Duurzaam bouwen nu al de meest rendabele optie. Verslag van het rondetafelgesrpek met vertegenwoordigers van duurzaam opererende bedrijven uit de regio Breda. Namens Heembouw was Yvonne Hogenboom hierbij aanwezig.

1. NR. 1 2012
het ONDERNEMERS
DE BARONIE
B E L A N G
Duurzaam bouwen nu al
de meest rendabele optie
Baudoin van Alphen Samen duurzaam “Geld beter investeren op Ondernemers innoveren wegens
maakt maatpak ondernemen het dak dan bij de bank” kansen, niet om subsidies
•••••••••••••••• WWW.ONDERNEMERSBELANG.NL het ONDERNEMERS BELANG

2. Rondetafelgesprek Tekst: Jeroen Kuypers | Fotografie: Marco Magielse
Subsidies hebben eerder vertragend dan bevorderend gewerkt:
Duurzaam bouwen
is nu al de meest
rendabele optie Johan Bogert
Frits Raaphorst
De stijgende prijzen van fossiele brandstoffen en van grondstoffen in het algemeen
zullen duurzaam bouwen de komende jaren steeds meer van een pluspunt in een
noodzaak veranderen. En aangezien een bedrijfspand of een woning niet voor tien maar
voor vijftig jaar wordt neergezet wijst de total cost of ownership (van het ontwerp tot
en met het onderhoud) nu al op die noodzaak. Duurzaamheid betekent immers ook
comfortabeler in gebruik en dus flexibel ingericht, waarmee de eigenaar beter kan
inspelen op marktwensen. En toch heeft het duurzaam bouwen, ondanks alle voor-
uitgang, ook nog drempels te slechten. Op verzoek van Het Ondernemersbelang
kwam een aantal vertegenwoordigers van duurzaam opererende bedrijven op het
Stadskantoor bijeen om hierover van gedachten te wisselen.
08 het ONDERNEMERS BELANG

3. Jeroen Saeijs
Manfred Jacobs
Joost Rienks
G
astheer van de bijeenkomst was Wilbert Solutions. Maar voor ons zijn al deze stappen kun je hier maar moeilijk uitleggen aan een klant.
Willems, de wethouder met mobiliteit, fases op weg naar een einddoel. We willen onze De basis moet goedkoper worden, en bovendien
cultuur en duurzaamheid in zijn porte- CO-2 uitstoot zo drastisch omlaag brengen dat moeten ondernemers en huizeneigenaren meer
feuille, die de ondernemers ontving in de we CO-2 neutraal worden. Omdat de omliggende hulpmiddelen krijgen om precies te kunnen toet-
collegezaal van de stad. Het feit dat Breda een gemeenten dat gelukkig ook willen, hebben we sen wat een verduurzaming van hun pand hen
aparte wethouder duurzaamheid heeft is niet zelfs een apart verdrag gesloten om elkaar hierin oplevert.” “Mensen geven gemakkelijker duizen-
alleen een bewijs dat de gemeente het serieus te helpen. Ik noemde het half serieus Het Verdrag den euro’s uit aan een keuken dan aan duurzame
meent met het thema maar ook dat ze al veel van Dussen, naar onze plaats van samenkomst. energieproducten”, zei Corné Balemans, directeur
gepresteerd heeft op dit vlak. “We hebben bij- Zie het maar als een West-Brabantse variant van van AWS Warmte- en Koeltechniek uit Breda. “Dat
voorbeeld één miljoen euro geïnvesteerd in het Kyoto.” heeft vooral te maken met beleving en emotie.
verwerken van rioolslib. Door dat te verbranden Die is bij een keuken heel anders dan bij een zon-
levert het warmte op voor duizend woningen. Te hoge prijzen neboiler, warmtepomp of PV-panelen.” Bij een
Bovendien levert het nu ook geld op in plaats dat De voortvarendheid van de gemeente wordt wel keuken wordt om die reden ook nooit gesproken
het geld kost, wat bij traditionele slibreiniging door steeds meer ondernemers en managers over een terugverdientijd, want die is er niet. “Bij
het geval zou zijn. Andere projecten waar we gedeeld (67 procent vindt duurzaam onderne- duurzame energie is dat meestal de eerste vraag
mee bezig zijn, zijn een biomassacentrale op men inmiddels een must om te kunnen blijven die men stelt, want de prijs is tegenwoordig door-
het voormalige terrein van de Hero, en nieuwe concurreren) maar nog lang niet door alle slaggevend. Echt milieubewuste ‘groene’ mensen
windmolens bij Hazeldonk. “ particulieren. “De particulier kan financieel geen zijn er maar weinig.”
