Xuất khẩu dứa chế biến của Việt Nam thực trạng và giải pháp.pdf

1. BQ GIAO DVC VA DAO T~O
TRUONG D~I H()C KINH TE TP.HO CHI MINH
~~··-·--:fll·------
NGUYEN NGQC DIEM HONG
K A! " K K ? "
XUAT KHAU DUA CHE BIEN CUA VIETNAM:
.
Tlflft TilPI' Ill,,,;, PiliP
• •
Chuy~n nganh Ngo~i thlidng
Ma s6 5.02.05
LU!N AN TH~c si KINH TE
Nglf{)i htiO'ng din khoa hQc:
X "
TS. NGUYEN DONG PHONG
f 80 GIAO Dl)C VA~A-;-;:~.0 ·
r.
u.·oNG. DH KINH TE TP.HCM
THUVIEN
]0l~ .
~ ,.
TP. HO CHI 1UNH- Nam 2003

2. ;;'IX.m-:<#'/fhY/J.Vh:7'/U/d/#/~iY/dY/J/.4.T/..V/.:Y/Ai7h.V/,.'J'/..v"/.'J/J/J/ Y/, //.:'J'/.f,/AY/5~/.d'/N/.aT/JT/..V/.d/
..:~<d/•6'/$/..:'T/.Y/U/.:,;'J/::.'I/.oYh>T/./#'/zp'k:.Y/.J/.d'/'/.?/,W/¥/.f'/-J?/.'JkJ'/...r/.fJ/.-.7/.:;'hSY/.:Y/,Y/.;;'/~;:;r/~¥/<f/.W -'/7/o1/W·;J~;:-~f
i ~
J '
j ·.
~ i
;l ~
~ ~L· l?fti!IIL'l dn ~
~ ~
~ ~
~ ~
~ J
~ ~
~ ~
~ ~
~ " ~
~ Lu~n van nay du'<;ic hoan thanh la ket qua cua qua trlnh hQ~ I
~ " ~
~ t~p t~i lOp trong hon hai nam va qua trlnh thu th~p tai li~u, so ~
I li~u, phan tich, tinh toan, tdng h<;5p, ... trong hon nii'a nam. I
~ l
~ ~
I Loi dffu tien, toi xin tran tr<;>ng cam on Thily Tiln sy 1
I NGUYEN DONG PHONG da tn!C tie'p giup do va hu'ong dftn toi I
1 trong qua trlnh thlfc hi~n lu~n van; d6ng thoi toi ciing xin tran J
~ tr<;>ng cam on ta"t ca Thffy, Co cua Khoa Thttong m~i va Du lich ~
~ ~
I .cling cac Thffy, Co cua nhii'ng khoa khac t~i Truong D~i h<;>c Kinh ~
~ te' Tp.H6 chi Minh da cling Thffy Phong truy€n d~t cho toi nhi€u I
~ ~
~ kie'n_thuc quy bau trong qua trlnh theo h<;>c t~i Truong. ~
~ ~
~ ~
~ ~
~ Ke' de'n, toi xin danh loi cam on chan thanh de'n ong Nguy€n ~
~ ~
1 van Ky - Tdng Thtt ky Hi~p h<)i Vinafruit, cac chuyen vien t~i B9 ~
~ ? ~
i Nong nghi~p va phat trien nong thon, cac chuyen vien t~i Tdng ~
~ ~
~ Cong ty Rau qua Vi~t Nam va cac chuyen vien t~i nhii'ng doanh ~
I nghi~p che' bie'n, xua"t khffu Dua da t~n tlnh h6 tr<;5, cung ca"p tai I
~ " ? " ~
~ li~u, thong tin, dong g6p y kien cho toi de hoan thanh tot lu~n ~
~ ~
~ van nay. ~
~ ~
~ ~
~ ~
I Loi cu6i cling toi xin cam on Thffy Hie.u tru'dng -ros.Ts Vii ~
~ ~
1 Tr<;>ng Khai, Thffy Chii nhi~m Khoa Quan tri Kinh doanh - Th.S 1
~ Ph~m Ng<;>c Thu va cac d6ng nghi~p ciia toi t~i Truong Can b<) ~
~ ~
~ quan ly Nong nghi~p & Phat tri~n nong thon II, toan th~ b~n be ~
~ ~
~ t~i lop Cao h<;>c 9 ciing nhtt gia dinh toi da danh nhi€u slf h6 tr<;5, ~
~ ~
~ d<)ng vien, khich I~ trong su6t qua trlnh toi tham d1' lop h<;>c va ~
I ~
~ thlfc hi~n Iu~n van. I
~ ~
~ ~
I Nguy'jn ngf)c Di'jm HIJ'ng ~
~ ~
~ ~
~ ~
~ ~
~ ~
~ ~
~ ~
~ ~
#/I/K/K/8/.#71/4T/I/4'/.tr/.IT/.1'71/.IT/.IIT/.I/I/I/.IIT/I'/,I/AI'/I/U'/.I/H/¥/Hh!ti'/I/./T/H/AT/H/AT/Ar/AI'/41'/AI'/#/.III'/I/I/U/AT/I/I/I/I/4T/4T/.41'/#/#/AI'/H/I/H/.T/JI'/U/H'/#/#/.JI'/.4T/I/.IiT/.#/JI'/H/N7H/#/.#/H/Af'/1II

3. MU€ LU€
~ ~
Trang
' ? ~
LOIMODAU ..........................·.....................................................1
1 T, h ,(' thi"'t ... t"" h"" .~ 1
. m cap e va ffilJ.C 1eu ng 1en cuu ....................................... .
2. Ph~m vi nghien cuu ................................................................ 2
3. Phuong phap nghien cuu ........................................................ 2
4. N9i dung nghien cll'u ............................................................. 2
? , A ' ? A
Chtidng 1. CO SO LY LU~N VA CO SO THljC TIEN ........................... 4
1.1. Xua't khffu- Vai tro cua xua't khffu do'i voi slf phat tri€n
? ~ kinh K K d" 4
cua nen te quoc an ......................................................
1.1.1. Khai ni<$m ................................................................... 4
1 1 2 M "" ' h." 4
. • • lJ.C t1eu va n. 1~m Vl;l •..••••...•••••••••.•••••••.•••••..•...............
1.1.3. Vai tro cua xua't khffu do'i voi slf phat tri€n cua n€n
kinh t€ qu6c dan ........................................................... 5
1 2 Nhi'? ,(' t"' ? h h•"? d"' h t d" "'t kh~ 6
. . ung yeu o an uong en o~ Qng xua au ....................... .
1 3 M" "'b·" h' h? ,(' d~ v ... ,(' kh~ 8
. . Qt so 1~n p ap c u yeu e tang cu'ong xuat au .................... .
1.3.1. Nh6m bi<$n phap lien quan de'n t6 chll'c ngu6n hang, d6i moi
,(' ... h h' ... v h' ,(' kh~ 8
co cau ngan ang va m~t ang xuat au ...........................
1.3.2. Nh6m cac bi<$n phap tai chinh ............................................ 9
1.3.3. Nh6m cac bi<$n phap v€ th€ che' va xuc tie'n xua't khffu ............ 11
1.4. Khai quat v€ tlnh hlnh san xua't DU'a qua va ch€ bie'n
cong nghi<$p DU'a tren the' giOi trong giai do~n hi<$n nay ................ 12
1 4 1 D.~ ? ~ ,(' ... h ? 1 . 12
. . . ua qua - nguon goc va c ung 0~1 ................................. .
14 2 'T":> h h~-t.. ? "'t D·~ ? tr" th"' .,. 14
. . . .1m um san xua ua qua en e g101 ............................
1.4.3. Tlnh hlnh xua't khffu DU'a qua che' bie'n tren the' gioi ............... 17
1.5. Bai h9c kinh nghi<$m v€ san xua't, che' bie'n, xua't khffu DU'a
? " K K • "' th"""' •""• 18
cua mQt so quoc g1a tren e g1o1 ...........................................
1.5.1 Bai hQc kinh nghi<$m cua Thai Lan ................................... 18
1.5.2 Bai hQc kinh nghi<$m cua Philippines ................................. 20
1.5.3 Bai hQc kinh nghi<$m cua Malaysia ................................... 21
Ke't lu~n Chu'cJng I .......................................................................... 23
? ,.., ' AI' ,..? , ?
Chtidng II. THl}C T~NG SAN XUAT VA XUAT KHAU DUA QUA
,.., A' ? A
CHE BIEN CUA VI~T NAM (1997-2002)............................................ 25
2 1 T~ ~ ? "" D ' ? t . v·" N 25
. . ong quan ve san xuat ua qua ~1 1~t am ...........................
2.1.1. Di<$n tich tr6ng DU'a va san htqng DU'a qua ........................ 25
2.1.2. Cac chung lo~i DU'a du'qc tr6ng ph6 bie'n t~i Vi<$t Nam .......... 27

4. 2.1.3. Nang sua't va ghi ca .................................................... 29
2.2. T6ng quan v~ cong nghi~p che' bie'n Dua t~i Vi~t Nam ................ 30
2.2.1. Ngu6n nguyen li~u cung ling .......................................... 30
2 2 2 C , ? h~ h"" b""" h? "" 31
. . . ac san p am c e ten c u yeu ..................................... .
223 C" d . h""b·""
. . . ac dn Vl c e ten ..................................................... 32
2.2.4. Cong ngh~ bao bl ........................................................ 33
2.3. T6ng quan v~ tlnh hlnh xua't kh~u s~n ph~m Dua
h""b""" ? v·" N 3.
c e ten cua t~t am .................................... ,................. 5
2.3.1. Thi tntong xua't kh~u ................................................... 35
2.3.2. Ghi ca xua't kh~u ....................................................... 38
2.4. Tinh hlnh xua't kh~u Dua chSbie'n cua cac doanh nghi~p VN ......... 38
2.5. Banh gia kha nang c~nh tranh cua Dua chSbie'n ciia Vi~t Nam ...... 43
2.5.1. Ma tr~n di bi~t cho san ph~m Dua che'bie'n ciia Vi~t Nam ..... 43
252 f) .nh . ? h~ D" h""b""" ? v·... N 44
. . . l Vl san p am ua c e ten cua t~t am .................. .
2.6. Phan tich SWOT cua ciia san ph~m Dua chS bie'n XK cua VN ....... 48
2.6.1. Bi~m m~nh ................................................................ 48
2.6.2. Bi~m ye'u ................................................................... 50
2.6.3. Cd h()i .................................... ................................. 54
2.6.4. Be d9a ..................................................................... 56
KSt lu~n Chu'dng II ......................................................................... 60
Chttong III. MQT s6 GIAI PHAP GOP PHAN TANG cu'aNG xuAT
,..? , K ,.., ? "
KHAU DUA CHE BIEN CUA VI~T NAM (2001-2010) ..........61
31 Q d·~ ' ~ "d~ "" •?• h" 61
. . uan tern va can cu e xuat gtat p ap .................................. .
3.1.1. Quan di~m ................................ ... :.. ........................... 61
3.1.2. Can cu ...............................................·...................... 61
3.2. M()t s6 giai phap ............................................................... 62
3.2.1. Binh hu'ong thi tntong xua't kh~u ...................................... 62
3 2 2 H ' th"... , "" t"" ? ""t 64
. . . oan t~n cac yeu o san xua ....................................... .
3.2.3. Thlfc hi~n t6t chie'n lu'<Jc ciia doanh nghi~p xua't kh~u Dua ...... 68
3.2.4. Hoan thi~n m6i lien ke't 4 nha ......................................... 70
3.2.5. M()t s6kie'n nghi........................................................... 72
KSt lu~n Chu'dng III ......................................................................... 77
PHAN KET LU~N ........................................................................ 79
' A ?
TAl LI:t::U THAM KHAO
PHV LlJC

5. ?
DANH Ml)e BAN®-
Trang
B? 1 V' ~ ' d~ d' ~ , .K D, 13
ang : ung trong va (;lC 1em cac g10ng ua ................................ .
Bang 2: So sanh cha't h.tqng Dua Queen voi Dua Cayenne ..................... 14
B? 3 ~nh h~-1.. K kh~ D' "' hK . .... 17
ang : .11 11111 xuat au ua tren t e g1o1 .................................. .
Bang4: Tinh hinh san xua't Dua qua ciia Vi~t Nam ............................. 25
Bang 5: Quy ho(;lch dfft tr6ng Dua t(;li cac vung san xua't t~p trung ............ 26
Bang 6: Di~n tfch tr6ng Dua cayenne theo ddn vi hanh chinh ................. 29
Bang 7: C' d . hKb'"' D' ? V'" N 32
ac dn Vl c e 1en ua cua wt am ................................ .
Bang 8: Thi ' K kh~ D' hKb'K ? V'" N 37
. tntong xuat au ua c e 1en cua H~t am ....................
Bang 9: Gia xua't kh~u binh quan ciia cac san ph~m Dua che' bie'n ........... 38
Bang 10:_ Tlnh hinh san xua't ciia cac doanh nghi~p tfl!c thu()c TCTy
Rau qua Vi~t Nam ........................................................... 40
Bang 11: Tinh hinh xua't kh~u Dua che' bie'n ciia TCTy Rau qua
Vi~t Nam phan theo m~t hang ............................................. 41
Bang 12: Tinh hinh xua't kh~u Dua che'bie'n ciia TCTy Rau qua
Vi~t Nam phan theo thi tntong ............................................ 42
Bang 13: Ma tr~n di bi~t cua san ph~m dua che' bie'n cua Vi~t Nam .......... 46
Bang 14: Sue m(;lnh C(;lnh tranh va sue hffp dftn cua thi tntong .................. 47
Bang 15: Ma tr~n sue m(;lnh C(;lnh tranh- sue hffp dftn cua thi tntong ........... 48
Bang 16: So sanh cac ye'u t6 chi phi va doanh thu cua cac lo(;li cay
an qua tai VietNam ......................................................... 49

6. DANH Ml)e PHl) Ll)e
Phl;l ll;lc 1: Di~n tich, san lu'qng Dua phan theo dia phu'dng.
Phl;l ll;lc ~: - Nang sua't va m<?t s6 chi tieu cha't luqng qua ciia cac gi6ng Dua
Cayenne tr6ng t~i Vi~t Nam.
Phl;lll;lc 3: Hi~n tr~ng va kha nang chuy~n d6i da't sang tr6ng Dua t~i cac tinh
vung nguyen li~u.
Phl;lll;lc 4: T6ng h<Jp kinh phi nh~p khftu, nhan tr6ng gi6ng Dua Cayenne.

8. 1. Tfnh ca'p thie't va IDl}C tieu nghien cuu ciia d~ tai:
Vi«$t Nam Ia m9t trong nhung qu6c gia thu9c khu vlfc chau Agio mila. Do
d~c di~m v~ khi h~u va thoi tie"t, tnii cay cua Vi«$t Nam ra't phong phu v~ chung
loc;ti va da dc;mg v~ httong vi: dua, xoai, mang Clt, nhan, chom chom, ... N6i b~t
trong nhung loc;ti tnli cay nhi«$t doi phai ke" de"n Dua, khong phai chi v~ rnau sAc
d~p. hu'ong thorn quye"n rti, vi d~m da rna con la tinh kinh te" trong vil$c t~n dlng
ngu6n da't, thoi V1 ngAn ngay, kha nang du'a vao che" bie"n thanh cac san phffm
cong nghil$p da dc;tng, ....
Dua c6 gia tri dinh dttong cao, chua 8-12% ham lttqng dttong; 0,6% acid va
0,4-0,6% khoang cha't (Kali, Calci, Magne, ...). B~c bi«$t Ia ne"u voi gio'ng t6t va
di~u kil$n cham soc h<Jp ly thi co th~ dc;tt de"n 15-16% ham ltt<jng dttong, trong do
66% la saccarose, 34% la glucose va fructose. Trong nu'oc Dua dtt<jc ep nguyen
cha't co chua 24-28% vitamine C, rieng trong Clffi la ngQn co chua ham lu'<Jng
vitamine C ra't cao. Sau khi qua Dua dtt<;Jc dtta vao che' bie'n thi nhfi'ng phlli<$u,
phS lil$u v~n con co th~ dung san xua't ra cac loc;ti san phffm co gia tri thttong
phffm nhtt: nt<;Ju c6n, ru'<Ju vang, thuc an gia sue, ... Tc;ti Philippines, la Dua con
du<jc dung d~ san xua't gia'y va cac loc;ti chi d«$t co d9 b~n cao, mau ong anh,
khong tha'm nttoc, co th~ d«$t thanh loc;ti vai co ten Ia "Pina". Bi~m d~c bil$t Ia
trong ch6i ngQn cua cay Dua co chua cha't Bromelin Ia loc;ti men co d9 phan huy
protein ra't cao, thich h<;Jp cho vil$c san xua't cac loc;ti thuc an cho gia sue.
Tir nhung tinh nang ttu vi«$t vira neu tren, tc;ti Vi«$t Nam, co th5. noi, Dua
khong chi du'QC sli' dl}ng d~ an tu'di nhu' cac loc;ti trai cay nhi~u sinh tO' Va cha't b6
dttong khac rna, Dua con Ia loc;ti trai cay truy~n th6ng duy nha't dtt<jc dtta vao che'
bie'n cong nghil$p tir hon ba mttoi nam nay va da trd thanh m9t trong nhung nhom
m~t hang rau qua xua't khffu chu llfc cua da't nttoc qua nhi~u th~p ky. Dua che'
bie'n ciia Vi«$t Nam da co m~t tren gftn 50 thi tru'ong ciia ta't ca cac cpau, trong do
co cac thi trttong kha "kho tinh". Tuy nhien, t6ng san ltt<;Jng xua't khffu Dua che'
bie'n hang nam ciia Vi«$t Nam con khiem t6n, thi phftn con nho be so voi ti~m
nang. Nguyen nhan chii ye'u do gia ca kern cc;tnh tranh, nang h;l'c san xua't tha'p,
chtta dap ling dtt<;Jc nhu cftu ciia thi trttong the' gioi voi kho'i ltt<jng Ion. Trong
nhfi'ng gftn day da xua't hi<$n nhi~u vung tr6ng Dua t~p trung va nhi~u nha may
che" bie"n Dua vira dtt<;Jc d~u ttl' xay dlfng moi. Bay co phai la httong d~u tu dung
dAn mang tinh 6n dinh, lau dai md ra m9t tri~n VQng moi cho nganh che" bie'n
Dua xua't khffu?
Khao sat thfc trc;tng ciia vil$c tr6ng Dua qua, tlnh hinh che" bie"n Dua va xua't
khffu Dua che' bie'n nhiim qua do d~ ra dtt<;Jc m9t sO' giai phap gop ph~n tang
cuong cong tac xua't khffu Dua che" bie'n cua Vi«$t Nam trong giai doc;tn sAp toi Ia
ffi"QC tieu nghien CUu CUa d~ tai nay.
1

