Kredietverlening aan ondernemingen update januari 2018

1. Kredietverlening aan ondernemingen –
recente evolutie
update januari 2018
www.financieringvanondernemingen.be
Update januari 2018 1

2. De Belgische economie is en blijft ondersteund door
Belgische banksector
Klantensegmenten Kredietverlening door de Belgische banksector aan de Belgische klanten (volgens
economische sectoren; inclusief geëffectiseerde kredietvolumes; uitsluitend niet-bancaire en
niet-financiële klanten) (1)
Eind december 2007
(uitstaande
kredietomloop, in
miljoen EUR)
Eind november 2017
(uitstaande
kredietomloop, in
miljoen EUR)
Toename kredietomloop over periode december
2007 tot november 2017
In miljoen EUR In %
Kredieten aan Belgische
gezinnen 138.129 218.817 + 80.688 + 58,4
Kredieten aan Belgische
niet-financiële
vennootschappen 97.361 130.767 + 33.406 + 34,3
Kredieten aan de Belgische
overheden 69.386 73.838 + 4.452 + 6,4
Totaal kredieten aan
Belgische klanten
304.876 423.422 + 118.546 + 38,9
.
Bron : berekeningen Febelfin op gegevens van de NBB.
1) Voor de kredieten aan gezinnen en ondernemingen, betreft het de opgenomen bedragen van uitbetalingskredieten. Voor de kredieten aan de
overheden gaat het om de financiering in de vorm van schuldtitels uitgegeven door de overheden, en om opgenomen uitbetalingskredieten.
Update januari 2018 2

3. Update januari 2018 3
Deze presentatie tracht enkele kerncijfers inzake
ondernemingskrediet te bundelen om zo evoluties te kunnen
analyseren en op te volgen.
Hiervoor wordt gebruik gemaakt van verschillende bronnen.
Naast cijfers die de Nationale Bank van België ter beschikking
stelt (CKO en Schema A), wordt ook gekeken naar de
resultaten van de Kredietbarometer van Febelfin.
De bron staat telkens duidelijk vermeld onderaan de slide.
Hoewel deze bronnen elk heel valabel en relevant zijn
kunnen deze niet rechtstreeks met elkaar vergeleken
worden daar de data toch verschillend zijn.

4. 4
Bron : Kredietbarometer Febelfin
In september 2017 bereikte het uitstaande bedrag aan
ondernemingskredieten zijn hoogste niveau ooit met 145,5 miljard EUR. Op
jaarbasis (vergelijking september 2016 met september 2017) steeg het
uitstaande bedrag met 6,4%.
Update januari 2018

5. Evolutie van de kredietverlening aan niet-financiële
ondernemingen volgens looptijd van het krediet
5
Bron: Schema A – NBB (breuklijn december 2014 wegens overgang naar ESR 2010)
Update januari 2018
Kredietverlening aan niet-
financiële ondernemingen
volgens looptijd van het krediet
(uitstaand bedrag in miljoen
euro)
december
2014
november
2016
november
2017
Groei over 1
jaar (in % op
basis van
effectieve
kredietstromen)
Aandeel in totale
kredietomloop
aan
ondernemingen
(in %)
Kredieten op korte termijn (<1 jaar)
31.360 32.010 33.851 + 7,3 25,9
Kredieten op middellange termijn
(1 jaar < originele looptijd ≤ 5 jaar) 15.035 16.312 18.246 + 11,3 14,0
Kredieten op lange termijn
(> 5 jaar)
65.294 73.807 78.670 + 4,4 60,2
Het aandeel van kredieten op lange termijn wordt steeds groter. De ondernemingen
trachten namelijk de lage rente op ondernemingskredieten voor een langere periode vast
te leggen. Hierdoor is er minder “rotatie” in het kredietvolume en kan de totale
kredietomloop nog steeds stijgen, ook al matigt de kredietproductie.

6. Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB (breuklijn december 2012 wegens oprichting CKO2)
N.B. Bovenstaande tabel bevat enkel de kredieten die aan één van de categorieën (Micro, Kleine, Middelgrote, Grote ondernemingen)
konden worden toegewezen. Hierdoor komt het totaal niet overeen met het totaal beschikbaar in de CKO. Sinds december 2016 splitst
de NBB de kredieten aan kleine ondernemingen nog verder uit naar kredieten aan micro-ondernemingen en kredieten aan andere kleine
ondernemingen.
Evolutie kredieten: onderverdeling naar grootte van de Belgische ondernemingen
6
Opgenomen kredieten
Toegestane kredieten
Aanwendingsgraad
Update januari 2018
Type onderneming
december
2012
november 2016
(in miljoenen euro)
November 2017
(in miljoenen euro)
November 2017
t.o.v. november 2016
In % van totaal
(november 2017)
Micro 16.586 9,8 %
Kleine 66.821 70.900 62.014 - 12,5 % 36,8 %
Middelgrote 42.825 34.782 34.810 + 0,1 % 20,7 %
Grote 57.925 54.876 55.049 + 0,3 % 32,7 %
Type onderneming
december
2012
november 2016
(in miljoenen euro)
november 2017
(in miljoenen euro)
November 2017 t.o.v.
november 2016
In % van totaal
(november 2017)
Micro 13.646 10,4 %
Kleine 56.545 59.102 50.988 - 13,7 % 38,9 %
Middelgrote 28.379 25.235 35.324 + 0,4 % 26,9 %
Grote 29.068 29.493 31.135 + 5,6 % 23,8 %
Type
onderneming
december
2012
november
2016
november
2017
Micro 82,3%
Kleine 84,6% 83,4 % 82,2 %
Middelgrote 66,3% 72,5 % 72,8 %
Grote 50,2% 53,7 % 56,6 %

7. Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB (breuklijn december 2012 wegens oprichting CKO2). N.B. Bovenstaande
tabel bevat enkel de kredieten die aan één van de categorieën (Vlaams Gewest, Waals Gewest en Brussels Hoofdstedelijk Gewest) konden
worden toegewezen. Hierdoor komt het totaal niet overeen met het totaal beschikbaar in de CKO.
Evolutie kredieten: regionale onderverdeling
7
Opgenomen kredieten
Toegestane kredieten
Aanwendingsgraad
Regio
december
2012
november 2016
(in miljoenen euro)
November 2017
(in miljoenen euro)
november 2017
t.o.v. november 2016
In % van totaal
(november 2017)
Vlaams Gewest 105.079 111.090 117.154 + 5,5 % 64,2 %
Waals Gewest 31.861 32.761 34.636 + 5,7 % 19,0 %
Brussel Hoofdstedelijk
Gewest
39.842 29.164 30.818 + 5,7% 16,9 %
Regio
december
2012
november 2016
(in miljoenen euro)
november 2017
(in miljoenen euro)
november 2017
t.o.v. november
2016
In % van totaal
(november 2017)
Vlaams Gewest 75.810 81.175 87.055 + 7,2 % 65,7 %
Waals Gewest 24.112 24.766 25.902 + 4,6 % 19,5 %
Brussel Hoofdstedelijk
Gewest
21.012 18.314 19.618 + 7,1 % 14,8 %
Regio december 2012 November 2016 November 2017
Vlaams Gewest 72,2% 73,1 % 74,3 %
Waals Gewest 75,7% 75,6 % 74,8 %
Brussel Hoofdstedelijk
Gewest
52,7% 62,8 % 63,7 %
Update januari 2018

8. Bron : Kredietbarometer Febelfin – beschikbaar t.e.m. Q3 2017
• Het bedrag van de kredietaanvragen lag in het derde trimester van 2017 licht
hoger (0,5%) dan in hetzelfde trimester van het voorgaande jaar.
• Het aantal kredietaanvragen steeg met maar liefst 5%.
Kredieten aan ondernemingen - kredietvraag
Update januari 2018 8
5,6%
3,2%
6,4% 6,9%
0,1%
5,0%5,3%
-17,0%
3,7%
8,2%
0,8% 0,5%
-20%
-15%
-10%
-5%
0%
5%
10%
Q2016/2 Q2016/3 Q2016/4 Q2017/1 Q2017/2 Q2017/3
Kredieten aan ondernemingen - kredietaanvragen
(evolutie vergeleken met hetzelfde trimester v/h voorgaande jaar)
Aantal Bedrag

9. Bron : Kredietbarometer Febelfin – beschikbaar t.e.m. Q3 2017
• Het bedrag van de nieuwe verstrekte kredieten nam af met 3%.
• Het aantal verstrekte kredieten lag in het derde trimester van 2017 4,1% lager
dan in hetzelfde trimester van het jaar voordien.
Kredieten aan ondernemingen - kredietproductie
Update januari 2018 9
3,0% 2,4% 4,7% 4,5%
-4,1% -4,1%
-0,1%
-20,8%
-2,4%
5,3%
3,2%
-3,0%
-25%
-20%
-15%
-10%
-5%
0%
5%
10%
Q2016/2 Q2016/3 Q2016/4 Q2017/1 Q2017/2 Q2017/3
Kredieten aan ondernemingen - kredietproductie
(evolutie vergeleken met hetzelfde trimester v/h voorgaande jaar)
Aantal Bedrag

10. Stabilisering van de kredietbelemmeringen
10
In oktober 2017 beschouwden slechts 6,7% van de ondernemers de kredietvoorwaarden
als ongunstig.
Update januari 2018
Bron: NBB / Belgostat.
Een daling op deze grafiek geeft een verbetering weer in de perceptie
van de kredietbelemmeringen. Hoe lager de curve, hoe minder
kredietbelemmeringen de ondernemers ervaren.

11. Sterke stijging kredietaanvragen leidt tot hogere
weigeringsgraad
11
De weigeringsgraad lag wat hoger in het derde trimester van 2017 dan het niveau van het
derde trimester van de periode van 2014 tot 2016, maar lager dan in de jaren 2010, 2012 en
2013. De weigeringsgraad ligt traditioneel in het derde trimester op het hoogste peil van het
jaar.
Update januari 2018
Bron : Kredietbarometer Febelfin

12. Positieve kredietevolutie nog steeds ondersteund door lage
interestvoeten
De gemiddelde rente op de nieuwe bedrijfskredieten blijft de jongste maanden
nagenoeg stabiel. In november 2017 bedroeg ze 1,64 %.
12Update januari 2018
1,64%

