Σε περιόδους οικονομικής κρίσης όπως αυτή που βιώνει η χώρα μας σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού ζει σε καθεστώς ανεργίας και οικονομικής δυσπραγίας με αποτέλεσμα να βιώνει την απομόνωση και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Ανάλογα φαινόμενα δημιουργούνται από την ύπαρξη σε πολλές πόλεις ομάδων αλλογενών προσφύγων και μεταναστών που διαβιούν απομονωμένες από τον κύριο κορμό της κοινωνίας. Δε αρκετές περιπτώσεις σε ένα εχθρικό προς αυτούς κοινωνικό περίγυρο. Τέτοιες καταστάσεις θέτουν εν αμφιβόλω τη συνέχιση της κοινής συμβίωσης και της συνοχής της κοινωνίας. Η αδιαφορία και η διαιώνιση τους μπορούν να προκαλέσουν κοινωνικές συγκρούσεις καθώς και αντικοινωνικές και ρατσιστικές συμπεριφορές. Για να αποτραπούν τέτοια φαινόμενα οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να διαθέτουν φορείς στήριξης της κοινωνικής συνοχής που θα βοηθούν στην κοινωνική ενσωμάτωση. Οι Δημοτικές Βιβλιοθήκες με τα δημοκρατικά και τα πανανθρώπινα χαρακτηριστικά τους, μπορούν να λειτουργήσουν ως φορείς που στηρίζουν ποικιλοτρόπως την κοινωνική συνοχή και θα μεγεθύνουν το κοινωνικό κεφάλαιο. Η νέα Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης μπορεί να γίνει ένας τέτοιος φορέας. Μπορεί να βοηθά τους πολίτες στην ένταξή τους στην Κοινωνία της Πληροφορίας και την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Μπορεί να υποστηρίζει την εκπαίδευση και την μάθηση, καθώς και προγράμματα δια-βίου μάθησης και ένταξης ανέργων. Μπορεί να πραγματοποιεί και να στηρίζει πολιτιστικές δραστηριότητες μειονεκτούντων ομάδων, προσφύγων και μεταναστών. Μπορεί να γίνει χώρος ανάπτυξης δράσεων στήριξης των κοινωνικά αδύνατων. Μπορεί να αναλαμβάνει ρόλους και δράσεις ενδυνάμωσης της ανεκτικότητας, της δημοκρατίας και της κοινωνικής συνοχής. Στην εισήγηση αναφέρονται οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες η Νέα Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης που θα μπορέσει να αναλάβει αυτούς τους ρόλους. Παρουσιάζονται επίσης πρωτοβουλίες και δράσεις της Βιβλιοθήκης και που θα ενδυναμώνουν την κοινωνική συνοχή και θα αυξάνουν το κοινωνικό κεφάλαιο της Κοζάνης και της ευρύτερης περιοχής. Η Νέα Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης μπορεί με την στήριξη τόσο της Πολιτείας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όσο και των πολιτών της Κοζάνης να αναδειχθεί σε μια Πρότυπη Βιβλιοθήκη στήριξης της κοινωνικής συνοχής στην Ελλάδα.

1. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης ως
φορέας στήριξης της κοινωνικής
συνοχής
Δρ. Γεώργιος Κ. Ζάχος
Διευθυντής Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

2. Μία σύγχρονη Δημοτική Βιβλιοθήκη αλλάζει και
προσαρμόζεται τόσο στις ανάγκες και τις προτεραιότητες
της Κοινωνίας όσο και στις προκλήσεις και εξελίξεις της
τεχνολογίας.
Για τον λόγο αυτό:
 Προσαρμόζεται στις τεχνολογικές εξελίξεις και τις
προκλήσεις του Διαδικτύου
 Αναλαμβάνει νέους εκπαιδευτικούς, κοινωνικούς και
πολιτιστικούς ρόλους.
 Ο Αναγνώστης – Χρήστης των υπηρεσιών της και ο
Ερευνητής τίθεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος
της χωρίς στεγανά και περιορισμούς κάθε μορφής.
 Θεμελιώδης στόχος η επισκεψιμότητα και θετική
εικόνα από όλους τους αναγνώστες- χρήστες των
υπηρεσιών και των συλλογών της.
Νέοι Ρόλοι Δημοτικής Βιβλιοθήκης

