IMF, Asya Krizleri, 2001 Türkiye Krizi, IMF politikaları

1. 1
Gülbahar
Yurteri
2014

2. 2
Ne vaat ettiğiniz değil, gerçekleştirmek için neler
yaptığınız başarınızı belirler. Mesela aydınlatmaksa
derdiniz etrafınızı, mumu yakmanız değil nasıl daha
fazla ışımasını sağlamanızdır başarınız. Gün ışığı
varken, loş ışığa rağbet edilmez.
Gülbahar Yurteri

3. IMF (Uluslararası Para Fonu)
Birinci ve İkinci Dünya Savaşı sonrası savaşın ağır bütçesi
Avrupa’daki birçok ülkeyi vurup, darboğaza sürüklemiştir.
Ticaret tamamen durmuş, işsizlik rekor düzeye ulaşmış, yaşam
standartları düşmüştür.
Alım satım, değiş-tokuş usulüyle yapılmaya başlayınca itibar
kaybeden paraya değer saptayabilecek kurum arayışına
girilmiştir.
3

4. IMF (Uluslararası Para Fonu)
Ekonomik kaos ortamına karşın ABD savaş süresince altın
stoklarını ve ihracatını sürekli artırmıştır.
Avrupa’daki kriz ortamına yardımı beklenen ABD,
doğrudan para yardımı yerine mali kuruluşlar aracılığıyla
destek olmayı kabul etmiştir.
4

5. IMF’nin Kuruluş Amacı
 Bu bağlamda IMF, Avrupa
devletlerinin
tediye bilançolarında ortaya
çıkabilecek kısa vadeli ödeme
güçlüklerinde kredi vererek
milletlerarası ticaretin bu yüzden
daralmasını önlemek için ekonomik
işbirliği amacıyla kuruldu.
5

6. IMF (Uluslararası Para Fonu)1944 yılında ABD'nin New
Hampshire eyaletindeki
Bretton Woods‘ da kuruldu.
 Bretton Woods
Antlaşması'nda; biri IMF,
diğeri Milletlerarası İmar ve
Kalkınma Bankası (IBRD)
yani Dünya Bankası olan iki
ekonomik müessesenin
kurulması kararlaştırılmıştır.
6
Uluslararası Para Fonu

7. Uluslararası Para Fonu
IMF’nin resmi olarak ortaya çıkışı ise Aralık 1945’te 29
Üyesi tarafından Anlaşma Maddelerinin
imzalanmasıyla olmuştur.
Borç verilen ülkedeki istihdam ve büyüme odaklı para
ve maliye politikalarını şekillendirme işini de bu
kurum üstlenmiştir.
7

8. Uluslararası Para Fonu
Kuruluş, 1 Mart 1947’de fiilen faaliyete geçmiş ve aynı
yılın ilerleyen aylarında Fransa, IMF’den borç alan ilk
ülke olmuştur.
8

9. Uluslararası Para Fonu
1950’lerin sonlarında ve 1960’larda, birçok Afrika ülkesinin
bağımsızlığını ilan edip üyelik başvurusunda bulunmasıyla
IMF’nin üye sayısı artmaya başlamıştır.
1980' lerden itibaren ise IMF tamamen makroekonomik
koşullara odaklanmıştır.
9

10. Uluslararası Para Fonu
1989’da Berlin Duvarı’nın yıkılması ve 1991’de Sovyetler
Birliği’nin dağılmasıyla IMF in etki alanını genişletmiştir
ve IMF’nin neredeyse evrensel bir kurum haline gelmesine
olanak vermiştir.
Kuzey Kore, Küba, Andorra, Lihtenştayn, Tuvalu ve Nauru
hariç bütün Birleşmiş Milletler üye devletleri IMF'ye
doğrudan olarak katılır.
10

11. Organizasyon Yapısı
Şuan 188 üyesi ve 140’ı aşkın ülkeden gelen
personeli olan IMF, Birleşmiş Milletlerin
uzmanlaşmış kurumlarından biri olsa da, kendi
tüzüğü, yönetim yapısı ve mali kaynağı vardır.
11

12. Uluslararası Para Fonu Amaçları
Küresel para işbirliği geliştirmek,
 Finansal istikrarı sağlamak,
 Uluslararası ticareti kolaylaştırmak,
 Yüksek istihdamı teşvik etmek,
 Sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik,
 Dünya çapında yoksulluğu azaltmayı teşvik etmek,
12

13. Uluslararası Para Fonu Amaçları
Döviz kurlarında istikrarı teşvik etmek,
Çok taraflı bir ödemeler sisteminin kurulmasına
yardım etmek,
Ödemeler dengesinde problemler yaşayan üye
ülkelere finansal destek sağlamak,
13

