lekcija

1. Umetnost ranog srednjeg veka preromanička umetnost

2. Evropa u ranom srednjem veku
• Prodorom nomadskih plemena, padom Zapadnog rimskog carstva,
stvaranjem novih država i širenjem hrišćanstva započinje period ranog
srednjeg veka. Promena demografske slike usledila je nakon prodora
nomadskih naroda koji su se mešali sa rimskim stanovništvom, prihvatajući
hrišćanstvo i latinski jezik.
• Umetnost ranog srednjeg veka možemo podeliti na:
I. Umetnost u doba seobe naroda
II. Karolinška renesansa
III. Otonska umetnost

3. Umetnost u doba seobe naroda
• Dolaskom nomadskih naroda
na evropsko tlo oni prihvataju
kasno antičku umetničku
tradiciju koja se razvijala na
teritoriji rimskog carstva
unoseći elemente sopstvene
kulture. Nomadski narodi
naročito su razvili tehniku
obrade plemenitih metala i
dragog kamenja. Izrađivali su
predmete malih dimenzija,
obično isignije i oružije na
kojima se često nalaze
zoomorfni motivi (motivi
životinjskih simbola) i
apstraktne vreže.

4. Arhitektura u Doba Seobe naroda
• Dolaskom nomadskih plemena na
Apeninsko poluostrvo razvija se
graditeljstvo koje preuzima ideje
ranovizantijske tradicije. U
Raveni ostrogotski kralj Teodorik
gradi mauzolej kojim želi da
pokaže svoju moć. Ovom periodu
pripada sačuvana crkva Svetog
Donata u Zadru sagrađena na
nekadašnjem rimskom forumu.
Građevina je kružne osnove sa
trodelnim oltarskim prostorom. S.
Donat u Zadru se može uzeti kao
primer preromaničke arhitekture

5. Irski misionari i iluminirani rukopisi
• Ukrašavanje bogoslužbenih knjiga i
biblija razvija se u ranovizantiskoj i
kasnoantičkoj umetnosti.
Najpoznatija je iluminirana knjiga
ovog perioda je “Bečka geneza” iz
IV veka. Ovu kasnoantičku tradiciju
razviće irski misonari u
manastirima na krajnjem
severozapadu Evrope. Iako su bili
udaljeni oni postaju središte kulture
u ranom srednjem veku. Iluminirani
rukopisi su ispisani kaligrafskim
tekstom, ali se ističu ornamenti na
naslovnim stranicama, zastavicama
i inicijalima. Najpoznatiji rukopis je
Knjiga iz Kelsa, oko 800 godine

6. Karolinška renesansa
• Karolinška renesansa je termin koji
se povezuje sa idejom Ervina
Panofskog da je bilo više obnova u
toku istorije umetnosti. U ovom
periodu obnavlja se kasnoantička i
ranovizantijska tradicija. Ovo je
period koji se vezuje za uzdizanje
Franačkog carstva u doba Karla
Velikog i njegovih naslednika.
Stupanjem na presto i kasnije
krunisanjem za cara 800 g., car
Karlo Veliki zajedno sa učenim
Ajnhardom poziva irske misionare
čime započinje veliki preporod
umetnosti nakon pada Rimskog
carstva. Osnivaju se manastiri u
kojima se prepisuju i iluminiraju
rukopisi. Plan manastira San Galen, rani IX vek.

7. • Karlo Veliki osniva prestonicu u
Ahenu i odlučuje da podigne
dvorsku kapelu po uzoru na San
Vitale u Ahenu i dvorsku crkvu S.
Srđa i Vakha u Carigradu.
Dvorska kapela u Ahenu
sagrađena je kao osmougaona
građevina sa westverkom na ulazu
i galerijama na spratu. Bogatu
dekoraciju u unutrašnjosti crkve
čine višebojna mermerna oplata.
Paletina-dvorska kapela u Ahenu

8. Paletina-dvorska kapela u Ahenu

9. Karolinška renesansa-iluminirani rukopisi
• U vreme karolinške renesanse
razvija se ukrašavanje rukopisa,
sada dolazi do obnove figuralne
predstave, produbljuje se prostor i
scene pokazuju uticaj
kasnoantičke i ranovizanstijske
tradicije

10. Karolinška renesansa-iluminirani rukopisi

11. Otonska umetnost
Na temeljima Franačke države u X
veku uzdiže se otonska dinastija
koja svoja svoju moć učvršćuje
dinastičkim brakovima sa
vizantiskom princezama. Ovom
periodu pripada razvoj
arhitekture, predmetima od
slonovače i najpoznatije delo je
Geronov krst iz katedrale u Kelnu.
Preromanička arhitektura se
posebno razvija i najpoznatija
crkva je S. Mihaila u
Hildeshajmu, manastir Lorš,
katedrala u Špajeru.

12. Preromanička arhitektura
Crkva S. Mihaila u Hildeshajmu Manastir Lorš

13. Preromaničke rute u Nemačkoj
• Katedrala u Špajeru
• http://visualdata.dw.de/specials/welterbe/index.php?lg=sr&site=videoShort&route=
r7&local=speyer
• Manstir Lorš
• http://visualdata.dw.de/specials/welterbe/index.php?lg=sr&site=videoShort&route=
r7&local=lorsch
• Hildeshajm Katedrala i Crkva Svetog Mihajla
• http://visualdata.dw.de/specials/welterbe/index.php?lg=sr&site=videoShort&route=
r3&local=hildesheim

14. art2you