Presentatie van het boek "Waasmont. Plaatsnamen en hun geschiedenis." van dr. fil. Paul Kempeneers op 12 december 2018 in de Raadzaal van het stadhuis van Landen.

1. Waasmont
Plaatsnamen en hun geschiedenis
Dr. Paul Kempeneers
12 december 2018

2. Overzicht van de lezing
• Deel I: Verzameling van het materiaal
– 1. Mijn werkgebied: het Hageland
– 2. Uitgegeven werken over Waasmont
– 3. Archief: teksten en kartografisch materiaal
– 4. Attestaties van toponiemen: alfabetisch en chronologisch
• Deel II: Verwerking van het materiaal
– 1. Atlas: kaarten en thesaurus
– 2. Toponiemen verwerkt in rubrieken
– 3. Historische documenten
– 4. Illustraties: prentkaarten en foto's

3. DEEL I
Verzameling van het materiaal

4. MIJN WERKGEBIED:
HET HAGELAND
Deel I – Verzameling van het materiaal

5. Kaart van Oost-
Brabant, adm. kaart
1973
Behandelde
gemeenten
Onvoldoende
toponymische
gegevens

6. UITGEGEVEN WERKEN
Deel I – Verzameling van het materiaal

7. Werken over Waasmont
• L. Lemkens. Toponymie van Waasmont. Leuven,
Instituut voor Naamkunde, 1929.
• Arthur Borghs. Waasmont, door de eeuwen heen. In:
OLE nr. 16 (1982).
• Georges Wemans. Zo ging dat toen in Waasmont 1843-
1921. In: OLE nr. 96 (2018) en Waasmont tijdens het
interbellum, in: nr. 97 (2018).

8. Extract uit de
Toponymie van
Waasmont (1929)
Voorbeeld: Petite
Cense, Pont Clabots,
Présamers, p. 68

9. ARCHIEF: TEKSTEN EN
KARTOGRAFISCH MATERIAAL
Deel I – Verzameling van het materiaal

10. Oudste vermeldingen van Waasmont
Gysseling, Toponymisch Woordenboek

11. uuasmont in pago asbain
946 in Leipzig

12. uuasmont in pago asbain
946 in Leipzig

13. Boudewijn
rebelleert in de
12de eeuw

14. Boudewijn
rebelleert in de
12de eeuw

15. Verkoop van land in 1761 aan
Jan Clabots
K 24.047

16. Brief van Philippus
Bernardus De Sonval,
1780
SG 7511

17. Brief van Philippus
Bernardus De Sonval,
1780
SG 7511

18. Onderwijs
Verklaring over begane fouten en opgelegde straffen

19. Waasmont op oude
kaarten
Kaart van de Franse
ingenieurs-geografen
(Villaret) ca. 1748

20. Kaart van graaf De
Ferraris
Ca. 1777

21. Land van de Tiense
Armentafel in 1697
Nr. 15-16-17-18
(origineel)

22. Land van de Tiense
Armentafel in 1697
Nr. 15-16-17-18
(origineel)

23. Bewerking door PK
van de panden

24. Voorbeelden van
eigendommen van de
Dalscholieren

25. Hedendaags archief:
interessant voor de
familiekunde
Inwoners op 31 december
1829

26. Omzetting van deze namen
1. Jacques Antoine, 46 jaar, dagloner. Getrouwd met Marguerite Rippol,
47 jaar, dagloonster. François Antoine, 13 jaar. Marie Catherine Antoine,
11 jaar. Anne Marie Antoine, 8 jaar. Elisabeth Antoine, 5 jaar. Thérèse
Antoine, 2 jaar. (7 personen).
2. Thérèse Bartholomé, 74 jaar, weduwe, dagloonster. Guilleaume
Petitjean, 30 jaar. (2 pers).
3. Louis Bartholomé, 63 jaar, dagloner. Getrouwd met Seraphine Masson,
41 jaar, geboren in Linsmeel (Linsmeau). Pierre Joseph Bartholomé, 20
jaar. Thérèse Bartholomé, 14 jaar. Marie Josephe Bartholomé, 11 jaar.
Louis Bartholomé, 7 jaar. Jean François Bartholomé, 4 1/2 jaar. (7 pers).
4. Pierre Clabots, de oude, 72 jaar, landbouwer. Getrouwd met Marie
Catherine Petitjean, 78 jaar, huishoudster. Aldegonde Clabots, 28 jaar,
dagloonster. Paul Clabots, 26 jaar, dagloner. (4 pers).

