‫پنځم‬
‫فصل‬
‫تغییرات‬ ‫مرضي‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬
:
‫د‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫صحت‬ ‫شخص‬ ‫یوه‬ ‫د‬
‫صحت‬ ‫په‬ ‫حجراتو‬
‫لري‬ ‫اړه‬ ‫پورې‬
.
‫حجره‬ ‫که‬ ‫او‬ ‫وي‬ ‫سالم‬ ‫به‬ ‫شخص‬ ‫نو‬ ‫وي‬ ‫سالمه‬ ‫حجره‬ ‫چیرته‬ ‫که‬ ‫یعنې‬
‫وي‬ ‫مریض‬ ‫به‬ ‫شخص‬ ‫نو‬ ‫وي‬ ‫مریضه‬
.
‫ځکه‬ ‫نو‬
‫کې‬ ‫شخص‬ ‫یوه‬ ‫په‬
‫مطالعه‬ ‫بدلونونو‬ ‫مرضي‬ ‫د‬
‫د‬ ‫باید‬ ‫کول‬
‫شي‬ ‫پیل‬ ‫څخه‬ ‫سویې‬ ‫له‬ ‫حجرې‬
.
‫کوي‬ ‫هڅه‬ ‫همیشه‬ ‫حجره‬
‫مقاومت‬ ‫کې‬ ‫مقابل‬ ‫په‬ ‫حوادثو‬ ‫محیطي‬ ‫د‬ ‫چې‬
‫ورکړي‬ ‫دوام‬ ‫ته‬ ‫ژوند‬ ‫خپل‬ ‫او‬ ‫وکړي‬
.

‫حجره‬ ‫یوه‬ ‫چې‬ ‫کله‬
‫له‬
‫شرایطو‬ ‫نامناسبو‬
‫شي‬ ‫مخامخ‬ ‫سره‬
‫کیږي‬ ‫رامنځته‬ ‫څخه‬ ‫العملونو‬ ‫عکس‬ ‫الندې‬ ‫له‬ ‫یو‬ ‫نو‬
.
Adapted
Injured
Death

‫مرحلې‬ ‫بدلونونو‬ ‫د‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬
:
‫الندې‬ ‫کیږي‬ ‫رامنځته‬ ‫کې‬ ‫حجره‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫بدلونونه‬ ‫کوم‬
‫لري‬ ‫مرحلې‬ ‫درې‬
:
۱
-
‫بدلونونه‬ ‫بیوشیمیک‬
:
‫رامنځته‬ ‫نه‬ ‫کې‬ ‫حجره‬ ‫په‬ ‫بدلونونه‬ ‫شدید‬ ‫نو‬ ‫وي‬ ‫خفیف‬ ‫آفت‬ ‫چیرته‬ ‫که‬
‫کیږي‬
.
‫په‬ ‫بدلونونه‬ ‫کې‬ ‫مرحله‬ ‫دې‬ ‫په‬
‫سویه‬ ‫مالیکولي‬
‫ناروغۍ‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫رامنځته‬
‫کیږي‬ ‫ښکاره‬ ‫را‬ ‫نه‬ ‫عالیم‬ ‫او‬ ‫اعراض‬
.

۲
-
‫بدلونونه‬ ‫فیزیولوژیک‬
:
‫خو‬ ‫کیږي‬ ‫متأثره‬ ‫دندې‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬ ‫نو‬ ‫وي‬ ‫شدید‬ ً‫ا‬‫نسبت‬ ‫آفت‬ ‫چیرته‬ ‫که‬
‫رامنځته‬ ‫نه‬ ‫بدلونونه‬ ‫مورفولوژیکي‬ ‫او‬ ‫کوي‬ ‫تطابق‬ ‫هم‬ ‫بیا‬ ‫حجره‬
‫کیږي‬
.
۳
-
‫بدلونونه‬ ‫مورفولوژیک‬
:
‫رامنځته‬ ‫هم‬ ‫بدلونونه‬ ‫مورفولوژیکي‬ ‫نو‬ ‫وي‬ ‫شدید‬ ‫آفت‬ ‫چیرته‬ ‫که‬
‫کیږي‬
.
‫په‬ ‫العمل‬ ‫عکس‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫دي‬ ‫بدلونونه‬ ‫نهایي‬ ‫کې‬ ‫حجره‬ ‫یوه‬ ‫په‬ ‫دا‬
‫کوي‬ ‫رامنځته‬ ‫یې‬ ‫شکل‬
.

‫یعنې‬
‫په‬
‫پیل‬
‫کې‬
‫بیوشیمیکي‬
،‫بدلونونه‬
‫وروسته‬
‫فیزیولوژیکي‬
‫بدلونونه‬
‫او‬
‫په‬
‫پای‬
‫کې‬
‫مورفولوژیکي‬
‫بدلونونه‬
‫رامنځته‬
‫کیږي‬
.