9. 2. Ph~m vi nghien cuu:
B~ Uti nghien cuu dtt<;jc ba:t ngu6n tu vi~c tham khao cac tai li~u v~ san
xua't va tieu th1 Dua tc;ti m9t s6 nu'oc tren the' gioi, tai li~u v~ san xua't va tieu
th1:1 Dua tc;ti Vi~t Nam va tai li~u v~ san xua't va xua't kh~u Dua che' bie'n tc;ti cac
cong ty thu9c Tdng Cong ty XNK Rau qua Vi~t Nam.
Do thoi gian nghien cuu co gioi hc;tn nen s6li~u dung d~ t6ng h<;1p, so sanh,
tinh toan, phan tich ~hi du'<;jc gioi hc;tn trong vong nam nam, tu 1997 de'n 2002.
Trong cac san ph~m Dua che' bie'n cong nghi~p thi Dua dong h9p la san
ph~m Dua che' bie'n truy~n th6ng, chie'm ty tr<;mg cao nha't trong tdng san ltt<;1ng
Dua che' bie'n cfing nhu' trong t6ng san ltt<;1ng Dua xua't kh~u cua Vi~t Nam.
V~ ph§n cac ddn vi che' bie'n Dua thl Tdng Cong ty Rau qua Vi~t Nam Ia
ddn vi chuyen nganh v~ che' bie'n va xua't kh~u rau qua, trong do che' bie'n va
xua't kh~u Dua chie'm tY tr<;mg cao nha't. Hdn nfi'a, T6ng Cong ty Rau qua Vi~t
Nam l:;ti Ia ddn vi che' bie'n va xua't kh~u Dua qua lau doi nha't, co nhi~u kinh
nghi~m nha't_trong s6 nhfi'ng ddn vi che' bie'n va xua't kh~u rau qua khac.
Voi ~hung ly do tren d~ tai nay ch<;>n san ph~m Dua dong h9p lam san
ph~m nghien cuu chinh, Tdng Cong ty Rau qua Vi~t Nam lam d6i tu'<;jng nghien
CUu crunh va khong gian nghien CUu chinh.
3. Phu'dng phap nghien cuu:
Phttdng phap nghien cuu dung trong vi~c thtfc hi~n lu~n van nay Ia:
Phu'dng phap th6ng ke va phan tich- t6ng h<;1p d~ tha'y du'<;jc nang htc san
xu1t, che' bie'n Dua cua Vi~t Nam va cac qu6c gia trong khu Vl'C thu9c d6i
thu cc;tnh tranh cua Vi~t Nam.
Phttdng phap di~n djch- quy nc;tp d~ tu cac s61i~u th6ng ke, tinh toan co
th~ xac dinh du'<;jc quy lu~t phat tri~n cua nganh Dua che' bie'n cua Vi~t
Nam.
Phttdng phap duy v~t qch sii' va duy v~t bi~n chung d~ tu thtfc trc;tng cua
hoc;tt d9ng san xua't, che' bie'n Dua cua Vi~t Nam trong giai doc;tn 1997-2002,
d~ xu(t m9t s6 giai phap gop ph§n tang cu'ong xua't kh~u Dua che' bie'n cho
giai doc;tn 2001-2010.
Phu'dng phap chuyen gia d~ tham khao y kie'n cua nhfi'ng ngttoi co kinh
nghi~m trong linh Vl'C san xua't, che' bie'n va xua't kh~u Dua.
4. Nqi dung d~ tai:
N9i dung cua lu~n van dtt<;1c chia thanh 03 Chttdng, khong k~ ph§n md d§u
va ph§n ke't lu~n.
2

10. Chu'ong I: co sd ly lu~n va co sd tht;(c ti~n cua d~ tai, bai h9c kinh nghit$m
v~ san xua't, che' bie'n va xua't khffu Dua cua m<)t s6 qu6c gia tren the' giOi.
Chuong II: tht;(c tr:;mg san xua't va xua't khffu Dua che' bie'n cua Vit$t Nam
trong giai do::tn 1997-2002.
Chuong III: m<)t s6 giai phap gop phffn tang cu'ong xua't khffu Dua che' bie'n
cua Vit$t Nam trong giai do::tn 2001-2010.
3

11. Chlidn~ 1
? -' A
CO SO LY LUAN
•
? ,.,
vA co so THu'c TIEN
•

12. "' ,._? ' ? "' R "' , ,
1.1. XUAT KHAU- VAl TRO CUA XUAT KHAU DOl VOl Slj PHAT
R ? ~ ,._, ~ "
TRIEN CUA NEN KINH TE QUOC DAN.
1.1.1. Khai nifm:
Xua't khffu la m9t trong nhung n9i dung cua thu'ong m~i qu6c te', la S1' trao
dtSi hang h6a va djch VlJ. CUa mQt nu'oc voi nttqc khac.
Tir tru'oc de'n nay, khi dS c~p de'n hang h6a xua't khffu, ngttoi ta chi nghi de'n
nhung hang h6a v~t chfft (thfc phffm che' bie'n, sa:t thep, dffu mo, .....), nhu'ng thfc
chfft thl XUfft khffU COn bao g6m ca llnh VfC djch VlJ. (hang khong, ngan hang,
khach s~n, chuy~n giao cong ngh~, .....).
1.1.2. M~J,c tieu- Nhifm v~J,:
Cling voi nh~p khffu, xua't khffu thfc hi~n chuc nang htu thong hang h6a
giua trong nu'oc voi ngoai nu'oc.
Trong tirng doanh nghi~p ho~c trong tirng giai do~n ClJ. th~ cua qua trlnh
phat tri~n n~n kinh te' qu6c dan, xua't khffu c6 nhung mvc tieu khac nhau. Tuy
nhien, mvc tieu chung nha't va chu ye'u nhfft cua ho~t d9ng xua't khffu cua m9t
qu6c gia lad~ nh~p khffu, dap ung nhung nhu cffu da d~ng cua nSn kinh te' trong
nu'oc nhu': nhu cffu tieu dung, nhu cffu san XUfft, nhu cffu CUa cong CUQC cong
nghi~p h6a va hi~n d~i h6a, nhu cffu giai quye't cong an vi~c lam, .....
D~ thfc hi~n t6t mvc tieu nay, trong giai do~n hi~n nay, xua'~ khffu c6
nhung nhi~m vv chu ye'u nhu' sau:
Dam bao kim ng~ch nh~p khffu phvc VlJ. cho qua trlnh cong nghi~p h6a va
hi~n d~i h6a da't nu'oc. Trong giai do~n dffu cua qua trlnh nay, m9t qu6c gia
cffn ra't nhiSu v6n d~ c6 diSu ki~n tie'p c~n dttqc nhung dffu vao moi, nhung
cong ngh~ moi cung nhtt nhung kinh nghi~m quan ly tien tie'n cho nSn san
xua't cong nghi~p trong nttoc. Xua't khffu, voi trQng trach t~o ra ngu6n ngo~i
t~ d6i dao chu ye'u b~ng chinh n9i lfc, se giai quye't phffn Ion nhung nhu
cffu nh~p khffu va chuy~n giao cong ngh~. Hon nua, xua't khffu con dam bao
cho qua trlnh cong nghi~p h6a dfft nu'oc thong qua nhi~m vv md r9ng thi
tru'ong tieu thv cho nhung san phffm cong nghi~p du'qc san xua't ra.
Khai thac hi~u qua lqi the' tuy~t d6i va lqi the' tu'ong d6i cua dfft nu'oc, kich
,, thich cac nganh kinh te' trong nu'oc phat tri~n.
G6p phffn tang tich liiy v6n, md r9ng san xufft va ~nh doanh trong nttoc.
G6p phffn t~o cong an vi~c lam, tang thu nh~p~ cai thi~n tirng bttoc doi s6ng
cua ngu'oi dan.
Xay dfng, cling c6 va phat tri~n quan h~ kinh te' voi cac nu'oc trong khu Vl'C
va tren toan the' gioi. Trong qua trlnh mC1 caa nSn kinh te' voi the' gioi ben
ngoai, xufft khffu cling voi nh~p khffu dttqc coila cong cv thuc dffy qua trlnh
4

13. lien ke't kinh te' giii'a trong nu'oc voi ngoai nu'oc. Qua trlnh nay khong ddn
ghin chi la d~ tranh thu nhii'ng lQi the' do ngoc.ti thu'dng va phan cong lao
d9ng quO'c te' mang lc.ti rna con Ia sii' dvng ngoc.ti thu'dng d~ thuc d~y qua
trlnh phat tri~n kinh te' quO'c dan, phat tri~n n€n kinh te' thi tru'ong thO'ng
nhfft trong nu'OC tu cac cong ty nu'OC ngoai, t(_lO quan he$ gtin b6 giii'a thi
tru'ong trong nu'oc voi thi tru'ong ngoai nu'oc.
1.1.3. Vai tro cua xudt khilu dffi vUi slfphat triin cua nin kinh te'quffc dan:
Thuc d~y qua trlnh d6i moi cd che' quan ly nha nu'oc dO'i voi nganh ngoc.ti
thu'dng n6i chung va xua"t kh~u n6i rieng. E>~ m9t quO'c gia c6 th~ xua"t kh~u
du'QC Va thl.fc hi<$n du'QC phan cong lao dQng qudc te' thl bUQC ffiQi thu t}C, Cd
chS quan ly nha nu'OC dQ'i VOi linh Vl.fC nay phai _du'QC khu Vl.fC h6a Va qudc
te' hoa cho phu h<;1p voi thu we va cd che' chung cua cac nu'oc c6 quan he$
buon ban. Trong nhii'ng nam g~n day, tru'oc yeu c~u cua h9i nh~p AFfA,
thl.fc hi<$n Hi<$p dinh thu'dng mc.ti Vi<$t-My, chu~n bi cho vi<$c gia nh~p WTO,
..., Vi<$t Nam dang vase phai c6 nhi€u thay d6i cling nhu' cai each sau r9ng
hdn nii'a trong cac linh vl.fc lien quan de'n hoc.tt d9ng xua"t kh~u nhu': hili
quan; thuS sua"t, bao h9 m~u dich trong nu'oc, bao dam quy€n sd hii'u tri tu<$,
Tc.to ngu6n vO'n chu ye'u d~ thoa man nhu c~u nh~p kh~u. Ngu6n vO'n cho
nh~p kh~u c6 th~ du'Qc hlnh thanh tu nhi€u ngu6n nhu': xua"t kh~u hang h6a
va dich vv, d~u tu' nu'oc ngoai, vay n<;1 va vi<$n tr<;1, hoc.tt d9ng du lich, xua"t
kh~u sue lao d9ng va cac hoc.tt d9ng dich V1 thu ngoc.ti t<$ khac. Trong d6,
vay n<;1 va vi<$n trQ, tuy quan trQng, nhu'ng trong tu'dng lai phai hoan tra lc.ti
du'oi hlnh thuc nay ho~c hlnh thuc khac. Tu'dng tl.f, d~u tu' nu'oc ngoai la
ngu6n vO'n c6 quy mo Ion nhu'ng lc.ti phv thu9c nhi€u vao nu'oc ngoai. Nhu'
v~y, ngu6n vO'n c6 quy nio Ion, mang tinh d9c l~p va quan trQng nhfft chinh
la xua"t kh~u. Trong thl.fc ti~n, xua"t kh~u quye't dinh quy mo va tO'c d9 tang
ciia nh~p kh~u. Tuy nhien, xua"t kh~u va nh~p kh~u c6 mO'i quan he$ m~t
thie't va bi<$n chung voi nhau, vua la ke't qua vua Ia ti€n d€ ciia nhau. Th~t
v~y. thuc d~y xua"t kh~u lad~ tang cu'ong nh~p kh~u nhu'ng d~y mc.tnh nh~p
kh~u lad~ md r9ng va gia tang kha nang xua"t kh~u.
Klch thich tang tru'dng kinh te' tu nhii'ng phan ung day chuy€n do vi<$c md
fQng thi tru'ong tieu thl}, t(_lO di€u ki<$n cho san XUfft trong nu'OC phat tri~n 6n
dinh. Khi tang cu'ong xua"t kh~u se thuc d~y vi<$c md r9ng quy mo san xua"t,
tc.to nhii'ng m~t hang- nh6m hang- nganh hang xua"t kh~u chu ll.fc, dap ung
nhii'ng yeu c~u cua thi tru'ong the' gioi va ciia khach hang v€ s6lu'<;1ng, cha"t
lu'Qng va CO SUC C(_lnh tranh cao.
Nang cao hi<$u qua san xua"t kinh doanh trong nu'oc, tac d9ng de'n sl.f thay
d6i cd ca"u kinh te' nganh theo hu'ong sii' dvng hi<$u qua l<;1i the' tuy<$t dO'i va
lQi the' tu'dng dQ'i cua dfft nu'oc, gop ph~n thuc d~y Sl.f nghi<$p cong nghi<$p
5

14. h6a va hi~n d;;ti h6a. f)~ hang h6a, dich Vl,l trong mtoc xua't kh~u du'<;ic ra thi
tru'ong the' giOi thl doi hoi n~n san xua't va kinh doanh trong nu'oc phai
thu'ong xuyen cai tie'n va d6i moi quy trlnh cong ngh~, hi~n d~i h6a may
m6c thie't bi, tie'p c~n trlnh d9 quan ly tien tie'n, ....
G6p phffn giai quye't v6n, vi~c lam, cong ngh~ va sli' dl,lng tai nguyen cua
da't nu'oc m9t each hi~u qua. Trong di~u ki~n n~n kinh te' toan cffu h6a trong
giai do~n hi~n nay, khong c6 m9t qu6c gia nao c6 th~ phat tri~n da't nu'oc tir
m9t n~n kinh te' dong cli'a. Cac hQc thuye't kinh te' tir nhi~u nam nay ctlng da
chung minh tinh ta't ye'u khach quan cua ho~t d9ng xua't kh~u. f)~c bi~t la
d6i voi nhii'ng qu6c' gia rna muc s6ng cua ngu'oi dan chu'a cao, xua't kh~u
mangy nghia VO cung to Ion trong linh Vrf.C d~y m~nh va md r9ng san xua't,
t~o cong an vi~c lam cho nguoi lao d9ng. Voi ngu6n ngo~i t~ c6 du'<;ic tir
xua't kh~u cac san ph~m hang h6a Va dich Vl,l, chinh phu CUa quo'c gia d6 se
c6 du di~u ki~n d~ nh~p kh~u may m6c thie't bi ciing nhu' cac lo~i nguyen
v~t li~u trong nu'oc khong ho~c chua sfm xua't du'<;ic d~ cai tie'n cong ngh~,
nang cao cha't lu'<;ing san ph~m, tang nang sua't, h~ gia thanh san ph~m va
dich Yf, sli' dl,lng h<;1p ly va hi~u qua ngu6n tai nguyen ciia da't nu'oc.
G6p phffn tang cu'ong h<;ip tac qu6c te', h<;1p tac khu vrf.c giua cac nu'oc, t~o
eel sd md r9ng va thuc d~y cac quan h~ kinh te' d6i ngo~i cua da't nu'oc.
Ho~t d9ng xua't kh~u thu'ong xua't hi~n som heln cac quan h~ kinh te' d6i
ngo~i khac va t~o t~o di~u ki~n thuc d~y cac quan h~ nay phat tri~n. Ngu'QC
l~i, cac quan h~ kinh te' d6i ngo~i l~i t~o ti~n d~ cho vi~c md r9ng ho~t
d9ng xua't kh~u.
- ,..., ,...,? ? ,.., " "' ,.?
1.2. NHiJ'NG YEU TO ANH Hu'ONG DEN HO~T DQNG XUAT KHAU.
Nhii'ng ye'u t6 chii ye'u anh hudng de'n ho~t d9ng xua't kh~u ciia m9t quo'c
gia la:
Chii tru'elng, chinh sach cua Nha nu'oc v~ cong tac xua't kh~u: trong thoi d~i
h9i nh~p kinh te' qu6c te', mu6n thrf.c hi~n xua't kh~u thl mQi chii tru'elng,
chinh sach, d~c bi~t la nhung chii tru'elng, chinh sach lien quan de'n xua't
kh~U phai phu hQp VOi nguyen t~C, quy dinh qu6c te' Va khu Vl:f.C.
Nhung chinh sach khuye'n khich d6i voi xua't kh~u va san xua't hang xua't
kh~u: gia thanh san ph~m hang xua't kh~u ciia nhii'ng qu6c gia dang phat
tri~n thu'ong cao heln m~t b~ng gia quo'c te'. Vl v~y, d~ dam bao sf! c~nh
tranh hii'u hi~u cho san ph~m ciia da't nu'oc, Chinh phil phai c6 nhung chinh
sach khuye'n khich cho khu Vl:f.C nay, tir khau san xu{t nguyen V~t li~u ho~c
nh~p kh~u nguyen v~t li~u de'n khau san xua't hang xua't kh~u, dffu tu' eel sd
h~ tffng cho vung nguyen li~u nong san ho~c khoang san xua't kh~u, dffu tu'
eel sd h~ tffng cho cac cang xua't kh~u hang h6a, ...
6