27. ATTESTATIES VAN TOPONIEMEN:
ALFABETISCH EN
CHRONOLOGISCH
Deel I – Verzameling van het materiaal

28. Attestaties chronologisch gerangschikt
Hemelrijk (Himelek)
- 1536 kop. 18de e. inden wegh gaende van waesmont naer Janshoven bij himelryck
(L 797, f. 35).
- 1572 by dat hemelrijck (L 794', f. 2).
- 1669 kop. 1720 het hemelrijck (K 8909, f. 18).
- 1699 en lieu dit in het hemelreijck (L 798, p. 5).
- 1707 den wech van waesmont naer Janshoùen bij het hemelrijck (L 498, f. 45v).
- 1708 in de delle van themelrijck (GSW 3, f. 10v).
- 1755 (kerk) ses roeden landt gelegen in het hemelryck (K 24.056, f. 2).
- 1760 (kerk) ses roden gelegen in het hemelryck (K 24.068, f. 29v). zie KOPIE voor
hist. tekst.
- 1779 (AT) ses roeden in ’t hemelryck (K 24.101, f. 2v).
- 1787 (AT) ses roeden uyt twelf roeden gelegen in het hemelryck (K 38.495).
- 1787 (Beneficie) acht roeden lands gelegen onder Walsbetz Land van Luyck int
hemelryck (K 24.070, 1).
- 1787 (kerk) dans la campagne de Best dit Emelereijck (K 24.067, f. 1v).
- 1828 Himeleck (Mas, A). A 177.
- 1833 himeleek (HA, 2). A 146-189
- 1841 Himeleck-Heket (ABu). = Hemelrijk en Heike samen.
- 1860 Himeleck (Popp, A).
- 1913 Hemelrijk (K 24.068).
Veld tussen de Janshovenbaan, de spoorweg, de Chemin du Heket en de grens van
Houtem (Lem, 48).

29. DEEL II
Verwerking van het materiaal

30. ATLAS: KAARTEN EN THESAURUS
Deel II – Verwerking van het materiaal

31. Werkkaart van het dorp
Massillon en Popp

32. Werkkaart voor het hele grondgebied
Purper = eigendom van de familie De Sonval

33. Voorbeeld van thesaurus: percelen in sectie B
B 12: 92,50. Land. - 1833 De Sonval, mevrouw; 1860 D'Omalius, Jean Baptiste Julien, eigenaar, Halloy.
B 12bis: 18,80. Land. (In de legger van Popp verkeerd sectie A). - 1833 Waasmont, Weldadigheidsbureel
(bis); 1860 Waasmont, de armen (bis).
B 13: 1,40. Land. - 1833 De Sonval, mevrouw; 1860 D'Omalius, Jean Baptiste Julien, eigenaar, Halloy.
B 13bis: 15,40. Land. (In de legger van Popp verkeerd sectie A). - 1833 Waasmont, Weldadigheidsbureel
(bis); 1860 Waasmont, de armen (bis).
B 14: 48,60. Land. (In de legger van Popp verkeerd sectie A). - 1833 Waasmont, Weldadigheidsbureel;
1860 Waasmont, de armen.
B 15: 21,20. Land. - 1833 Deleydt, Jean; 1860 Deleydt, Jean Joseph, landbouwer, Waasmont.
B 16: 11,30. Land. - 1833 Landen, kerkfabriek; 1860 Landen, de kerk.
B 17: 54,25. Land. - 1833 Landen, kerkfabriek; 1860 Landen, de kerk.
B 18: 9,50. Land. - 1833 Landen, kerkfabriek; 1860 Landen, de kerk.
B 19: 91,90. Land. - 1833 De Sonval, mevrouw; 1860 D'Omalius, Jean Baptiste Julien, eigenaar, Halloy.
B 20: 31,00. Land. - 1833 Lhomme, weduwe Guillaume; 1860 L'homme, Jacques, ijzerhandelaar,
Waasmont.
B 21: 93,00. Land. - 1833 Lhomme, weduwe Guillaume; 1860 Tienen, het gasthuis.
B 22: 14,30. Land. - 1833 Dessart, Jacques; 1860 Wauters, Thérèse, weduwe Desart, landbouwer,
Waasmont.
B 23: 48,40. Land. - 1833 Cloots, George; 1860 Cloots, Georges, landbouwer, Raatshoven.
B 24: 25,80. Land. - 1833 Casters, Jacques.
B 24a: 24,50. Land. - 1860 Casters, Jacques, landbouwer en consoorten, Raatshoven (a).
B 24bis: 10,00. Land. - 1833 Kinnart, weduwe Joseph (bis).
B 24a bis: 11,30. Land. - 1860 Falaisse, Isidore Jules en Sophie, Raatshoven (a bis).
B 25: 12,20. Land. - 1833 Dessart, Jacques; 1860 Desart, Augustin, Waasmont.
B 26: 21,00. Land. - 1833 Vanlanden, de juffrouwen; 1860 Jullet, weduwe en kinderen Charles, eigenaar,
Lijsem.
B 27: 1,09,00. Land. - 1833 Cloots, Chretien, pastoor.
B 27e: 60,90. Land. - 1860 Jolez, François, landbouwer, Raatshoven (e).
B 27f: 17,40. Land. - 1860 Maison, weduwe Jean François en Louis François, eigenaars, Raatshoven (f).
B 27g: 30,70. Land. - 1860 Cloots, Jacques, zoon van Jacques, landbouwer, Raatshoven (g).