‫حوادث‬ ‫بیالبیل‬
‫کې‬ ‫حجره‬ ‫یوه‬ ‫په‬
‫رامنځته‬ ‫بدلونونه‬ ‫الندې‬
‫کولی‬
‫شي‬
:
۱
-
‫بدلونونه‬ ‫کې‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫په‬
.
۲
-
‫بدلونونه‬ ‫کې‬ ‫ارګانیلونو‬ ‫حجروي‬ ‫په‬
.
۳
-
‫بدلونونه‬ ‫کې‬ ‫تولید‬ ‫په‬ ‫انرژی‬ ‫د‬
.
۴
-
‫بدلونونه‬ ‫کې‬ ‫سنتیز‬ ‫په‬ ‫پروتینونو‬ ‫د‬
.
۵
-
‫بدلونونه‬ ‫کې‬ ‫سیستم‬ ‫جنیتیک‬ ‫په‬ ‫حجرې‬ ‫د‬
.

‫بدلونونو‬ ‫حجزوي‬ ‫د‬
(
‫تغییزاتو‬
)
‫الملونو‬
:
َ‫ُغ‬
ًًَْْ‫الهل‬
‫ګشځي‬ ‫الهل‬ ًًْْْ‫بذل‬ ‫حجشّي‬ ‫د‬ ‫چې‬
‫دي‬ ‫ډيش‬
ْ‫خ‬
َ‫پ‬ ‫يې‬ ٍ‫عوذ‬
‫دي‬ ‫ډّل‬ ‫الًذې‬
:
‫کمبود‬ ‫اکسیجن‬ ‫د‬
(
hypoxia
: )
‫يې‬ ‫کې‬ ‫هْجْديت‬ ًَ َ‫پ‬ ‫چې‬ ‫دی‬ ‫هِن‬ ‫ډيش‬ ٍ‫لپاس‬ ‫فعالیت‬ ‫د‬ ْ‫حجشات‬ ‫د‬ ‫آکغیجي‬
‫کْلی‬ ٍ‫تشعش‬ ‫ًشي‬ ‫فعالیت‬ ‫ًْسهال‬ ‫خپل‬ ‫حجشات‬
.
ْ‫حجشات‬ َ‫چیشت‬ َ‫ک‬
‫آکغیجي‬ ‫کن‬
‫د‬ ًْ ‫ّسعیږي‬
hypoxia
‫آکغیجي‬ ‫ُیڅ‬ َ‫ک‬ ّ‫ا‬
‫د‬ ًْ ‫سعیږي‬ ًَّ َ‫ّست‬
Anoxia
‫ياديږي‬ ‫ًْم‬ َ‫پ‬
.

‫حجشات‬
‫ټْل‬ ‫خپل‬
ًَْ‫فعالیت‬
َ‫پ‬
‫ايشّبیک‬
ًْ ‫کْي‬ ٍ‫تشعش‬ ‫کې‬ ْ‫ششايط‬
‫ششايظ‬ ‫ايشّبیک‬ ْ‫حجشات‬ ‫د‬ ًْ ‫هْجْد‬ ‫ّي‬ ًَ ‫آکغیجي‬ َ‫چیشت‬ َ‫ک‬
‫خشابیږي‬
.
‫ىایپوکسیا‬ ‫د‬
‫الملونو‬ ‫عمده‬
‫دي‬ ‫ډول‬ ‫الندې‬ ‫پو‬
:
-
Cardio respiratory failure
.
-
‫تغووات‬ ‫اکغايذ‬ ًْْ‫ه‬ ‫کاسبي‬ ‫د‬ ّ‫ا‬ ‫کوخًْي‬
.
-
‫ششياًي‬ َ‫پ‬ ‫يا‬ ّ‫ا‬ ‫بٌذښت‬ َ‫پ‬ ًْْ‫سګ‬ ‫د‬ َ‫لک‬ ‫کوْالی‬ ‫جشياى‬ ‫د‬ ‫ّيٌې‬ ‫د‬
‫کې‬ ْ‫ًاسّغی‬ ‫ّسيذي‬ ّ‫ا‬
.

‫د‬ ‫حجزه‬
‫کې‬ ‫مقابل‬ ‫پو‬ ‫ىایپوکسیا‬
‫الندې‬
‫العمل‬ ‫عکس‬ ‫ډولو‬ ‫دوه‬
‫ښیي‬
:
۱
-
ٍ‫عش‬ ‫کوْالي‬ َ‫ل‬ ‫آکغیجي‬ ‫د‬ ٍ‫حجش‬
‫کْي‬ ‫تطابك‬
‫د‬ ًَْ‫ضشّست‬ ‫خپل‬ ّ‫ا‬
‫عیاسّي‬ ٍ‫عش‬ ‫همذاس‬ َ‫ل‬ ‫آکغیجي‬
.
‫د‬ ‫چې‬ ‫کیږي‬ ‫کْچٌۍ‬ ٍ‫حجش‬ ‫کې‬ ‫حالت‬ ‫دې‬ َ‫پ‬
Atrophy
‫ياديږي‬ ‫ًْم‬ َ‫پ‬
.
۲
-
‫هشي‬ ٍ‫حجش‬
.
َ‫ل‬ ‫ژًّذ‬ ‫خپل‬ ٍ‫حجش‬ ًْ ‫ّي‬ ‫کن‬ ٍ‫العاد‬ ‫فْق‬ ‫همذاس‬ ‫آکغیجي‬ ‫د‬ َ‫چیشت‬ َ‫ک‬
‫ّسکْي‬ َ‫الع‬
.

