Sa Ortograpiyang Filipino! Matuto magsikhay!

1. MGA SALITANG
PANGNILALAMAN
(Content Word)
Ulat ni:
Jerica Paula P. Vergara
ft. Rainier Udarbe
II-4 BFE

2. 2. MGA PANURING (MODIFIER)
A. PANG-URI (ADJECTIVE)
B. PANG-ABAY (ADVERB)
1.MGA NOMINAL
A. PANGNGALAN (NOUN)
B. PANGHALIP (PRONOUN)
C. PANDIWA (VERB)

3. MGA NOMINAL

4. PANGNGALAN
- Tumutukoy sa ngalan ng tao, bagay, lugar,
hayop, at pangyayari.

5. DALAWANG URI ANG
PANGNGALAN:
a. Pantangi- tiyak na ngalan ng tao, bagay, lugar,
hayop at pangyayari.
Halimbawa: Ninoy Aquino, Cavite, Philippine
Normal University
b. Pambalana- karaniwan o balanang ngalan ng tao,
bagay, lugar, hayop at pangyayari
Halimbawa: silid-aklatan, pahayagan,
paaralan, pangulo

6. Pagsasanay
Panuto: Tukuyin ang naiibang uri ng pangngalan at sabihin
kung anong uri ito.
1. ahensya, programa, gobyerno, DENR
2. Manuel L. Quezon, Cayetano Arellano,
gobernador, Loren Legarda
3. Pilandok, kagubatan, Tamaraw, Tarsier
4. Quiapo, Bohol, Pamilihang Bayan ng Casagul,
probinsya
5. Bundok Apo, pangangaso, pagtotroso,
pagpapanday

7. MAAARING URIIN ANG PANGNGALANG
PAMBALAN SA MGA SUMUSUNOD:
1. Kongkreto o Tahas- mga bagay na tumutukoy sa bagay
o materyal na nakikita at maaaring hawakan
Halimbawa: kagubutan, prutas, gulay
2. Di-kongkreto o Basal- diwa o kaisipan ang tinutukoy at
hindi materyal
- hindi nakikita at hindi nahahawakan ngunit
nadarama
Halimbawa: pagsisikap, pag-asa, paglilinis
3. Lansakan- nangangahulugan ng bilang o dami na
pinagsama-sama ngunit ang bilang ay walang katiyakan
Halimbawa: kumpol, klase, pulutong

8. Pagsasanay
Panuto: Tukuyin ang uri ng mga pangngalang pambalana na
may salungguhit. Sabihin kung kongkreto o di-kongkreto.
1. Sagana ang inaaning palay sa Gitnang Luzon.
2. Ang paglulunsad nito ay ginanap sa Cebu
Convention Center.
3. Sana ay magtuloy-tuloy na ang pag-unlad ng
buhay ng mga magsasaka.
4. Ang isang tumpok ng sili sa palengke ay
nagkakahalaga ng sampung piso.
5. Inaasahang malaking tulong ito sa mga
magsasaka.

9. Mga Pananda
Makatutulong ang mga pananda sa madaling pagkilala
ng mga pangngalan.
1. Pantukoy- ang, ang mga, si, sina, ni, nina, kay, kina
Halimbawa: Ang kaibigan ni Marco ay si Jano.
2. Pang-uring Pamilang- isa, tatlo, marami
Halimbawa: Maraming manggagawa ang natuwa sa
isang taong nagmalasakit sa kompanya.
3. Panandang “ay”
Halimbawa: Siya ay guro sa ikaanim na baitang.

10. KAILANAN NG PANGNGALAN
Pananda
isahan- ang, si, kay, ni
maramihan- ang mga, sina, kina, nina
Pang-uring panlarawan
Halimbawa: isahan- masustansyang gulay
maramihan- masusustansyang gulay
Paglalapi
Halimbawa: dalawahan- magkapatid
maramihan- magkakapatid
Pang-uring pamilang
Halimbawa: isahan- isang kaibigan
dalawahan- dalawang kaibigan
maramihan- grupo ng mga kaibigan

11. KASARIAN NG PANGNGALANPambabae- para sa babae
Halimbawa: lola, nanay, tiya
Panlalaki- para sa lalaki
Halimbawa: lolo, tatay, bayaw
Di-tiyak- hindi matiyak kung babae o lalaki
Halimbawa: kamag-anak, bunso,
kasama
Walang kasarian- bagay na walang buhay
Halimbawa: bakuran, gulay, prutas,
puno