34. Kaarten: voorbeeld
kaart 10 uit de Atlas:
het Tommeveld

35. Inwoners met kadasternummers van de huizen in 1833
A 400: 5,70. Huis en plaats. - 1833 François Sprimont.
A 404: 3,80. Huis en plaats. - 1833 weduwe Jean Petit Jean.
A 405: 5,40. Huis en plaats. - 1833 weduwe Lambert Humblet.
A 407: 8,80. Huis en plaats van de pastorij (1833). - 1833 Waasmont, de
kerkfabriek.
A 410: 2,95. Huis en plaats. - 1833 Joseph Vanhove.
A 411: 2,90. Huis en plaats. - 1833 Nicolas Humblet.
A 415: 5,20. Huis en plaats. - 1833 Pierre Vangoedsenhoven.
A 417: 6,10. Huis en plaats. - 1833 Walthere Kinnart.
A 418: 1,35. Huis en plaats. - 1833 Auguste Kinnart.
A 421: 1,12. Huis en plaats. - 1833 weduwe Joseph Winand.
A 422: 4,00. Huis en plaats. - 1833 Antoine Vangoedsenhoven.
A 425: 1,51. Huis en plaats. - 1833 Jacques Antoine.
A 426: 51 ca. Huis en plaats. - 1833 weduwe Pierre Landuit.
A 427: 84 ca. Huis en plaats. - 1833 David Medard.
A 428: 2,80. Huis en plaats. - 1833 Pierre Claboots (de oude).
A 431: 1,96. Huis en plaats. - 1833 Pierre Claboots (de jonge).
A 433: 57 ca. Huis. - 1833 Jacques Petitjean (de oude).
A 435: 73 ca. Huis. - 1833 weduwe Martin Petitjean.
A 438: 13,60. Gebouw. - 1833 de juffrouwen Vanlanden.
A 439: 4,40. Huis en plaats. - 1833 Pierre Michoel.
A 442: 20 ca. Huis. - 1833 weduwe François Antoine.
A 443: 1,19. Huis en plaats. - 1833 Jean Guimet.

36. Detailkaart van het
dorp

37. TOPONIEMEN VERWERKT IN
RUBRIEKEN
Deel II – Verwerking van het materiaal

38. Voorbeeld namen met kouter
Betskouter: 1418 in cultura dicta beetscoutere (L 792, f. 2v), 1441 in die
coutere te beetze wert (K 2312, f. 54v), 1535 ter scheijthagen werts inde
cauter te beets (L 796, f. 50v), 1577 jn cultura de beetsche (L 800, f. 4),
1617 in de Beetz couter (K 24.075, f. 1), 1619 (land) inde Beetz couter op
den wecht gaende van Waesmont nae Landen (K 24.074, f. 3), 1660 inden
cauter naer beets (L 803, f. 43), 1669 kop. 1720 in den bets cauter boùen
het hemelrijck (K 8909, f. 70v), 1699 en la campagne de bets en lieu dit
scheythage (L 798), 1707 in den betscauter bij den wech van st. gertruijden
naer hauthem gaende (L 498, f. 50v), 1707 in den beets cauter, in den bets
cauter (L 498, f. 79 en 91v).
Veld genoemd naar de gemeente Walsbets.
Floerswijkkouter: 1370 in cultura de floerswic (L 4, f. 67v). ~ Genoemd
naar de Floerswijk, later vervormd tot Fleussus.
Galgenkouter: 1669 kop. 1720 in den galgen cauter bouen het ridders padt
(K 8909, f. 78v). ~ Idem als Galgenveld.
Hovereikouter: 1370 in cultura dicta de oueray, in cultura de houeray (L 4,
f. 66, 82v). ~ Veld nabij de Hoverei. Zie daar.