‫مواد‬ ‫کیمیاوی‬
:
‫هْاد‬ ‫کیویاّي‬
ًًْْْ‫بذل‬ ‫د‬ ْ‫حجشات‬ ‫د‬
‫د‬ ٍ‫باآلخش‬ ّ‫ا‬
‫هړيٌې‬
‫ګشځي‬ ‫الهل‬
.
‫کې‬ ‫هحیظ‬ َ‫پ‬ ‫حجشې‬ ‫د‬ ‫يا‬ ّ‫ا‬ ‫داخل‬ َ‫پ‬ ‫حجشې‬ ‫د‬ َ‫ک‬ ٍ‫هاد‬ ٍ‫ُش‬
‫ًْسهالې‬ َ‫ل‬
‫شي‬ َ‫صيات‬ ‫اًذاصې‬
‫کْي‬ ٍ‫هتضشس‬ ٍ‫حجش‬ ًْ
.
‫ډول‬ ‫پو‬ ‫نمونې‬ ‫د‬
‫ګلْکْص‬
‫ًْسهال‬ َ‫ل‬ ‫همذاس‬ ‫يې‬ َ‫چیشت‬ َ‫ک‬ ْ‫خ‬ ٍ‫د‬ ٍ‫هاد‬ ٍ‫هفیذ‬ ٍْ‫ي‬
‫کْي‬ ‫هتضشس‬ ‫حجشات‬ ًْ ‫شي‬ ‫ډيش‬ َ‫څخ‬
.
‫کیمیاوي‬ ‫سیاتزه‬
‫هْاد‬
ٍ‫عش‬ ًْْ‫هیکاًیضه‬ ‫الًذې‬ َ‫پ‬
‫د‬
‫خشابْي‬ ‫دًذې‬ ‫د‬ ْ‫حجشات‬
:
۱
-
‫بذلْى‬ ‫لابلیت‬ َ‫ًفْري‬ ‫د‬ ‫غشاء‬ ‫حجشّي‬ ‫د‬
.
۲
-
‫بذلْى‬ ‫فشاس‬ ‫آصهْتیک‬ ‫د‬
.
۳
-
َ‫هذاخل‬ ‫کې‬ ّ‫دًذ‬ ‫اًضايواتیک‬ َ‫پ‬
.

‫عوامل‬ ‫فشیکی‬
:
‫دي‬ ‫شامل‬ ‫فکتورونو‬ ‫الندې‬ ‫کې‬ ‫دې‬ ‫پو‬
:
۱
-
‫تشّها‬ ‫هیخاًیکي‬
.
۲
-
‫ګشهي‬ ‫يا‬ ّ‫ا‬ ‫يخ‬ ‫ډيش‬ ‫اًذاصې‬ َ‫ل‬
.
۳
-
ًًَْْ‫بذل‬ ‫فشاس‬ ‫اتْهْعفیشيک‬ ‫د‬
.
۴
-
‫اًشژي‬ ‫شعاعي‬
Radiation energy)
)
ٍ‫دّاهذاس‬ ‫لوش‬ ‫د‬ َ‫لک‬
‫شعاّې‬
.
۵
-
‫اًشژی‬ ‫بشلي‬
(
electrical energy
)
‫ًیْل‬ ‫بشق‬ ‫د‬ َ‫لک‬
.

‫عوامل‬ ‫بیولوژیکی‬
:
ًَْ‫هايکشّاسګاًیضه‬ ‫ټْل‬
(
‫پْسې‬ ًْ‫چیٌجیا‬ ‫تش‬ ‫ًیْلې‬ ًَ ‫ّايشط‬ َ‫ل‬
)
ْ‫حجشات‬ ‫د‬
‫الهل‬ ‫هړيٌې‬ ‫د‬
‫ّسکْي‬ َ‫الع‬ َ‫ژًّذل‬ ‫خپل‬ ‫شخص‬ ‫کې‬ َ‫ًتیج‬ َ‫پ‬ ‫چې‬ ‫ګشځي‬
.
‫ټْل‬
‫عْاهل‬ ‫بیْلْژيکي‬
َ‫پ‬
ًْْ‫ګشّپ‬ ّّ‫د‬
‫دي‬ ‫شْي‬ ‫ّيشل‬
:
-
‫ګشځي‬ ‫الهل‬ ‫هړيٌې‬ ‫د‬ ْ‫حجشات‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫عْاهل‬ َ‫ُغ‬
.
-
‫کْي‬ َ‫ساهٌځت‬ ًَّ‫تْهْس‬ ‫چې‬ ‫عْهل‬ َ‫ُغ‬
.
‫میکانیشمونو‬ ‫معافیتي‬
:
‫ډول‬ ‫عمومي‬ ‫پو‬
‫عیغتن‬ ‫هعافیتي‬
ٍ‫دًذ‬ ْ‫عاتل‬ ‫د‬
‫لشي‬ ٍ‫غاړ‬ َ‫پ‬
‫وخت‬ ‫ځینې‬ ‫خو‬
‫د‬
ًْْ‫العول‬ ‫عکظ‬ ّ‫شذيذ‬
َ‫الع‬ َ‫ل‬ ‫ژًّذ‬ ‫خپل‬ ‫شخص‬ ٍ‫باآلخش‬ ّ‫ا‬ ‫ګشځي‬ ‫الهل‬
‫ّسکْي‬
.

