A crise da Democracia e o ascenso do Totalitarismo

1. A crise da democracia e o ascenso do totalitarismo
Unha das consecuencias da Gran Guerra foi a formación dunha corrente de opición contraria
ao sistema democrático, situación que se mantivo durante o periodo de entreguerras. O
motivo principal desta desconfianza foi considerar que o parlamentarismo fracasara.
A democracia e o sistema parlamentario mantivéronse nos EEUU e nos países europeos de
tradición máis liberal, como Reino Unido ou Francia.
No centro e no sur de Europa se adoptaron outro tipo de réximes:
• Autoritarios, cun xefe único.
o Totalitarios, cun partido único e control social. Estes últimos contaron co apoio
social:
 Da clase media, descontenta polo descenso do seu nivel de vida a causa da
crise.
 Do gran capital, desexoso de deter o auxe do comunismo.
 De moitos excombatentes e parados descontentos.
 Dos sectores sociais máis conservadores.
 Dentro dos totalitarismos destacaron sobre todo o fascismo italiano e o
nazismo alemán.
Os trazos totalitarios
Os totalitarismos controlaron o poder político de todos os ámbitos da vida das persoas. Por
iso, nos países nos que accederon ao poder, implantaron:
1. Un sistema político autoritario:
• O Estado controla todo o poder e dito poder o exerce a través de un líder
carismático que esixe obediencia cega: O duce Mussolini, no caso de Italia; o
führer Hitler, en Alemania ou o caudillo Franco, en España.
• Non existen as liberdades persoais, nin o pluralismo político. Só un partido único,
que reprime con violencia calquera oposición.
2. Control económico e social: O Estado dirixe a economía e se proclama anticapitalista e
anticomunista. Ademáis controla a sociedade a través da propaganda, a censura dos
medios de comunicación e a educación.
3. O rexeitamento da igualdade. Defenderon a superioridade:
• Dos membros do partido único sobre o demais.
• Dos homes sobre as mulleres.
• Dunhas razas sobre outras.
4. O pensamento irracional. Proclamaron o fanatismo e a obediencia cega, reforzados con
símbolos, escudos, cantos e uniformes que fomentaban a unidade dos seus seguidores.

2. 5. O ultranacionalismo. Exaltaban a grandeza da propia nación, e reclamaron territorios para
lograr a súa unidade ou para dotala dun espazo vital que permitise a súa supervivencia
6. O militarismo. Defenderon a forza e a guerra como instrumentos de poder, prestixio e
progreso dos pobos.
ESPAZO VITAL O LEBENSRAUM: Territorio necesario para garantir as necesidades e a
supervivencia da poboación dun Estado. O cenpto foi usado por Hitler e os ideólogos nazis
para defender a política de anexións territoriais do III Reich.
O Fascismo e o Nazismo
O fascismo en Italia
Causas:
• Descontento polos acordos de paz alcanzados durante a Gran Guerra.
• A situación de posguerra, caracterizada pola crise económica, o paro, a inflación e o
malestar social. Dito malestar causou movementos revolucionarios que asustaron aos
sectores máis conservadores.
Nacemento:
O fascismo foi obra do xornalista Benito Mussolini, quen fundou –no ano 1921- o Partido
Nacional Fascista. Este partido congaba con grupos paramilitares –os Fascios italianos di
Combatimento ou “camisas negras”- que se dedicaban a reprimir o movemento obreiro.
Este partido contou co apoio dos grandes propietarios, da pequeña burguesía, da Igrexa e do
propio monarca, Vittorio Emmanuele III.
En 1922 Mussolini e o Partido Fascista organizan a “Marcha sobre Roma” para exercer presión
sobre o goberno, logrando que o rei nomee a Mussolini xefe do mesmo.
Unha vez no poder, Mussolini implantou una ditadura fascista:
• Asumiu o poder.
• Prohibiu os partidos políticos.
• Reprimiu aos sindicatos e calquera oposición a través da policía política (Ovra).
• Dirixiu a economía.
• Controlou todos os aspectos da vida social a través da propaganda e a censura.
O nazismo en Alemania
Causas:
• Descontento na República de Weimar (1918-1933) pola humillación sufrida no Tratado
de Versalles.
• Situación de posguerra: crise económica, paro e malestar social manifestado en
movementos revolucionarios.

3. Nacemento:
O Nazismo xurdiu arredor do antigo soldado Adolf Hitler e do Partido Nacionalsocialista dos
Traballadores Alemáns, fundado en 1920, que contaba cunha organización paramilitar (SA ou
Seccións de Asalto), dedicada a combater aos comunistas.
Este partido contou co apoio dunha parte importante das clases medias arruinadas pola crise
económica de 1929 e dos capitalistas contrarios ao comunismo.
Nas eleccións de 1932, o partido nazi conseguiu 13,8 millóns de votos. Un ano despóis, Hitler
converteríase en chanceler de Alemania.
Unha vez no poder, puxo fin á República de Weimar e proclamou o Terceiro Reich alemán, e
implantou una férrea ditadura:
• Disolveu ou prohibiu o resto dos partidos e sindicatos.
• Anulou os dereitos e as liberdades fundamentais.
• Controlou a economía.
• Dirixiu a educación, a cultura e a arte mediante a propaganda e a censura.
• Buscou cohesión social arredor da idea da superioridade da raza aria e a persecución
dos xudeus.
• Adoptou una política militarista baseada no rearme, o rexeitamento do Tratado de
Versalles e as reivindicacións territoriais.
• Todas estas actuacións desembocarían na II Guerra Mundial.