12. MGA GAMIT NG PANGNGALAN
• Simuno o Paksa (Subject)- pangngalan pinag-uusapan sa
pangungusap
Halimbawa: Ang mga katutubo ay humihingi ng paumanhin.
• Kaganapang pansimuno (Subject Complement)- pangngalang
sumusunod sa panandang ay
Halimbawa: Ang kanin ay pagkaing laging nasa hapag-kainan.
• Pamuno (Appositive)- ang simuno at isa pang pangngalang nasa
paksa ay iisa lamang
Halimbawa: Si Mang Carlito, isang magsasaka ay nagtanim ng
palay.
• Pantawag (Direct Address)- pangngalang tinatawag sa pangungusap
Halimbawa: Mario, bungkalin mo ang lupa at taniman ng palay.
• Layon ng pandiwa (Direct Object)- pangngalan pagkatapos ng
pandiwa
Halimbawa: Naglatag ng dahon sa mesa ang mga bathala.
• Layon ng pang-ukol (Object of the preposition)- pangngalang
pinaglalaan ng kilos
Halimbawa: Ipinagkaloob sa mga katutubo ang gintong butil.

13. KAUKULAN NG PANGNGALAN
• Palagyo- kaukulan ng pangngalang ginagamit na:
a. Simuno o paksa
Halimbawa: Ang mga nilikha ay ipinagkatiwala sa atin
ng Maykapal.
b. Kaganapang pansimuno
Halimbawa: Si Pamulak Manobo ay dakilang bathala
ng mga Bagobo.
c. Panawag
Halimabawa: Pamulak Manobo, ipasala po ninyo ang
ulan.
d. Pamuno
Halimbawa: Si Pamulak Manobo, ang bathala ng mga
Bagobo ay mapagmahal sa tao.

14. • Paari-kaukulan ng pangngalang nagpapakita ng
pagmamay-ari
Halimbawa: Ang mga anak nina Toglai at Togliban ay
nanirahan sa iba’t ibang panig ng Mindanao.
Kay Pamulak Manobo ang Sibulan.
• Paukol o Palayon- kaukulan ng pangngalang ginagamit
na tuwirang layon
Halimbawa: Nagtayo siya ng pamayanan sa Sibulan
Lumipat ng tirahan ang pamilya ni Toglai.

15. PAGSASANAY
Panuto: Isang palakpak kung palagyo, dalawa kung kaukulang
paari at tatlo kung kaukulang paukol o palayon.
1. Ang akdang “Mga Katuwang ni Pamulak Manobo” ay
isang mitolohiya.
2. Ang mitolohiya ay kwento hinggil sa mga alamat o anino.
3. Bathala, kaawaan mo po kami.
4. Kay Grace ang mga halaman sa paso.
5. Nagbasa ng mitolohiya ang mga mag-aaral.

16. PANGHALIP
- Tumutukoy sa mga salitang
ipinanghahalili sa pangngalan

17. TATLONG URI NG PANGHALIP
• Panghalip Panao
• Panghalip Pamatlig
• Panghalip Panaklaw

18. PANGHALIP PANAO
Ipinapalit ito sa ngalan ng tao. Mayroon itong panauhan at kailanman.
-Panauhan
Unang Panauhan- tumutukoy sa taong nagsasalita o
kumakausap
- ako, ko, akin, tayo, natin, atin, kami, namin, amin
Ikalawang Panauhan- tumutukoy sa taong kinakausap sa
pangungusap
- ikaw, ka, mo, iyo, kayo, ninyo, inyo
Ikatlong Panauhan- tumutukoy sa taong pinag-uusapan at
malayo sa nag-uusap
- siya, niya, kanya, sila, nila, kanila
-Kailanan
Isahan- ako, ko, akin, ikaw, ka, mo, iyo, siya, niya, kanya
Dalawahan- kata, kita
Maramihan- kami, namin, atin, natin, tayo, amin, kayo, ninyo,
sila, inyo, nila, kanila

19. PANGHALIP PAMATLIG
Ginagamit itong panghalili sa pagtuturo ng pangngalan. May limang uri ng
panghalip pamatlig: paturol, paari, patulad, at pahimaton.
Panauhan Paturol Paari Patulad Paukol Pahimaton
nagsasalita
kausap
pinag-
uusapan
ito, ire
iyan
iyon,
yaon
nito, nire
niyan
niyon,
noon
ganito,
ganire
ganyan
ganoon,
gayon
dito, dine
diyan
doon
heto, eto
ayan,
hayan
hayun,
ayun