‫امزاض‬ ‫جنیتیک‬
:
‫يې‬ ‫عاهل‬ ‫چې‬ ‫ًاسّغۍ‬ َ‫ُغ‬
‫تشْشات‬ ‫کشّهْصّهیک‬
‫جٌیتیک‬ ‫د‬ ‫دي‬
‫ياديږي‬ ‫ًْم‬ َ‫پ‬ ْ‫ًاسّغی‬
.
‫مواسنو‬ ‫عدم‬ ‫موادو‬ ‫غذایي‬ ‫د‬
:
‫الهل‬ ْ‫ًاسّغی‬ ْ‫بیالبیل‬ ‫د‬ ‫صياتْالی‬ ‫يا‬ ّ‫ا‬ ‫کوْالی‬ ّ‫هْاد‬ ‫غزايي‬ ‫د‬
‫ګشځي‬
.
‫لشي‬ ‫اړتیا‬ َ‫ت‬ ‫سژين‬ ‫غزايي‬ ‫هٌاعب‬ ٍْ‫ي‬ ‫حجشات‬ ‫يعٌې‬
.
‫سړښت‬
(
Aging
:)
‫ژًّذ‬ ‫خپل‬ ٍ‫حجش‬ ‫کې‬ َ‫پايل‬ َ‫پ‬ ‫چې‬ ‫خشابْي‬ ‫دًذې‬ ْ‫حجشات‬ ‫د‬ ‫ُن‬ ‫صړښت‬
‫ّسکْي‬ َ‫الع‬ َ‫ل‬
.

‫آفات‬ ‫نشونمایی‬
.1
Atrophy
.2
Hypertorphy
.3
Regeneration
.4
Hyperplasia
.5
Aplasia
.6
Metaplasia
.7
Dysplasia
.8
Neoplasia
.9
Anaplasia

‫بدلونونه‬ ‫پتالوژیک‬ ‫ځینې‬ ‫کې‬ ‫حجراتو‬ ‫په‬
:
۱
-
‫هایپرپالزیا‬
(
Hyperplasia
: )
‫د‬ ‫جسامت‬ ‫د‬ ‫نسج‬ ‫نوموړي‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫زیاتوالی‬ ‫شمیر‬ ‫د‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬ ‫نسج‬ ‫یوه‬ ‫د‬
‫یادیږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫هایپرپالزیا‬ ‫د‬ ‫ګرځي‬ ‫المل‬ ‫زیاتوالي‬
.
۲
-
‫هایپرتروپي‬
(
Hypertrophy
:)
‫د‬ ‫کې‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫والی‬ ‫لوی‬ ‫سایز‬ ‫د‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬ ‫عضوې‬ ‫یا‬ ‫نسج‬ ‫یوه‬ ‫د‬
‫نوم‬ ‫په‬ ‫هایپرتروپي‬ ‫د‬ ‫وګرځي‬ ‫المل‬ ‫والی‬ ‫لوی‬ ‫د‬ ‫عضوې‬ ‫یا‬ ‫نسج‬ ‫هغه‬
‫یادیږي‬
.

Regeneration
:
‫د‬ ‫تشهیویذل‬ َ‫بیشت‬ ‫عاحې‬ ‫شْې‬ ‫تخشيب‬ ‫يْې‬ ‫د‬
Regeneration
‫ياديږي‬ ‫ًْم‬ َ‫پ‬
.
‫حجشات‬ ‫شویش‬ ْ‫ي‬
‫د‬
Regeneration
ّ‫ا‬ ‫لشي‬ ‫تْاى‬
‫شویش‬ ْ‫ي‬
‫حجشات‬
‫تشهیویږي‬ َ‫ّاعط‬ َ‫پ‬ ‫ًغج‬ ‫هٌضن‬ ‫د‬ ّ‫ا‬ ‫لشي‬ ًَ ‫تْاى‬ ‫دا‬
.

۳
-
‫هایپوپالزیا‬
(
Hypo plasia
:)
‫نوموړی‬ ‫کې‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫کموالی‬ ‫شمیر‬ ‫د‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬ ‫نسج‬ ‫یوه‬ ‫د‬
‫یادیږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫هایپوپالزیا‬ ‫د‬ ‫کیږي‬ ‫کوچنی‬ ‫هم‬ ‫نسج‬
.
۴
-
‫آتروپي‬ ‫یا‬ ‫هایپوتروپي‬
hypotrophy or Atrophy)
:)
‫نومړی‬ ‫کې‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫والی‬ ‫کم‬ ‫سایز‬ ‫د‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬ ‫نسج‬ ‫یوه‬ ‫د‬
‫یادیږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫آتروپي‬ ‫یا‬ ‫هایپوتروپي‬ ‫د‬ ‫شي‬ ‫کوچنی‬ ‫هم‬ ‫نسج‬
.