14. Organizasyon Yapısı
Guvernörler Kurulu
Uluslararası Parasal ve
Mali Komite
Yönetim Kurulu
IMF- Dünya Bankası
Kalkınma Komitesi
Bağımsız Değerlendirme Ofisi
Teknik Yardım
Ofisi
İç Denetim Ofisi
Bütçe ve Planlama
Ofisi
Yatırım Ofisi –Personel
Emeklilik Planı
IMF Başkanı
Başkan Yardımcısı
Bölgesel
Departmanlar
Fonksiyonel ve
Özel Hizmet
Departmanları
Bilgi ve
Bağlantı
Destek
Hizmetleri
14

15. Başkanlık görevinde bulunanlar;
İsim Ulus Başlama Bitiş
Camille Gutt Belçika 6 Mayıs 1946 1951
Ivar Rooth İsveç Ağustos 1951 Ekim 1956
Per Jacobsson İsveç Aralık 1956 5 Mayıs 1963
Pierre-Paul
Schweitzer
Fransa 1 Eylül 1963 1 Eylül 1973
Johannes Witteven Hollanda 1 Eylül 1973 17 Haziran 1978
Jacques de Larosiére Fransa 17 Haziran 1978 16 Ocak 1987
Michel Camdessus Fransa 16 Ocak 1987 14 Şubat 2000
Horst Köhler Almanya 1 Mayıs 2000 4 Mart 2004
Anne Kruger ABD 4 Mart 2004 4 Mayıs 2004
Rodrigo Rato İspanya 4 Mayıs 2004 31 Ekim 2007
Dominique Strauss-
Kahn
Fransa 1 Kasım 2007 18 Mayıs 2011 (istifa)
John Lipsky ABD 18 Mayıs 2011 5 Temmuz 2011 (geciçi)
Christine Lagarde Fransa 5 Temmuz 2011
15

16. Organizasyon Yapısı
Avusturya tarafından yürütülen İcra Direktörlüğü görevi 1
Kasım 2014 tarihinden itibaren Türkiye’ye verilmiştir ve
2016 yılına kadar görev Türkiye tarafından yürütülecektir.
Bu önemli görevin ülkemiz adına İcra Direktörü olarak
Hazine Müsteşarımız İbrahim Halil Çanakçı tarafından
yürütülüyor.
16

17. Uluslararası Para Fonu İşleyişi
Bir ülke, geçici ya da yapısal nedenlerle ödemeler
dengesinde sürdürülemeyecek ölçüde açık veriyorsa ve
dış ödemelerini yapamama riski oluşmuşsa, yaşanan
olumsuz ekonomik koşullar giderilene kadar (ve bu
yöndeki politikalar uygulandığı sürece) IMF’den
borçlanabilmektedir.
17

18. Uluslararası Para Fonu İşleyişi
Aynı amaca hizmet etmekle
birlikte kredi türleri, hedef
kaynak kullanıcısı, faiz oranları,
vade türleri ve uygulanan
politikanın içeriği bakımından
farklılaşmaktadır.
18

19. Uluslararası Para Fonu
İşleyişi
Karşılıklı garantiler çerçevesinde hareket
etmekte; gerekli politikaların uygulanması,
ekonomilerin düzelmesi, ödemelerin
dengelenmesi ve borçlu ülkenin parayı geri
ödemesini şart koşmaktadır.
Bunun yanı sıra IMF’nin ülkelerarası para
değişimine aracılık ettiği de söylenebilir 19

20. Uluslararası Para Fonu
İşleyişi
20
Üye ülke
A
Üye ülke
BPara alış
satışı
IMF bu ülkelerin
paralarını alarak
onlara diğer
ülkelerin paralarını
satar.

21. Fon’da her üye ülkeye farklı kota miktarı verilmiştir.
21
Ödemeler %25
altın %75
ulusal para
cinsinden

22. Uluslararası Para Fonu İşleyişi
Kotalar, her bir üyenin sahip olduğu eşit birim oy
sayısı ile birlikte, ülkelerin oy gücünü
belirlemektedir.
22

23. Uluslararası Para Fonu
İşleyişi Ülkelerin Fon’dan ne kadar para
çekebileceği ve örgüt içerisindeki oy gücü
bu kotalarla belirlenir.
23
Kotalar genel olarak her bir üye
ülkenin ekonomisinin
büyüklüğünü yansıtmaktadır

24. Uluslararası Para Fonu
İşleyişi
Kotalar genellikle her beş yılda bir gözden geçiriliyor olup
şu konularda belirleyicidir:
*SDR( Özel Çekme Hakları= Special Drawing Rights) IMF'nin para birimidir.
24