15. Nguyen li<$u va cac v~t li<$u chinh d~ san xua"t hang xua"t khffu: day Ia nhan
t6 n()i t:;ti mang tinh quye't dinh chinh ye'u cho tinh d~c tru'ng cua san phffm
xua"t khffu, qua do quye't dinh ye'u t6 c:,tnh tranh cua san phffm tren thu'ong
tntong qu6c te'. I>~ tang tinh chu d()ng cho ngu6n nguyen li<$u va v~t li<$u
chinh thl, theo th6ng ke cua d:;ti da s6 cac nha nghien cuu, ngu6n nguyen
v~t li<$u chinh ca"u thanh san phffm xua"t khffu phai t6i thi~u 40% thu()c v6
Sd hii'u cua nha san XUfft, 40% thu()c V~ Sd hfi'u CUa m:,tng lu'oi cung ung do
nha san xua"t xay dfng va duy trl qua nhi6u nam, con l:;ti la mua tu cac
ngu6n troi n6i khac.
Trinh d() cong ngh~ san xua"t va tinh hi~n d:;ti cua may moe thie't bi trong
san xua"t hang xua"t khffu: d~ th~ng l<;Ji trong c:,tnh tranh, hang hoa phai d:;tt
du'QC t6i thi~u hai yeu C~U la yeu C~U chfft lu'<;Jng san phffm cao va yeu C~U
v6 gia ca c:,tnh tranh. I>~ thoa man ca hai yeu c~u nay thl chi co th~ dlfa
tren vi<$c tri~n khai, ung dl;lng nhanh chong nhii'ng thanh tl'U moi nha"t cua
the' gioi v6 trlnh d() cong ngh<$ san xua"t cfing nhu' v6 may moe, thie't bi va
phu'ong phap quan ly san xua"t kinh doanh.
Trlt$ d() tay ngh6 cua d()i ngfi ngu'oi lao d()ng: trong thoi d:;ti ngay nay, khi
rna n6n kinh te' cac nu'oc da va dang dlfa tren n6n tang san xua"t cong
nghi<$p hoa, t1' d()ng hoa, th~m chi nhi6u nu'oc da d:;tt de'n trlnh d() cao, thl
lao d()ng ke't tinh trong san phffm ngay cang doi hoi phai co ham ht<;Jng tri
thuc cao chu khong chi c~n sue lao d()ng la du. Th~t v~y, m()t trong nhii'ng
yeu c~u cua vi<$c d~u tu' d6i moi cong ngh~ va trang thie't bi m~y moe la
phai tu'ong xung VOi trlnh d() nghi<$p V1 Va tay ngh6 CUa d()i ngfi ngu'oi lao
d()ng. Ngu'oi lao d()ng co trlnh d() ky xao tha"p ch~c ch~n khong th~ che' t:;to
ra du'QC nhfi'ng san phffm chfft lu'<;Jng cao Va nhu' the' san phffm khong th~
.·dung vii'ng trong c:;tnh tranh va ban ra thi tru'ong nu'oc ngoai.
Trinh d() quan ly cua ngu'oi lanh d:,to: hi~n nay, ngay ca t:;ti Vi~t Nam, lanh
d:,to da du'<;Jc thua nh~n la m()t ngh6. I>i6u nay doi hoi ngu'oi lanh d:,to phai
vua c6 ngh<$ thu~t quan ly' vua c6 trlnh d() chuyen mon v6 quan. tQ. Khi
trlnh d() va kY nang lanh ngh6 cua ngu'oi lao d()ng ngay cang cao, may m6c
thie't bi ngay cang hi~n d:;ti thl yeu c~u v6 trlnh d() cua ngu'oi lanh d:,to cang
phai c~o. Ron the', trong di6u ki<$n h()i nh~p kinh te' qu6c te', ngu'oi lanh d:,to
khong nhii'ng chi c~n kha nang hi~u bie't trong ph:;tm vi doanh nghi~p rna
COn phai CO S1' hi~u bie't t6t v6 tfft ca cac }fuh Vl'C tren blnh di<$n qu6c gia
cung nhu' qu6c te'. Theo GS.TS I>inh Son Hung, nhii'ng tieu chuffn c~n c6
cua nha lanh d:;to la:
+ Nh~n thuc du'<;Jc dung va du nhii'ng quy lu~t kinh te' khach quan va c6
kha nang V~n dl;lng du'QC chung vao thlfc ti~n ho:,tt d()ng CUa n6n kinh te'
vi mo cfing nhu' vi mo, trong nu'oc cfing nhu' qu6c te'. N6n kinh te' ho:;tt
d()ng theo co che' thi tru'ong du co S1' quan ly cua Nha nu'oc cfing khong
7

16. th~ thmit khoi slf chi phO'i cila nhii'ng quy lu~t kinh te' khach quan. MQi
Slf ap d~t chil quan, go ep n~n kinh te' phat tri~n ngu'<;fc h.li VOi quy lu~t
chi CO tac d1,mg t~m thoi, th~m chi bop meo Slf phat tri~n cila n~n kinh te'
quO'c dan.
+ C6 tri thuc v~ khoa h<;>c-ky thu~t, v~ kY nang quan ly; c6 th6i quen
thu'ong xuyen c~p nh~t kie'n thuc cila ban than d~ theo Iqp voi da phat
tri~n nhu' VU bao tren the' gioi cila CU~C each m~nh khoa hQC, ky thu~t Va
cong nghc$.
+ Bie't sii' d1;lng va bO' tri ngu'oi lao d<)ng m<)t each h<;1p ly, hic$u qua tren co
sd t~o di~u kic$n cho ngu'oi lao d<)ng c6 th~ phat huy tO'i da tri llfc, tai
llfc, sue sang t~o va long nhic$t tlnh trong cong vic$c. Ngoai ra, ngu'oi
quan ly con phai c6 kha nang phat hic$n va khoi d~y nhung kha nang
ti~m tang trong m6i ca nhan ngu'oi lao d<)ng, tren CO Sd do lqp thoi b6i
duang d~ hoan thic$n nhung kha nang nay cho hQ.
" ~ " , ? ,.., ,..? - ' ,.,., "'
1.3. MQT SO Bl].l:N PHAP CHU YEU DE TANG CUONG XUAT KHAU
1.3.1. Nhom bi?n phap lien quan din td chuc ngu6n hang, ddi mfli cd cdu
nganh hang va m~t hang xuiit khii.,u:
M9t trong nhung phu'ong cham d~ dffy m~nh ho~t d<)ng xufft khffu la da
d~ng h6a nganh hang va m~t hang xufft khffu. Tuy nhien, bfft cu quO'c gia nao
ho~c doanh nghic$p nao cling cffn xay dlfng cho mlnh nh6m m~t hang Xufft khffu
chil llfc nhAm t~p trung dffu ttt co tr<;>ng di~m d~ tich clfc mC1 r9ng quy mo san
xufft, tren co sd d6 lam dffu tau keo theo slf chuy~n dich co cffu kinh te', tang
nhanh kim ng~ch xufft khffu, t~o di~u kic$n giu vung va khong ngung tang nhanh
thi phffn cila quO'c gia tren thu'ong tru'ong the' gioi.
Nhung m~t hang xufft khffu dtt<;1c xem la chil llfc phai h9i dil ba ye'u tO':
C6 thi tru'ong 6n dinh va c6 l<;1i the' c~nh tranh t~i nhung thi tru'ong nay,
Ngu6n llfc trong nttoc d6i dao dil dam bao t6 chuc san xufft 6n dinh voi
chi phi thffp,
D~t kim ng~ch c6 ty tr<;>ng cao trong t6ng kim ng~ch xufft khffu chung.
Nhtt v~y, nh6m m~t hang xufft khffu chil llfc cila m<)t dfft nu'oc ho~c m<)t
doanh nghic$p se khong mang tinh vinh vi~n rna chi c6 tinh ijch sii'.
Tren co sd xay dlfng dtt<;1c danh m}c nhung nh6m m~t hang xufft khffu chil
llfc, Chinh phil ho~c ngu'oi dung dffu doanh nghic$p cffn c6 chinh sach h6 tr<;1 thong
qua cac co che' tai chinh, tin dt;mg, thu hut dffu tu' trong nu'oc cling nhtt dffu tu'
nu'oc ngoai.
Ben c~nh vic$c da d~ng h6a nganh hang va nh6m hang xufft khffu, muO'n
tang cu'ong ho~t d<)ng xufft khffu cila dfft nttoc thl Chinh phil ho~c doanh nghic$p
8

17. con phai da d<~tng h6a ngu6n hang. Ngu6n hang xua"t khffu chu h!c chie'm ty trQng
cao nha"t bao giO cling Ia ngu6n hang thong qua hoc;tt d9ng san xua"t trong mtoc tu
nguyen v~t lit$u sAn c6 ho~c nh~p khffu. Tuy nhien, trong co ca"u ngu6n hang xua"t
khffu thl hang h6a c6 ngu6n g6c tu hoc;tt d9ng gia cong cling gifi' vai tro khong
kern phffn quan trQng. Xet v~ ban cha"t, gia cong xua"t khffu la m9t hlnh thuc xua"t
khffu lao d9ng nhung la loc;ti lao d9ng duoi dc;tng da du<;jc sa d~ng chu khong phai
duoi dc;tng xua"t khffu nhan cong. Nhu v~y, thong qua hoc;tt d9ng gia cong xua"t
kh§u, m9t qu6c gia ho~c m9t doanh nghit$p c6 th~ t~n d}ng du<;1c l<;1i the' tuong
ddi v~ di~u kit$n lao d9ng d6i dao voi ghi red~ lam tang ngu6n thu ngoc;ti tt$, t~n
dgng dtr<;1c nang lfc san xua"t trong di~u kit$n khie'm khuye't v~ ngu6n nguyen v~t
lit$u c6 cha"t lu<;1ng cao rna trong m.toc chua th~ san xua"t voi ghi thanh cc;tnh tranh,
t~n dlng duqc ngu6n v6n tu nuoc ngoai d~ b6 sung cho cac ye'u t6 dffu vao trong
qua trlnh san xua"t.
B~ tang nhanh ngu6n hang cho xua"t khffu, du tu hoc;tt d9ng san xua"t hay tu
hoc;tt d9ng gia cong, va"n d~ quan tr9ng Ia phai tang cuong dffu tu thich dang cho
san xua"t, k~ ca trong IInh VrfC nong nghit$p lftn IInh VrfC cong nghit$p. Khong
nhfi'ng the'; d~ gia tang ngu6n hang xua"t khffu, Chinh phu con phai quan tam, chu
trQng dung ffiUC dQ"i VOi Vit$c dffu tU cho ·thuong mc;ti, dich V} Va CO Sd hc;t tffng.
Bi~u nay c6 nghia la, tang cuong xua"t khffu va tang cuong dffu tu phai c6 m6i
quan ht$ tac d9ng qua lc;ti, tc;to ti~n d~ cho nhau va thuc dffy nhau cling phat tri~n.
1.3.2. Nhom cac bi~n phap tai chfnh:
Nha nttac bdo liinh va cung cdp tin dt:tng xudt khdu: d~ tang cuong xua"t
khffu thl khong chi cffn thrfc hit$n da dc;tng h6a nh6m hang, nganh hang; da
dc;tng h6a ngu6n hang; rna con phai da dc;tng h6a phuong thuc thanh toan..
Th~t v~y, d~ g6p phffn tang thi phffn tren thi trltong the' gioi, cac doanh
nghit$p doi khi phai xua"t khffu hang h6a theo phuong thuc ban emu ho~c
ban tra ch~m. Nhfi'ng phuong thuc ban hang nay c6 ttu di~m la giup gia tang
duqc kim ngc;tch xua"t khffu va gia tang duqc lu<;1ng ngoc;ti tt$ do gia ban c6
tinh them lai sua"t tra ch~m. Tuy nhien, nhung phuong thuc nay cling b9c 19
nhuqc di~m la bu9c quO"c gia va doanh nghit$p phai d6i dffu voi nhi~u nii ro
hon, d~ dftn de'n kha nang ma"t v6n bon.
B~ khuye'n khich xua"t khffu, Chinh phu cua cac qu6c gia thuong dung
ra bao lanh tin d}ng xua"t khffu cho cac doanh nghit$p voi ty It$ d~n bu thong
thuong la 60-70% nhu'ng cling c6 nhfi'ng trUong h<;1p len de'n 100%.
Ngoai ra, qua trlnh san xua"t, chuffn hi hang h6a, giao hang xua"t khffu
Ia m9t qua trlnh doi hoi phai ma"t nhi~u thoi gian. B6 la chua k~ de'n
khoang thoi gian tu khi giao hang cho de'n khi du<;1c khach hang nh~p khffu
thrfc thanh toan. Bi~u nay gay ra tlnh trc;tng d9ng v6n lttu d9ng cho cac
doanh nghit$p. Do d6, trong chuong trlnh t6ng th~ v~ khuye'n khich xua"t
9

18. khffu cua Chinh phu thl khong th~ thie'u du<;1c chinh sach cua cac Ngan hang
thuong m(;li trong vic$c c!p tin d1,mg ng~n h(;ln va trung h(;ln vdi Hii su!t u'u
diii th!p hon Hii su!t thuong m(;li thong thuong cho cac doanh nghic$p tru'dc
va sau khi giao hang xu!t khffu.
Nha nuac titn hanh trfl cflp cho xutft khdu: du<;1c thlfc hic$n thong qua cac
d(;lng ho(;lt d9ng nhu: tfl!c tie'p c!p v6n, cho vay, g6p c6 ph~n, dam bao cho
vay, bo qua hay khong thu cac ·khoan thu rna doanh nghic$p phai n(>p, cung
c!p hang h6a hay djch V1 khong phai Ia h(;l t~ng co sd, gop ti~n vao co che'
tai tr<;1, h6 tr<;1 thu nh~p hoijc tr<;1 gia khi xu!t khffu.
Khi nh~n duqc tr<;1 ca'p xua't khffu, doanh nghic$p khong c6 nhic$m V1 phai
hoan tra l(;li cho Chinh phu. Di~u nay t(;lo ra slf khac bic$t giua tr<;1 ca'p xua't
khffu vdi ca'p tin d).ng xua't khffu.
C6 hai lo(;li tr<;1 c!p xu!t khffu la tr<;1 c!p tfl!c tie'p va tr<;1 c!p gian tie'p.
Hic$n nay tren thj tru'ong the' gidi, tr<;1 c!p xua't khffu du<Jc Chinh phu cac
nude sii' d).ng kha phd bie'n, d~c bic$t Ia trong 1Inh vlfc nong nghic$p; trong
d6, tr<;1 ca'p xu!t khffu tfl!c tie'p c6 xu hudng bj thu hyp va tr<;1 c!p xu!t khffu
gian.tie'p CO XU hudng ngay Cang tang Va ngay cang dUQC che d~y ffiQt each
tinh vi.
Tr<;1 ca'p tfl!c tie'p Ia nhii'ng bu d~p tfl!c tie'p nhii'ng thic$t h(;li cho doanh
nghic$p khi xu!t khffu hang h6a nhu: tr<;1 gia mua hang xu!t khffu ho~c
nguyen v~t lic$u d~ san xu!t hang xu!t khffu, ap d).ng thue' sua't u'u diii do'i
vdi hang h6a xua't khffu, mi~n ho~c giam thue' cho nguoi san xu~t khi san
xua't hang xua't khffu, cho nguoi san xu!t hang xu!t khffu hudng nhii'ng u'u
dai v~ dic$n, nude, thong tin lien l(;lc, .....
Tr<J c!p gian tie'p la vic$c Chinh phu dung Ngan sach Nha nude d~ gidi
thic$u, tri~n lam, quang cao·, giup do k.y thu~t, dao t(;lO chuyen gia, t(;lO
nhii'ng di~u kic$n thu~n l<;1i d~ doanh nghic$p giao dlch xu!t khffu.
Sit df:lng cong Cf:l tY gid hdi dodi: ty gia ho'i doai va chinh sach v~ ty gia ho'i
doai la nhii'ng nhan to' quan trQng trong vic$c thlfc hic$n chie'n lu<;1c hudng
ngo(;li, dffy m(;lnh xua't khffu.
Ty gia ho'i doai chinh thuc, do Nha nude ban hanh, khong phai la m9t
ye'u t6 duy nh{t anh hudng de'n kha nang C(;lnh tranh cua cac nha san xucft
trong nude do'i vdi hang nh~p khffu va tren cac thj tru'ong xua't khffu. Do'i
vdi nhii'ng nha xua't khffu va nhii'ng nha c(;lnh tranh vdi hang nh~p khffu luon
mong udc c6 du<;1c m9t ty gia chinh thuc du<;1c di~u chinh theo muc l(;lm phat
trong nude ciing nhu muc l(;lm phat t(;li cac n~n kinh te' cua nude ddi tac. Ty
gia hQ"i doai nay dUQC gQi la ty gia hdi doai thlfc te'.
Ne'u chi so' gia ca trong nude tang len nhi~u so vdi chi so' gia ca nude
ngoai thl ty gia ho'i doai thlfc te' giam xu6ng va trong tru'ong h<;1p ty gia ho'i
doai chinh thUC khong dUQC di~u chinh lqp thoi thl xay ra hic$n tUQng ty gia
10