۵
-
‫اپالزیا‬
(
Aplasia
:)
‫د‬ ‫کې‬ ‫ژوند‬ ‫رشیمي‬ ‫په‬
‫جوړیدل‬ ‫نه‬ ‫عضوې‬ ‫یوې‬
‫د‬ ‫عضوې‬ ‫یوې‬ ‫د‬ ‫یا‬
‫کیدل‬ ‫رامنځته‬ ‫نه‬ ‫انکشاف‬
‫د‬
Aplasia
‫یادیږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬
.
۶
-
‫نیوپالزیا‬
:
‫په‬
‫طبیعي‬ ‫غیر‬
،
‫منظم‬ ‫غیر‬
‫او‬
‫کنترول‬ ‫قابل‬ ‫غیر‬
‫د‬ ‫تکثر‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬ ‫ډول‬
‫یادیږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫نیوپالزیا‬
.

‫ډول‬ ‫اساسي‬ ‫په‬
Hyperplasia
،
Metaplasia
‫او‬
Dysplasia
‫غیر‬
‫له‬ ‫او‬ ‫دي‬ ‫حاالت‬ ‫تکثري‬ ‫نیوپالستیک‬
neoplasia
‫سره‬
‫تفاوتونه‬ ‫الندې‬
‫لري‬
:
۱
-
‫دي‬ ‫وړ‬ ‫کنترول‬ ‫د‬ ‫واړه‬ ‫درې‬ ‫پورته‬
.
۲
-
‫توقف‬ ‫هم‬ ‫نشونما‬ ‫او‬ ‫تکثر‬ ‫نو‬ ‫شي‬ ‫والړ‬ ‫منځه‬ ‫له‬ ‫اسباب‬ ‫چې‬ ‫یې‬ ‫کله‬
‫کوي‬
.

‫له‬
‫پاملرنې‬
‫یوه‬ ‫مو‬ ‫څخه‬

‫نیوپالزم‬
(
Neoplasm
:)
‫نوې‬ ‫یوه‬ ‫د‬
‫نارملې‬ ‫غیر‬
‫کتلې‬ ‫نسجي‬
‫خاصه‬ ‫کومه‬ ‫چې‬ ‫کیدل‬ ‫رامنځته‬
‫د‬ ‫کوي‬ ‫وده‬ ‫او‬ ‫تکثر‬ ‫ډول‬ ‫سریع‬ ‫په‬ ‫یې‬ ‫حجرات‬ ‫او‬ ‫کوي‬ ‫ترسره‬ ‫نه‬ ‫دنده‬
‫یادیږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫نیوپالزم‬
.
‫نیوپالزم‬
‫نظر‬
‫شکل‬
‫د‬ ،
‫طرز‬ ‫نشونما‬
‫د‬ ،
‫اوصافو‬ ‫حجراتو‬
‫میزبان‬ ‫په‬ ‫او‬
‫باندې‬
‫د‬
‫اغیزو‬
‫مخې‬ ‫له‬
‫ډولونو‬ ‫دوه‬ ‫په‬
‫دی‬ ‫شوی‬ ‫ویشل‬
:
‫الف‬
-
‫سلیم‬
(
Benign
.)
‫ب‬
-
‫خبیث‬
(
Malignant
.)

‫ځایونو‬ ‫اکثریت‬ ‫په‬
‫لپاره‬ ‫نیوپالزم‬ ‫د‬ ‫کې‬
‫کلمه‬ ‫تومور‬ ‫د‬
‫کارول‬
‫ده‬ ‫معنی‬ ‫په‬ ‫پاړسوب‬ ‫د‬ ‫تومور‬ ‫چې‬ ‫کیږي‬
.
‫نیوپالزم‬ ‫ته‬ ‫تومور‬ ‫هر‬ ‫خو‬ ‫شو‬ ‫ویلی‬ ‫تومور‬ ‫ته‬ ‫پاړسوب‬ ‫هر‬
‫ویلی‬ ‫نشو‬
.
‫ډیره‬ ‫لپاره‬ ‫نیوپالزم‬ ‫د‬ ‫کلمه‬ ‫تومور‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫غلطۍ‬ ‫په‬ ‫چون‬ ‫خو‬
‫پرځای‬ ‫بل‬ ‫د‬ ‫یو‬ ‫ډول‬ ‫مترادف‬ ‫په‬ ‫ځکه‬ ‫نو‬ ‫ده‬ ‫شوې‬ ‫مروجه‬
‫کیږي‬ ‫کارول‬
.

۷
-
‫کارسینوما‬
(
Carcinoma
: )
‫اخلي‬ ‫منشاء‬ ‫څخه‬ ‫نسج‬ ‫اپیتل‬ ‫له‬ ‫چې‬ ‫دي‬ ‫تومورونه‬ ‫خبیث‬
.
۸
-
‫سارکوما‬
(
Sarcoma
:)
‫فوق‬ ً‫ا‬‫اکثر‬ ‫او‬ ‫اخلي‬ ‫منشاء‬ ‫څخه‬ ‫نسج‬ ‫منضم‬ ‫له‬ ‫چې‬ ‫دی‬ ‫نیوپالزم‬ ‫یو‬
‫لري‬ ‫سیر‬ ‫خبیث‬ ‫العاده‬
.