3. Νέοι Εκπαιδευτικοί και Κοινωνικοί Ρόλοι
Η Σύγχρονη Δημοτική Βιβλιοθήκη:
 Συμβάλλει στον ψηφιακό αλφαβητισμό της τοπικής κοινωνίας
 Στηρίζει την χρήση ηλεκτρονικής διακυβέρνησης
 Οργανώνει εκδηλώσεις για ποικίλα θέματα ( ευαισθητοποίησης
και ενημέρωσης σε θέματα υγείας, εκπαίδευσης, πολιτισμού,
επιμόρφωσης κ.α.)
 Παρέχει πληροφορίες για την εύρεση εργασίας και την
επιμόρφωση των νέων και των ανέργων.
 Παρέχει πληροφόρηση και βοηθά στην ανάπτυξη της
επιχειρηματικότητας και τη δημιουργία επιτυχημένων τοπικών
επιχειρήσεων.
 Είναι πολιτιστικός αλλά ΚΑΙ Κοινωνικός Φορέας του Δήμου και
της Πολιτείας

4. Νέοι Κοινωνικοί Ρόλοι της Δημοτικής Βιβλιοθήκης
(Ορισμοί)
Κοινωνική Συνοχή
 Η Κοινωνική Συνοχή περιλαμβάνει:
 τη ενδυνάμωση των κοινωνικών σχέσεων,
 το χτίσιμο κοινών αξιών και κοινωνιών ανοχής,
 την αίσθηση του ανήκειν στην ίδια κοινότητα,
 την αίσθηση στους πολίτες ότι έχουν κοινή μοίρα και ότι πρέπει
αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις, κάθε μορφής, από κοινού.
Η Κοινωνική Συνοχή έχει θετική επίδραση στην:
 ειρηνική κοινωνική συνύπαρξη
 κυβερνητική αποτελεσματικότητα,
 εμπέδωση της δημοκρατίας,
 βελτίωση της δημόσιας υγείας,
 καταπολέμηση της χρήσης των ναρκωτικών και τη μείωση της
εγκληματικότητας

5. Νέοι Κοινωνικοί Ρόλοι της Δημοτικής Βιβλιοθήκης
Μερικοί Ορισμοί:
Κοινωνικός αποκλεισμός
Ορίζεται κυρίως σε σχέση με τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν
διάφορες κοινωνικές ομάδες στη χρήση των δημόσιων κοινωνικών αγαθών
όπως η εκπαίδευση, η επιμόρφωση και το σύστημα υγείας, των οποίων η
απουσία μπορεί να οδηγήσει σε περιθωριοποίηση ή σε φτώχεια.
[Παρατηρητήριο της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής για τις εθνικές πολιτικές
καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού (1991)]
Κοινωνικό Κεφάλαιο
Το κοινωνικό κεφάλαιο είναι το σύνολο των διαπροσωπικών δικτύων της
κοινωνίας. Η συμμετοχή σε ένα δίκτυο βοηθά τα άτομα να συντονίσουν τις
συμπεριφορές τους με αυτές των άλλων. Όπου το κράτος ή η αγορά δεν
λειτουργούν, οι κοινότητες βοηθούν τους ανθρώπους να επιβιώσουν, έστω
και αν δεν τους εξασφαλίζουν να ζουν καλά. [Τhe New Palgrave Dictionary of
Economics Online]
Ο όρος «κοινωνικό κεφάλαιο» αναφέρεται επίσης στα ιδρύματα,
τις σχέσεις και τους κανόνες που διαμορφώνουν την ποιότητα και
την ποσότητα των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων μιας κοινωνίας.

6. Ως Κοινωνία Χρειαζόμαστε:
Φορείς & Ιδρύματα που με την ελεύθερη και ανοιχτή
τους προσέγγιση,
μπορούν
 να γεφυρώνουν τα χάσματα μεταξύ διαφορετικών
κοινωνικών και εθνοτικών ομάδων
και
 να λειτουργούν ως χώροι δυνατής, ουσιαστικής,
θετικής κοινωνικής αλληλεπίδρασης, γενικευμένης
εμπιστοσύνης, ανάπτυξης κοινωνικού κεφαλαίου και
αύξησης της Κοινωνικής Συνοχής.

