1. Universiteti i Prishtines
Fakulteti i Mjekesise
Departamenti i Farmacise
Klamidiet
Mikrobiologji Mjekesore
Prof. Dr. Gjyle Mulliqi-Osmani
& Prof. Dr. Lul Raka
Punoi:
Getoar Gashi
Maj 2017, Prishtine
3. 1. Hyrje - Klamidiet
Klamidiet perbejne nje grup te vogel bakteriesh,
-Jo te levizeshme
- Jane parazite brendaqelizore te detyruar te qelizave ekuariote.
Klamidiet mund te shihen si bakterie gram-negative,
te cilat nuk kan mekanizma per prodhimin e energjise
dhe nuk mund ta sintetizojne ATP.
Keto baketerie kane mure qelizor, permbajne ADN e ARN dhe ribozome.
Nuk munden te shumefizohen jashte qelizave te gjalla te indeve.
Jane agjent te semundejeve seksualisht te transmetueshme.
4. 2. Morfologjia dhe struktura
Klamidiet jan bakterie te cilat gjenden ne dy forma, si:
- Trupeza fillestare (elementare)
- Trupeza rrjetezore (retikulare)
1. Trupezat fillestar (elementar)
- Te vogla sferike (0.3 – 0.4 µm )
- Jashtqelizore, rezistente
- Jo-replikuese
- Infektive
5. 2. Trupezat rrjetezore (retikulare) (RB):
- Kane permasa me te medha (0.5 – 1 µm )
- Brenda qelizave strehuese
- Jo-infektuese
- Replikuese
2. Morfologjia dhe struktura
6. 2. Morfologjia dhe struktura
Trupeza fillestare
(elementare)
Trupeza rrjetezore
(retikulare)
7. 2. Morfologjia dhe struktura
Muri qelizor i klamidieve i ngjan te atyre bakterieve gram-negative,
eshte nje formacion i ngurte por nuk permban
glukopeptidin tipike bakterore.
Ka nje permbajtje te lart lipidike.
Te klamidiet jane te pranishme te dyja ac.nukleike AND & ARN
ne te dy format, ate elemetare dhe retikulare.
Te forma retikulare ka ARN kater here me shume se AND.
Te forma elementare permbajne sasi te njejt te acideve nukleike.
8. 3. Cikli zhvillimor
- Te gjithe klamidiet kane pothuajse te njejtin cikel zhvillimor.
- Grimcat infektuese kapen nga qeliza strehuese permes – fagocitozese.
- zona specifike (receptore)
- endocitoza
- vakuole.
- cikli i shumezimit.
- brenda 9-10 oreve trupeza fillestare kthehet ne trupez retikulare
- shumezohet me ndarje ne dysh
- ekzocitoza
- Trupzat fillestare te dala nga ky proces infektojne qeliza te tjera.
- I gjithe cikli i shumezimit zgjate 24-48 ore.
10. 4. Vetite e ngjyrosjes
Klamidiet kane veti dalluese te ngjyrosjes te ngjashme me ato te rikecieve.
4.1. Trupezat fillestare (elementare)
Giemsa - trupezat elementare marrin ngjyre vjollce
Makiavello - marrin ngjyr te kuqe,
Ne te dy rastet citoplazma e qelizes strehuese ngjyroset ne te kalter.
11. 4.2. Trupezat rrjetezore (retikulare)
Giemsa – qelizat marrin ngjyre te kalter.
Teknika e imunofluoreshences, - eshte me e ndjeshme dhe specifike
duke perdorur antitrupat monoklonal.
Antitrupat mund te jene specifike per grupin, specien ose per tipin.
12. a)
Mikrografi e klamidies ne
Fazat e ndryshme te zhvillimit
te saj si trupez elemetare (EB)
dhe trupez retikulare (RB)
b)
Ch. Trachomatis rritur ne qelizat
McCoy e ngjyrosur me jod.
Qelizat McCoy ngjyrosen me te verdhe
te zbehur, ndersa Inkluzionet
intracitoplazmike të Glikogjenit të
Ch.trachomatis marrin një kafte të errët.
c)
Rritja e Ch.trachomatis ne qelizat McCoy
e ngjyrosur me antitrupa me
fluoreshence kunder nje antigjeni te
llojit Ch.trachomatis.
Inkluzionet citoplazmatike te
Ch.trachomatis ngjyrosen me te gjelbert
te ndritshme, ndersa qelizat McCoy
jane pjesa e zeze.
13. 5. Antigjenet
Klamidiet kane dy tipa antigjenesh: antigjenet e grupit dhe ato specifike.
Antigjenet e grupit - qe jane te perbashketa per te gjitha klamidiet:
- kane natyre polisaharide
- jane te qendrueshme ndaj nxehtesise.
• Antitrupat ndaj tyre mund te gjurmohen me ane te reaksioneve te
imunofluoreshences.
Antigjenet specifike:
- kane natyre proteinike
- jane kryesisht perberese te membranes se jashtme.
- keta antigjene mund te gjurmohen me ane te imunofluoreshences duke
perdorur antitrupa monoklonale.
- Jane identifikuar 18 serotipe te Chlamydia trachomatis,
te cilat perfshijne: A, B, Ba, C-K, dhe L1-L3.
14. 6. Kultivimi dhe metabolizmi i klamidieve
- Klamidiet nuk munden te sintetizojne ATP dhe lend tjera energjetike.