20. PANGHALIP PANAKLAW
Ang panghali panaklaw ay may sinasaklaw na kaisahan,
bilang, dami, o kalahatan. Ito ay maaring tiyakan o di-tiyakan
Halimbawa:
Tiyakan- isa, bawat isa, pulos, iba, lahat, pawang
Di-tiyakan- anuman, sinuman, kaninuman, ninuman,
saanman

21. GAMIT NG PANGHALIP
• Simuno o paksa- panghalip na pinag-uusapan sa pangungusap
Halimbawa: Sila ay malinis at maingat sa katawan.
• Kaganapang Pansimuno- ang panghalip ay nasa kaganapang
pansimuno kung ito ay: panghalip na tumutukoy sa panaguri;
ito at ang simuno ay iisa lamang at walang pandiwa sa
pangungusap. Nakikita ito pagkatapos ng ay.
Halimbawa: Ang tagapag-alaga ng inyong kalusugan ay
kayo.
• Tuwirang Layon- ang panghalip na tumatanggap ng kilos sa
pangungusap. Sumasagot din ito sa tanong na ano.
Halimbawa: Si Mylene ang nagbasa nito.
• Layon ng Pang-ukol- panghalip na gumaganap na layon ng
pang-ukol sa kaukulang paukol.
Halimbawa: Ang para sa kanya ay ibibigay niya sa mga
nangangailangan.

22. PAGSASANAY
Panuto: Tukuyin ang gamit ng panghalip na may
salangguhit sa pangungusap.
1. Tayo ay umiwas sa mga gawaing makasisira ng ating
kalusugan.
2. Ako ang tagalista ng hanay na pinakamabilis at maayos.
3. Nagpaplano nito ang aming kaklase para sa kalinisan.
4. Para sa atin ang binabalak ng klase.
5. Si Juan ay tumatanggap nito sa pangulo.

23. KAUKULAN NG PANGHALIP
Kaukulan ang tawag sa kakanyahan ng panghalip na nagpapakita
ng gamit nito sa pangungusap.
• Palagyo- ginagamit na paksa
Halimbawa: Ako ay tumutulong sa mga biktima ng sakuna.
- ginagamit na kaganapang pansimuno
Halimbawa: Ang tagapamahal ng donasyon ay siya.
• Paari- nagpapakita ng pagmamay-ari at hindi katabi ng
pangngalan
Halimbawa: Kanila ang toldang ginamit sa evacuation
center.
• Paukol- Ang panghalip kung katabi o kasunod ito ng pandiwa o
layon ng pang-ukol
Halimbawa: Bibigyan ko ang mga nasalanta ng mga damit.

24. PAGSASANAY
Panuto: Sabihin na PG kung palagyo, PA kung paari
at PU kung paukol.
1. Ang bawat isa ay handang tumulong.
2. Tungkol sa amin ang tulang isinulat ni tatay.
3. Siya ang pinunong handang maglingkopd sa bayan.
4. Tayo ay maaaring tumulong sa iba.
5. Kinuha rito ang mga pagkain para sa mga biktima ng
kalamidad.
6. Sa akin ang kahon sa kabinet.

25. PANDIWA
- ang tawag sa salitang
nagpapakilos o nagbibigay-buhay
sa lipon ng mga salita. Sa madaling
salita, mga salitang nagsasaad ng
kilos.

26. PANLAPING MAKADIWA
Panlaping makadiwa ang panlaping ginagamit sa pagbuo ng pandiwa.
• mag- palaging ginagamit na unlapi, ginigitlingan ang pandiwa kung ang
salitang-ugat ay nagsisimula sa patinig
Halimbawa: mag-ala mag-usap magsaliksik
• um- maaaring maging unlapi o gitlapi
Halimbawa: umayon umawit tumawid
• magka- panlaping nagpapakita ng pagkakaroon
Halimbawa: magkaasawamagkaplano magkaposisyon
• magpa- panlaping nagpapahiwating ng kilos na ipinapagawa sa iba
Halimbawa: magpaayos magpagupit magpatahi
• mai- unlaping nagsasaad ng kilos na ginagawa para sa iba
Halimbawa: maitala maipitas maihanin
• ipa- nagpapahayag ng pagpapagawa ng kilos sa iba
Halimbawa: ipaulat ipasara ipasukat
• mag- an/mag- han- nagpapakita ng kilos na sabayan
Halimbawa: magsayawan magkantahan