7. Οι Δημοτικές Βιβλιοθήκες
 Προσφέρουν τις υπηρεσίες τους προς όλους χωρίς
αποκλεισμούς (Ουδέτερα πολιτικά και κοινωνικά)
 Μπορούν να είναι σημεία-χώροι στήριξης της κοινωνίας των
πολιτών
 Συγκαταλέγονται στα ελάχιστα δημόσια ιδρύματα που μπορούν
να είναι:
 Ανοιχτά για συναντήσεις ομάδων και ατόμων κάθε κοινωνικής
τάξης
 Ανοιχτά στα παιδιά, τους έφηβους και τους νέους.
 Προσφέρουν πρόσβαση σε γνώσεις και πληροφόρηση χωρίς
περιορισμούς
 Στηρίζουν τη συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική
διαδικασία με την προσφορά άμεσης πρόσβασης,
πληροφόρησης και επικοινωνίας

8. Η μεταστέγαση στο Νέο Κτίριο να αποτελέσει πρόκληση
τόσο για την κοινωνία της Κοζάνης όσο και της Δυτικής
Μακεδονίας για να Δημιουργήσετε μια
Νέα Δημοτική Βιβλιοθήκη.
Όχι μόνο Μεταστέγαση αλλά:
Μια Σύγχρονη Λειτουργία χωρίς τις αγκυλώσεις του
παρελθόντος προσαρμοσμένη στις διεθνείς εξελίξεις
λειτουργίας των Βιβλιοθηκών Κοινού
με
Προσαρμογή της λειτουργίας της Βιβλιοθήκης στις
οικονομικές και Κοινωνικές Συνθήκες της περιοχής της
Κοζάνης
ΣΤΟΧΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ :
Μια Δημοτική Βιβλιοθήκη Πρότυπο σε Τοπικό,
Περιφερειακό και Εθνικό Επίπεδο!
Η Νέα Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης

9. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης και Μάθηση
Η Νέα ΔΒΚ μπορεί να στηρίζει μέσω της διάθεσης υποδομών, τεκμηρίων
και πληροφόρησης προγράμματα Δια-Βίου Μάθησης, Πληροφοριακής
Παιδείας και Κατάρτισης με:
 Φιλοξενία εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στους χώρους τους.
 Δράσεις πληροφοριακής στήριξης της Δια Βίου Μάθησης
 Οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων ειδικά για κοινωνικά
αποκλεισμένες ομάδες, μειονότητες, κ.α.
 Καλλιέργεια κουλτούρας διαβάσματος στους νέους και τους
πολίτες.
 Βιβλιοθήκη ανοιχτή στην τοπική πολιτιστική δράση
 Δημιουργία, -σε συνεργασία με εκπαιδευτικές μονάδες και
σχετικούς οργανισμούς-, πληροφοριακού περιεχομένου για την
υλοποίηση προγραμμάτων Δια-Βίου Μάθησης.

10. Η ΔΒΚ ως Κοινωνικός Φορέας
Η Νέα Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης μπορεί να λειτουργήσει:
 Ως χώρος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης με τις πολιτικές, τις
υποδομές και τους χώρους που θα διαθέτει.
 Ως Φορέας αύξησης της Κοινωνικής Συνοχής και
ενσωμάτωσης των κοινωνικώς αποκλεισμένων
 Ως χώρος ενημέρωσης, κατάρτισης και πρόσβασης στις
δημοτικές ή κυβερνητικές ηλεκτρονικές υπηρεσίες με τα
τεχνικά μέσα πρόσβασης στο διαδίκτυο που θα διαθέτει.
 Ως Φορέας εκπαίδευσης και ανάπτυξης από τους πολίτες
δεξιοτήτων στην κατανόηση του περιεχομένου της
πληροφορίας και τον εντοπισμό και τη χρήση αξιόπιστων και
ποιοτικών ηλεκτρονικών πηγών.

11. Προϋποθέσεις (1)
Για να αναδειχθεί η Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης σε ένα
ουσιαστικό φορέα στήριξης της κοινωνικής συνοχής και
ανάπτυξης κοινωνικού κεφαλαίου πρέπει να διαθέτει:
 Επαρκές, εκπαιδευμένο και αφοσιωμένο προσωπικό
 Χώρους, υποδομές και οικονομικούς πόρους για δράσεις
Κοινωνικής Στήριξης και Κοινωνικής Συνοχής
 Ποικιλία και επάρκεια πληροφοριακών πηγών και μέσων.
 Στενότερους δεσμούς με φορείς που υλοποιούν
προγράμματα συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης,
εθελοντικές και κοινωνικές ομάδες, υπηρεσίες προσφύγων
κ.α.