19. h6i doai du'<Jc dinh gia cao hay con gQi Ia hi<$n tu'<Jng cu'ong gia. H~u qua
cila hi<$n tu'<jng cu'ong gia Ia h~mg nh~p khffu trd nen re hdn san phffm n9i
dia va d6i voi hang xua"t khffu thl hi<$u qua kinh doanh giam ho~c ne'u
nhii'ng nha xua"t khffu tang gia band~ dam bao l<Ji nhu~n nhu eft thl se bi
giam thi phffn do bi giam tinh q.nh tranh v~ gia. Nhu' v~y, ke't qua chung
cila hi<$n tu'<jng cu'ong gia Ia lu'<Jng hang nh~p khffu tang len va lu'<Jng hang
xua"t khffu giam xu6ng. D~ d6i ph6 vo1 tlnh hlnh nay, Chlnh phil phai tlm
mQi bi~n phap giam ty 1<$ lc:tm phat trong nu'oc xu6ng dil muc va trong thoi
gian dil dai d~ phl)C h6i tY gia hQ'i doai crunh thuc d ffiUC Sat VOi ty gia hQ'i
dmli thfc te' tren thi tru'ong. Ngoai ra, m9t bi<$n phap nii'a rna Chlnh phil cffn
lam d~ d6i ph6 voi tlnh trc:tng cu'ong gia Ia phai duy trl du'<jc ty gia h6i doai
C1 muc thi tru'ong chffp nh~n du<Jc. M9t khi lc:tm phat trong nuoc thuong
xuyen xay ra thl Chlnh phil phai pha gia d6ng n9i t~ d~ khoi phIC l<Ji nhu~n
cho nha xua"t khffu. Tuy nhien, vi~c pha gia ty gia h6i doai c6 th~ tc:to du'<Jc
tac d1:1ng ngay tuc thoi la khuye'n khlch xua"t khffu nhung trong thl,l'c te', ti~n
lu'dng trong nu'oc cfing nhu' cac chi phi nguyen v~t li<$u nh~p khffu dffu vao
cho ~an xua"t cong nghi<$p va cac nganh san xua"t khac se c6 nhii'ng di~n
bie'n phuc tc:tp, tac d9ng xa"u de'n can can thanh toan va lam cho n~n kinh te'
c6 th~ trd nen t6i t~ hdn. Di~u nay c6 nghla Ia pha gia n9i t~ cffn phai can
nha:c va tinh toan ra"t kY de'n cac va"n d~ kinh te'-xa h9i va cac tac d9ng
mang tinh lau dai.
Trong thl)'c te', cac loc:ti thue', hc:tn ngc:tch va tr<J cffp thu'dng ~c:ti c6 th~
du'<Jc sti' d1:1ng thay cho vi<$c pha gia n9i t<$. Th~t v~y, thue' nh~p khffu va sl,l'
hc:tn che" s6 luqng nh~p khffu c6 tac d1:1ng lam tang gia ban hang nh~p khffu
va tac dl:lng nay khong khac gl so voi vi~c pha gia ty gia h6i doai chlnh
thuc. N6i each khac, ty gia h6i doai chinh thuc se trd nen cao hdn khi thue'
nh~p khffu va hc:tn ngc:tch nh~p khffu du'QC ap dl:lng. Di~u nay c6 nghia la
thue" nh~p khffu va hc:tn ngc:tch nh~p khffu c6 xu huang lam tang ty gia h6i
doai chlnh thuc. D6i voi thue' xua"t khffu thl c6 xu huang lam giam ngu6n
thu ngoc:ti t~ cila qu6c gia va di~u nay bUQC chinh phil cila qu6c gia do ho~C
phai pha gia ty gia h6i doai chlnh thuc ho~c phai ki~m soat nh~p khffu.
1.3.3. Nhom cac biin phap vi the"chtva xuc tien xuat kha"u:
Cac bi~n phap v~ th~ che' la cac bi~n phap rna qua d6 Chlnh phil mu6n tc:to
ra moi tru'ong phap ly thu~n l<Ji cho xua"t khffu hang h6a va dich V1 trong nu'oc.
Bola:
Tc:to ra moi tru'ong phap ly trong nu'oc b~ng vi<$c th~ che' h6a ta"t ca chinh
sach, bi~n phap khuye'n khich h6 tr<J xua"t khffu.
Dam phan, kY ke't cac hi~p dinh thu'dng mc:ti song phu'dng va da phu'dng, tren
cd sCi d6 bao v<$ l<Ji ich chinh dang cho nhii'ng ngu'oi xua"t khffu.
11

20. Gia nh~p va ky ke"t cac hit$p uoc quO'c te" d~ t~o thu~n l<;1i va thuc dfty tl;l' do
h6a thu'ong m~i.
Cac bit$n phap v€ xuc tie"n xua't khftu Ia cac bit$n phap nh~m tang cu'ong
xua't khftu cho m()t quO'c gia ho~c m()t doanh nghit$p. Xuc tie"n xua't khftu Ia m()t
b() ph~n cua xuc tie"n thu'ong m~i, c6 vai tro quan tr<;mg trong vit$c cai thit$n kha
nang c~nh tranh, nang cao hit$u qua ho~t d()ng xua't khftu cua doanh nghit$p, g6p
ph~n dam bao thl;fc hit$n ffi}C tieu tang tru'ang CUa da't nu'OC.
Xuc tie'n xua't khftu thu'ong du<;1c th~ hit$n va ke"t h<;1p ch~t che a quy mo
quO'c gia va quy mo doanh nghi~p. Cac ho~t d()ng xuc tie"n xua't khftu a ca'p quO'c
gia thu'ong bao g6m:
Xay dl;fng chie"n lu'<;5c va dinh huong xua't khftu.
Ban hanh cac bi~n phap, chinh sach h6 tr<;1 xua't khftu.
Thanh l~p cac trung tam cung ca'p thong tin cho nguoi xua't khftu.
D~t cac t6 chuc tham tan thu'ong m~i t~i nu'oc ngoai d~ giup doanh nghit$p
nghien CUu t~i ch6 tlnh hlnh thi tru'ong, thu'dng nhan Va chinh sach thu'dng
m~i cua nltoc do'i tac.
d ca'p doanh nghi~p, ho~t d()ng xuc tie"n thu'ong m~i thu'ong bao g6m:
Thl;fc hit$n quang cao, tham gia h()i ch<;1 va tri~n Him t~i nuoc ngoai.
Cti' can b9 ra nuoc ngoai d~ nghien cliu thi tru'ong hang h6a, thuong nhan va
cac chinh sach nh~p khftu cua nu'oc mua hang.
L~p van phong d~i dit$n a nttoc ngoai ho~c cac trung tam thu'ong. m~i quO'c
te"lon.
, , ~ ' ' ? ,.., , ? ' ,..., "''
1.4. KHAI QUAT VE TINH HINH SAN XUAT DUA QUA VA CHE BIEN
CONG NGHitP DUA TREN THE GIOI TRONG GIAI DO~N HitN
NAY:
1.4.1. Dua qua- nguiJ'n grfc va chung lo{li:
Qua Dua c6 ten khoa hQc la Ananas Comosus, thu()c hQ Bromeliaceae, c6
ngu6n gO'c tir cac mi€n thu()c ph~m vi vi tuye"n 15-30° nhu': Nam Brazil, B~c
Argentine va Paraguay. Hi~n nay, cay Dua du'<;jc tr6ng chu ye"u a ph~m vi 30 vi
d() Nam-B~c rna t~p trung nha't la 22,3°. Qua Dua c6 mau s~c dyp, mui thorn d~c
, ' bi~t nen c6 ten gQi la "Qua cua cac.ong vua" hay "Vua cua cac loai qua".
Ngu'oi d~u tien tlm tha'y qua Dua la Christophe Colomb khi ong cung doan
tham hi~m d6 b() xu6ng hon dao Guadeloupe vao ngay 4-11-1493, nhung de"n
nam 1513 thl qua Dua moi du'<;1c Gonzale Femandex, phai vien cua vua Tay ban
Nha, mo ta chi tie"t v€ hlnh dang va cong d}ng thong qua cac tai lit$u du'<;jc xua't
ban chinh thuc. Luc nay, ngu'oi Tay ban Nha va cac nha tham hi~m chau Au dem
cay Dua tr6ng phan tan kh~p cac hon dao tren Thai blnh du'ong.
12

21. Cho de'n nay, ngoC,ti tn1 chau Au, h~u he't cac chau khac d~u c6 cac mtoc
tr6ng Dua, trong d6 san ht<;1ng Dua qua cua chau A chie'm 60% san ht<;1ng Dua
tren toan the' giOi. Cac nuoc tr6ng Dua chu ye'u tren the' gioi Ia:
Chau My: Hawaii, Cuba, Mexico, Equador, Jamaica, Brazil, Hoa Ky, Porto
Rico, ...
Chau Uc: Queensland, ....
Chau Phi: Nam Phi, Ghinee, Reunion, Gana, Tandania, .........
Chau A: Malaysia, Indonesia, Trung qu6c, Thailand, Philippines, Pakistan,
A"
Vit$t Nam, An DQ, .....
Hit$n nay, tren the' gioi c6 nhi~u chung loC,ti Dua, m6i chung loC,ti c6 nhfi'ng
u'u va nhu'<;jc di~m khac nhau. C6 th~ chia cay Dua thanh ba gi6ng chinh: Queen,
Spanish va Cayenne.
Bang 1: vUNG TRONG v AD!c DIEM CUA cA.c GIONG DUA
D~cdiim Nhom 1: Nh6m2: Nh6m3:
Queen Spanish Cayenne
Vung tr6ng Nam Phi, Uc, Malaysia, vting bi~n Hawaii, Philippines,
chinh Vit$t Nam, dao Caribe, PortoRico, Thailand, Dai Loan,
Reunion. Mexico, Cuba. cac vung nh6m 1 va 2.
TrQng lu'<;jng Tha'p. Cao hdn nh6m 1. Cao.
qua
IDnh dang qua "' .I Ti~u c~u. Ong.
Ong, ch6P. Cl;lt.
M~tqua Nho, 16i. ILon hdn nh6m 3. To va byt.
Vo qua khi chin Yang. I Vang hdi do. Vangda cam.
'fhit
?
khi MC1 dl;lC, vang Hdi trong, hdi tr~ng. Hdi trong, vang nhC,tt.
qua
chin d~m, don. Xd. Khongxd.
-
Hu'dng vi NgQt d~m, hdi ft ngQt hdn nh6m 3. Ng<;>t va chua.
chua, mui thdm Muiitthdm. Mui thdm.
DuC1ng ldnh loi Be. Lon. Trung blnh.
Sii' d1;tng hit$u Xua't tu'di,
,...
Xua't tu'di, n<?i tieu. Che' bie'n cong nghit$p,
nQl
qua tieu. xua't tu'di, noi tieu.
(Ngudn: TntC1ng .E>~i h<;>c Nong nghi~p Ha N9i)
f)~ g6p ph~n tang nang sua't cay tr6ng cho qua Dua, va'n d~ tuy~n ch<;>n
gi6ng Dua cho phu h9p voi di~u kit$n thd nhu'ong, thC1i tie't va d~c bit$t phu h<Jp
VOi yeu C~U san xua't, che' bie'n cong nghit$p Ja mQt trong nhfi'ng nhit$m Vl;l ca'p
bach, tr6ng phd bie'n nha't tren the' gioi cho de'n nay vftn Ia nh6m gi6ng Dua
Cayenne, chie'm tren 80% tdng dit$n tich tr6ng toan the' gioi. u'u di~m chinh cua
Dua Cayenne Ia qua to, san lu'<Jng thu hoC,tch IOn (c6 th~ len de'n 80-100 ta'nlha),
ham lu'<;1ng nu'oc trong thit qua cao, vi ng<;>t diu, ham lu'<;1ng bromelin tha'p nen it
13

22. gay nit htOi cho nguoi tieu dung khi an tu'<Ji. Ngoai ra, do Dua Cayenne c6 vo
mong, qua hlnh 6ng nen ra't thu~n ti~n cho che' bie'n cong nghi~p. v~ m~t canh
tac thl, tr6ng Dua Cayenne c6 thu~n l<;1i la qua khong c6 gai nen thao tac thu
ho~ch thu~n l<;1i, hi~u sua't lao d9ng cao. Tuy nhien, do ham lu'<;1ng nu'oc trong thit
qui cao nen Dua Cayenne d~ d~p nat trong qua trlnh v~n chuy~n, d~c bi~t la v~n
chuy~n qu6c te'. Tr6ng Dua Cayenne kh6 va vfft va h<Jn Dua Queen vl cay Dua
Cayenne cho It ch6i nach nen rfft kh6 rna r9ng di~n tlch gieo tr6ng, thoi gian sinh
trUang l~i dai (20-24 thang), xii' ly ra hoa d~t hi~u qua thffp, ty 1~ khong ra hoa
ho~C }o V} CaO, nhi~U sau b~nh nen cong tac phong ch6ng SaU b~nh phai thgc
hi~n he't sue ch~t che va tri~t d~. Nhu' v~y, tr6ng Dua Cayenne ph:ii tham canh
cao, tu khau ch<;>n gi6ng de'n khau tu'oi nu'oc, phong trU sau b~nh, xii' lyra hoa, ...
Voi ly do nay rna tu rfft nhi~u nam nay, tuy Dua Cayenne c6 nhi~u u'u di~m, d~c
bi~t cho che' bie'n cong nghi~p, nhung vftn khong du'<;1c nong dan Vi~t Nam m~n
moi, nhfft Ia t~i cac nong tru'ong qu6c doanh.
Bdng2: SO SANH CHAT Lu'(JNG DUA CAYENNE VOl DUA QUEEN
Chi-tieu phan tich Dua Cayenne DuaOueen
M' "' ? q1 ?
au sac vo ua Do da d6ng
Ham lu<;1ng nu'oc 40%
Cha't kho (Brix) 14,8
D9QH 3,2
D9 chua(%) I 18,0 I
Vitamine C (mg/1) 150,0
Acid Citric (gil) 11,8
Acid Malic (g/1) 3,6
Glucoza (g/1) I 21,1
Fructoza (g/1) 21,3
Saccaroza(g/1) 85,0
Chfft gay mui th<Jm 12,78
(Ngu6n: Tn.tC1ng B~i h<;>c Nong nghi~p Ha N9i).
1.4.2. Tinh hinh san xulit D(ta qud tren the'gifJi:
Vang
25%
15,6
3,6
15,_3
216,0
10,2
3,4
12,0
12,0
124,0
7,39
Dua la lo~i cay tr6ng thlch thoi tie't ffm ap, nhi~t d9 ly tuang blnh quan Ia
20-30°C va bien d9 ngay dem la 12°C. Theo kinh nghi~m cua nhung nguoi nong
dan tr6ng Dua cho bie't, a vung c6 nhi~t d9 cao g~n xlch d~o va g~n bi~n thl cay
tr6ng sinh tru'ang khoe, qua to, m~t dyt va ph~ng, thit qua c6 mau vang d~m, vi
ng<;>t; con a nhung vung c6 nhi~t d9 thffp thl cay sinh tru'ang ye'u, qua nho, m~t
16i, thit qua mau vang nh~t, vi chua, mui it th<Jm. Dua ciing Ia cay tr6ng ua anh
sang va chiu h~n t6t, lu'<;1ng mu'a thich h<;1p la 1.200-1.500mm/nam. B9 r~ cua cay
DU'a phat tri~n ye'u nen doi hoi dfft tr6ng phai t<Ji x6p, thoang, khong c6 ke't cffu
14

23. h~t, khong dc,mg mtoc. BQ pH cua da't d6i voi gi6ng Dua Queen la <4, d6i voi
gi6ng Dua Tay ban Nha la 4,5-5 va d6i voi gi6ng Dua Cayenne 1a 5,6-6.
Dua duqc tr6ng b~ng phu'ong phap nhan gi6ng, tuc la tr6ng tu m<?t trong ba
lo~i ch6i la: ch6i than, ch6i cu6ng ho~c ch6i ng<;m; trong d6 nhan gi6ng b~ng
ch6i than mau cho qua, san lu'qng cao va sinh tru'dng khoe. B~ nhan gi6ng nhi€u
va nhanh con c6 th~ sii' dlng m<?t trong ba phttong phap sau:
Giam hom: dung than cay Dua sau khi thu ho~ch, phcJi heo, che dQc than
cay lam 2-4 ph~n, sau d6 cAt do~n 3-4cm lam hom ho~c cAt khoanh than
cay Dua sau khi da phcJi heo tung do~n 2-3cm r6i dem giam C1 vu'on u'cJng.
Nhu' v~y, m<)t than cay Dua c6 th~ san xua't duqc 500.000 cay con. Tuy
nhien, d~ d~t ldch thuoc blnh thuong dem tr6ng thl phai ucJng trong thoi
gian dai la 12 thang.
Thuc ch6i: b6n them phan cho cay Dua m~ t~i Vu'on, thuc d~y S1' phat tri~n
cua m~m d~ tach som va dem tr6ng. C6 th~ n~o n1 hoa ho~c be hoa d~
kfch thich ch6i mQC nhi€u tren dil$n tich san XUftt ho~c dil$n tich tr6ng day
(100.000ch6ilha).
Nuoi ca'y mo: la phucJng phap dung ch6i Dua d~ lam m~u nuoi ca'y. Rieng
d6i voi Dua Cayenne thl dung ch6i ngQn t6t hcJn. Theo phu'cJng phap nay, tu
m<?t ch6i sau hai thang c6 th~ nhan thanh bay cay va sau m<?t nam cay
chuy~n sau l~n se du'qc 76
cay, tuc la 117.649 cay. Tuy nhien, gia thanh
m<)t con gi6ng Dua theo phu'cJng phap nay kha cao. Ngoai ra, thoi gian d~
nhan gi6ng theo phu'cJng phap nay ra't ch~m m~c du hi$ s6 nhan gi6ng cao,
d~c bil$t la d~ phlc V1 cho vil$c gieo tr6ng tren m<?t dil$n tich lon.
M~t d<) tr6ng c6 anh hu'dng ra't lon de'n san lu'qng qua, trQng luqng qua va
s6 ch6i cu6ng. M~t d<) tr6ng Dua cang day thl san lu'qng qua cang tha'p, qua cang
nho va s6 ch6i cu6ng cang giam. PhucJng thuc tr6ng hil$u qua nha't la theo hang
kep nanh sa'u, tuc la tr6ng hai hang kep song song t~o thanh m<)t day, khoang
each gifi'a cac day gQi la du'ong Va luc d6 sd cay du'QC gieo tr6ng tren 1 ha mQt
each hqp ly nha't du'qc tinh theo cong thuc:
S
"' A 2 X 10.000
o cay=
a(b +c)
a: khoang each cay
b: khoang each day
c: khoang each du'ong
T~i Hawaii, m~t d<) tr6ng la 33.000-42.000 cay/ha (voi a= 0,3m; b = 0,6m va c =
0,9-1,2m). T~i Ghinee, m~t d9 tr6ng la 37.000-45.000 cay!ha (voi a = 0,4m; b =
0,3m va c = 0,9-1,2m). T~i Vil$t Nam tru'oc day, m~t d<) tr6ng kha thu'a 11.000-
13.000 cay!ha, nhu'ng trong nhung nam g~n day da c6 xu hu'ong tr6ng d~y hcJn
35.000-45.000cay!ha (voi a= 0,3m; b = 0,3-0,7m va c = 1,2m).
15