- Te gjitha tipet e klamidieve shumezohen e kultivohen ne vezen e embrionuar
e ne menyre te veqante ne qesen e te verdhes se vezes.
- Disa tipe te klamidieve kultivohen ne kultura qelizore dhe inde kafshesh.
- Klamidiet kane metabolizem te brendshem te ngjashem me disa bakterie.
- Ato munden ta clirojne CO2 nga glukoza, piruvati dhe glutamati.
- Klamidiet permbajne dehidrogjenaza.
- Per te kreyer aktivitetin biosintetik, klamidiet kane nevoje per substanca
ndermjetese te pasura me energji.
15. 7. Rezistenca ndaj agjenteve kimike dhe fizike
Klamidiet shkaterrohen me shpejtesi nga nxehtesia.
Ne temp. 60 °C per 10 min. humbasin plotesisht aftesin infektuese.
Nese mbahen ne temp. 50°C deri ne – 70°C e ruajne kete veti infektuese.
Inaktivohen nga eteri per 30 min., ndersa nga fenoli per 24h.
Jane te ndjeshme ndaj disa substancave kimioterapeutike
te cilat pengojne shumezimin e tyre.
16. 8. Klasifikimi
Klasifikimi i klamidieve behet ne baze te vetive te tyre antigjenike, lloji te inkluzioneve
citoplazmatike, fuqia patogjene dhe semundjet qe ato shkaktojne.
⟾ Chlamydia trachomatis – prodhon inkluzione brendaqelizore kompakte
qe permbajne glikogjen.
- Zakonisht frenohet nga sulfamidet.
⟾Chlamydia pneumoniae - prodhon inkluzione brendaqelizore qe nuk permbajne
glikogjen.
- Zakonisht eshte rezistente ndaj sulfamideve.
⟾Chlamydia psittaci - prodhon inkluzione brendacitoplazmore te shperndara
ne citoplazme.
- rezistente ndaj sulfamideve.
18. – Eshte shkaktar i disa infeksioneve te njeriu, si:
1. Trakoma – eshte manifestimi klinik ma i rendesishem klamidial qe shkaktohet
nga serotipet A, B, dhe C.
- Eshte nje infeksion kronik I syrit qe shoqerohet me demtim te lart te
indit konjuktival dhe korneal.
2. Infeksionet e traktit gjenital – infeksione seksualisht te transmetueshme.
3. Infeksione respiratore
9.1. Chlamydia trachomatis
19. 9.1. Chlamydia trachomatis
Trakoma
- Eshte nje semundje e syve
- Shkaktohet nga serotipet A, B dhe C
- Eshte nje keratoconjuctivitis kronike qe fillon me ndryshime akute
inflamatore ne konjuktiv dhe korne.
Transmetohet nga: - duart e papasterta
- rrobat e ndotura
- nga pikeza te vogla te kontaminuara
- insekte shume te vogla (mizat)…
20.
21. 9.1. Chlamydia trachomatis
Shkaktohet nga serotipet D-K.
Eshte e transmetueshme seksualisht
Në meshkujt seksualisht aktivë, Ch. trachomatis
shkakton uretrit jogonokoksik dhe herë pas here,
epididymitis.
Tek femrat - shkakton uretrit, cervicitis dhe
sëmundje inflamatore të pelvikut, të cilat mund të
çojnë deri edhe ne sterilitet.
Infeksionet gjenitale
22. Diagnoza laboratorike
Klamidiet jane parazite brendaqelizore qe mund te diagnostifikohen ne laborator me:
1. Spektroskopi te drejtperdrejte:
- E cila mund te kryhet me ane te imunifluoreshences permes se ciles mund te
shihen inkluzionet citoplazmatike ne qelizat epiteliale te konjuktives.
2. Kultivimi
- Ne kultura qelizore apo veze te embrionuara
- Tampon me gervishje
- Inkulohet (me shpesh ne linjat qelizore McCoy)
- Imunofluoreshence
3. Serologji
- Infeksioni klamidial nxit prodhimin e antitrupave specifike per
antigjenet e grupit dhe te tipit.
- Serumin e te semurit
- Sekrecionet e syrit
- Teknika e imunofluoreshences
23. 9.2. Chlamydia psittaci - psittacosis
- Eshte shkaktar i infeksioneve te shpendeve(zogjeve)
Psitakoze – nese infeksioni prek zogjet si papagajt
Ornitoze – nese infeksioni prek shpendet si rosat, pellumbat etj
Transmetimi: - Infeksioni nga shpendet tek njeriu kalon
nepermjet frymshkembimit
- Te njerzit klamidiet shkaktojne infeksione
te rrugeve respiratore, nga format subklinike
deri ne pneumoni fatale
24. 10. Mjekimi
Chlamydia trachomatis
Trakoma
- Azitromicin
- Eritromicin, doksiciklin
Infeksionet gjenitale - duhet qe te trajtohen te dy partneret seksual.
- Tetraciklina – ne uretritin jomonokoksik dhe tek femrat e infektuara.
Chlamydia psittaci
- Perdorim te gjere kan Tetraciklinat.
25. - Shkakton semundje te frymemarrjes.
- Bronchitis
- Pharyngitis
- Bartet nga nje person ne tjetrin
- Mjekimi: me doksicikline, azitromicine dhe klaritromicine
me nje perdorim prej 10-14 dite.
9.3. Chlamydia pneumonia