13. Alternatieve financieringsmiddelen
Update januari 2018 13

14. Leasing: externe en alternatieve financieringsbron
die steeds belangrijker wordt voor starters en kleine
ondernemingen
Update januari 2018 14
Roerende leasing
(september 2017)
10,5 miljard euro
Onroerende leasing
(september 2017)
4,8 miljard euro
Bron: Febelfin op basis van gegevens de Belgische leasingvereniging (BLV)
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 09. 2017
Roerende en onroerende leasing : uitstaande volumes
Bedrag (in milliarden euro)
roerende leasing onroerende leasing

15. Update januari 2018 15Bron: Febelfin op basis van gegevens de Belgische leasingvereniging (BLV)
Roerende leasing
(1e 9 m. 2017)
3,9 miljard euro
Onroerende leasing
(1e 9 m. 2017)
0,4 miljard euro
Leasing: externe en alternatieve financieringsbron die
steeds belangrijker wordt voor starters en kleine
ondernemingen
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
4.000
4.500
5.000
5.500
6.000
6.500
Evolutie van de leasingproductie
(in miljoenen EUR)
Onroerende leasing (1) Roerende leasing

16. Leasing: externe en alternatieve financieringsbron
die steeds belangrijker wordt voor starters en kleine
ondernemingen
Update januari 2018 16
Bron: Febelfin op basis van gegevens de Belgische leasingvereniging (BLV)
Aantal contracten (in eenheden) Aantal contracten (in %)

17. Update januari 2018 17
• Na een zeer sterke stijging de afgelopen jaren werden in 2016 slechts 2,7%
meer facturen afgestaan dan in 2015.
• In het 1ste semester 2017 lijkt deze steile stijging evenwel te hernemen.
Bron: Febelfin op basis van gegevens van de Belgische Beroepsvereniging der Factormaatschappijen
Andere alternatieve financieringsbron: factoring
9.000
11.000
13.000
15.000
17.000
19.000
21.000
23.000
25.000
27.000
29.000
31.000
33.000
35.000
1e
sem.
2007
2e
sem.
2007
1e
sem.
2008
2e
sem.
2008
1e
sem.
2009
2e
sem.
2009
1e
sem.
2010
2e
sem.
2010
1e
sem.
2011
2e
sem.
2011
1e
sem.
2012
2e
sem.
2012
1e
sem.
2013
2e
sem.
2013
1e
sem.
2014
2e
sem.
2014
1e
sem.
2015
2e
sem.
2015
1e
sem.
2016
2e
sem.
2016
1e
sem.
2017
Factoring : evolutie turn-over
(in miljoenen EUR)
turnover

18. 0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
70.000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Q2
2017
9.293
22.349 21.728
25.086
35.114 36.123
43.665
49.286
61.703 61.884
Stand van vastrentende effecten op meer dan een jaar uitgegeven door
Belgische niet-financiële vennootschappen (in miljoen EUR)
Evolutie van de stand van vastrentende effecten op
meer dan 1 jaar: praktisch vermenigvuldigd met 6
sinds 2008
Update januari 2018 18
De grote ondernemingen
hebben zich steeds meer
gericht op rechtstreekse
uitgifte van schuldbewijzen
op de financiële markten;
desintermediatie
Bron: Febelfin op basis van gegevens van de NBB
x6

19. “Coup de pouce”-leningen: eerste cijfers
Periode 30/09/2016 – 30/09/2017
- 201 aanvragen ontvangen voor een totaalbedrag van 3.534.300 euro.
- 168 aanvragen werden ontvankelijk verklaard
- 13 aanvragen werden nog onderzocht
- 20 aanvragen werden niet ontvankelijk verklaard omdat de ondernemers niet aan
de voorwaarden voldeden (leeftijd, sector …)
- Looptijd
- Geleende bedragen
- Gebruikte bedragen
Update januari 2018 19
4 jaar 6 jaar 8 jaar
69% 14% 17%
≤ 10.000 € 10.000 € < ≥ 30.000 € 30.000 € < ≥ 50.000 €
32% 48% 20%
≤ 10.000 € 10.000 € < ≥
30.000 €
30.000 € < ≥
50.000 €
50.000 € < ≥
80.000 €
80.000 € < ≥
100.000 €
15% 50% 18% 9% 8%

20. WinWinlening: productie
In het vierde kwartaal van 2017
werden 788 Winwinleningen
geregistreerd. Deze Winwinleningen
vertegenwoordigen een kredietbedrag
van 18,62 miljoen euro.
In het vierde kwartaal van 2017 werd
ongeveer 50 % van het kredietbedrag in
hoofdsom van alle geregistreerde
Winwinleningen toegestaan aan starters.
Dit vertegenwoordigt meer dan 56 % van
het aantal geregistreerde Winwinleningen
Bron: Voortgangsrapportage Winwinleningen , Waarborgbeheer –
3de kwartaal 2017
20Update januari 2018

21. WinWinlening: gemiddeld bedrag
• Het gemiddeld bedrag van de geregistreerde WinWinleningen bedraagt in
2017 23.581,95 euro.
• Ten opzichte van het gemiddeld bedrag van de geregistreerde
WinWinleningen in 2016 merken we een beperkte daling van 0,7 %.
Bron: Voortgangsrapportage Winwinleningen , Waarborgbeheer – 3de kwartaal 2017
Update januari 2018 21