24. B~ giup cay Dua phat tri~n tO't nguoi ta sli' dl;lng ky thu~t b6n phan. Cay
Dua thich h<;1p voi cac lo'J.i phan nhu:
Phan B'J.m: c~n thie't d~ cay sinh tntdng va hinh thanh qua, tang trQng lli<;ing
qua va duong kinh cua qua. Nhu v~y, voi lli<;ing phan d'J.m vua du thi nang
su!t cay trdng cao do san lli<;jng thu hO'J.Ch tren m6i ha tang, mau sAc cua
thit qua dyp, d9 ng9t d~m.
Phan Lan: c~n thie't cho vi<$c phan h6a m~m hoa va phat tri~n qua. Voi
lu<;jng phan lan vua du thi qua to, nhi~u qua, nhi~u ch6i ngQn va ch6i
cuO'ng.
Phan Kali: ne'u phan B'J.m 13. ye"u tO' quye't dinh san lu<;1ng thi Kali la ye'u tO'
quye't dinh ph~m cha't cho cay Dua. Voi lu<;jng phan Kali dii, qua Dua se c6
ham lu<;1ng duong cao, thit qua chAc, rnau sAc dyp, ty 1<$ qua nut va thO'i khi
chin tha'p, tr9ng lu<;1ng qua n~ng, cay sinh nhi~u ch6i than va c6 kha nang
chO'ng dich b<$nh cao.
Cac lo'J.i phan khac: Calci, Magne va Lu'u huynh. B~c bi<$t ne'u thie'u Lu'u
huynh thi qua Dua c6 ca"u t'J.o va chin khong binh thuong, tli'c 13. chin tu tren
xuO'ng thay vl chin tu duoi len.
Qua trinh chin cua qua dua di~n ra r{t nhanh, ne'u thu hO'J.Ch khong kip thi
d~ bi thO'i, nhu'ng ne'u thu hO'J.Ch som thi ham lu<;jng duong trong qua th!p. Do d6,
toy thea ffi}C dich si' dl;lng rna nong dan quye't dinh thoi gian thu hO'J.Ch phu h<;jp.
V~ nguyen tAc chung, c~n ki~m tra kY luong d~ thu ho'J.ch ngay vao luc qua c6
mau xanh nh'J.t, c6 ho~c khong c6 m<)t vai mAt aday c6 mau vang hoe.'Ngoai ra,
vi<$c thu ho'J.ch con c6 th~ can cu vao khoang each thoi gian tu khi ra hoa de'n khi
. qua chin. Thoi gian nay ph} thUQC vao tung giO'ng Dua khac nhau: 120 ngay dO'i
voi DU'a hoa, 150 ngay dO'i voi DU'a ta va 180 ngay dO'i voi DU'a Cayenne.
Khi thu ho'J.ch, ne'u DU'a dung d~ an tudi thl c~n phai d~ h;ti ph~n ngQn, ne'u
dung cho che' bie'n cong nghi<$p ho~c che' bie'n t'J.i gia dinh thi nen be ngay ng9n
Dua t'J.i ru<)ng d~ thu gom l'J.i va sli' dl;lng vao vi<$c tr6ng moi sau nay.
Thea. Giao su Loeillet trong bai vie't "thi tntong DU'a the' gioi: t~m quan
trQng cua Chau Au" (l) thi san lu<;jng DU'a tren the' gioi da Vli<;jt qua con sO' 12
tri<$u ta"n vao nam 1995, trong d6 chau A giii' vai tro ngay cang Ion v~ vung san
xu!t chu h,tc.
Thea s0'1i<$u thO'ng ke cua FAO vao nam 1999, san lu<;1ng cua muoi quO'c
gia dli'ng d~u the' gioi v~ san xu!t DU'a qua la:
1.
2.
Thai Lan:
Brazil:
2.331.000 t!n
1.718.000 t!n
O>: "Thi tntC1ng DU'a the' giOi: tftm quan trQng cua Chau Au", Ml,lng Internet ISHS Acta Horticulturae425:
II International Pineapple Symposium.
16

25. 3. Philippines: 1.495.000 ta'n
"' 1.100.000 ta'n
4. AnD():
5. Trung qu6c: 926.000 ta'n
6. Nigerie: 800.000 ta'n
7. Indonesia: 349.000 ta'n
8. Mexico: 350.000 ta'n
9. Costa Rica: · 340.000 ta'n
10. Columbia: 330.000 ta'n
1.4.3. Tinh hinh xuiit khilu Dua qua chibien tren thtgifJi:
Trong giai do:;tn 1986-1988, san ht<;1ng Dua qua toan the' gidi d:;tt tren 10
tric$u ta'n/nam, xe'p thu 6 trong cac lo:;ti qua, sau nho, cac lo:;ti qua c6 mt1i, chucSi,
tao va xoai.
Dua la m()t lo:;ti qua an tudi ra't c6 gia tri, du<;1c danh gia cao t:;ti cac nude
cong nghic$p. Di~u nay d~n de'n y tudng xua't kha:u Dua tudi. Tuy nhien, tr6ng
Dua d~ xua't kha:u dudi: d:;tng tudi con kh6 hdn ca xoai, chucSi, ... vl nhii'ng lo:;ti
qua nay c6 th~ thu ho:;tch khi qua chua chin nen d~ dang v~n chuy~n de'n ndi tieu.
tht;t t:;ti cac nude khac nhau. Trong khi d6, Dua phai du<;1c thu ho:;tch khi da chin
m()t ph~n, qua l:;ti to va trQng lu<;1ng n~ng nen d~ hi hu hong trong qua trlnh v~n
chuy~n qu6c te'.
Theo bao cao nam 2000 cua (FAO), san lu<;1ng xua't nh~p kha:u cac san
pha:m Dua tren toan the' giOi d:;tt muc 2.574.000 ta'n, .trong d6 Dua h()p la 983.000
tffn (chie'm ty trQng 38%), Dua co d~c la 266.000 tffn (chie'm ty trQng 10%) va
Dua tudi la 1.044.000 ta'n (chie'm ty trQng 40%), nude Dua ep Ia 281.000 tffn
(chie'm ty trQng 11%).
' ' "' ,Q , A A' ,
Bang 3: TINH HINH XUAT KHAU DUA TREN THE GIOI
(DVT: Tan)
San xuit Xuitkh~u
1990 1995 2000 1990 1995 2000
Dua tudi Khong c6 s61ic$u 596,000 696,000 1,044,000
Dua h9p 921,000 994,000 1,070,000 867,000 906,000 983,000
Dua co d~c Khong c6 scSlic$u 347,000 316,000 266,000
Dua dong l:;tnh Khong c6 s61ic$u Khong c6 s61ic$u
Nude Dua ep 185,000 285,000 370,000 165,000 274,000 281,000
C()ng 1,975,000 2,192,000 2,574,000
(Ngudn: FAO, 2000)
D~n d~u v~ san lu<;1ng Dua san xua't cling nhu xua't kha:u Dua che' bie'n Ia
Thailand va Philippines. Thi trlfong nh~p kha:u .. "' la My
BQ GIAO OVC VA E>AO TP.O
TRUONG OH KINH TE TP.HCM
THUVI:¢N
11 ({~I

26. (30,2%), Due, Ha Lan, Nh?t ban, Trung Dong, Singapore va Uc. Rieng nhu c~u
tieu th1 Dua dong h9p cua thi tntong cac nu'oc chung quanh Vi~t Nam c(_)ng lC;li Ia
tren 70.000 ta"nlnam; trong khi d6 thi ph~n cua Thai Lan tren toan the" gioi da dC;lt
tren 260.000 ta"n!nam va cua Philippines dC;lt tren 190.000 ta"n!nam, Vi~t Nam chi
dC;lt khoang 10.000 ta"n!nam nen cung chi Ia con sci qua nho, khong dang k~.
Gia xua"t khffu Dua h9p va Dua dong lC;lnh tren thi tntong the" gioi kha 6n
dinh, binh quan 550-600USD/ta"n cho Dua h9p va 750-850USD/ta"n cho Dua dong
lC;lnh, tuy theo chung loC;li m~t hang. Rieng Dua co d~c thl gia ca thu'ong xuyen
bie"n d(_)ng voi bien d9 kha Ion, muc gia binh quan cua giai do~n 1998-1999 Ia
1.400USD/ta"n nhung de"n nam 2001 chi con 600USD/ta"n va d~u nam 2002 thllC;li
nhich len (J muc 1.200USD/ta"n.
'- A ~ ? ,.., ,.., ,.., ,..,
1.5. BAI HQC KINH NGHI~M VE SAN XUAT - CHE BIEN - XUAT
A? -' ? A ,.., ,.., A ,.., ,
KHAU DUA CUA MQT SO QUOC GIA TREN THE GIOI
1.5.1. Bai h(Jc kinh nghiim cua Thai Lan:
Thai I:an c6 di€u ki~n t1' nhien tu'dng dcii gicing cua Vi~t Nam. Khi h?u
nhi~t doi Va thoi tie"t trong nam cua Thai Lan chia thanh bcin mua tC;li mi€n B~c
va mi€n Trung, rieng mi€n Nam thl gicing mi€n Nam Vi~t Nam voi hai mua mu'a
va kho kha ro. Nhii'ng ti~u vung d6i tha"p cua Thai Lan gicing mi€n Dong Nam b9
Vi~t Nam va d6ng b~ng mi€n Nam Thai Lan gicing mi€n Tay Nam b9 Vi~t Nam.
Hi~n nay, Thai Lan da c6 b9 gicing cay an qua cha"t lu'<;1ng cao du'<;1c gioi
thi~u qua sach "Fruit in Thai". Cay gicing d~u dong thl do Vi~n Nghien.cuu Nong
nghi~p toan Thai dam trach. Nha nu'oc Thai khong ca"p gia"y phep cho nhung trC;li
san xua"t gicing rna cac chu trang trC;li t1' chiu trach nhi~m tntoc khach hang v€
cha"t lu'<;jng cay gicing.
Nganh cong nghi~p Dua cua Thai Lan b~t d~u tll' nhii'ng nam 70 nhttng hi~n
nay, Thai Landa trCJ thanh m(_)t trong nhii'ng nha san xua"t va xua"t khffu Dua chu
ye"u tren the" gidi. T6ng di~n tich tr6ng Dua u'oc chll'ng 1OO.OOOha, phan bo' rai rae
kh~p 13 tinh nhu'ng ph~n Ion cac trang trC;li tr6ng Dua n~m dQc theo vung duyen
hai phia Dong va. phia Tay Vinh Thai Lan.
M9t- d~c di~m v€ quy€n sCJ hii'u trong nganh san xua"t Dua tC;li Thai Lan Ia
cac ti~u chu, sCJ hii'u 1-5ha da"t, chie"m tY trQng hdn 95% t6ng cac nha san xua"t
Dua. Di€u nay trai ngu'<Jc voi Philippines la qucic gia rna dC;li b9 ph?n nhii'ng
ngu'oi tr6ng Dua trong nu'oc la cac cong ty da quo'c gia.
Chung loC;li Dua du'<Jc tr6ng chu ye"u tC;li Thai Lan Ia Cayenne, c6 hlnh tf1,
nang sua"t dC;lt 85-95 ta"nlha, trQng lu'<;1ng trai blnh quan la 1,4kgs/trai. Hi~n nay,
Thai Lan dang d~u tu' du'a vao tr6ng va ch€ bie"n loC;li Dua du'<;1c lai tC;lO giii'a
Queen va Cayenne, c6 ten la Phutavia, h9i du cac tinh cha"t phu h<;1p voi yeu c~u
18

27. .sii' dt;mg tu'oi l~n ch€ bie'n cong nghi~p. Gi6ng Dua Phutavia co tn;mg lu'<Jng qua
blnh quan la 1-1,4kgs/tnli, trai thuon hlnh trl,l, ma:t C(_ln, thit Yang sang, ng<;>t, don.
E>'.li b<) ph~n cac cong ty tr6ng va ch€ bie'n Dua t1' san xuit cay gi6ng b~ng
ngu6n nguyen li~u san co voi hai phu'dng phap la tr6ng b~ng ch6i nach va tr6ng
b~ng hom. Nuoc tu'oi cac canh d6ng Dua Ia "nu'oc trC1i", c6 ke't h<Jp voi cac xe
b6n d~ tu'oi khi g~p h(_ln. Vi~c tr6ng Dua t'.li Thai thu'dng du'<Jc tie'n hanh tren cac
vung dit d6i thip, co kha nang giu nu'oc vao mua mu'a. Ky thu~t cay va xe ranh
vong quanh Su'dn d6i rit du'QC chu tr<;>ng d~ tranh tlnh tr(_lng dit bi rfra troi Va t(_lO
di~u ki~n cho dit giu nu'oc. M~t d<) tr6ng Dua t'.li Thai Ia 20cm x 20cm, cu hai
hang l'.li chua I6i di 40cm, tu'ong ung 60.000-70.000 cay/ha. M~t d<) tr6ng day
ciing gop phffn t(_lo d<) che phu t1' nhien cho nhung ru<)ng Dua cao.
Hon 80% san lu'<Jng san xuit Dua cua Thai Lan du'<Jc sii' dgng vao ch€ bie'n
cong nghi~p. d~c bi~t la dong h<)p. Rieng d6i voi cong nghi~p dong h<)p thl Thai
Lan hi~n la qu6c gia d~n dffu the' gioi v~ san xuit va xuit khffu, dong gop 16-
20% t6ng san lu'<Jng Dua h<)p toan cffu, sau do moi de'n Philippines, Brazil, ...
Theo s61i~u chinh thuc cua FAO, san lu'<Jng san xuit Dua nam 1999 cua Thai
Lan la 2,331 tri~u tin (nam 1998: 1,788 tri~u tin). San lu'<Jng xuit khffu Dua h<)p
cua Thai Lan vao nam 1999 Ia 45 tri~u thung chuffn, chi tieu bi~u cho 60% nang
lfc san xuit cua nganh cong nghi~p Dua t'.li Thai Lan. Ngoai Dua h<)p, cac san
phffm xuit khffu du'<Jc ch€ bie'n tu Dua Ia Dua tu'oi, mut Dua va kyo Dua.
Cac nha tr6ng va ch€ bie'n Dua Thai Lan d~u cho r~ng phffm.chit Dua
nguyen li~u Ia m<)t trong nhung ye'u t6 quan tr<;>ng hang dffu quye't dinh chit
lu'<Jng cua san phffm 'nua ch€ bie'n.
T'.li Thai Lan, voi tu' each Ia ngu'di t6 chuc, di~u hanh va nghien CUu cac
vin d~ v~ nong nghi~p, Ban Nong nghi~p da so(_ln thao cac hu'ong d~n v~ thfc
hanh nong nghi~p cho cac nha tr6ng Dua nh~m nang cao hi~u nang san xuit va
ba{) dam an toan v~ moi tru'C1ng.
E>6i thu c(_lnh tranh v~ san phffm Dua cua Thai Lan Ia Philippines, Indonesia
va moi day la Vi~t Nam. Anurat Tiamtan, Chu tich H<)i nhung ngu'C1i ch€ bie'n
Dua cho r~ng, co nhung d<)ng 1fc thu vi lam cho cac nha c(_lnh tranh voi Thai Lan
trd nen hung m(_lnh hon rna cac nha ch€ bie'n Dua Thai Lan phai quan tam. E>o la
s6lu'<Jng nha may ch€ bie'n Dua cua cac nu'oc nay ngay cang nhi~u hon Thai
Lan. Ngoai ra, nhung nha may ch€ bie'n Dua cua Philippines va Indonesia t1'
tr6ng Dua trong khi nhung nha ch€ bie'n Dua cua Thai Lan thl phai mua Dua
ho~c du'QC cac nha chuyen tr6ng Dua cung ung. Thai ti€t va chit lu'<Jng cua
ngu6n Dua du'<Jc cung ung ciing la nhung ye'u t6 khac bit l<Ji cho nganh ch€ bie'n
Dua cua Thai Lan. Ciing theo Anurat, sue m(_lnh duy nhit cua nganh ch€ bie'n
Dua Thai Lan Ia kh6i lu'<Jng Dua qua kh6ng 16 du'<Jc san xuit hang nam.
19

28. S6 li~u th6ng ke ctia FAO cho bie"t san lu'<Jng Dua qua va san lu'<Jng xua't
khffu san phffm che" bie"n tu Dua ctia Thai Lan trong nhung nam qua c6 chi~u
huang giam slit lien tlc, bi~u hi~n tlnh tr~ng cung vu'<Jt qua cftu t~i thi tru'ong n()i
dja. Nguyen nhan chti ye"u la do thie"u thong tin v~ nganh Dua, do di~u ki~n thoi
tie"t ba't l<Ji va cling la do Sl thie"u nha't tri giii'a cac nha che" bie"n. Ong Anurat
khuye"n cao giai phap dai h~n duy nha't d~ giai quye"t tinh tr~ng nay la phiii ky
ke"t h<Jp d6ng giua ngu'oi tr6ng Dua va nha che" bie"n Dua. Nhu' v~y, ngu'oi tr6ng
Dua se khong phai lo Ia:ng v~ vi~c tieu th1 qua Dua va se khong co hi~n tu'<Jng
th~ng du Dua tren thi trttong. Cac nha che" bie"n Dua se giup nguoi tr6ng Dua
cham soc V1 mua, U'ng dl,1ng cong ngh~ tien tie"n, cai tie'n gi6ng DU'a d~ nang cao
nang sua't. Tuy nhien, trong thl!c te", loi khuye"n cao nay du'ong nhu' khong du'QC Sl
ting h() vi chua co sl! tin tu'dng thl!c sl! giua nguoi tr6ng DU'a voi nha che" bie"n
Dua m~c du h<Jp d6ng da du<Jc kY ke't.
Trude day, t~i nhung vung tr6ng Dua ctia Thai Lan, sau khi thu ho~ch,
nhung nong dan thu'ong phai thue nhan cong thu gom va d6t cac d6ng la Dua
tu'dng chung nhu' "vo tich sl". The' nhung, do cong trlnh nghien cd'u xua't phat til'
dftu oc thu'dng m~i nang d()ng ciia nu doanh nhan Apirak Kijwimonrat, ngay nay,
nhung d6ng la DU'a "vo tich Sl" nay da trd thanh ye"u t6 sinh l<Ji va md ra m()t
khau d()t pha thanh cong trong kinh doanh b~ng each che" bie"n la Dua thanh gia'y
Saparod dung g6i qua, lam h()p, lam album, lam khung anh d~ ban cho dan ban
xu va du khach. Cling la gia'y nhu'ng lo~i gia'y nay du'<JC che" t~o til' vi~c tai sinh
cha't thai, khong nhung khong lam t6n h~i moi tru'ong do phai gie"t che"t ra't nhi~u
cay xanh rna con gop phftn bao v~ moi tru'ong khi khong phai xii' ly rae thai til' la
Dua sau thu ho~ch qua.
M~c du nganh cong nghi~p Dua h()p ciia Thai Lan dang va se phai dudng
dftu vdi n~n c~nh tranh ngay cang kh6c li~t voi cac qu6c gia san xua't DU'a khac
nhtt: Philippines, Malaysia, Hawaii, Uc, ... do vi~c ban hanh Lu~t ch6ng pha gia
ciia Chinh phti My va vi~c cAt giam che' d() u'u dai thue" quan ctia Lien minh
Chau Au, nhung do l<Ji the' v~ gia thanh rna nganh cong nghi~p Dua ctia Thai
Lan chAc chAn se con tie"p tlc dd'ng vung.
1.5.2. Bai hf)c kinh nghi?m cua Philippines:
Philippines la nha san xua't DU'a tudi va DU'a h()p dung hang thu hai tren the'
gioi, sau Thai Lan, dong gop 17% tdng san lu'<Jng DU'a tren toan the' gioi. Nganh
san xua't va che" bie"n Dua ctia Philippines dong gop binh quan khoang 1,4% vao
tdng san lu'<Jng qu6c dan voi tri gia binh quan la 2,6 ty Peso/nam.
Di~n tich tr6ng DU'a t~i Philippines da giam trong vong 5 nam k~ til' 1994
de"n 1999 voi t6c d() 7,9%/nam, trong khi san lu'<Jng l~i co xu hu'ong tang trong
giai do~n nay voi t6c d9 23%/nam, tri't nam 1999 la giam so voi nam 1998.
20