Anaplasia
:
‫د‬ ْ‫حجشات‬ ‫د‬
‫عاختواًي‬
ّ‫ا‬
‫ّظیفْي‬
‫طبیعي‬
َ‫ل‬ ْ‫خصْصیات‬
‫د‬ ‫تلل‬ َ‫هٌځ‬
Anaplasia
‫ياديږي‬ ‫ًْم‬ َ‫پ‬
.
Anaplasia
Loss of structural differentiation, especially as seen in
most, but not all, malignant neoplasms.

metaplasia
:
ْ‫حجشات‬ ْ‫کاُل‬ ‫ډّل‬ ْ‫ي‬ ‫د‬
‫بذلیذل‬
‫بل‬ َ‫پ‬
‫د‬ ْ‫حجشات‬ ْ‫کاُل‬ ‫ډّل‬
metaplasia
‫ياديږي‬ ‫ًْم‬ َ‫پ‬
.
‫د‬ ‫تغییش‬ ‫ډّل‬ ‫دا‬ ً‫ال‬ْ‫هعو‬
‫هحیطي‬
ْ‫ششايط‬ ّ‫هغاعذ‬ ‫ًا‬
‫چې‬ ‫کیږي‬ َ‫ساهٌځت‬ َ‫کبل‬ َ‫ل‬
‫حجشات‬ ‫کې‬ َ‫ُغ‬ َ‫پ‬
‫کې‬ َ‫پايل‬ َ‫پ‬ ‫تطابك‬ ‫د‬
‫بذلیږي‬ ْ‫حجشات‬ ‫ډّل‬ ‫بل‬ َ‫پ‬
.
‫د‬ ‫لکو‬
‫اپیتل‬ ‫ناسک‬ ‫قصباتو‬
‫بذلیږي‬ ‫اپیتیل‬ ‫خشي‬ ّ‫ا‬ ‫کلک‬ َ‫پ‬ ‫کې‬ ْ‫ًاسّغی‬ ٌْ‫هضه‬ َ‫پ‬ ‫چې‬
.
metaplasia
Abnormal transformation of an adult, fully differentiated
tissue of one kind into a differentiated tissue of another kind;
an acquired condition, in contrast to heteroplasia.

Dysplasia
:
‫دې‬ َ‫پ‬
ْ‫حجشات‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫حالت‬
‫شکل‬
،
‫جغاهت‬
ّ‫ا‬ ،
‫ًظن‬
‫هْهي‬ ‫بذلْى‬
.
َ‫پ‬
Dysplasia
‫کې‬
‫کیږي‬ ‫لیذل‬ ‫عالين‬ ‫الًذې‬
:
۱
-
ًَْ‫شکل‬ ‫هختلف‬ ْ‫حجشات‬ ‫د‬
(
Polymorphism
.)
۲
-
‫ُغتې‬ ‫سًګې‬ ٍ‫تیاس‬ ّ‫ا‬ ‫لْيې‬
(
Hyper chromatism
.)
۳
-
‫ډّل‬ ‫طبیعي‬ ‫غیش‬ ّ‫ا‬ ‫طبیعي‬ َ‫پ‬ ‫اًمغام‬ ‫هايتْصط‬ ‫هتکشس‬
.
‫دا‬
َ‫حادث‬
ْ‫التِابات‬ ٌْ‫هضه‬ َ‫پ‬
ّ‫ا‬
ْ‫تخشيشات‬
َ‫پ‬ ‫عاهل‬ ‫د‬ ّ‫ا‬ ٍ‫ښکاس‬ ‫سا‬ ‫کې‬
‫ّسګشځي‬ َ‫ت‬ ‫حالت‬ ‫اّلي‬ ‫خپل‬ َ‫بیشت‬ ٍ‫عش‬ ْ‫تلل‬ َ‫لوٌځ‬
.
dysplasia
Abnormal tissue development.

‫ارتباطات‬ ‫حجرې‬ ‫د‬
:
‫نسج‬ ‫یو‬
،‫دی‬ ‫شوی‬ ‫جوړ‬ ‫څخه‬ ‫حجراتو‬ ‫له‬
‫سره‬ ‫بل‬ ‫له‬ ‫یو‬ ‫حجرات‬ ‫دا‬
‫نږدې‬
‫څخه‬ ‫حجرې‬ ‫یوې‬ ‫له‬ ‫مالیکولونه‬ ‫لوی‬ ‫او‬ ‫ایونونه‬ ‫بیالبیل‬ ‫او‬ ‫لري‬ ‫اړیکې‬
‫کیږي‬ ‫تبادله‬ ‫سره‬ ‫ته‬ ‫حجرې‬ ‫بلې‬
.
‫د‬ ‫حجرات‬
‫پاسه‬ ‫له‬ ‫غشاء‬ ‫قاعدوي‬
‫د‬ ‫او‬ ‫لري‬ ‫موقعیت‬
‫حجرو‬ ‫دوو‬
‫منځ‬ ‫تر‬
ً‫ا‬‫تقریب‬
۲۰
‫لري‬ ‫وجود‬ ‫مسافه‬ ‫نانومتره‬
.
۲۰
‫یو‬ ‫حجرې‬ ‫دوه‬ ‫ډول‬ ‫خفیف‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫ده‬ ‫مسافه‬ ‫نږدې‬ ‫ډیره‬ ‫یو‬ ‫نانومتره‬
‫هم‬ ‫خوځښت‬ ‫پورې‬ ‫اندازې‬ ‫یوې‬ ‫تر‬ ‫حجرې‬ ‫او‬ ‫وي‬ ‫نښتې‬ ‫سره‬ ‫بل‬ ‫له‬
‫شي‬ ‫کولی‬
.