22. Crowdfunding: tijdelijke dip door invoering tax shelter
Hoewel het totale bedrag iets lager ligt dan in het
voorgaand jaar, is het aantal projecten gestegen, nl. 707
(140 meer dan in eerste halfjaar van 2016).
11%
20%
40%
29%
Crowdfunding vormen
Donatie Rewards Lening Verkoop aandelen
Update januari 2018 22
1,1
4,35
10,2
29,9
12,1
0
5
10
15
20
25
30
35
2013 2014 2015 2016 eerste helft
2017
Crowdfunding in België (bedragen in
miljoenen euro)
707
projecten in
de eerste
helft van
2017

23. Gedetailleerde statistieken per gewest
Update januari 2018 23

24. La région wallonne
Update januari 2018 24

25. Crédits octroyés (1)
2014 -12 2016 – 09 2017 – 09
Pourcentage de
modification 2017 p.r.à
2016 (en %)
en millions d’EUR en % en millions d’EUR en % en millions d’EUR en %
Indépendants 4.433 12,7 4.338 14,9 4.364 11,2 +0,6
Micro entreprises
3.632 9,3
Petites entreprises
14.202
40,7
15.012 41,0 12.789 32,9 -14,8
Moyennes
entreprises
6.224
17,8
6.324 17,3 6.707 17,2 +6,1
Grandes
entreprises
8.344
23,9
8.696 23,8 9.031 23,2 +3,8
Total 34.886 36.595 38.889 +6,3
Crédits utilisés (1)
Indépendants 3.250 12,2 3.288 11,8 3.305 11,3 +0,5
Micro entreprises
3.009 10,3
Petites entreprises
11.973
45,1
12.567 45,1 10.654 36,4 -15,2
Moyennes
entreprises
4.490
16,9
4.595 16,5 4.807 16,4 +4,6
Grandes
entreprises
5.501
20,7
5.563 20,0 5.604 19,1 +0,7
Total 26.561 27.839 29.305 +5,3
25
Le total des crédits octroyés et utilisés ne correspond pas à la somme des sous-catégories car la Banque nationale de Belgique ne peut attribuer toutes les données à
l’une des sous-catégories et utilise donc une catégorie résiduelle. Source : Centrale des crédits aux Entreprises (CCE) – BNB (démarrage des mesures en décembre
2014). Depuis décembre 2016, la BNB ventile en outre les crédits aux petites entreprises entre crédits aux micro-entreprises et crédits aux autres petites entreprises.
Update januari 2018
Evolution des crédits : gros plan sur la Région wallonne

26. Evolution des crédits : gros plan sur la Région wallonne
26
Source: Centrale des crédits aux Entreprises (CCE) – BNB (démarrage des mesures en décembre 2014)
Degré d’utilisation
2014 - 12 2016 - 09 2017 - 09
Indépendants 73,3% 75,8% 75,7%
Micro entreprises 82,8%
Petites entreprises 84,3% 83,7% 83,3%
Moyennes entreprises
72,1% 72,7% 71,7%
Grandes entreprises 65,9% 64,0% 62,1%
Total 76,1% 76,1% 75,4%
Update januari 2018

27. Evolution des crédits: entreprises débutantes
Crédits octroyés(1)
2014 -12 2016 – 09 2017 – 09
Pourcentage de
modification 2017 p.r.à
2016 (en %)
en millions d’EUR en % en millions d’EUR en % en millions d’EUR en %
Indépendants 898 18,3 407 9,9 391 9,0 -4,0
Petites entreprises
4.007 81,7 3.717 90,1 3.960 91,0 +6,6
Total 4.905 4.124 4.351 +5,5
Crédits utilisés (1)
Indépendants 682 16,2 353 10,1 341 9,2 -3,2
Petites entreprises
3.523 83,8 3.135 89,9 3.353 90,8 +7,0
Total 4.205 3.488 3.694 +5,9
Degré d’utilisation (en %)
Indépendants 76,0 86,7 87,4
Petites entreprises
87,9 84,3 84,7
Total 85,7 84,6 84,9
27
(1) Le total des crédits octroyés et utilisés ne correspond pas à la somme des sous-catégories car la Banque nationale de Belgique ne peut attribuer toutes les
données à l’une des sous-catégories et utilise donc une catégorie résiduelle. Source : Centrale des crédits aux Entreprises (CCE) – BNB (démarrage des
mesures en décembre 2014)
Update januari 2018