tien jaar vooruit kijken,” zei Joost Rienks, van Jeroen Saeijs, projectontwikkelaar zonne-energie
Het Verdrag van Dussen Rienks Energiebesparende Adviezen en Projecten bij BrabantEnergy, merkte op dat de prijzen van
Op zichzelf zijn al deze ontwikkelingen al interes- in Breda, “De investering is zo hoog dat de met name zonnecellen al stevig aan het dalen
sant genoeg, maar bij elkaar tillen ze de stad ook particulier ze niet kan opbrengen, terwijl ze hem zijn en zich aanpassen aan een markt waarin
nog over een bepaalde drempel, waarna ook op termijn wel geld oplevert. Daar moet een bank subsidies een steeds minder prominente rol
andere structuren mogelijk worden. “We denken of de gemeente hem bij helpen, via een lening. spelen. “Alle ontwikkelingen duiden er toch op
bijvoorbeeld aan de heroprichting van een ge- Een dergelijke lening kost netto bovendien geen dat duurzaam bouwen commercieel interessant
meentelijk energiebedrijf”, aldus Wilbert Willems. geld, in tegenstelling tot een subsidie. ” En Johan begint te worden.”
“Dat klinkt vreemd, want de voorbije decennia Bogert, directeur installatietechniek bij de Air
zijn al die gemeentelijke energiebedrijven juist Group in Breda voegde daaraan toe: “Voor de Positief verband met duurzaam ondernemen
opgeheven, maar door de decentrale opwekking meeste Verenigingen van Eigenaren is duurzaam- Adriaan van den Nieuwenhuizen, divisiedirecteur
van groene energie worden ze weer nodig. De heid geen prioriteit. Dat is mede te wijten aan bouw & service, bij Rasenberg in Breda, meent
grote energiemaatschappijen zijn hier niet op de onduidelijkheid over subsidies en vooral aan dat subsidies het van de grond komen van
voorzien. Onze partner, Essent, heeft er zelfs een de hoge prijzen. In vergelijking met Duitsland een echte markt voor duurzaam bouwen niet
apart bedrijf voor opgezet: Essent Local Energy liggen die bij ons 30 tot 40 procent hoger. Dat bevorderen maar vertragen. “Het is goed dat
het ONDERNEMERS BELANG 09

4. Rondetafelgesprek
Wilbert Willems
Yvonne Hogenboom
Adriaan van den Nieuwenhuizen
laatste jaren trouwens heel wat leeg. Wethouder
Willems vindt van niet. “Er is altijd wel een her-
bestemming te bedenken voor een slooppand,
bijvoorbeeld een bedrijfsverzamelgebouw voor
starters of studentenwoningen. Sloop moet echt
de laatste optie zijn.” Frits Raaphorst, adviseur
milieu bij de afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling
van de gemeente Breda, erkende dat het verduur-
zamen van bestaande bouw moeilijk is, maar niet
onmogelijk. “Bijvoorbeeld in de woningbouw. Elk
huis is een unieke situatie: er is veel glas of juist
de overheid innovaties subsidieert, maar het op van afval weer grondstof maken, zal de komende weinig, er zijn kinderen of niet, men is op leeftijd
de markt brengen van die producten moet het jaren aan belang winnen.” of juist nog jong. Dat maakt een renovatieproject
zonder die steun kunnen stellen.” Hij ziet wel een erg bewerkelijk. Daar komt bij dat uit zichzelf
steeds nadrukkelijker en positief verband tussen Comfort en flexibiliteit slechts 10 procent van de eigenaren mee doet.
duurzaam bouwen en duurzaam ondernemen. De kansen zien die duurzaam bouwen alle par- Daarom zijn we blij met de blok-voor-blok rege-
“Ons bedrijf is gecertificeerd voor het hoogste tijen bieden (huurders evengoed als eigenaren) ling, waarvoor we van de Rijksoverheid subsidie
niveau van de MVO prestatieladder. Toen we niet veronderstelt ook anders durven te denken. hebben gekregen, als één van de acht steden.”