‫کې‬ ‫برخو‬ ‫ځینو‬ ‫په‬
‫غشاوې‬ ‫حجروي‬ ‫حجرو‬ ‫دوو‬ ‫د‬
‫التصاقات‬ ‫شدید‬ ‫ډیر‬
‫دي‬ ‫ډول‬ ‫الندې‬ ‫په‬ ‫برخې‬ ‫دا‬ ‫چې‬ ‫لري‬ ‫سره‬
:
I
-
‫اتصال‬ ‫مخصوص‬ ‫غیر‬
(
Unspecialized contact
:)
‫تماس‬ ‫ډول‬ ‫دا‬
‫کې‬ ‫مایکروسکوپ‬ ‫الکترون‬ ‫په‬
‫کومه‬
‫منظره‬ ‫وصفي‬ ‫خاصه‬
‫نه‬
‫ورکوي‬
.
‫تماس‬ ‫ډول‬ ‫دا‬
‫د‬
‫ګالیکوپروتیني‬ ‫شمیر‬ ‫یو‬
‫حجروي‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫واسطه‬ ‫په‬ ‫مالیکولونو‬
‫کیږي‬ ‫رامنځته‬ ‫لري‬ ‫موقعیت‬ ‫کې‬ ‫غشاء‬
.
‫ګالیکوپروتینونو‬ ‫د‬
‫مالیکولونه‬ ‫ډول‬ ‫دا‬
‫د‬
Cell adhesion molecules
‫یا‬
CAMs
‫چې‬ ‫یادیږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬
‫نهایت‬ ‫سایتوپالزمیک‬
‫له‬ ‫یې‬
Intermediate
filaments
‫او‬ ‫سره‬
‫یې‬ ‫نهایت‬ ‫دوهم‬
‫له‬ ‫لورې‬ ‫مقابل‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫مسافه‬ ‫الحجروي‬ ‫بین‬ ‫په‬
Cell adhesion molecules
‫لري‬ ‫اړیکه‬ ‫سره‬
.

II
-
‫جوړښتونه‬ ‫اتصالي‬ ‫خاص‬
(
Specialized junctional structure
:)
‫کیږي‬ ‫لیدل‬ ‫شکلونو‬ ‫الندې‬ ‫په‬
:
۱
-
Macula adherence
‫یا‬ ‫دیسموزوم‬ ‫یا‬
adhesive spots
:
‫اتصال‬ ‫د‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬
‫شکل‬ ‫معمولترین‬
‫د‬ ‫پوستکي‬ ‫د‬ ‫لکه‬ ‫دی‬
‫التصاقات‬ ‫ترمنځ‬ ‫حجراتو‬ ‫اپیدرم‬
.
‫ترمنځ‬ ‫غشاوو‬ ‫د‬ ‫حجرو‬ ‫دوو‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫مایکروسکوپ‬ ‫الکترون‬ ‫په‬
(
‫د‬
‫کې‬ ‫برخه‬ ‫په‬ ‫ډسموزوم‬
)
۲۵
‫نانومتره‬
‫دې‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫کیږي‬ ‫لیدل‬ ‫مسافه‬
‫کې‬ ‫مسافه‬
CAMs
‫لري‬ ‫موقعیت‬
.

CAMs
‫کې‬ ‫حجرو‬ ‫دواړو‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫لوري‬ ‫سایتوپالزم‬ ‫د‬
‫د‬
‫ضخیم‬
Intermediate protein
‫پلک‬
‫دی‬ ‫نښتی‬ ‫سره‬
‫چې‬
‫پلک‬ ‫دا‬ ‫بیا‬
‫له‬ ‫واسطه‬ ‫په‬ ‫فالمنتونو‬ ‫شمیر‬ ‫یو‬ ‫د‬
‫لري‬ ‫اړیکه‬ ‫سره‬ ‫اسکلیت‬ ‫حجروي‬
.

۲
-
Zonula adherence
‫یا‬
Adhesive belts
:
‫التصاقات‬ ‫ډول‬ ‫دا‬
‫حجراتو‬ ‫اپیتل‬ ‫د‬
‫خواته‬ ‫سره‬ ‫زروې‬ ‫له‬
‫لري‬ ‫موقعیت‬
‫له‬ ‫او‬
‫ډسموزوم‬
‫ورته‬ ‫سره‬
‫لري‬ ‫جوړښت‬
.
‫یې‬ ‫تفاوت‬
‫په‬ ‫چې‬ ‫ده‬ ‫کې‬ ‫دې‬ ‫په‬
Zonula adherence
‫دوو‬ ‫د‬ ‫کې‬
‫کې؛‬ ‫مسافه‬ ‫ترمنځ‬ ‫غشاوو‬ ‫د‬ ‫حجرو‬
‫نه‬ ‫وجود‬ ‫فالمنټونه‬
‫لري‬
.