28. Evolution des crédits par secteur
Crédits octroyés(1)
2016 – 09 2017 – 09
Pourcentage de
modification 2017 p.r.à
2016 (en %)
en millions
d’EUR
en %
en millions
d’EUR
en %
en millions
d’EUR
en %
Accommodation and Food
811 2,3 808 2,2 687 1,9 -15,0
Construction 3.005 8,6 3.277 9,0 3.073 8,7 -6,2
Manufactured products 7.047 20,2 7.102 19,4 7.479 21,2 +5,3
Services (excl. Financial)
12.342 35,4 13.755 37,6 12.382 35,1 -10,0
Transportation 725 2,1 748 2,0 870 2,5 +16,4
Wholesale and retail trade
5.855 16,8 5.871 16,0 5.500 15,6 -6,3
Other 5.101 14,6 5.033 13,8 5.265 14,9 +4,6
Total 34.886 36.594 35.256 -3,7
Crédits utilisés(1)
Accommodation and Food
726 2,7 717 2,6 598 2,3 -16,4
Construction 2.284 8,6 2.412 8,7 2.275 8,7 -5,7
Manufactured products 4.720 17,8 4.610 16,6 4.680 17,8 +1,5
Services (excl. Financial)
10.064 37,9 11.260 40,4 9.978 37,9 -11,4
Transportation 561 2,1 607 2,2 709 2,7 +16,7
Wholesale and retail trade
4.564 17,2 4.580 16,5 4.276 16,3 -6,6
Other 3.643 13,7 3.653 13,1 3.780 14,4 +3,5
Total 26.561 27.839 26.296 -5,5
28(1) Indépendants inclus Update januari 2018

29. Evolution des crédits par secteur
29
Source : Centrale des crédits aux Entreprises (CCE) – BNB (démarrage des mesures en décembre 2014)
Degré d’utilisation
2014 -12 2016 – 09 2017 – 09
Accommodation and food 89,6% 88,7% 87,0%
Construction
76,0% 73,6% 74,0%
Manufactured products 67,0% 64,9% 62,6%
Services (excl. Financial) 81,5% 81,9% 80,6%
Transportation
77,4% 81,1% 81,5%
Wholesale and retail trade 78,0% 78,0% 77,7%
Other 71,4% 72,6% 71,8%
Total 76,1% 76,1% 74,6%
Update januari 2018

30. Evolution des crédits par secteur – entreprises débutantes
Crédits octroyés(1)
2014 - 12 2016 – 09 2017 – 09
Pourcentage de
modification 2017 p.r.à
2016 (en %)
en millions
d’EUR
en %
en millions
d’EUR
en %
en millions
d’EUR
en %
Accommodation and Food 117 2,4 123 3,0 130 3,0 +6,1
Construction 314 6,4 363 8,8 380 8,7 +4,8
Manufactured products 1.441 29,4 1.228 29,8 1.166 26,8 -5,0
Services (excl. Financial) 1.453 29,6 1.331 32,3 1.354 31,1 +1,7
Transportation 44 0,9 41 1,0 44 1,0 +5,4
Wholesale and retail trade 395 8,0 375 9,1 409 9,4 +8,8
Other 1.141 23,3 662 16,1 868 20,0 +31,1
Total 4.905 4.123 4.351 +5,5
Crédits utilisés(1)
Accommodation and Food 106 2,5 109 3,1 105 2,8 -3,8
Construction 212 5,1 248 7,1 243 6,6 -2,0
Manufactured products 1.380 32,8 1.144 32,8 1.071 29,0 -6,3
Services (excl. Financial) 1.242 29,5 1.091 31,3 1.168 31,6 +7,1
Transportation 38 0,9 35 1,0 37 1,0 +5,2
Wholesale and retail trade 330 7,9 323 9,3 344 9,3 +6,6
Other 895 21,3 537 15,4 726 19,6 +35,1
Total 4.205 3.487 3.694 +5,9
30(1) Indépendants inclus
Update januari 2018

31. Evolution des crédits par secteur – entreprises
debutantes
31
Source : Centrale des crédits aux Entreprises (CCE) – BNB (démarrage des mesures en décembre 2014)
Degré d’utilisation
2014 -12 2016 - 09 2017 - 09
Accommodation and food 90,9% 88,6% 80,8%
Construction
67,7% 68,3% 63,9%
Manufactured products 95,8% 93,2% 91,9%
Services (excl. Financial) 85,5% 82,0% 86,3%
Transportation
86,3% 85,4% 84,1%
Wholesale and retail trade 83,7% 86,1% 84,1%
Other 78,4% 81,1% 83,6%
Total 85,7% 84,6% 84,9%
Update januari 2018

32. Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Update januari 2018 32

33. Evolutie kredieten ingezoomd op Brussel Hoofdstedelijk Gewest
Toegekende kredieten (1)
2014 -12 2016 – 09 2017 – 09
Wijzigingspercentage
2017 t.o.v. 2016 (in %)
in miljoenen euro in % in miljoenen euro in % In miljoenen euro in %
Zelfstandigen 455 1,5 381 1,2 307 1,0 -19,4
Micro
ondernemingen
1.689 5,6
Kleine
ondernemingen
8.615 29,4 9.243 30,0 8.329 27,8 -9,9
Middelgrote
ondernemingen
7.190 24,5 5.187 16,9 5.394 18,0 +4,0
Grote
ondernemingen
11.717 39,9 14.336 46,6 12.283 41,0 -14,3
Totaal 29.344 30.782 29.962 -2,7
Opgenomen kredieten (1)
Zelfstandigen 338 1,9 310 1,7 234 1,3 -24,6
Micro
ondernemingen
1.425 7,6
Kleine
ondernemingen
7.475 43,7 8.044 45,2 7.170 38,5 -10,9
Middelgrote
ondernemingen
4.207 24,6 4.256 23,9 4.103 22,0 -3,6
Grote
ondernemingen
3.964 23,2 3.864 21,7 4.294 23,0 +11,1
Totaal 17.120 17.796 18.647 +4,8
33
(1) Het totaal van de toegekende en opgenomen kredieten stemt niet overeen met de som van de subcategorieën daar de Nationale Bank van België niet alle data
kan toewijzen aan één van de subcategorieën en dus een restcategorie hanteert. Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB (start van
de metingen in december 2014). Sinds december 2016 splitst de NBB de kredieten aan kleine ondernemingen nog verder uit naar kredieten aan micro-
ondernemingen en kredieten aan andere kleine ondernemingen. Wanneer we beide groepen opnieuw samentellen, ziet men dat de toegestane kredieten
(micro + kleine) het jongste jaar (september 2017 – september 2016) met 8,4% zijn toegenomen. Voor de opgenomen kredieten bedroeg dat cijfer 6,8%.
Update januari 2018

