me materialet e pershtatshme,
jane faktoret kryesor qe ndikojne ne rezultatet gjate
aksidentit – si ne drejtim te rritjes se mbijeteses ashtu
edhe ne drejtim te uljes se pasojave invelidizuese
6/15/2012 E Zaimi

50. HALLKAT E SISTEMIT TE URGJENCES
6/15/2012 E Zaimi

51. 6/15/2012 E Zaimi

52. 6/15/2012 E Zaimi

53. Faleminderi
t
6/15/2012 E Zaimi