Presentation of the national targets under the UNECE-WHO/Europe Protocol on Water and Health, Ms. Leyla Tagizade, Ministry of Health and Ms. Gunel Gurbanova, MENR The 7th MEETING OF THE STEERING COMMITTEE OF THE NATIONAL POLICY DIALOGUE IN WATER SECTOR OF AZERBAIJAN 4 July 2018, Baku The objective of the meeting was to discuss the key issues in the development of the national water policy and the status of ongoing activities within the EUWI+ project in Azerbaijan. The meeting also served as a platform for strengthening of synergies with other international projects implemented in Azerbaijan.

1. Günel Qurbanova – Ətraf Mühit üzrə Milli Monitorinq Departamentin Ətraf
Mühitin Çirklənməsinin Monitorinq Mərkəzi
5 iyul 2018 -ci il Bakı, Azərbaycan
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI
Su və Sağlamlıq Protokolu çərçivəsində Milli
hədəflərin təqdimatı

2. Su və Sağla lı P otokolu çə çivəsi də Milli hədəflə i tə di atı
Su və sağlamlıq haqqında Protokoluna uyğun olaraq Azərbaycan
Respublikasının Məqsədli Göstəricilərinin qeyd olunan sahələr:
 Təchiz edilən suyun keyfiyyəti
 Su ilə əlaqədar xəstəliklərin alovlanmasının və xəstəlik hadisələrinin
miqyasının kiçildilməsi
 Kollektiv içməli su təchizatı sistemləri vasitəsilə xidmət olunmalı yaxud
içməli su ilə təchizatı digər vasitələrlə yaxşılaşdırılmalı olan ərazidəki rayon
və ya əhalinin sayı yaxud əhali qrupların bir hissəsi
 Kollektiv sanitariya-profilaktika tədbirləri sistemləri vasitəsilə xidmət
edilməli və ya digər vasitələrlə sanitariya-profilaktika tədbirləri sistemi
yaxşılaşdırılmalı olan ərazidəki rayonu və ya əhalinin sayı yaxud əhali
qrupların bir hissəsi
 kollektiv sistemlər və uyğun olaraq, digər su təchizatı vasitələri və sanitariya-
profilaktika tədbirləri sistemləri vasitəsilə əldə edilməli olan effektivlik
səviyyələri
 mərkəzləşdirilmiş və sanitariyanın digər sistemlərinin işinin effektivlik
səviyyələri

3. Su və Sağla lı P otokolu çə çivəsi də Milli hədəflə i tə di atı
 içməli su mənbələri kimi istifadə olunan suların mühafizəsi daxil olmaqla, su
təchizatının idarə olunması sahəsində qəbul edilmiş müvafiq iş təcrübəsinin tətbiqi;
 sanitariya-profilaktika tədbirləri sisteminin idarə olunması sahəsində qəbul
edilmiş müvafiq iş təcrübəsinin tətbiqi
 təmizlənməmiş tullantı sularının axıdılması
 kollektor sistemlərindən yağış sularının təmizlənməmiş axınlarının axıdılması
 təmizləyici qurğulardan atılan tullantı suların keyfiyyəti
 tullantı su çöküntülərinin mərkəzləşdirilmiş kanalizasiya sistemlərindən və ya
digər kanalizasiya sistemlərindən çıxarılması və ya təkrar istifadə olunması
 suvarma üçün istifadə edilən tullantı suların keyfiyyəti
 içməli su mənbələrindən götürülərək istifadə olunan suyun keyfiyyəti
 yuyunmaq üçün istifadə olunan suların keyfiyyəti
 akvakultura, yaxud molyuskların və xərçəngkimilərin çoxaldılması və yığılması
üçün istifadə edilən suların keyfiyyəti
 çirklənmiş yerlərin aşkar edilməsi və bərpa olunması
 su ehtiyatlarının səmərəli istismarı, mühafizəsi və istifadə edilməsi sistemlərinin
effektliliyi
 Protokola aid olan, təchiz edilən içməli suyun və digər suların keyfiyyətinə dair
məlumatın dərc olunmasının dövriliyi

4. Ümumilikdə, Azərbaycan Respublikasında həyata keçirilən və keçirilməsi
planlaşdırlan hər bir fəaliyyət planı, lahiyə ölkə əhalisinin ( istər şəhər, istər rayon
yerlərində yaşayan) davamlı təhlükəsiz su və təmizləyici qurğularla təmin olunmasına
yönəlmişdir.
Su və su təsərrüfatı obyektlərinin idarəçiliyi, nizama salınması, təhlükəsizliyini və
qorunmasının təmin edilməsiylə bağlı bütün məsələlər üzrə müvafiq dövlət orqanları ilə
razılaşdırılaraq Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiqlənir.
Azərbaycanın iqtisadi inkişafında xüsəsən də son illərdə su istehlakçılarının
hüquqlarını qorunması və ekoloji problemlər ilə bağlı məsələlərin həlli istiqaməti önəmli
prioritet təşkil edir. Son 7-8 il ərzində ölkədə ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırmasına
yönəldilmiş dövlət proqramları, həmçinin maliyyə xərclərini tələb edən layihələr həyata
keçirilib.