29. Dua tr6ng t~i Philippines thu<)c nhi~u chung lo~i khac nhau, nhung ph6
bie"n nhfft la Smooth Cayenne, vila tlrich hqp cho an tudi, vila thich hqp cho san
xua"t d6 h<)p. Ngoai ra, cfing c6 tr6ng xen ke cac chung lo~i Dua khac nhu:
Queen, Red Spanish (lo~i d~c chung t~i Philippines). Chu Icy cho trai cua cay
Dua binh quan t~i day la 18 thang, nang sua"t blnh quan d~t 25.000 qua/ha. Dua
duqc tr6ng t~i hffu he"t t~i cac tinh trong nuoc.
Dua qua t~i Philippines duqc che" bie"n thanh cac d~ng san phffm: nuoc ep,
mut, dffm, nghi~n, dong hQp va k~o. Vo trai Dua va cac chfft thai ra trong qua
trlnh dong h<)p duqc ep thanh banh r6i phdi kho d~ lam thuc an cho gia sue. San
phffm da"m duqc che" bie'n til Dua cho phep t~n dvng nhung qua Dua c6 d9 chin
qua cao, cui va ba Dua, cac ria tbit qua trong qua trlnh ca:t khoanh ho~c ca:t
mie'ng dong h<)p. San phffm da"m duqc che" bie'n til Dua tuy chua ph6 bie"n nhu
dffm che" bie"n til nuoc Dila nhung cfing da ba:t dffu duqc nuoc nay xua"t khffu voi
san luqng nho. D~c bi~t la la Dua t~i day du<jc dung d~ keo thanh cac lo~i SQi
voi d~c tinh: nh~, m~m, ra"t d~c trUng, dung d~t vai co ten g<;>i Ia vai "Pina" ho~c
b~n day thilng.
T~i Philippines, nhung nguoi di~u hanh t~i cac nha may che" bie"n Dua ra"t
xem tr<;>ng vi~c t~n dvng cac cha"t thai til Dua trong qua trlnh che" bie"n. Vi dvla"y
trUong hqp cua T~p doan Del Monte Philippines Inc. lam di~n hlnh. Day Ia m<)t
trong nhung nha che" bie"n Dua IOn nhfft cua Philippines, g6m 3.800 cong nhan va
san luqng blnh quan 1.459 ta"n dua h<)p/ngay. H<;> da nghien cuu 1a:p d~t cac chao
thu nh~t cac chfft thai ho~c dich nuoc Dua ben duoi cac ban ndi cong nhan ng6i
thao tac trong qua trlnh ca:t g<;>t, d<)t 16i. Voi bi~n phap nay, T~p doan Del Monte
phai bora chi phi dffu tu ban dffu Ia 17.800USD nhung c6 th~ thu h6i duqc hdn
60kgs cha"t thai va dich nuoc Dua/gio ho~c tie"t ki~m duqc 24.000USD/nam. Hdn
nua, cong vi~c nay khong chl mangy nghia v~ lqi ich kinh te" rna con c6 y nghia
v~ m~t moi trUong. BC1i vi trong dich nuoc Dua c6 chua nhi~u lo<;~.i acid voi n6ng
d9 kha cao, ne"u d~ t1' do vudng vai trong qua trlnh che" bie'n thl se lam hu hong
nhanh chong n~n nha xudng, quffn ao cua cong nhan cfing nhu uot at ndi che"
bie"n, d~ gay tai n~n lao d<)ng trong phan Xu'dng san XUfft.
M<)t di~u khac bi~t so voi Thai Lan la trong khi d~i b<) ph~n di~n tich tr6ng
Dua t~i Thai Lan la do cac ti~u chu quan ly thl t~i Philippines, d<;ti bQ ph~n di~n
tich tr6ng Dua l~i do cac cong ty da quo'c gia quan ly. Day c6 phai Ia nguyen
nhan d~ giai tlrich cho vi~c san luqng Dua xua"t khffu duoi ta"t ca cac d~ng cua
Philippines d~u giam trong giai do~n 1994-1998 voi to'c d9 5,16%/nam; trong khi
d6, cfing chinh trong giai do~n nay, san luqng Dua xua"t khffu t~i Thai Lan l~i gia
tang dang k~?
1.5.3. Bai hf)c kinh nghi~m cua Malaysia:
21

30. '
Nganh cong nghi~p DU'a cua Malaysia du'<Jc khdi xu'ong vao nam 1888 bdi
m<)t ngu'oi chau Au so'ng t<;1i Singapore. Do v~y, co th~ noi cong nghi~p DU'a ciia
Malaysia du'<Jc b~t d~u tu vung Malaya va Johor la nhii'ng vung co di~u ki~n dia
ly tu'dng tl! voi Singapore. E>~u tien cay DU'a du'<Jc tr6ng du'oi bong cac cay CQ
dua, d~u ph<)ng, cao suva du'<Jc coi Ia V1 mua pht;1. Sau do, d~ phat tri~n nganh
cong nghi~p DU'a ciia quo'c gia, ti~u bang Johor da cong bo' E><;lO lu~t v~ cong
• ?
nghi~p DU'a (Pineapple Industry Ordinance) va thanh l~p Uy ban cong nghi~p
dli'a Malaysia MPm (The Malayan Pineapple Industry Board, sau d6i thanh The
?
Malaysian Pineapple Industry Board) vao nam 1957. Chli'c nang cua Uy ban
du'<Jc cong bo' trong E><;1o lu~t nhu' sau:
Tai tr<J.cac chu'dng trinh nghien cuu nong hQC va che' bie'n cho nganh cong
nghi~pDU'a.
E>am phan cac thoa thu~n v~ gia, ph~m ca'p DU'a d~ ban cho cac nha may
d6ngh<)p.
Quy dinh v~ san lu'<Jng, ph~m ca'p, tie'p thi do'i voi DU'a ban cho cac nha
may dong h<)p.
Quan I~ vi~c giam sat cha't lu'<Jng va nhii'ng quy d!nh v~ v~ sinh thlfc ph~m.
Quan ly cac quy tai chinh va du'a ra nhii'ng khuye'n cao lien quan de'n muc
d9 tai tr<J.
Thu th~p so'Ii~u tho'ng ke va bao quan cac so'Ii~u tho'ng ke cua nganh.
Cac cong tac khac cua nganh cong nghi~p DU'a.
Malaysia la quo'c gia duy nha't tren the' gioi tr6ng DU'a theo mua V1 tren da't
than bun, d~c bi~t Ia DU'a tr6ng cho che' bie'n dong h<)p. So' li~u tho'ng ke nam
1993 cho tha'y 90% cac ddn di~n DU'a du'<Jc xay dlfng tren vung da't than bun d
phia Tay Nam ban dao Peninsular. E>a co nhi~u bao cao t<;1i nuoc nay v~ vi~c so
sanh cac l<;1i the' giii'a vi~c tr6ng DU'a tren da't than bun voi tren da't khoang.
Nganh cong nghi~p DU'a cua Malaysia da dong vai tro quan trQng thll' ba,
Vao Slf phat tri~n kinh te'-xa h<)i CUa quo'c gia, sau d~u CQ Va cao SU, d~c bi~t Ja
vung Johor. DU'a xua't kh~u cua Malaysia, trU m<)t so' it du'oi d<;1ng tu'di, ph~n IOn
du'<Jc che' bie'n thanh nhi~u d(;lng san ph~m: dong h<)p, nu'oc ep tang llfc, co d~c.
T6ng di~n tich tr6ng DU'a tlnh de'n nam 1998 t<;1i ban dao Peninsular khoang
11.620ha, trong do rieng ti~u bang Johor khoang 10.098ha.
Chinh phil Malaysia ra't coi trQng cong tac phat tri~n nganh DU'a trong nu'oc
nhAm tich clfc nang cao tinh C(;lnh tranh cho san ph~m. Bi~u hi~n C1 th~ la t~p
trung hoan thi~n gio'ng DU'a hi~n co, chQn lQc va ·phat tri~n cac gio'ng DU'a lai
moi, san xua't va cung ca'p du v~t tu' cay tr6ng cho nong dan, tang cu'ong ki~m tra
d!ch b~nh cho cay DU'a, nghien Cllu ling dt;lng nhii'ng bi~n phap tien tie'n vao tru'oc
va sau thu ho(;lch, ....
22

31. MPIB da du'a ra nhi~u chuang trinh phat tri~n cho nganh tr6ng Dua t(;li
Malaysia, bao g6m:
Ke' ho~ch tr6ng moi: ffil,IC tieu d~t ra la tr6ng moi 243ha/nam. Thl,l'c te' thl,l'c
hi~n qua cac nam Ia: 83ha trong nam 1996, 40ha trong nam 1997' 282ha
trong nam 1998.
Ke' ho<;1ch tai canh (replanting): m1:1c tieu d~ ra la tai canh 1.012ha/nam. E>O"i
voi ke' ho~ch nay, MPIB da du'a ra chuang trinh nh~m hi~u chinh sO"luqng
cay tr6ng tren 1ha. Thl,l'c te' thl,l'c hi~n chu'dng trlnh nay dQ"i voi khu Vl,l'C ti~U
chu nam 1997 1a 235ha, nam 1998 1a 821,3ha; COn dQ"i VOi khu Vl,l'C d6n di~n
thi d<;1t binh quan 202-243ha/thang.
Ke' ho~ch cung ca'p them phan b6n cho cac vung tr6ng Dua: rieng dO"i voi
cac nha tr6ng Dua voi quy mo nho, MPffi se ban phan b6n d~ tr6ng Dua
voi muc gia tha'p b~ng 50% gia thi tru'ong. SO"li~u thl,l'c te' thlfc hi~n theo
chuang trlnh nay la: ban ra 10.963 bao trong nam 1996, 9.644 bao trong
nam 1997 va 12.759 bao trong nam 1998. Nho vao chuang trlnh nay va
nhii'ng dich Vl:l khuye'n nong do MPffi thl,l'c hi~n rna cha't lu'qng Dua qua ciia
cac ti~-u chii dl;lt muc t6t hon va san lu'qng cling dl;lt cao hon. Cac dich Vl,l
khuye'n nong t<;1i Malaysia bao g6m vi~c truy~n d<;1t cho nong dan phu'ong
phap quan ly trang tr~i thich h<Jp va cac kY nang thl,l'c hanh canh tac tien
tie'n.
SO"li~u thO"ng ke t<;1i Malaysia cho tha'y san lu'qng san xua't Dua hQp lien tl,lc
giam tu 1995 de'n nay, trong khi d6 ciing trong thoi ky nay thi san 1riqng nu'oc
Dua ep l<;1i lien tl,lc tang. Thi tru'ong xua't kh~u Dua hQp ciia Malaysia chii ye'u la
My, Nh~t, cac nu'oc chau Au, Trung Bong, Singapore.
Gia Dua xua't kh~u ciia Malaysia la do cac MPIB quye't dinh can cu vao gia
thanh san xua't va cac ye'u tO" v~ thi tru'ong the' giOi.
Kh6 khan hi~n nay ciia nganh Dua hQp Malaysia la tinh hinh cung ling
nguyen li~u khong d~y dii va khong lien tl,lc. Ngoai ra, nganh san xua't Dua hQp
ciia Malaysia con phai tie'p tl,lc dO"i m~t voi nhii'ng thach thuc v~ tinh hinh sii' dl,lng
da't do nong dan chuy~n sang canh tac cay CQ d~u mang hi~u qua kinh te' cao hon,
v~ sl,l' thie'u h1:1t lao d{?ng, v~ cac tieu chu~n v~ sinh thl,l'c ph~m qu6c te. E>~ dung
vii'ng trong Cl;lnh tranh, doi hoi nganh san xua't va che' bie'n Dua tl;li Malaysia phai
tie'p tl,IC nghien CUu nhi~U bi~n phap hl;l gia thanh, nang CaO cha't lu'qng san ph~m,
da dl;lng h6a san ph~m, d~y m(;lnh co giOi h6a khau tr6ng trQt va thu ho(;lch qua,
Ket luan Chlll!ng I
Dua la mQt trong nhii'ng lo<;1i qua nhi~t doi c6 cha't luqng hang d~u, ra't du'<Jc
cac nuoc tren the' gioi quan tam, d~c bi~t Ia cac nuoc chau Au va Bi{c My. Tuy
23

32. nhit~n, xua't khffu Dua tu'di kh6 khan hdn xua't khffu cac lo<;1i qua khac vi Dua phai
du'<;fc thu ho<;1ch khi da chin du'<;fc m()t phffn, qua l<;1i to va n~ng nen khong thu~n
lqi cho vi<$c v~n chuy~n qu6c te'. Chinh vi v~y, trong t6ng san lu'<;fng Dua du'<;fc
mua ban tren the' gioi thi Dua da qua che' bie'n chie'm 70% va Dua tu'di chie'm
30%. Cac m~t hang Dua che' bie'n du'<;fc mua ban chinh ye'u tren thi tru'ong the'
gioi la Dua dong h()p, Dua dong l<;1nh va Dua co d~c.
Gia xua't khffu Dua h9p va Dua dong l<;1nh tu'dng d6i 6n dinh qua cac nam,
chi bie'n d()ng (J muc tha'p, binh quan 13%/nam. Trong khi d6 gia Dua co d~c l<;1i
bie'n d()ng (J muc kha IOn, binh quan 37%/nam.
M9t s6 bai hQC kinh nghi<$m rut ra tir vi<$c san xua't, che' bie'n va xua't khffu
Dua ciia cac qu6c gia trong khu vrf.c la d6i thii c<;1nh tranh ciia Vi<$t Nam:
1. Chii sCJ hilu cac ru()ng Dua c6 di<$n tich vira va Ion t<;1i Thai Lan Ia ti~u chii
Se khong bi ph1 thUQC vao cac cong ty da qu6c gia nhu' tru'ong h<;fp CUa
Philippines.
2. Cac nha tr6ng Dua va san xua't Dua t<;1i Thai Lan d~u cho ding phffm cha't
ciia.nguyen li<$u se la ye'u t6 quye't dinh quan trQng cho cha't lu'qng ciia san
phffm Dua che' bie'n.
3. Chinh phii cac nu'oc Thai Ian, Philippines va Malaysia d~u ra't coi trQng
vi<$c hoan thi<$n gi6ng Dua hi<$n c6, ke't h<;fp voi vi<$c chQn lQC va phat tri~n
gi6ng Dua lai moi.
4. Gi6ng Dua cha't lu'<;fng cao hi<$n nay t<;1i Thai Lan la gi6ng Phutavia du'<;fc
lai tC;lO giil'a Queen va Cayenne.
5. Cac cong ty tr6ng va che' bie'n Dua t<;1i Thai Lan d~u trf. san xua't gi6ng
b~ng nguyen li<$u c6 san b~ng each tr6ng b~ng ch6i nach ho~c giam hom.
6. I>~ nang cao hi<$u nang san xua't va bao dam an toan moi tru'ong, nang dan
Thai dtt<;fc cac cd quan chuc nang ciia Nha nu'oc hu'ong d~n ky thu~t. Con
tC;li Malaysia thi Nha nu'oc thanh l~p Uy ban Cong nghi<$p Dua va cong bO'
thanh d<;10 lu~t v~ cong nghi<$p Dua d~ h6 tr<;f cho nang dan.
7. Cac nha may che' bie'n Dua t<;1i Philippines va Indonesia trf. tr6ng Dua con
nha may che' bie'n Dua t<;1i Thai Ian thi l<;1i mua tir nhil'ng nang dan. V~ vi<$c
cac nha may che' bie'n mua Dua ciia nang dan, Chii qch H9i nhil'ng ngu'oi
che' bie'n Dua Thai Lan cho r~ng cffn Icy h<;fp d6ng giil'a ngttoi tr6ng Dua va
nha may che'bie'n Dua.
8. Vi<$c t~n d1:1ng cac ngu6n phe' li<$u va ph1 li<$u tir Dua rfft du'<;fc coi trQng t<;1i
cac nha may che'bie'n Dua Thai Lan, Philippines va Malaysia.
9. Gia Dua xua't khffu ciia Malaysia du'<;fc quye't ~inh bCJi Uy ban Cong
nghi<$p Dua Malaysia.
24