25. X Ülkesinin Oy Oranı = X Ülkesinin Oy Sayısı / IMF’deki
Toplam Oy Sayısı
ÖRN: TR OY ORANI: TR OY SAYISI
IMF TOPLAM OY SAYISI
X Ülkesinin Toplam Oy Sayısı = Sabit OY Sayısı + Değişken
Oy Sayısı
25
IMF oy oranı
formülizasyonu;

26. Uluslararası Para Fonu
İşleyişi
IMF’de kararlar genel olarak %85 lik oy çoğunluğu ile‟
alınmaktadır. %15 in üzerinde oy hakkına sahip‟
olması sebebiyle ABD, ortak karar alma
mekanizmasında kilit bir role sahiptir.
26

27. Uluslararası Para Fonu
İşleyişi
Bir ülke özel çekme hakkını devrederek IMF'den başka
ülkenin parasını alabilir.
1 SDR = 4,1763 TL
(http://sdr-ozel-cekme-hakki.tlkur.com/ 18.05.2016)
27

28. Uluslararası Para Fonu
İşleyişi Kota oranı ve söz hakkı
doğru orantılıdır.
28
Küçük ekonomiye
sahip ülkeler bölge
sandalyeleriyle
temsil edilir.

29. Dünya düzeninde ve farklılaşan koşullar IMF görevlerinde
farklılaşmaya sebep olsa da genel görevleri aşağıdaki gibidir:
29

30. Uluslararası Para Fonu
Önceleri daha çok ödemeler sisteminde
oluşabilecek sorunları gidermek için çalışan IMF,
ilerleyen yıllarda daha çok ekonomik
kalkınma/dönüşüm süreçlerinin bir savunucusu
haline gelmiştir.
30

31. Uluslararası Para Fonu
1990’lı yıllarda yaşanan ekonomik krizler sonrasında, IMF
finansal sistemde istikrarın sağlanması ve yatırımcılarda
güvenin oluşturulması için daha aktif rol almaya başladı.
IMF; istikrarlı bir büyümenin sağlanması amacıyla şeffaf
makroekonomik politikaların oluşturulması, tüm ülkeler
tarafından daha sağlam politika yapımı için gerekli
standartlar ve kodların oluşturulması, finansal sistemdeki
risklerin yönetilmesinin sağlanması gibi konulara yöneldi.
31

32. Uluslararası Para Fonu
Artan spekülatif sermaye hareketleri, paritelerin
piyasalarca belirlenmesi IM’nin danışmanlık görevini
kaybetmesine sebep olmuştur.
32

33. Uluslararası Para Fonu
İtalya ve İngiltere sanayileşmiş ülkeler arasında IMF
destekli istikrar programı uygulamış (1977) son
ülkelerdir.
Bu tarihten sonra IMF in görev ekseni sanayileşmiş,
gelişmiş ülkelerin parasal danışmanlığından, az
gelişmiş ülkelerin kriz yöneticisi ve finansörlüğüne
kaymıştır.
IMF nin küreselleşme sürecinde yeni müşterileri‟ ise
gelişmekte olan ülkelerdir.
33

34. IMF POLİTİKALARININ
SONUÇLARI
IMF, dünyadaki egemen ekonomilerin diğer
ülkelerden istedikleri uyum politikalarının ve
düzenlemelerinin gerçekleştirilmesini sağlamak için
kurulmuş olup ülkelerin bağımlılığından
yararlanılarak çıkarlara uygun politikalar hayata
geçirilmektedir.
34

35. IMF POLİTİKALARI
Sermaye akımları,döviz kurları ve dış ticaret
üzerindeki korumacı engellerin kaldırılması esas olup
IMF’nin isteği doğrultusunda yabancı sermaye teşvik
edilir. Hatta yabancı sermaye stratejik sektörlerde ve
hatta kamu sektöründe dahi ısrarla beklenir.
35
REÇETE
İÇERİĞİ

36. IMF POLİTİKALARI
36
-Türkiye de 2000 yılında kriz ortamı‟
yok iken uygulanan IMF reçetesi
krizle sonuçlanmıştır.
-ülkeler arası yayılma
kriz küreselleşmenin
nedeni ve/veya
sonucu

37. IMF POLİTİKALARININ
SONUÇLARI
Son yıllarda IMF krizlerle anılmakta ve ekonomik
istikrarsızlığa yol açtığı savunulmaktadır.
IMF programı, borç alan ülkelere bağımlılık enjekte
etmiştir. Bununla beraber Batı tarzı reçeteleri diğer
ülkelere uygulayarak bu ülkelerde krizlere yol açmıştır.
37

38. IMF, kendisine başvuran ülkelere, o ülkelerin makro
ve mikroekonomik yapılarını hiç dikkate almadan
standart çözümler ortaya koymuş ve bir çok ülkede
krize sebep olmuştur.
Bu durum göstermektedir ki Amerika ve diğer büyük
Batılı devletlerin ihraç ettiği politikalar her ülke için
derman niteliği taşımamaktadır.
38
IMF POLİTİKALARININ
SONUÇLARI

