1. Basisschool de Zuidwester
Maart 2012
Powerpoint Plattegronden van Tilburg
Dia 1
Deze powerpoint laat oude plattegronden zien van de stad. Met kaarten kun je
de ontwikkeling en groei van de stad goed zien.
Dia 2
De naam Tilburg kwam voor het eerst voor in een akte in 709. Daarin staat de
naam wel op een andere manier geschreven, namelijk Tilliburgis. Waar de naam
precies vandaan komt, is nog steeds niet helemaal zeker. Maar de meeste
historici zijn het er over eens, dat ´Til´ nieuw verworven land betekend.
Dia 3
Dit is een deel van een plattegrond van Noord-Brabant uit ± 1680. Zie je de stad
’s-Hertogenbosch? Den Bosch is al veel langer dan Tilburg een stad en dat kun
je op de plattegrond goed zien. Wat valt jullie op?
Dia 4
De kaart komt uit 1760. Tilburg en Goirle staan erop afgebeeld.
Dia 5
In Tilburg stond vanaf 1477 tot 1859 een kasteel. Deze kaart hing in het kasteel.
Het kasteel was het eerste gebouw in Tilburg dat van steen is gemaakt. Daarom
werd het kasteel ook de Stenen Kamer genoemd. De plek in Tilburg - oud Noord
(tussen de Goirlestraat en Ringbaan West) waar het kasteel stond, heet het nu
het Stenenkamerpark.
Dia 6
Op deze kaart uit 1760 staat de naam Corvel. Deze naam, van de wijk waar jullie
school staat, bestaat dus al 250 jaar.
Dia 7
Hier zie je een kaartje met de herdgang van Corvel. Een herdgang is een buurt
rondom een driehoekig plein. De verschillende herdgangen in Tilburg waren met
zandwegen met elkaar verbonden. De vorm van de herdgangen zie je nog
steeds terug in Tilburg. Herkennen jullie deze vorm in het Korvelplein?

2. Dia 8
Hier zie je weer de herdgang Corvel. De buurt is verbonden met andere buurten.
Tilburg bestond uit veel losse buurten verbonden met landschappen en
zandwegen. Herken je nog andere namen die op deze kaart staan?
Dia 9
Hier zie je het centrum van Tilburg. De kerk (Heikese kerk, bij stadhuisplein)
staat er nog steeds. De steenweg verbindt de kerk met de herdgang Heuvel. De
steenweg werd zo genoemd, omdat deze weg de eerste verharde weg was in
Tilburg. Weten jullie hoe deze straat nu heet? (= Heuvelstraat)
Dia 10
In 1809 werd de eerste echte volkstelling gehouden. Er leefden op dat moment
ongeveer 9500 mensen in Tilburg. Tilburg is sinds 1809 een stad. Dat is dus ruim
100 jaar. De meeste mensen waren in die tijd Katholiek. Er leven nu meer
mensen met verschillende religies in Tilburg. Kun jij er een paar religies
noemen?
Dia 11
Op deze kaart zie je hoe belangrijk de katholieke kerk was in Tilburg en
omgeving. De kerk had een opvallende plaats in het landschap én op de
plattegronden. Hier zie je de kerken in de omgeving Tilburg.
Dia 12
Dit is een kaart van Tilburg in 1880. Er zijn veel verharde wegen bij gekomen en
zelfs een spoor! Dat kwam door de industrialisatie. Kennen jullie dat woord? Dit
woord geeft aan dat mensen eerst alles zelf thuis deden: groenten en
aardappelen verbouwen, zelf koeien melken voor melk, een schaap scheren voor
de wol en truien breien. En daarna werd er steeds meer gemaakt in fabrieken en
bedrijven. De spullen uit de fabriek moesten via de wegen en het spoor weer bij
de mensen en winkels bezorgd worden.
Dia 13
De stad is door de industrieën steeds sneller gaan groeien! Er kwamen veel
fabriekanten naar de stad, werknemers en de mensen kregen toen vaak wel 10
kinderen. Op deze foto zie je Tilburg in 1901. De bruine vormen zijn gebouwen.
Het zijn vooral fabrieken, kazernes en scholen. Je ziet ook het Wilhelminapark:
herken je hierin ook de vorm van een herdgang?
Dia 14
Deze kaart komt uit 1915. Er is een begin gemaakt met het aanleggen van het
Wilhelminakanaal en er staan steeds meer huizen. De stad wordt steeds groter!
Er woonden toen 56.600 inwoners. 100 jaar eerder waren dat er nog maar 9500.
Dat is dus 6 keer zo veel!

3. Dia 15
Hier zie je een foto van een groot gezin. Uit hoeveel kinderen bestaat dit gezin?
Weet jij waarom ouders vaak veel kinderen kregen? (= invloed katholieke kerk,
zoveel mogelijk katholieken en verspreiding geloof en omdat kinderen konden
gaan werken en geld verdienen voor het gezin)
Dia 16
Deze kaart komt uit 1967. Er zijn steeds meer wijken in de stad. Je ziet de
namen bij de wijken staan. De gemeente maakt eerst plannen om een nieuwe
wijk te bouwen, dat heet een bestemmingsplan. Ze overleggen over de plaats,
het aantal huizen en hoe de straten moeten lopen. Je mag in Nederland niet
zomaar ergens een huis of fabriek bouwen.
Dia 17
Waar wijst het pijltje naar? Herkennen jullie straten op deze plattegrond?
Dia 18
Hier zie je een maquette van de Reeshof. Weten jullie wat een maquette is?
De wijk is eerst in het klein gebouwd om te kijken of de plannen van de
gemeente goed zijn. Daarna worden de huizen echt gebouwd en kunnen er weer
meer mensen in Tilburg komen wonen. Deze wijk bestaat dus nog niet zo lang
als bijvoorbeeld de Korvel.
Dia 19
Tilburg is nu de zesde grootste stad van Nederland. Er zijn nu 206.234 inwoners
in de stad en de komende jaren zal de stad blijven groeien.
Dia 20
Wat een verschil he?