zo lang geleden inschreven voor een aanbeste- “Investeren in een gebouw is niet hetzelfde als
ding bij Pro Rail bleek dat de opdrachtgever 10 in een auto, en niet alleen vanwege het hogere Rebound-effect
procent voorsprong geeft als je voor nummer 5 bedrag”, zei Yvonne Hogenboom. “Een auto koop Een bedrijfspand of huis dat optimaal is geïso-
bent gecertificeerd. Met andere woorden: als je je voor enkele jaren, een pand staat er een halve leerd en voorzien van alle apparatuur om zelf
voor 100 inschrijft en een concurrent doet dat eeuw. Daarom mag je de investeringen hoe dan op een duurzame manier energie op te wekken
voor 91 is Pro Rail bereid die 10 procent meerprijs ook niet zomaar met elkaar vergelijken. Bij een is misschien nog niet in alle opzichten een
te betalen. Dat is een belangrijke stap vooruit om gebouw moet je nog meer naar de total cost of duurzaam pand, maar beantwoordt in de meeste
duurzaamheid een rol te laten spelen in de hele ownership kijken, en dan springen de voordelen opzichten aan wat wij daaronder verstaan.
bouwketen. ” van duurzaam bouwen pas echt in het oog. Niet Helaas constateren wetenschappers een negatief
alleen levert het op termijn lagere energiekosten gedragseffect zodra bedrijven en vooral consu-
Nu nog vooral energie op, ook de onderhoudskosten zijn geringer, menten dit punt nog maar beginnen te bereiken:
Peter de Kok, senior commercieel manager bij omdat er bijvoorbeeld minder slijtage is, en de het indraaien van een spaarlamp is reden het
Heembouw in Breda, merkte op dat er in dat flexibiliteit van de inrichting en het comfort zijn licht langer te laten branden, de aanschaf van
opzicht nog heel wat te verbeteren valt: “Wij zien groter. Want vergeet niet dat duurzaamheid ook een zuinige auto om wat vaker een tochtje te
nog al te vaak dat de E en de W bij een project over mensen gaat en over hun welbevinden. maken. Veel van de energiebesparingen gaan
van elkaar niet weten wat ze aan duurzaamheid Hoe aangenamer het werken in zo’n pand is, hoe daardoor deels weer verloren, het zogeheten
doen, laat staan dat dit geïntegreerd wordt eerder het ook verhuurd zal zijn.” rebound-effect. Johan Bogert kent dit verschijn-
aangepakt.” Yvonne Hogenboom , technisch sel. “Vroeger gebruikten de meeste consumenten
projectleider bij Habeon Architecten in Roelofa- Blok-voor-blok regeling een douchekop die zes liter water ineens liet
rendsveen, van onder andere het nieuwbouwpro- Een vorm van anders denken is ook het energe- stromen, nu is dat al vijfentwintig. Er staat immers
ject voor PostNL in Breda en DUBO-deskundige tisch met elkaar verbinden van bedrijven die rest- toch een warmtepomp.” Yvonne Hogenboom
binnen de Heembouwgroep, ziet zelfs nog warmte produceren en ondernemingen die deze beschouwt dit als een onvermijdelijk aspect van
tegenwerking vanuit de lokale overheid. “Een kunnen gebruiken, bijvoorbeeld een slachthuis of het streven naar meer welbevinden. “De P van
welstandscommissie die bezwaar maakt tegen een kunstijsbaan naast een zwembad. Maar een People maakt ook nu eenmaal deel uit van de
een windmolen vanwege het zicht is werkelijk bedrijf kan ook de warmte die bij een industrieel duurzaamheidformule.” Maar volgens wethouder
niet meer van deze tijd. Maar ik ben ervan proces vrijkomt gebruiken om de kantoren boven Willems is dit een tijdelijk probleem. “Zodra een
overtuigd dat de argumenten voor duurzaam de productiehal te verwarmen. Net als met alle bedrijf of woning volledig op een duurzame
bouwen elk jaar krachtiger worden. Nu is nog vormen van duurzaamheid lijken dergelijke manier van energie voorzien wordt is die CO-2
vooral energie de aanjager, maar over tien jaar innovatieve concepten echter makkelijker en neutraal. Duurzame energie – wind, water, zon –
zullen dat waarschijnlijk de bouwmaterialen zelf vooral rendabeler te realiseren in nieuwbouw is eindeloos voorradig. Dan maakt het niet meer
zijn. Dan mogen we wellicht geen hout meer uit dan in bestaande bouw. Is sloop daarom niet de uit of je de thermostaat hoger zet of een lamp
Azië invoeren maar enkel in onze eigen bossen beste optie voor veel sterk verouderde kantoor- laat branden, want eindelijk belast je de planeet
produceren. Ook het cradle-to-cradle principe, panden en woningen? Van de eerste staan er de er niet meer mee.”
10 het ONDERNEMERS BELANG