39. IMF POLİTİKALARININ
SONUÇLARI

Bryan Johnson ve Brett Schaefer tarafından yapılan bir
araştırmaya göre IMF politikalarını uygulayan 89 az gelişmiş
ülkenin 1965’den 1995’e kadarki ekonomik büyümesi
incelenmiştir. Araştırma sonuçları ilginçtir: Bu ülkelerden;

48’i borç aldığı yıla göre kişi başına düşen zenginlik açısından
bir ilerleme kaydetmemiş ve 48 ülkeden 32’si daha da
fakirleşmiştir,

Bu ülkelerden 14’ünün ekonomisi borç aldığı yıla oranla en az
%15 küçülmüştür. Örneğin Nikaragua 1968’den 1995’e kadar 185
milyon dolar borç almış, ancak ekonomisi %55 oranında
daralmıştır.
39

40. IMF POLİTİKALARININ
SONUÇLARI
IMF politikalarının ABD’nin öncelikleri ile
saptandığını belirten Stiglitz, “global ekonomik
istikrarın geliştirilmesi için Keynes tarafından
yaratılan bu kuruluşun daha çok global istikrarsızlığı
geliştirdiğini” savunmaktadır.
40

41. IMF POLİTİKALARININ
SONUÇLARI
Stiglitz’e göre, IMF politikalarına boyun eğen Asya’nın
kriz ülkeleri, 1998 yılında ortalama yüzde 8.2
küçülmüştür.
Kriz süresince ve sonrasında IMF programı
uygulamayan ve sermaye akımlarını kontrol eden Çin’in
1998 yılında yüzde 7.8 ve Hindistan’ın da yüzde 5.2
büyüdüğünü belirtmektedir.
41

42. IMF POLİTİKALARININ
SONUÇLARI
Barro ve Lee (2002), 1975-99 dönemini ve 130 ülkeyi
kapsayan çalışmalarında, IMF kredilerinin, bu
ülkelerin büyüme gibi ekonomik performansları
gözönünde bulundurulmadan, sadece Fon içinde söz
sahibi olan ABD, Fransa, Almanya ve İngiltere gibi
ülkelere siyasi ve ekonomik yakınlıkları dikkate
alınarak dağıtıldığı sonucuna ulaşmışlardır.
42

43. IMF Türkiye İlişkisi
 Türkiye, IMF ile 1947’de İsmet İnönü döneminde tanıştı.
IMF ile ilk stand-by düzenlemesi 1 Ocak 1961’de yapıldı.
Türkiye ile IMF arasında toplamda 19 stand-by anlaşması
imzalandı.
 Son anlaşma 2005’te Ak Parti iktidarı döneminde
imzalandı. AK Parti, 2008 yılında ise IMF ile stand-by
anlaşması yapmama kararı aldı.

43

44. IMF Türkiye İlişkisi
Türkiye’nin IMF ile stand-by yolculuğuna 8 Cumhurbaşkanı
ve 37 hükümet eşlik etti.
14 Mayıs 2013’te Hazine 19. stand-by çerçevesinde IMF’ye
yaklaşık 422,1 milyon ABD doları ana para ödemesi yaparak
52 yıldan beri borçlu olduğu IMF’ye borcunu sıfırladı.
Türkiye'nin IMF'ye olan kredi borcunun son taksitinin
transferi, 4 ayrı transferle dönemin Başbakan Yardımcısı Ali
Babacan tarafından 14 Mayıs 2013 tarihinde gerçekleştirildi.
44

45. Kaynaklar
 http://tr.wikipedia.org/wiki/Uluslararas%C4%B1_Para_Fonu
 http://rehber.uzmantv.com/uluslararasi-para-fonu-imf-nasil-kuruldu
 http://www.hazine.gov.tr/default.aspx?nsw=4Lohv1LHjN3NaGlBR3D5oA==-H7deC+LxBI8=&mid=1003&nm=1003
 http://www.ntvmsnbc.com/id/25005001/#storyContinued
 http://kdk.gov.tr/sayilarla/turkiyenin-imfye-olan-borcu-bitti/18
 http://www.hazine.gov.tr/default.aspx?nsw=A17ddWL0HZ6HCOZud0LmFA==-H7deC+LxBI8
 http://elsissmila.blogcu.com/imf-nin-kurulusu-ve-amaclari/4060361
 https://ekonomi.isbank.com.tr/UserFiles/pdf/ar_04_2011.pdf
 Akalın, G., Uçak, A.(2007). IMF POLİTİKALARI ÜZERİNE BİR KRİTİK Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, XXII, SAYI 1
45

46. TEŞEKKÜRLER…
46