33. Chlidnf2
THu'CTRANG
• •
? ~ ' ~ ~
SANXUATVAXUATKHAU
, ~ ~
DUA CHE BIEN
? A
CUA VI~T NAM (1997-2002)

34. ,:1 ~ ? "' , ? "
2.1. TONG QUAN VE SAN XUAT DUA QUA T~I VI~T NAM
2.1.1. Di?n tich triJng Dua va san lzt(lng Dua qua:
Vi~t Nam du'<;1c xe'p h(.lng thll' 7 trong s6 10 qu6c gia tren the' gioi c6 san
h.t<;1ng DU'a qua cao nha't, voi san lu'<;1ng blnh quan 0,3 tri~u tffn/nam. Quo'c gia c6
san lu'<;1ng DU'a qua cao nhfft the' gioi la Thai Lan voi san h.t<;1ng blnh quan 2,3
tri~u tffn/nam; ke' de'n la Brazil voi san lu'<;1ng blnh quan 1,7 tri~u ta'n/nam va
Philippines voi san lu'<;1ng blnh quan 1,5 tri~u tffn/nam.
Bang 4: TINH HINH SAN XUAT DUA QUA CUA VItT NAM
(1985-2002)
Di~n tich Sanlti«!ng Nang sua't
Nam trfing (ha) (ta'n) (ta'n/ha)
1985 33,133 363,045 10.96
1986 31,672 374,935 11.84
1987 35,492 403,642 11.37
' 1988 ' 35,043 420,458 12.00
1989 38,958 458,497 11.77
1990 38,876 467,851 12.03
-1991 38,107 420,215 11.03
1992 34,690 264,216 7.62
1993 29,217 257,470 8.81
1994 29,213 235,025 8.05
1995 26,300 184,753 7.02
1996 26,200 185,200 7.07
1997 25,800 199,200 7.72
'1998 25,734 195,842 7.61
1999 36,204 255,620 7.06
2000 36,541 291,428 7.98
2001 28,915 210,000 7.26
2002 37,800 292,000 7.72
(Ngu6n: Tdng eve Th6ng ke).
Nhi~u nam tru'oc day, cayDU'a t(.li Vi~t Nam chu ye'u du'<;1c tr6ng trong cac
hQ gia dlnh voi quy mo nho, phan tan, riii rae khi{p cac dia phu'dng; c6 ffiQt s6
nong tru'ong qu6c doanh tr6ng DU'a nhu'ng di~n tfch va san lu'<;1ng khong Ion. Vao
nam 1976, ca nu'oc c6 16.800ha da't tr6ng DU'a cho san lu'<;1ng blnh quan 123.400
ta'n/nam, nang sua't blnh quan d(,lt 7,35 ta'nlha. Tu khi thlfc hi~n chuy~n n~n kinh
25

35. te' nong nghi~p tu san xua't tll cung tll ca'p sang san xua't hang h6a, diy Dua da
du'QC XaC dinh la ffiQt trong ba nh6m cay an qua du'QC tr6ng chu dC;lO va da du'QC
quy hoC;lch tr6ng tr<;mg di~m tC;li 10 tinh Ia: Ninh Blnh, Ba:c Giang, Thanh H6a,
Ngh~ An, Quang Tq, Quang Nam, Kien Giang, Ti~n Giang, C~n Thd va BC;lc
Lieu. E>e'n giai doC;ln 1989-1991, di~n tfch tr6ng Dua da tang len de'n g~n
39.000ha, cho san lu'<;1ng khoang 450.000 ta'n/nam. Ra't tie'c la sang giai doC;ln de'n
nam 1992-1998, thi tru'ong xua't kh~u Dua ciia Vi~t Nam bi bie'n d()ng Ion nen
di~n tich giam nhanh, c6 nam chi dC;lt 25.000ha nhu' nam 1997 va 1998 (Phl,lll,lc
s6 1). E>e'n nam 1999, do Thii tu'ong Chinh phii da phe duy~t Chu'dng trlnh phat
tri~n Rau-Hoa-Qua-Cay canh nen di~n tich cay Dua ciia ca nu'oc da tang len
36.000ha, nam 2001 la 36.500ha va nam 2002 dC;lt 37.800ha. T6c d() phat tri~n
ciia di~n tfch gieo tr6ng va san lu'<Jng Dua qua ciia nam 2002 so voi nam 2001 Ia
130%.
Bang 5: QUY HO~CH DAT TRONG DUA
, ' ? ,..,, ,..
T~I CAC VUNG SAN XUAT T~P TRUNG (tfnh din 31-05-2002)
- DT quyho,ch DT da tr6ng Sanllicjng Nang sua't
.
STT Dja phlidng (ha) (ha) thlfc ti (ta'n) (ta'n/ha)
I Mien Ba:c 11.000 5.500 250.000 45
1 Ba:c Giang 3.000 1.500 60.000 40
2 Ninh blnh 5.000 2.500 130.000 52
3 Vinh Pht1c 3.000 1.500 60.000. 40
II Mien Trung 14.500 10.085 385.000 38
. 1 ThanhH6a 3.000 1.600 60.000 38
2 Ngh~ An 5.000 2.500 110.000 44
3 Harmh 3.500 1.750 70.000 40
4 QuangNam 3.000 2.320 60.000 26
5 Cac tinh khac 1.915 85.000 44
m MienNam 20.500 17.374 602.000 ~
1 E>6ng Nai 2.500 1.200 42.000 35
2 TP.H6 chi Minh 2.000 1.000 40.000 40
3 Kien Giang 9.000 7.710 220.000 29
4 Ti~n Giang 7.000 6.830 180.000 26
5 Cac tinh kha·c 634 120.000 189
Tang cqng 46.000 32.959 1.237.000 38
(Ngudn: Vi~n Quy ho~ch va Thie't ke' Nong nghi~p - B() NN va PTNT).
Cac vung c6 di~n tich quy hoC;lch tr6ng Dua Ion nha't ca nu'oc la Kien Giang
(9.000.000ha), Ti~n Giang (7.000.000ha), Ninh Blnh (5.000.000ha), Ngh~ An
26

36. (3.000.000ha). T';li nhung vung nay d~u da xay dlfng nhung nha may che' bie'n
Dua h9p c6 cong suit ldn: Cong ty thlfc phffm xua't khffu Kien Giang, Cong ty
Thlfc phffm xua't khffu Ti~n Giang, Cong ty Thlfc phffm xua't khffu B6ng Giao, ....
Bay Ia nguyen nhan chfnh d~ nhung vung nguyen li~u r9ng ldn nay du<Jc duy trl
va ngay cang phat tri~n 6n dinh.
2.1.2. Cdc chiing lo{li Dua illl(lc triJ'ng phdb.iin t{li Vi?t Nam:
Dua du<Jc tr6ng t(;li Vi~t Nam thUQC nhi~u gio'ng va chung lo(;li khac nhau.
C'Q th~ Ia:
Nh6m Nu hoang (Queen Victoria): bao g6m 02 giO'ng chfnh:
+ Gio'ng Dua hoa: con g<;>i Ia Dua tay, du<Jc tr6ng nhi~u d vung Phu ThQ.
Gio'ng nay c6 d~c di~m la cay sinh tru'dng khoe, h~ so' nhan gio'ng cao,
kha nang cbiu h(;ln va ret to't, qua n~ng 0,5-0,7kg/trai, m~t nho cao, vo
day, tbit vang d~m, vi ng<;>t d~m va gion, mui thdm, loi be, d9 kho cao,
ty 1~ xd tha'p. Nhu v~y. lo(;li nay phu h<Jp vdi che' bie'n cong nghi~p m~c
du kfch thudc trai hdi nho.
+ GiO'ng Dua Natal: nh~p khffu tit' Trung quO'c, du<Jc tr6ng nhi~u (J wng
L(;lng sdn, Hfi'u Lfing. Gio'ng nay c6 d~c di~m gffn gio'ng vdi Dua hoa
nhttng trai to hdn, blnh quan 0,7-lkg/trai, th~m chi c6 ndi d(;lt 1,6kg/trai.
+ Gio'ng Dua Tang ong: du<Jc tr6ng nhi~u (J R(;lch Gia, B(;lc Lieu. Gio'ng
nay c6 d~c di~m la vo day, m~t sau, loi to, thit vang d~m. mui thdm, vi
ng<;>t, kfch thudc qua trung blnh 0,7kg/trai.
Nh6m Spanish: g6m 04 gio'ng chfnh:
+ Gio'ng Dua ta: duqc tr6ng lau dC1i t(;li B~c bQ. B~c di~m cua gio'ng nay Ia
cay cao to, sinh tru'dng khoe, vo day, m~t d~t, ho' m~t sau, nhi~u xd, loi
r~n, vi chua, kfch thudc trai to, n~ng trung blnh lkg/qua, c6 khi d(;lt de'n
2-3kg/qua. Gio'ng nay khong thfch h<Jp cho che' bie'n Dua cong nghi~p.
+ Gio'ng Dua m~t: thuC1ng I§:n trong cac vuC1n Dua ta. B~c di~m cua gio'ng
nay la qua to, vi ng<;>t, mui thdm, thit mau vang d~m. C6 th~ xem day la
nhung bie'n di mffm quan tr<;>ng.
+ Gio'ng Dua b~ den: thuC1ng du<Jc tr6ng tren da't thit n~ng, tr<;>ng lu<Jng
trung blnh d(;lt lkg/qua, c6 ndi de'n 2kg/qua.
+ Gio'ng Dua b~ do: con g<;>i Dua nui: thit qua mau tr~ng nh(;lt, ft nude, vi
ng<;>t hdn giO'ng b~ den. Gio'ng nay thfch h<Jp cho cong nghi~p che' bie'n
Dua, tuy nhien mau s~c sau che' bie'n khong d~p.
Nh6m Cayenne: la nh6in Dua du<Jc tr6ng ph6 bie'n C1 cac nude tr6ng Dua
tren the' gidi do kfch thudc qua to, hlnh dang d~p. mau s~c d~p. vj ng<;>t, ty
1~ dua vao che' bie'n cao. C6 02 gio'ng chfnh:
+ Gio'ng Cayenne khong gai: thu9c hQ Bromelia Mai-Pourii, sau mang ten
la Cayenne-Lisse. Gio'ng nay lffn dffu tien du<Jc kham pha vao nam 1819
27

37. (J dao Guyam thu<?c Phap, dlt<Jc trdng t~i Vi~t Nam tll' nam 1939 (J Sdn
tay. D~c di~m cila gio'ng nay Ia khong c6 gai, ma:t b~ng va hdi nho cao,
thit qua mau vang nh~t, tr<;mg 111<;1ng trung blnh d~t 1,5-2kg/qua. T~i
vung da't to't Phil Quy va Quy Chau cila Vi~t Nam, gio'ng nay cho nhung
qua ra't to, c6 qua n~ng 5kg/qua, vo mong, ra't nhi€u nu'oc, vi ngQt thanh,
d~ bi d~p nat trong qua trlnh v~n chuy~n. Gio'ng nay ra't thlch h<Jp voi
che" bie"n cong nghi~p nhung phai chu y de"n di€u ki~n v~n chuy~n.
+ Gio'ng Cayenne gai: c6 d~c di~m g~n gi6ng voi gio'ng Dua tren nhung
c6 d~c di~m la la Dua c6 gai. Gio'ng nay chinh Ia bie"n di cila gi6ng
khong gai.
Trong cac nh6m k~ tren, gi6ng Dua dlt<Jc trdng ph6 bie"n nha't t~i Vi~t Nam
vao nhung nam tru'oc nam 1999 Ia gio'ng Nu hoang- Queen Victoria (nam 2002
la 34.200ha, chie"m 90,4% t6ng di~n tich trdng Dua). Ngoai ra, con c6 nh6m Dua
gio'ng Spanish du'QC trdng le te t~i cac vlton ho~c trong rung theo che" d() quang
canh. Uu di~m duy nha't cila gio'ng Dua Spanish Ia it bi d~p nat, chiu du<Jc sue va
d~p trong v~n chuy~n. Tuy nhien, nhu'QC di~m cila gio'ng Dua nay la vi chua nen
thuong chi dlt<Jc tieu th1;1 n9i dia.
Nhln chung, gi6ng Dua Queen thi c6 mau sa:c ra't dyp, mui thdm, vi ngQt, d9
kho cao nhung qua c6 hinh chop c1;1t, ma:t qua sau l~i khong th£ng hang, loi cong
nen khong phu h<Jp voi che" bie"n cong nghi~p. Hdn nua, Dua Queen c6 ham
lu'<Jng Bromelin cao nen ciing it thich h<Jp cho vi~c dung an tltdi vi thu'ong gay
cam giac rat luoi. I>e"n nam 1999, dung tru'oc nguy cd san ph~m Dua 'h()p ciing
nhu' cac san ph~m Dua xua't kh~u khac g~n nhu khong con dil kha nang c~nh
tranh tren thi tru'ong the" gioi khac v€ gia ca thi, ben c~nh hang lo~t cac bi~n
phap vi mo, Chlnh phil da c6 chil tru'dng tich qtc d6i moi va cai t~o gio'ng Dua d~
tang nang sua't cay trdng, tang nang sua't lao d()ng, h~ gia thanh san ph~m, nang
cao cha't lu'<Jng san ph~m cho phu h<Jp voi thi hie"u tieu dung quo'c te".
Tinh de"n cu6i nam 2002, t6ng di~n tich Dua Cayenne t~i Vi~t Nam d~t
3.600ha, chie"m tY trQng 9,5% t6ng di~n tich trdng Dua cila ca nu'oc, du'QC phan
bo' tren 20 tinh va thanh pho' cila ca nu'oc. Cac tinh c6 di~n tich trdng Dua
Cayenne Ion nha't la Ninh Binh (700ha), Ngh~ An (695ha), Ha rmh (438ha), Ba:c
Giang (321ha), Thanh H6a (320ha), Ti€n Giang (250ha), Ddng Nai (195ha), Thll'a
Thien-Hue" (112ha), Binh Phuoc (108ha).
28

38. Bang 6: DI.@:N TICH DUA CAYENNE
THEO DON Vl HANH CHINH (Tinh de'n 31-05-2002)
STT Tinh Di~n tich (ha) Ghi chu
1 Ba:c Giang 332
2 VinhPhuc 8
3 Ninh Binh 700
4 ThanhH6a 320
5 Ngh~ An 695
6 Harmh 444 4ha ciia Cty CBTPXK Quang Ngai
7 Thua Thien - Hue' 112
8 QuangNam 100
9 QuangNgai 6
10 Blnh Dinh 53
11 Phu Yen 90
12 Ninh-Thu~n 83
13 Daklak 20
14 Gia Lai 53
15 Ddng Nai 195
16 Blnh Phu'dc 108 20ha ciia CTy TPXK Tan Blnh
17 Long An 5
18 Ti~n Giang 250
19 Kien Giang 54 4ha Cty TPXK Kien Giang
20. TP.H6 chi Minh 30 CTy TPXK Tan Blnh
T6ng cqng 3.658
(Ngudn: Cvc Khuye'n nong-Khuye'n lam, Bq Nong nghi~p va PMt tric5n nong thOn).
2.1.3. Niing sudt va gid ca:
M~t d<) trdng Dua hi~n nay tren the' gidi Ia 4-7 cay/m2
• d Vi~t Nam, m~t d<)
trdng Dua t;,ti cac nong tru'ong la 3-4 cay/m2
. T;,ti ddng b~ng song Cii'u Long do
da't tha'p l~i hi nhi~m ph~m nen nong dan trdng Dua tren lip, giii'a hai lip dao
mu'dng d~n nu'dc d~ rii'a phen.
Nang sua't blnh quan ciia cay DU'a t~i cac nu'dc phat tri~n hi~n nay d~t 60-70
ta'nlha. Trong khi d6, de'n thoi di~m cu6i nam 2002, nang sua't blnh quan Dua
Queen t;,ti vi~t Nam chi d;,tt 7,7 ta'nlha. Rieng cac nong tru'ong qu6c doanh ciia
Vi~t Nam d;,tt nang sua't ra't tha'p, binh quan 6,5 ta'nlha. Nguyen nhan chung ciia
tlnh tr~ng nang sua't cay Dua d;,tt tha'p la do chu'a du'<;lc chQn lQc v~ gi6ng, chu k)r
kinh doanh ciia cay Dua dai, chua chu y de'n cong tac d~u tu' cho ngu'oi trdng
29