12.  Διαθέτει υποδομές, υπηρεσίες και αναπτύσσει
δεξιότητες των πολιτών σχετικές με τους Ηλεκτρονικούς
Υπολογιστές και τη συμμετοχή στην ηλεκτρονική
διακυβέρνηση (e-government)
 Συλλογές για την κάλυψη των πληροφοριακών αναγκών
των μαθητών των Σχολείων της περιοχής
 Συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και
το ΤΕΙ Κοζάνης για χρήση της ΔΒΚ από τους φοιτητές
τους
Προϋποθέσεις (2)

13. Ενέργειες της πολιτείας
 Η πολιτεία να:
 Διαμορφώσει το Πλαίσιο (Νομικό και Λειτουργικό) που θα
επιτρέπει την καλύτερη ένταξη των Δημοτικών Βιβλιοθηκών
στα κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα των ΟΤΑ στους
οποίους ανήκουν.
 Διαμορφώσει και να στηρίξει δράσεις που είναι
απαραίτητες για την ανάληψη από τη ΔΒΚ των νέων
κοινωνικών της ρόλων.
 Αντιμετωπίσει τις ελλείψεις σε προσωπικό, συλλογές,
οικονομικούς πόρους, υλικοτεχνικές υποδομές κ.α.

14. Ενέργειες του Δήμου & της Περιφέρειας
Η Περιφέρεια με τα χρηματοδοτικά εργαλεία που διαθέτει και ο
Δήμος να εξασφαλίσουν ότι η ΔΒΚ θα:
 Οργανώνει εκπαιδευτικές δραστηριότητες, σε συνεργασία με
άλλους φορείς, τόσο για άτομα που έμειναν εκτός εκπαίδευσης
όσο και για κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες.
 Παρέχει υλικό στη γλώσσα των μεγαλύτερων μειονοτήτων της
περιοχής της Κοζάνης.
 Διαθέτει τα μέσα ώστε να υποστηρίζει τους πολίτες στην
πρόσβαση σε ηλεκτρονικές δημόσιες υπηρεσίες και πηγές
πληροφόρησης.
 Στηρίζει πληροφοριακά την τοπική οικονομία και την
διατήρηση της ιστορικής τοπικής μνήμης.

15. Ενέργειες της ΔΒΚ
Οι ΔΒΚ πρέπει να:
 Συμπεριλάβει στην αποστολή της δράσεις και υπηρεσίες που
θα διευκολύνουν τον κοινωνικό διάλογο και θα ενισχύουν την
κοινωνική συνοχή
 Λειτουργεί ως δημόσιος χώρος συνάντησης και επικοινωνίας
των πολιτών.
 Εφαρμόζει πολιτική Βιβλιοθήκης χωρίς διακρίσεις σε
κοινωνικές ομάδες, άτομα ή ιδέες και ανεξαρτήτως φυλής,
εθνικότητας, θρησκείας, πολιτικής ένταξης.
 Βιβλιοθήκη – Ανοιχτό Πολιτιστικό και Εκπαιδευτικό Κέντρο.
( ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ – ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΗΣ)
 Αναπτύξει δράσεις Εθελοντισμού Προσφοράς στη Βιβλιοθήκη

16. Συμπεράσματα
Η διαμόρφωση και η υλοποίηση από τη ΔΒΚ δράσεων στήριξης
της κοινωνικής συνοχής θα:
Την αναδείξει ΟΧΙ μόνο σε πολιτιστικό αλλά και σε σημαντικό
Κοινωνικό Φορέα της Κοζάνης και της Δυτικής Μακεδονίας.
Δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για παραγωγική και
αποτελεσματική χρήση των πόρων που η κοινωνία διαθέτει για τη
λειτουργία της.
Είμαι βέβαιος ότι εάν όλοι οι εμπλεκόμενοι πιστέψουν στην αξία
και τις δυνατότητες της ΔΒΚ να λειτουργήσει ως πολιτιστικός,
εκπαιδευτικός και κοινωνικός φορέας μπορείτε να δημιουργήσετε
μια Δημοτική Βιβλιοθήκη – Πρότυπο σε περιφερειακό και Εθνικό
Επίπεδο.
ΕΥΧΟΜΑΙ ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΑΦΕΡΕΤΕ!

17. Σας Ευχαριστώ πολύ!
Δρ Γιώργος Κ. Ζάχος
www.gzachos.gr
gzachos@cc.uoi.gr
georgekzachos@gmail.com