5. Kür və Araz çaylarının sahillərində yaşayan əhalinin təhlükəsiz içməli su ilə təmin edilməsi
məqsədi ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin «Əhalinin ekoloji cəhətdən təmiz su
ilə təminatının » sərəncamı ilə aşağıdakılar həyata keçirilib:
 483 ucqar kənddə yaşayan 780 min əhalini ÜST standartlarına cavab verən keyfiyyətli
içməli su ilə təmin edən modul tipli su təmizləyici qurğular quraşdırılıb.
 hal-hazırda, həmin qəsəbələrin hər bir sakini gün ərzində 20-60 litr içməli su ilə təmin
olunur.
 Dövlət tərəfindən su təminatının yaxşılaşdırılması üçün qəbul olunmuş layihələrin məqsədi
su təmizləyici qurğuların və su kəmərlərinin vaxtında qurulmasına cavabdehlik daşımasıdır.
.

6. «Respublika regionlarının iqtisadi sosial inkişafının yaxşılaşdırılması»üzrə (2011-2013) Milli
Proqramın müvafiq olaraq rayon tipli qəsəbələrin təhlükəsiz su ilə təmin olunması üzrə
göstəricilərin əldə olunması üçün tədbirlər kompleksi həyata keçirilir:
 bir sıra şəhərlərdə (Şəki, Gəncə və s.) su kəmərlərinin şəbəkəsi və suyun təmizləmə
texnologiyası tamamilə yenilənib.
 ümumilikdə 2012-2013-cü illərdə Abşeron yarmadasında və Azərbaycanın 24 regionunda
sanitariya və içməli suyun yaxşılaşdılırması ilə əlaqədar layihələr realizə olunub.
 respublikanın ümumtəhsil məktəblərində oxuyan şagirdlər üçün içməli su təminatına
xüsusi diqqət yetirilib. Belə ki 2003-2012-ci illər ərzində respublikada 500 min məktəblini
əhatə edən 2457 yeni məktəb (52 %) binası tikilib.
Bu işlər hər il uğurla davam etdirilir, belə ki, təkcə 2017-ci ildə respublikada
ümumilikdə 82 məktəb tikilib, 14 məktəb əsaslı 500 məktəb cari təmir edilmişdir və hər
bir məktəbdə su və sanitariya normaların uyunluğu təmin edilmişdir.

7. Protokolun həyata keçirilməsində irəliləyişlərlə yanaşı ölkədə bir sıra öz
həllini tapmayan bəzi məsələlər də qalmaqdadır və bu prioretetlərin həlli üçün
məqsədli göstəricilər kimi protokolda öz əksini tapmasını məqsədəuyğun hesab
edirik.
Su sahəsində mövcud problemlər :
 su ehtiyyatlarının inteqrasiyalı idarə olunmaması;
 iqlim dəyişikliyinə su ehtiyatlarının adaptasiya məsələləri;
 Bu protokol üzrə iştirak edən bütün nazirliklərin kadr potensialının hazırlanması;
 Yeraltı sulara və dağ çaylarına antropogen təzyiqlər;
 Su ehtiyyatlarına qənaətcil yanaşma üzrə əhalinin məlumatlandırma təbliğatının
kifayət qədər olmaması;
 əsas su ehtiyyatları respublika ərazisindən kənar formalaşır və ölkəmizə hədddən
artıq çirklənmiş halda daxil olur. Kür çayına qonşu ölkələr tərəfindən ildə 700
mln m3 ə qədər çirkab suları axıdılır ki, bu da ekoloji gərginliyə gətirib çıxarır.

8. Su və Sağla lı P otokolu çə çivəsi də Milli hədəflə i tə di atı
Həlli istiqamətlər:
 ÜST-nın tələbləri əsasında içməli suyun kefiyyəti dair standartlarının işlənib
hazırlanması;
 Ekstremal hava şəraitində su ehtiyyatlarının idarə olunması üzrə adaptasiya
tədbirlərinə dair Milli startegiyanın işlənib hazırlanması;
 Su və sağlamlıq Protokolu üzrə iştirak edən bütün nazirliklərin və digər
müvafiq qurumlarının kadr potensialının hazırlanması.
Təqdim olunmuş məlumatlardan aydın olur ki, ölkəmizdə Su və
Sağlamlıq Protokolun irəli gələn bütün məsələrin həlli üçün lazımı şərait
vardır. “ Su və sağlamlıq haqqında” Protokoluna uyğun olaraq, Azərbaycan
Respublikasının Məqsədli Göstəriciləri müəyyən olunub, bu sahə ilə əlaqəli
qurumların tövsiyyə və əlavələrindən sonra sənəd layihəsi yenidən işlənmişdir.
Ekologiya və Təbii Sərvətlər və Səhiyyə nazirlərinin qarşılıqlı imzasından sonra
sənəd layihəsinin tərcümə və çapı işinə başlanacaqdır.

10. Diqqətinizə görə minnətdaram!