Ranohrišćanstvo-lekcija

1. RANOHRIŠĆANSKA
UMETNOST

2. Rimsko carstvo u II i III veku
 III vek Rimsko carstvo je zahvaćeno duhovnom i materijalnom
krizom kao odraz društvenih nemira i postepeno se raspadalo.
Karakteristično za kulturna strujanja bilo je širenje istočnih i
mističnih kultova. Oni su bili različitog porekla: egipatskog,
persijskog, semitskog, itd. U početku su bili ograničeni na
jugoistočne provincije i pogranične oblasti rimskog carstva. Iako
imaju dugu tradiciju na njih su uticale helenističke ideje.
 Bliski istok u to doba bilo je područje u kojem su se mešale mnoge
religije (judaizam, hrišćanstvo, mitraizam, manihejstvo,
gnosticizam). One su do te mere uticale jedna na drugu da su imale
mnogo zajedničkog uprkos različitom poreklu: naglasak na
otkrovenju istine, nada u spasenje, postojanje glavnog proroka ili
mesije, dualizam dobra i zla, ritual očišćenja od greha ili osvećenje
(krštenje) i dužnost da se traže preobraćenici među inovernima.
Mnogi od ovih kultova bili bili su tajni pokreti koji su vrlo malo
ostavili materijalne tragove.

3. Širenje hrišćanstva u II i III veku

4. Širenje hrišćanstva u II i III veku
 Teško je razumeti širenje istočnih kultova u Rimskoj imperiji, pre
svega zbog toga što su bili tajni kultovi, uključijući i hrišćanstvo
 Jevanđelje je napisano krajem I veka, i to redosledom po Marku,
Mateji, Luki i Jovanu i samim tim i razlike postoje u učenju S. Petra i
Pavla. Hrišćanstvo se prvobitno razvilo u Aleksandriji, a tek zatim u
krajem II veku u letinskim krajevima
 Progoni hrišćana započeti su pod carem Galerijanom, dok su se
nastavili u vreme Dioklecijana. Galerije je 309g. Edikt o trpeljivosti.
 U vreme cara Konstantina trećina stanovništva je bila pokrštena.
Nešto pred

5. Milanski edikt
 U vreme cara Konstantina trećina stanovništva je bila pokrštena.
 Nešto pred kraj Konstantinovog života uoči bitke protiv njegovog
suparnika Maksencija kod Milvijskog mosta preko reke Tibar, kod
Rima, na nebu se pojavio se znak krsta i natpis “Pod ovim znakom
ćeš pobediti” Iduće noći se Konstantinu se u snu javio Isus sa
svojim znakom X P, sutradan je ovo znamenje postavio na štit i na
zastave. Nakon bitke zajedno sa svojim suvladarem Licinijem
objavio je Milanski edikt 313 kojim je proglašena sloboda
veroispovesti u carstvu
 Konstantin za vreme svoje vladavine predsedavao Vaseljenskim
saborom i uspostavio načelo da carska vlast potiče neposredno od
Boga. Sagradio je crkve u Jerusalimu, Rimu i Carigradu. Još uvek
se raspravlja o tome kada je primio hrišćansku veru.

6. Katakombe
 Nijedno umetničko delo hrićanske umetnosti nije sačuvano pre
200g. Vrlo malo je sačuvano i u III veku, dok se razvoj hrišćanske
umetnosti najviše razvija tek u vreme Konstantina.
 Katakombe su podzemne prostorije u kojima su se sahranjivali
hrišćani, ali su se u njima obavljali prvi rituali-liturgije
 Katakomba S. Petra i S. Marcelina u Rimu prikazuje oslikanu
tavanicu koja je podeljena na delove u sredini se nalazi krug koji
označava nebeski svod, a u njemu upisani krst-osnovni simbol
hrićanske vere. U centralnom medaljonu je prikazan Isus kao dobri
pastir-žrtvuje se za spasenje ljudskog roda. Dok je u ostalim
odeljcima prikazana priča o proroku Joni-simbolično dokazuje moć
božiju da spase iz čeljušti smrti onom koji veruje.
 Ispod se nalaze figure oransa.

7. Katakomba S. Petra i S. Marcelina

8. Prisiline katakombe

9. Bazilika
 Ranohrišćanska bazilika preuzima model rimske bazilike (Konstantinova i
Maksencijeva bazilika c. 307-320). Bazilka je uvek orjentisana u pravcu
zapad-istok.
 U baziliku se ulazilo kroz trojna vrata u atrijum koji je u sredini imao
fontanu u kojoj su se prale ruke. Na samom početku hrišćanstva u ovom
delu su bili smešteni katahizisi (oni koji se spremaju da se pokrste), zatim
se ulazilo u predvorje ili narteks (koristi se i antički termin pronaos). U
ovom delu su bili oni koji su se tek krstili. Zatim se ulazi u naos. Naos je
podeljen na tri broda kolonadom stubova. Glavni brod je uvek širi i viši u
odnosu na bočne brodove. Spolja gledano glavni brod koji je viši imao je
prozore koji su bočno osvetljavali baziliku i taj deo se zove laterna. Glavni
brod preseca poprečni brod koji se zove transept, da bi se nakon toga na
istoku bazilika završavala apsidom-polukružnom nišom u kojoj je bio
smešten apostolski presto. U ovom delu su bili kršteni i oni koji su vršili
bogosluženje
 Oltar se u ovo vreme nalazio ispred apside

10. Bazilika

11. Graditeljstvo u vreme
Konstantina
 Vreme Konstantina Velikog i
njegove majke Jelene
 Carigrad:
 zapocinje sa gradnjom bazilike
Svete Sofije, zatim Hipodroma,
bazika Cisterna,
 Rim:
 Bazilika Svetog Petra
 Sveta Zemlja:
 Crkva Svetog rodjenja u
Vitlajemu
 Crkva Svetog groba u
Jerusalimu-AnastazisRekonstrukcija
Konstantinopolja sa
Hipodromom