34. Evolutie kredieten ingezoomd op Brussel Hoofdstedelijk
Gewest
34
Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB (start van de metingen in december 2014)
Aanwendingsgraad
2014 -12 2016 - 09 2017 – 09
Zelfstandigen 74,3% 81,5% 76,2%
Micro ondernemingen 84,4%
Kleine ondernemingen 86,8% 87,0% 86,1%
Middelgrote ondernemingen 58,5% 82,0% 76,1%
Grote ondernemingen 33,8% 27,0% 35,0%
Totaal 58,3% 57,8% 62,2%
Update januari 2018

35. Evolutie kredieten - starters
Toegekende kredieten (1)
2014 - 12 2016 – 09 2017 – 09 Wijzigingspercentage
2017 t.o.v. 2016 (in %)
in miljoenen euro in % In miljoenen euro in % in miljoenen euro in %
Zelfstandigen 239 9,9 46 2,3 57 2,2 +21,9
Kleine
ondernemingen
2.173 90,1 2.005 97,7 2.540 97,8 +26,7
Totaal 2.413 2.051 2.597 +26,6
Opgenomen kredieten (1)
Zelfstandigen 190 9,7 36 2,3 39 1,9 +8,8
Kleine
ondernemingen
1.767 90,3 1.547 97,7 1.989 98,1 +28,6
Totaal 1.957 1.583 2.028 +28,1
Aanwendingsgraad (in %)
Zelfstandigen 79,5 78,0 69,7
Kleine
ondernemingen
81,3 77,1 78,3
Totaal 81,1 77,2 78,1
35
(1) Het totaal van de toegekende en opgenomen kredieten stemt niet overeen met de som van de subcategorieën daar de Nationale Bank van België niet alle data
kan toewijzen aan één van de subcategorieën en dus een restcategorie hanteert. Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB (start van
de metingen in december 2014)
Update januari 2018

36. Evolutie kredieten per sector
Toegekende kredieten(1)
2014 - 12 2016 – 09 2017 – 09
Wijzigingspercentage
2017 t.o.v. 2016 (in %)
in miljoenen
euro
in % In miljoenen euro in %
in miljoenen
euro
in %
Accommodation and Food 514 1,8 644 2,1 574 2,0 -10,8
Construction 4.877 16,6 3.051 9,9 2.518 8,9 -17,5
Manufactured products 5.368 18,3 4.689 15,2 5.403 19,1 +15,2
Services (excl. Financial) 11.471 39,1 12.031 39,1 11.866 42,0 -1,4
Transportation 1.534 5,2 1.719 5,6 1.633 5,8 -5,0
Wholesale and retail trade 2.442 8,3 2.764 9,0 2.693 9,5 -2,6
Other 3.140 10,7 5.884 19,1 3.586 12,7 -39,0
Total 29.344 30.782 28.273 -8,1
Opgenomen kredieten(1)
Accommodation and Food 436 2,5 534 3,0 468 2,7 -12,3
Construction 2.003 11,7 1.878 10,6 1.417 8,2 -24,6
Manufactured products 1.550 9,1 1.466 8,2 1.982 11,5 +35,2
Services (excl. Financial) 9.297 54,3 9.696 54,5 9.223 53,6 -4,9
Transportation 752 4,4 913 5,1 753 4,4 -17,6
Wholesale and retail trade 1.669 9,8 1.703 9,6 1.730 10,0 +1,6
Other 1.413 8,3 1.606 9,0 1.648 9,6 +2,6
Total 17.120 17.796 17.221 -3,2
36
(1) Cijfers inclusief zelfstandigen.
Update januari 2018

37. Evolutie kredieten per sector
37
Aanwendingsgraad
2014 -12 2016 - 09 2017 - 09
Accommodation and food
84,9% 82,9% 81,5%
Construction
41,1% 61,6% 56,3%
Manufactured products
28,9% 31,3% 36,7%
Services (excl. Financial)
81,1% 80,6% 77,7%
Transportation
49,0% 53,1% 46,1%
Wholesale and retail trade
68,4% 61,6% 64,2%
Other
45,0% 27,3% 46,0%
Total
58,3% 57,8% 60,9%
Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB (start van de metingen in december 2014)
Update januari 2018

