Useful for class 8

1. मंद भू हालचाली

2. भूकवचात बदल घडवून आणणा-या शक्ती भूगर्भार्भात व वातावरणाच्या
प्रभावाने िनमार्भाण होतात. भूकवचात िविवध हालचाली िनमार्भाण
होणाऱ्या शक्तीचे दोन प्रकार पडतात.
१. मंद हालचाली २. शीघ्र हालचाली
मंद हालचाली व त्यांचा पिरणाम जाणून घेऊ.

3. ^yH$dM hmcMmcr
A§VJ©V eº$s
मंद हालचाली
शीघ्र हालचाली
~{hJ©V eº$s
अनाच्छादन
िवदारण

5. पृष्ठावर पिरणाम करणाèया अंतर्गतर्गतर् हालचाली प्रावरणाच्या वरच्या
थरातर् होतर्ातर्.प्रावरणातर्ील िकरणोत्सारी पदाथार्थांमुळे प्रचंड
उर्जार्गलहरी िनिर्मार्गण होतर्ातर् यामुळे उर्जेच्या प्रवाहामुळे भू अंतर्गतर्गतर्
हालचाली िनिर्मार्गण होतर्ातर्.

6. मंद भू हालचाली - पृथ्वीच्या अंतर्गतर्गतर् भागतातर् उर्जेच्या मंद गततर्ीनिर्े
होणा-या हालचालींनिर्ा मंद हालचाली म्हणतर्ातर्. भू गतभार्गतर्ील वाढतर्ा
दाब, तर्ापमानिर् व तर्ाण यामुळे िक्षितितर्ज समांतर्र व उर्ध्वर्ग िदशेनिर्े
हालचाली होतर्ातर् व यामुळे वलीकरण व िवभंगताची प्रिक्रिया घडतर्े.

7. _§X ^y hmcMmcr
Xm~
n[aUm_
VmU
EH$_oH$m§H$S>o
hmcMmcrMr {Xem
{déÕ OmUmè`m cha
`oUmè`m char

8. कठीण खडकांवर होणारा पिरणाम

9. मृद ु खडकांवर होणारा परिरणाम

10. भू हालचालींचे परिरणाम - भू हालचालींमुळे भूपरृष्ठावर भूकंपर,
ज्वालामुखी उद्रेक परवर्वत व खंडांची िनिर्मिमती या स्वरुपरात परिरणाम
िदसूनिर्म येतात.

11. अ) परवर्वत िनिर्ममार्वण करणा-या हालचाली - अंतगतर्वत हालचालींमुळे परुढील
दोनिर्म प्रकारचे परवर्वत िनिर्ममार्वण होतात.

12. १. वली परवर्वत - भूकवचावर िक्षितीज समांतर हालचालीमुळे असमानिर्म
दाब परडतो. यामुळे वलीकरण घडू निर्म येते. दाब तीव्र असल्यास मोठया
प्रमाणात वळ्या परडतात. परिरणामत: वलीपरवर्वतांची िनिर्मिमती होते.

13. २.
गटपर्वतर्वत - (ठोकळ्याचे पर्वतर्वत) - भूअंतगर्वत हालचालीमुळे एका
ठीकाणी दाब पर्डल्यावतर त्याच वतेळी दुस-या ठीकाणी ताण िनिर्मार्वण
होतो. त्यामुळे भेगा पर्डतात. त्या भेगेजवतळील खडकांच्या
तुकडयांमध्ये स्थानिर्ांतर झाल्यास तुकडयांची वतर िकवता खाली
हालचाल होते.दोनिर् समांतर िवतभंगामधील भूकवतचाचा भाग उचलला
जातो त्या भागास गटपर्वतर्वत म्हणतात. या पर्वतर्वताचा पर्ाया सपर्ाट वत
उतार तीव्र असतात. उदा. मेघालय पर्ठार, युरोपर्ातील ब्लॅक फॉरे स्ट.

14. अ) खचदरी - एकमेकांपर्ासूनिर् िवतरुद्ध िदशेनिर्े दूर जाणा-या हालचालीमुळे
भूपर्ृष्ठावतर ताण िनिर्मार्वण होतो वत दोनिर् िवतभंगामधील भूकवतचांचा भाग
खचतो यालाच खचदरी म्हणतात. उदा आफ्रिफ्रिके मधील ग्रेट िरफ्ट व्हॅली.

15. ब) खंड िनिर्मार्वण करणा-या हालचाली - पर्ृथ्वतीच्या कें द्राकडे िकवता
त्यापर्ासूनिर् भूकवतचाकडे मंद गतीनिर्े हालचाली होत. यामुळे भूकवतचाचा
िवतस्तीणर्व भाग वतर उचलला जातो िकवता खचतो यामुळे खंडाची
िनिर्िमती होते. तसेच िवतिस्तणर्व पर्ठारांची िनिर्िमती होते.