39. Voorbeeld: de Raatshovenstraat nummer 10 in de Atlas der
Buurtwegen
Raatshovenstraat, -weg [10]: 1370 al basse voie de Racour, sur le
voie de racourt, in via de raetshouen (L 4, f. 63v, 64 en 67v), 1535
inden Raedtshoven wegh (L 797, f. 31v), 1628 inden wech van
raetshouen (L 801, f. 48), 1669 kop. 1720 in den raetshouensen
wech (K 8909, f. 50v), 1833 Chemin de Racour (HA, 2), 1841
(Chemin) de Racour (ABu, 10), 1860 Chemin de Racourt (Popp),
1926 Rue de Racourt (KL), 1971 Raatshovenstraat (DS), 1977
Raatshovenstraat, wordt deel van de Dr. A. Goffinstraat (DS).
Aftakking van de Overwindenstraat 5, richting Raatshoven, nu
beschouwd als een deel van de Dr. A. Goffinstraat (kaart 14 en 15).
Idem met de Oude Raatshovenstraat. Niet te verwarren met de
Raatshovenstraat in Landen.
Met omschrijvingen: 1707 bij den wech van Waesmont naer
raetshoùen gaende genaemt den auden wech (L 498, f. 28), 1828
Chemin de Racour à Wamont (Massillon, B), 1913 Chemin de Racour
(K 24.068).

40. HISTORISCHE DOCUMENTEN
Deel II – Verwerking van het materiaal

41. Voorbeeld: Afschaffing
van de cijns op de
pastorie

42. Voorbeeld: Afschaffing
van de cijns op de
pastorie
Messeigneurs les directeurs des affaires de la
Tres jllustre Eglise Cathedrale de Liege declarent
de decharger et liberer de tous cens et rentes
leurs dus sur le fond, sur lequel est batie la
maison auec ses appendices (pour servir au futur
de maison pastorale) desquelles le sieur Daniel
Smits Curé moderne de Waesmont en a fait une
cession en faueur de ses successeurs les Curés
dudit Lieu le 9 du mois de decembre 1733 par
deuant le notaire Naueau et temoins ij
denommés: fait sur la grande compterie de La
ditte Eglise Cathedrale le 17 Auril 1734.
Par ordonnance de Mesdits seigneurs.
J.B. Proisme secretaire du tres illustre
Chapitre Cathedral de Liege.

43. ILLUSTRATIES: PRENTKAARTEN
EN FOTO’S
Deel II – Verwerking van het materiaal

44. De kelder van een Romeinse villa gevonden
in 1964

45. Het Paardekapelleke nu verdwenen

46. De Pancratiuskerk in de Hoevestraat rond
1980

47. De Pancratiuskerk in de Hoevestraat rond
1930

48. Het Kasteel in 1918

49. Het Kasteel in 2018

50. De oude Katsei

51. Het huis van Lecocq-Docquier in de
Handelsstraat rond 1912

52. De Handelsstraat in de jaren 1930 in
tegenovergestelde richting

53. De Bertree- of Kabinestraat in de jaren
1930

54. De hoeve Lecocq gebouwd in 1788

55. Het station van Waasmont gebouwd rond
1889

56. De auteur die opzoekingen doet in het
Provinciaal Archief in Leuven.

57. Fine coronato nobilitatur opus (Verinus).
Van een begonnen werk is 't licht wat lof te halen,
Maar als 't voltrokken is, mag men eerst zegepralen.
Naar: Frans T'Serstevens,
Schat van zedespreuken en lessen.
Brussel, 1755.

58. Dank u voor uw aandacht!
Meer informatie: www.kempeneers.org