38. Evolutie kredieten per sector: starters
Toegekende kredieten(1)
2014 - 12 2016 – 09 2017 – 09
Wijzigingspercentage
2017 t.o.v. 2016 (in %)
in miljoenen
euro
in % In miljoenen euro in %
in miljoenen
euro
in %
Accommodation and Food
50 2,1 57 2,8 72 2,8 +25,6
Construction 548 22,7 303 14,8 305 11,7 +0,7
Manufactured products 27 1,1 59 2,9 118 4,5 +99,4
Services (excl. Financial)
1.065 44,1 1.072 52,3 1.182 45,5 +10,2
Transportation 9 0,4 6 0,3 32 1,2 +479,4
Wholesale and retail trade
115 4,8 128 6,2 138 5,3 +7,5
Other 599 24,8 426 20,8 750 28,9 +76,2
Total 2.413 2.051 2.597 +26,6
Opgenomen kredieten(1)
Accommodation and Food
48 2,4 50 3,2 57 2,8 +12,2
Construction 429 21,9 141 8,9 211 10,4 +50,3
Manufactured products 19 1,0 56 3,5 99 4,9 +76,9
Services (excl. Financial)
900 46,0 857 54,2 922 45,4 +7,5
Transportation 9 0,5 5 0,3 6 0,3 +21,1
Wholesale and retail trade
83 4,2 109 6,9 114 5,6 +4,8
Other 469 24,0 364 23,0 619 30,5 +69,9
Total 1.957 1.582 2.028 +28,1
38
(1) Cijfers inclusief zelfstandigen.
Update januari 2018

39. Evolutie kredieten per sector: starters
39
Aanwendingsgraad
2014 -12 2016 - 09 2017 - 09
Accommodation and food
96,0% 87,8% 79,2%
Construction
78,3% 46,5% 69,2%
Manufactured products
70,4% 94,9% 83,9%
Services (excl. Financial)
84,5% 79,9% 78,0%
Transportation
100,0% 83,3% 18,8%
Wholesale and retail trade
72,2% 85,2% 82,6%
Other
78,3% 85,4% 82,5%
Total
81,1% 77,1% 78,1%
Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB (start van de metingen in december 2014)
Update januari 2018

40. Vlaanderen
Update januari 2018 40

41. (1) Het totaal van de toegekende en opgenomen kredieten stemt niet overeen met de som van de subcategorieën daar de Nationale Bank van België niet alle
data kan toewijzen aan één van de subcategorieën en dus een restcategorie hanteert. Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB
(start van de metingen in december 2014). Sinds december 2016 splitst de NBB de kredieten aan kleine ondernemingen nog verder uit naar kredieten aan
micro-ondernemingen en kredieten aan andere kleine ondernemingen. Wanneer we beide groepen opnieuw samentellen, ziet men dat de toegestane
kredieten (micro + kleine) het jongste jaar (september 2017 – september 2016) met 6,6% zijn toegenomen. Voor de opgenomen kredieten bedroeg dat
cijfer 8,9%.
Evolutie kredieten: ingezoomd op Vlaanderen
Toegekende kredieten(1)
2014 -12 2016 – 09 2017 – 09
Wijzigingspercentage
2017 t.o.v. 2016 (in %)
In miljoenen euro in % in miljoenen euro in % in miljoenen euro in %
Zelfstandigen 8.359 7,6 8.092 6,9 8.123 6,5 +0,4
Micro
ondernemingen
9.730 7,8
Kleine
ondernemingen
44.201 40,2 46.286 39,5 41.212 33,2 -11,0
Middelgrote
ondernemingen
20.309 18,5 22.292 19,0 22.637 18,2 +1,5
Grote
ondernemingen
30.930 28,1 32.739 27,9 33.044 26,6 +0,9
Totaal 109.957 117.262 124.083 +5,8
Opgenomen kredieten(1)
Zelfstandigen 6.564 8,0 6.424 7,4 6.456 7,0 +0,5
Micro
ondernemingen
8.077 8,7
Kleine
ondernemingen
36.917 45,0 38.656 44,5 34.002 36,8 -12,0
Middelgrote
ondernemingen
15.291 18,7 16.077 18,5 16.244 17,6 +1,0
Grote
ondernemingen
17.962 21,9 19.040 21,9 19.959 21,6 +4,8
Totaal 81.991 86.891 92.422 +6,4
41Update januari 2018

42. Evolutie kredieten: inzoomen op Vlaanderen
Aanwendingsgraad
2014 -12 2016 – 09 2017 - 09
Zelfstandigen 78,5% 79,4% 79,5%
Micro ondernemingen 83,0%
Kleine ondernemingen 83,5% 83,5% 82,5%
Middelgrote ondernemingen 75,3% 72,1% 71,8%
Grote ondernemingen 58,1% 58,2% 60,4%
Totaal 74,6% 74,1% 74,5%
42
Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB (start van de metingen in december 2014)
Update januari 2018