۳
-
Zonula Occludens
‫یا‬
Tight junction
:
‫حجراتو‬ ‫اپیتیل‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫التصاق‬ ‫ډول‬ ‫دا‬
‫کې‬ ‫برخه‬ ‫په‬ ‫زروې‬ ‫د‬
‫موقعیت‬
‫ترمنځ‬ ‫غشاوو‬ ‫د‬ ‫حجرو‬ ‫دوو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫لري‬
‫التصاق‬ ‫حقیقي‬ ‫یو‬
‫دی‬
.
‫ډیر‬ ‫غشاوې‬ ‫دوه‬ ‫کې‬ ‫التصاق‬ ‫ډول‬ ‫دې‬ ‫په‬
‫التصاق‬ ‫صمیمي‬
‫لري‬ ‫سره‬
‫څخه‬ ‫منځ‬ ‫له‬ ‫یې‬ ‫ځکه‬ ‫نو‬
‫تیریدلی‬ ‫موادنشي‬
.
‫هغه‬
CAMs
‫شبکه‬ ‫یو‬ ‫لري‬ ‫موقعیت‬ ‫کې‬ ‫برخه‬ ‫په‬ ‫التصاق‬ ‫د‬ ‫چې‬
‫نښلوي‬ ‫سره‬ ‫له‬ ‫یو‬ ‫غشاوې‬ ‫دواړه‬ ‫چې‬ ‫جوړوي‬
.

‫د‬ ‫التصاق‬ ‫ډول‬ ‫دا‬
‫اوعیو‬
‫حجراتو‬ ‫اندوتیل‬ ‫د‬
‫منځ‬ ‫تر‬
‫کیږي‬ ‫لیدل‬
.
‫ترمنځ‬ ‫حجراتو‬ ‫اپیتل‬ ‫د‬
‫التصاقات‬ ‫واړه‬ ‫درې‬ ‫پورته‬
(
Zonula
Occludens
،
Zonula adherence
‫او‬
Macula adherence
‫ډیسموزوم‬ ‫یا‬
)
‫ډول‬ ‫مجموعي‬ ‫په‬
‫د‬
Junctional complex
‫په‬
‫یادیږي‬ ‫نوم‬
.

Adhesive Fascia
‫یا‬
Adhesive strips
:
‫له‬
Zonula adherence
‫سره‬
‫والی‬ ‫ورته‬
‫ملساء‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫لري‬
‫نیوروګلیا‬ ‫او‬ ‫اعصابو‬ ،‫عضالتو‬ ‫قلبي‬ ،‫عضالتو‬
‫کیږي‬ ‫لیدل‬ ‫کې‬
.
Hemidesmosome
:
‫چې‬ ‫دی‬ ‫جوړښت‬ ‫ورته‬ ‫ته‬ ‫نیمایي‬ ‫ډیسموزوم‬ ‫د‬
‫په‬ ‫حجرې‬ ‫د‬ ‫یواځې‬
‫کې‬ ‫لوري‬ ‫یوه‬
‫د‬ ‫او‬ ‫لري‬ ‫موقعیت‬
CAMs
‫نهایات‬
‫الحجروي‬ ‫خارج‬ ‫له‬
‫مسافې‬
‫لري‬ ‫اړیکه‬ ‫سره‬
.

intercalated disk
a specialized intercellular attachment of cardiac
muscle comprising:
1- gap junctions
2- fascia adherens
3- occasionally desmosomes.

Focal spots
:
‫ترمنځ‬ ‫مترکس‬ ‫الحجروي‬ ‫بین‬ ‫او‬ ‫حجرې‬ ‫د‬
‫ارتباط‬ ‫موضعي‬ ‫یو‬
‫دی‬
.
‫لکه‬
‫رابطه‬ ‫ترمنځ‬ ‫جدار‬ ‫وعایي‬ ‫او‬ ‫لوکوسایتونو‬ ‫د‬
.

:Gap junction
ً‫ا‬‫تقریب‬ ‫مسافه‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫غشاوو‬ ‫حجروي‬ ‫دوو‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫اتصال‬ ‫ډول‬ ‫دې‬ ‫په‬
۲۰
‫کې‬ ‫مسافه‬ ‫دې‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫ده‬ ‫نانومتره‬
‫مواد‬ ‫شمیر‬ ‫ګن‬
،‫سودیم‬ ‫لکه‬
‫څخه‬ ‫حجرې‬ ‫یوې‬ ‫له‬ ‫ډول‬ ‫ازاد‬ ‫په‬ ‫میتابوالیتونه‬ ‫شمیر‬ ‫یو‬ ‫او‬ ‫پوتاشیم‬
‫انتقالیږي‬ ‫ته‬ ‫حجرې‬ ‫بلې‬
.
‫په‬
Gap junction
‫کې‬
‫حجرې‬ ‫د‬
‫منځ‬ ‫تر‬ ‫غشاءو‬ ‫دوو‬ ‫د‬
‫شمیر‬ ‫یو‬
‫چینلونه‬ ‫ارتباطي‬
‫لري‬ ‫غاړه‬ ‫په‬ ‫دنده‬ ‫انتقال‬ ‫د‬ ‫مواد‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫لري‬ ‫وجود‬
.

‫التصاقات‬ ‫حجروي‬