39. Dua, chtta tt;to s( yen tam cho ngttC1i tr6ng Dua bAng cac chinh sach dam bao dffu
ra, ..... Rieng vao giai dot;tn 1992-1995, do vi<$c tieu th1 g~p kh6 khan nen da lam
nan long ngttC1i tr6ng Dua, khong thu hut dtt<Jc s( dffu tu' dung muc ctia hQ lam
cho nang sua't cay Dua Queen, gi6ng Dua du'<Jc tr6ng phd bie'n vao thC1i di~m
nay, da thffp lt;ti tie'p tl)C giam xu6ng, tu mUC binh quan 11,6 tffnfha chi con blnh
quan 7,7 ta'nlha.
Dua Cayenne ctia Vi<$t Nam, voi ngu6n g6c dtt<Jc nh~p khffu gi6ng chti ye'u
tu Trung qu6c va Thai Lan, cho nang sua't kha cao, ga'p 4-5 Mn so voi Dua
Queen, th~m chi c6 th~ dt;tt 80-100 ta'nlha. Tuy nhien, do moi dtt<Jc nh~p khffu
gi6ng va dtta vao gieo tr6ng nen chung ta chtta dti thC1i gian khao nghi<$m d~ l(a
chQn, lai tt;to du'<Jc nhung gi6ng hoan toan phii h<Jp voi di~u ki<$n sinh thai t(
nhien ctia da't nttoc nen hi<$u qua ctia cay Dua Cayenne tt;ti Vi<$t Nam vin chtta
dtt<Jc nhtt mong mu6n Ph11lc s6 2). Cho de'n hi<$n nay, c6 th~ n6i nang sua't cay
Dua Cayenne ctia Vi<$t Nam vin con ra't tha'p, chi bAng 25% ctia Trung qu6c,
25% ctia Philippines, 40% ctia Thai Lan va 93% ctia An D9; chi cao hdn
Indonesia va Nigeria<
2
>.
Gia thu mua Dua d~ xua't khffu ctia Vi<$t Nam chiu anh httC1ng ra't Ion ctia
gia the' gioi va khong dn dinh trong th~p kY vua qua. Gia blnh quan Dua tttdi lot;ti
I du'<Jc ban si tt;ti cac v(a ctia d6ng bAng song Cii'u Long Ia 1.500d/kg vao nam
1998, sau do giam lien tl)C con 845d/kg Vao nam 2001 VOi t6c dQ giam binh quan
ctia thC1i Icy nay la 17%/nam. De'n nam 2002, gia Dua tt;ti day da tang trd lt;ti, gia
binh quan ca nam Ia hdn 1.300dlkg.
R ~ A A ,.., " ' , A
2.2. TONG QUAN VE CONG NGHI~P CHE BIEN DUA T~I VI~T NAM:
Tt;ti Vi<$t Nam, Dua qua san xua't ra dtt<Jc cung ca'p cho thi trttC1ng dttoi hai
dt;tng, m9t phffn dtt<Jc sti' dl)ng Jam nguyen li<$u cho cac nha may che' bie'n va m9t
phffn du'<Jc ban cho ngttC1i tieu dung tr(c tie'p d~ an tu'di ho~c che' bie'n th(c phffm
trong pht;tm vi gia dlnh. Nhu cffu Dua cung ca'p cho cac nha may Jam nguyen li<$u
che' bie'n dang c6 xu httong tang nhanh trong nhung nam gffn day do s6ltt<Jng cac
nha may xay d(ng moi tang va d6ng thC1i do cac nha may da xay d1;tng trttoc day
md fQng hot;tt dQng san XUfft kinh doanh trttoc th(1i Cd hQi nh~p kinh te' qu6c te'.
2.2.1. NguiJn nguyen liiu cung ung:
- · Nguyen li<$u cung ung cho nhu cffu che' bie'n Dua xua't khffu dtt<Jc chia thanh
hai ngu6n chinh:
Cac nha may che' bie'n nh~n nguyen li<$u dit<Jc cung ung tu chinh nong
trttC1ng ctia nha may. Day la hlnh thuc cung ung nguyen li<$u tien tie'n nha't
<
2
> : "San xua't, Che' bie'n va Ti~u th1.1 DU'a C1 Vil$t Nam hil$n nay", TS Phan Huy Ehtong, T~p chi Nong
nghil$p va Phat tri~n nong thon s6 04/2003.
30

40. va co hi~u qua tich qtc nha't trong giai do~n hi~n nay. Tuy nhien, cho de'n
cuO'i nam 2002 thl vi~c nguyen li~u Dua du'<Jc cung ung tu nong tru'ong cua
chinh nha may chua du'<Jc phd bie'n, chi moi m{)t sO' it nha may co nong
tru'ong rieng. Mo hlnh thanh cong nha't la Cty Thlfc phffm xua't khffu Ti~n
Giang voi nong tru'ong 3.000ha tr6ng Dua, Cong ty Tht;(c phffm xua't khffu
D6ng Giao voi nong tru'ong voi nong tru'ong 2.000ha tr6ng diy an qua cac
lo~i, trong do chu ye'u v~n la Dua, d~ phvc vv cho nhu c~u che' bie'n Dua
cling nhu' cac lo~i qua ep nu'oc khac.
Cac nha may mua nguyen li~u Dua trt;(c tie'p tu nguoi tr6ng Dua, ho~c co
d~u tu' thong qua cac h<Jp d6ng cung ca'p giO'ng, chuy~n giao kY thu~t va
bao tieu san phffm ho~c khong d~u tu' rna chi mua qua cac thu'dng lai. Trong
do, vi~c thu mua qua cac thu'dng lai dang la hlnh thuc cung ung nguyen li~u
chu ye'u va ph6 bie'n nha't cho cac nha may che' bie'n Dua trong di~u ki~n
hi~n nay.
2.2.2. Cac san philm chtbit'n chii ytu:
Trong ohung nam g~n day, cong nghi~p che' bie'n Dua d Vi~t Nam da phat
tri~n nhanb, xua't khffu ra nhi~u nu'oc tren the' gioi voi cac chung lo~i m~t hang
tu'dng dO'i da d~ng. Nhung san phffm Dua che' bie'n xua't khffu chu ye'u cua Vi~t
Namla:
Dua K.hoanh dong h{)p: co ten thu'dng m~i la Ring Pineapple hay Sliced
Pineapple. Dua qua sau khi be cu{)ng, g<;>t vo, xoay m~t, d{)t 16~, se du'<Jc
du'a vao c~t khoanh tron co d{) d~y 5-8mm va du'<Jc dong h{)p ldch ca
khoang 450grs/lon cung voi nu'oc du'ong 18-21o ho~c voi nu'oc Dua t1f nhien.
Dua Re qu~t dong h{)p: co ten thu'dng m~i la Tidbit Pineapple. Thay vl Dua
du'<Jc c~t khoanh tron thl du'<Jc c~t mie'ng b~ng nhung du'ong c~t qua tam,
khoang 08-12 mie'n~oanh va cling du'<Jc dong h{)p ldch ca khoang
450grs/lon cung voi nu'oc du'ong 18-21° ho~c voi nu'oc Dua tt;( nhien.
Dua Mie'ng nho dong h{)p: co ten thu'dng m~i la Piece Pineapple. Dua sau
khi d{)t loi du'<Jc c~t thanh nhung mie'ng nho khong c~n qua tam va cling
du'<Jc dong h{)p ldch ca khoang 450grs/lon cung voi nu'oc du'ong 18-21° ho~c
voi nu'oc Dua tt;( nhien. Day thu'ong la nhung san phffm t~n dvng cac mie'ng
Dua con tO't nhu'ng du'<Jc lo~i ra trong qua trlnh c~t khoanh ho~c c~t re qu~t.
Nu'O'c Dua ep: co ten thu'dng m~i Ia Pineapple Juice, la san phffm tU Nu'oc
Dua tl! nhien, co th~ them du'ong ho~c khong. Thong thuong day cling Ia
san phffm t~n dvng cua qua trlnh che' bie'n Dua khoanh, re qu~t va mie'ng
nho.
Nu'O'c Dua co d~c: co ten thu'dng m~i la Pineapple Juice Concentrate, Ia san
phffm du'<Jc che' bie'n tu nu'oc Dua tlf nhien, qua qua trlnh xii' ly co d~c b~ng
thie't bi vo trUng. Day co th~ du'<Jc xem la m{)t d~ng san phffm sd che'.
31

41. Dua dong l~nh: theo quy trlnh dong l~nh nhanh, d~ng roi (IQF). Dua dong
l~nh c6 th~ du'di d~ng Dua khoanh ho~c Dua mie'ng nho.
2.2.3. Cac ddn vi chibitn:
Tinh de'n thoi di~m 31112/2002, ca nude c6 13 day chuy~n che' bie'n Dua
h<)p vdi t6ng cong sua't 53.000 ta'n!nam, 06 day chuy~n che' bie'n Dua co d~c vdi
tdng cong sua't 26.000 ta'n!nam va 07 day chuy~n che' bie'n Dua dong lqnh vdi
tdng cong sua't 22.000 ta'n!nam.
Bang 7: CAC DON VJ CHE BIEN DUA (tinh de'n 31/12/2002)
STT Ten ddn vi C6ng sua't th.k~ (ta'n/nam)
Bong h9p Cod~c Bong l~nh
l Cdc dC!n vi true thuQ.c. TCTy_ Rau. gud VN 3.S...QOQ IZ.OOO l.f)f)Q
1 Cty TPXK B6ng Giao - Ninh Blnh 10.000 5.000 2.000
2 Cty XNK Rau qua I - Ha N9i 3.000
3 Cty TPXK Bi{c Giang 3.000 2.000
4 CtyC6 ph~n Hung Yen 3.000
5 Nha may Dua co d~c Ngh~ An 4.000
6 Nha may Che'bie'n Rau qua Ha Tinh 3.000
7 Cty CBTPXK Quang Ngai 1.000
8 Cty TPX Ba Nang 3.000
9 Cty TPXK Tan Blnh - TP.HCM 10.000 2.000
10 Cty TPXK Kien Giang - Rc;tch Gia 3.000 5.000
l1 C.ac dC!n vi kb.ac. 18.,00Q 2J1QQ 15.000
11 Nha may Che'bie'n Hoa, Qua Bklc Giang 4.000
12 Cty TPXK Ti~n Giang 3.000 5.000 5.000
13 Nha may Rau qua Long Khanh-B6ng Nai 4.000
14 Nha may Bong lc;tnh Ba Lc;tt 2.000
15 Cty TPXK Meko - C~n Thd 4.000
16 Cty TPXK Long My - C~n Thd 2.000
17 Nha rnay Bong lc;tnh An Giang 8.000
18 Cty TNHH Tuy~n Ky - TP.HCM 3.000
19 Cty TPXK Nha Be - TP.HCM 2.000
T6ng c()ng 53.000 26.000 22.000
(Ngu6n: TGng Cong ty Rau qua Vi~t Nam)
Vdi tdng cong sua't thie't ke' cho ta't ca nhil'ng day chuy~n che' bie'n Dua k~
tren, khong k~ Nude Dua ep, thl nhu c~u nguyen li<$u Dua se vao khoang
500.000-560.000 ta'n!nam cho Dua Queen ho~c khoang 300.000-340.000 ta'n!nam
cho Dua Cayenne. Trong khi d6, san lu'qng Dua qua dttqc ngu'oi trdng Dua cung
32

42. ung vao nam cao nha't cling chi moi d~t 470.000 ta'n qua (Dua Queen), trong do
du'a vao lam nguyen li<$u che' bie'n Ia khoang 305.000 ta'n (chie'm 65% san lu'<;fng
Dua qua cua ca nu'oc). Nhu' v~y, san lu'<Jng Dua qua cua ca nu'oc vao nam 2002,
ne'u du'<Jc huy d()ng 100% cho san xua't thl cling chi moi dap ung 50-60% cho nhu
c~u v~ nguyen li<$u cua cac nha may che' bie'n hi<$n co theo cong sua't thie't ke'.
Trong thJ!c te', co nha may che' bie'n chi du nguyen li<$u d~ san xua't d muc hdn
20% cong sua't thie't ke'. Nguyen nhan chu y~u nha't la do khong co sl,l' ph6i h<Jp
ch~t che giua ngu'C1i cung ung Dua nguyen li<$u voi ddn vi che' bie'n Dua xua't
kh~u. ThC1i Icy 1986-1990 co th5 du'<Jc xem la thC1i Icy hoang kim cua nganh che'
bie'n Dua: san lu'<Jng Dua tu'di xua't kh~u blnh quan cua giai do~n nay la 600
ta'n/nam nhu'ng san lu'<Jng Dua h()p xua't kh~u d~t de'n 28.500 ta'n/nam m~c du d~i
b() ph~n cac thie't hi che' bie'n rau qua hie ba'y giC1 chu ye'u Ia cua Lien XO ho~c
du'<Jc san xua't trong nu'oc voi ky thu~t vo cung l~c h~u ho~c qua tho sd.
Ngoai san ph~m chinh la Dua qua che' bie'n dong h()p, cac nha may san
xua't cling da d~u tu' vao day chuy~n Dua l~nh dong theo quy trlnh dong l~nh
kh6i, che' bie'n Nu'oc Dua co d~c va nu'oc qua giai khat d5 vua da d~ng hoa san
ph~m, vua f~n dmg nguyen li<$u trong qua trlnh san xua't d5 gop ph~n h~ gia
thanh. Th~t v~y, qua Bang s6 li<$u tren, chung ta nh~n tha'y hai net moi cua
nganh cong nghi<$p che' bie'n Dua t~i Vi<$t Nam. M()t la vi<$c da d~ng hoa m~t
hang Dua che' bie'n, vua co d6 h()p, vua co dong l~nh, vua co co d~c. Hai la
phu'dng thuc san xua't lie,n h<Jp, trong m()t s6 nha may che' bie'n vua co day
chuy~n d6 h()p, vua co day chuy~n dong l~nh, vua co day chuy~n co d~c. Hai
net moi nay t~o nen di5m m~nh cho cac nha may che' bie'n la co th5 t~n d}ng
du'<JC ngudn nguyen li<$u du'<JC du'a vao san XUfft CUa nha may Va ddng th(1i cling
tang tinh chu d()ng cho nha may che' bie'n khi thi tru'C1ng cua tung lo~i m~t hang hi
bie'n d()ng theo hu'ong ba't l<Ji.
Tu nam 1998 trd v~ day, B() Nong nghi<$p va Phat tri5n nong thon da he't
sue quan tam de'n vi<$c d6i moi quy trlnh cong ngh<$ cho san xua't Dua xua't kh~u.
Do v~y, trang thie't hi t~i cac nha may che' bie'n Dua hi<$n nay ra't da d~ng, ngoai
nhung thie't hi do Lien xo va cac nu'oc Bong Au san xua't tru'oc day, ph~n IOn cac
thie't hi sau nay d~u kha hi<$n d~i du'<Jc nh~p kh~u tu cac qu6c gia co cong ngh<$
ngu6n. Vi d1 day chuy~n co d~c Dua co thie't hi du'<Jc nh~p kh~u tu Due, Y; day
chuy~n dong h()p Dua co thie't hi du'<Jc nh~p kh~u tu Due, Tay ban Nha, My; day
chuy~n dong l~nh kh6i tie'p xuc (Contact Freezer) va dong l~nh rC1i nhanh (IQF)
co thie't hi nh~p kh~u tu Nh~t, Ban M~ch, Bai Loan.
2.2.4. Cong nghi bao bi:
Bao bl cua san ph~m Dua h()p trong giai do~n tru'oc nam 1990 du'<Jc san
xua't tu s~t la trang thie'c voi nhung du'C1ng han mi b~ng chl, nhan hi<$u thl ddn
di<$u. Thi tru'C1ng chu ye'u Ia Lien xo va cac nu'oc XHCN Bong Au theo chu'dng
33

43. trlnh h<Jp hie rau qua va cac Nghi dinh thtt dtt<;1c ky k€t gifi'a cac Chinh phiL Bttdc
sang giai do~n 1991-1995, sau khi Lien xo va cac nttdc XHCN Dong Au tan ra,
m~t hang Dua tttdi hffu nhtt khong xua't kh~u dtt<;1c, Dua h9p vftn m<?t phffn xua't
kh~u nho gi<;>t theo chttdrtg trlnh tra n<;1, m9t phffn til'ng httdc tham nh~p vao cac
thi trttong chau Au va chau A, nhu'ng san ltt<;1ng giam dang k~. D~ dung vfi'ng
dtt<;1c trong c~nh tranh, nganh Dua hQp vi~t Nam da co nhi~u n6 l1Jc ra't ldn trong
ho~t d9ng marketing qu6c t€, d6i mdi cong ngh~ ch€ hi€n, nang cao cha't ltt<;1ng
san ph~m, h~ gia thanh, ... Trong do, m<?t di~m dang ghi nh~n la cong ngh~ Ion
han di~n da thay th€ hin cong ngh~ Ion han chl trttdc day da khong nhung lam
giam tY 1~ htt hong trong qua trlnh san xua't hao hllon s~t tay dl'ng Dua d~ gop
phffn h~ gia thanh san ph~m rna con mang y nghia hao v~ sue khoe cho ngttoi
tieu dung cling nhtt hao dam v~ sinh moi trttong.
Nguyen li~u dung san xua't hao hl cho san ph~m Dua ch€ hi€n xua't kh~u
ciia Vi~t Nam cho d€n nay g6m cac lo~i chii y€u la:
S~t la trang thie'c lam Ion: dtt<Jc nh~p kh~u til' Nh~t, Dai Loan, Han qu6c.
Lon d6ng hQp Dua dtt<;1c san xua't chii ye'u tir hai nha may trong nttdc la Cty
Lien doanh Toveco (lien doanh giua T6ng Cong ty Rau qua Vi~t Nam vdi
t~p doan Tomen-Tonyii ciia Nh~t-Dai Loan) va Cty Cansalipack CY,
Singapore). Ngoai ra, t~i Vi~t Nam con co cac nha may in tren s~t la trang
thie'c vdi thie't hi ciia Due va Dai Loan (Cty Bao hl My Chau - T6ng Cong
ty Rau qua Vi~t Nam, Cty Bao hl Dtt<;1c- Lien hi~p cac xi nghi~p Dtt<;1c,
Cty MPPL co 100% v6n nttdc ngoai). N~p Ion dong san ph~m Dua co ha
lo~i: lo~i thttong phai co dvng cv md n~p, lo~i d~ md m<?t phffn dung dong
nttdc qua va lo~i d~ md toan phffn.
Thiiy tinh .lam lQ, keo: chii ye'u do cac nha may trong nttdc san xua't nhtt
Nha may thiiy tinh Ma Lai t~i TP.H6 chi Minh, nha may Vinaglass Thai
Lan t~i Blnh Dttdng. Ngoai ra, do yeu cffu ciia khach hang, lQ thiiy tinh con
co th~ do ngttoi nh~p kh~u san ph~m cung ung ho~c nh~p kh~u tU thi trttong
do ngttoi mua san ph~m chl dinh. Hi~n nay, toan hQ n~p lQ thiiy tinh d~u
phai nh~p kh~u do Vi~t Nam chtta trang hi day chuy~n san xua't n~p lQ thiiy
tinh vl chi phi qua d~t, ch~m thu h6i v6n.
H9p gia'y d1Jng nttdc qua: dtt<;1c nh~p kh~u cling vdi thi€t hi rot, chi€t.
Gia thanh hlnh quan ciia m<?t ta'n Dua dong h9p hi~n nay vao khoang
8.700.000d6ng, tttdng ung khoang 580USD/ta'n(3>. Trong do,
+ Chi phi v~ Dua nguyen li~u khoang 2.400.000d6ng, chie'm 27,6%;
+ Chi phi v~ hao hl h9p s~t khoang 3.430.000d6ng chi€m 39,4%;
+ Cong lao d9ng khoang 530.000d6ng, chie'm 6%;
<
3
> : "San xua't, Che' bie'n va Tieu th1,1 Dua oVi~t Nam hi~n nay", TS Phan Huy E>ttong, T~p chi Nong
nghi~p va Phat tri~n nong thon s6 04/2003.
34