43. Evolutie kredieten - starters
Toegekende kredieten(1)
2014 - 12 2016 - 09 2017 – 09 Wijzigingspercentage
2017 t.o.v. 2016 (in %)
in miljoenen euro in % In miljoenen euro in % in miljoenen euro in %
Zelfstandigen 1.408 15,4 716 8,0 735 6,7 +2,7
Kleine
ondernemingen
7.751 84,6 8.213 92,0 10.159 93,3 +23,7
Totaal 9.159 8.929 10.894 +22,0
Opgenomen kredieten(1)
Zelfstandigen 1.116 15,1 612 8,7 645 7,8 +5,5
Kleine
ondernemingen
6.285 84,9 6.409 91,3 7.636 92,2 +19,1
Totaal 7.401 7.021 8.281 +17,9
Aanwendingsgraad (in %)
Zelfstandigen 79,3 85,5 87,8
Kleine
ondernemingen
81,1 78,0 75,2
Totaal 80,8 78,6 76,0
43
(1) Het totaal van de toegekende en opgenomen kredieten stemt niet overeen met de som van de subcategorieën daar de Nationale Bank van België niet alle data
kan toewijzen aan één van de subcategorieën en dus een restcategorie hanteert. Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB (start van
de metingen in december 2014)
Update januari 2018

44. Evolutie kredieten per sector
Toegekende kredieten (1)
2014 - 12 2016 – 09 2017 – 09
Wijzigingspercentage
2017 t.o.v. 2016 (in %)
in miljoenen
euro
in %
In miljoenen
euro
in %
in miljoenen
euro
in %
Accommodation and Food
2.230 2,0
2.481
2,1 2.139 1,9 -13,8
Construction 11.698 10,6 13.031 11,1 12.124 10,6 -7,0
Manufactured products 17.866 16,2 19.824 16,9 19.870 17,4 +0,2
Services (excl. Financial) 36.544 33,2 40.151 34,2 37.698 33,0 -6,1
Transportation 4.994 4,5 5.385 4,6 5.609 4,9 +4,2
Wholesale and retail trade 23.763 21,6 22.572 19,2 21.946 19,2 -2,8
Other 12.863 11,7 13.819 11,8 14.967 13,1 +8,3
Total 109.957 117.262 114.352 -2,5
Opgenomen kredieten (1)
Accommodation and Food
1.976 2,4
2.085
2,4
1.857
2,2 -10,9
Construction 7.662 9,3 8.004
9,2
7.444
8,8 -7,0
Manufactured products 12.553 15,3 12.807 14,7 13.523 16,0 5,6
Services (excl. Financial) 29.478 36,0 32.442
37,3
30.002
35,6 -7,5
Transportation 3.843 4,7 3.970
4,6
4.043
4,8 1,8
Wholesale and retail trade 16.620 20,3 16.428 18,9 15.638 18,5 -4,8
Other 9.859 12,0 11.156 12,8 11.837 14,0 6,1
Total 81.991 86.891 84.345
-2,9
44
(1) Cijfers inclusief zelfstandigen.
Update januari 2018

45. Evolutie kredieten per sector
45
Aanwendingsgraad
2014 -12 2016 - 09 2017 - 09
Accommodation and food
88,6% 84,0% 86,8%
Construction
65,5% 61,4% 61,4%
Manufactured products
70,3% 64,6% 68,1%
Services (excl. Financial)
80,7% 80,8% 79,6%
Transportation
77,0% 73,7% 72,1%
Wholesale and retail trade
69,9% 72,8% 71,3%
Other
76,6% 80,7% 79,1%
Total
74,6% 74,1% 73,8%
Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB (start van de metingen in december 2014)
Update januari 2018

46. Evolutie kredieten per sector: starters
Toegekende kredieten(1)
2014 - 12 2016 – 09 2017 – 09
Wijzigingspercentage
2017 t.o.v. 2016 (in %)
in miljoenen
euro
in % In miljoenen euro in %
in miljoenen
euro
in %
Accommodation and Food
254 2,8
292 3,3 378 3,5 29,4
Construction 1.021 11,2 788 8,8 1.126 10,3 42,9
Manufactured products 491 5,4 613 6,9 686 6,3 11,8
Services (excl. Financial)
3.416 37,3
3.613 40,5 4.096 37,6 13,4
Transportation 235 2,6 258 2,9 416 3,8 61,1
Wholesale and retail trade
939 10,3
967 10,8 1.026 9,4 6,1
Other 2.802 30,6 2.397 26,8 3.167 29,1 32,1
Total 9.159 8.928 10.894 22,0
Opgenomen kredieten(1)
Accommodation and Food
230 3,1
261 3,7 315 3,8 20,7
Construction 699 9,5 526 7,5 668 8,1 27,0
Manufactured products 376 5,1 384 5,5 555 6,7 44,5
Services (excl. Financial)
2.837 38,3
2.915 41,5 3.067 37,0 5,2
Transportation 203 2,7 190 2,7 179 2,2 -5,7
Wholesale and retail trade
736 9,9
738 10,5 808 9,8 9,4
Other 2.321 31,4 2.006 28,6 2.689 32,5 34,0
Total 7.401 7.021 8.281 17,9
46
(1) Cijfers inclusief zelfstandigen.
Update januari 2018

47. Evolutie kredieten per sector: starters
47
Aanwendingsgraad
2014 -12 2016 – 09 2017 - 09
Accommodation and food
90,6% 89,4% 83,3%
Construction
68,5% 66,8% 59,3%
Manufactured products
76,6% 62,6% 80,9%
Services (excl. Financial)
83,1% 80,7% 74,9%
Transportation
86,4% 73,6% 43,0%
Wholesale and retail trade
78,4% 76,3% 78,8%
Other
82,8% 83,7% 84,9%
Total
80,8% 78,6% 76,0%
Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) – NBB (start van de metingen in december 2014)
Update januari 2018