27. ASPEKTO NG PANDIWA
1. Aspektong Naganap o Perpektibo- nagsasaad na tapos na ang kilos
Halimbawa: Ako’y Pinoy na isinilang sa ating bansa.
2. Aspektong Katatapos- katatapos lamang ng kilos
Halimbawa: Kaaawit lamang ng klase ng ako’y “Ako’y Pinoy.”
3. Aspektong Nagaganap o Imperpektibo- nagsasaad ng patuloy pa
ring nangyayari ang inumpisahang kilos
Halimbawa: Isinusulong ng mga mamamayan ang sariling wika.
4. Aspektong Magaganap o Kontemplatibo- gagawin pa lamang ang
kilos
Halimbawa: Paano natin matatamo ang ganap na pagkakaisa?
5. Aspektong Neutral- ang kilos ay nagaganap sa anyong pautos o nasa
anyong pawatas.
Halimbawa: Gamitin natin ang wikang ating minamahal.
Mahalin ang Wikang Filipino.

28. URI NG PANDIWA
• Katawanin- Ito ay pandiwang buo o ganap ang diwang ipinahahayag.
Hinti ito nangangailangan ng layon o tagatanggap ng kilos. Ang
pandiwang katawanin ay maaaring:
- nagsasaad lamang ng gawain o pangyayari
Halimbawa: Nagtuturo si G. Lapulapu.
- pandiwang palikas na walang paksa
Halimbawa: Umuulan.
Ang pandiwang katawanin ay maaaring maging pandiwang
palipat kapag ito ay dinudugtungan ng tuwirang layon.
• Palipat- Ito ay pandiwang hindi ganap o buo at nangangailangan ng
tagatanggap ng kilos.
Halimbawa: Nagpatupad ng ordinansa ang alkalde.
Nagpasalamat ang mga taga-Marina kay
Gobernador Butanding.

29. TINIG NG PANDIWA
• Tukuyan o Tahasan - simuno o paksa ng pangungusap ang
gumagawa ng kilos
Halimbawa:
Si Mang Valentin ay nagturo ng pagtugtog ng
bandurya sa anak.
Ang apo ay bumuo ng awiting “Ang Unang Buko.”
• Balintiyak- nasa bahaging panaguri ang tagagawa ng kilos
Halimbawa:
Ang “Banaag at Lakas” ay nilika ni Nicanor Abelardo.
Si Nicanor Abelardo ay tinuruan ng kanyang tatay.

30. PAGSASANAY
Panuto: Sabihing T kung tahasan at B kung
balintiyak ang tinig ng pandiwang may
salangguhit.
1. Ang musika ay nagbibigkis sa mga Pilipino.
2. Ang kundiman ay iniambag ni Nicanor Abelardo sa ating
kalinangan.
3. Umawit nang buong puso ang mga mag-aaral.
4. Sa kabila ng paglaganap ng modernong musika,
pinananatili ng mga Pilipino ang tradisyunal na musika ng
bayan.
5. Pasiglahin natin ang Musikang Pilipino.

31. POKUS NG PANDIWA
Ang tawag sa relasyong pansemantika ng pandiwa
sa paksa ng pangungusap ay pokus.
Narito ang ilan sa pokus ng pandiwa:
• Pokus sa Tagaganap o Aktor
• Pokus sa Layon o Gol
• Pokus sa Ganapan o Lokatib
• Pokus sa Tagatanggap o Benepektibo
• Pokus sa Gamit o Instrumental
• Pokus sa Sanhi o Kawsatibo

32. MGA PANURING

33. PANG-URI
- salitang naglalarawan sa
katangian o bilang ng pangngalan o
panghalip

34. TALONG URI NG PANG-URI
1. Pang-uring Panlarawan- nagsasabi tungkol sa anyo, laki, lasa, amoy,
hugis, at ipa pang katangian ng pangngalan o panghalip.
Halimbawa: Makukulay ang mga pagdiriwang sa Pilipinas.
Malayo man o malapit ang lugar na may pagdiriwang,
ito ay dinarayo pa rin ng mga tao.
2. Pang-uring Pamilang- nagsasabi ito ng dami o bilang ng pangngalan
at panghalip
Halimbawa: Sina Reyna Elena at Prinsipe Constantino ay
dalawang tauhan sa Santacruzan.
Ang Panagbenga ay isang pagdiriwang na ginaganap
sa Baguio.
3. Pang-uring Pantangi- may anyong pangngalang pantangi na
naglalarawan sa pangngalan
Halimbawa: Ipinagmamalaki ng mga Pilipino ang sapatos-
Marikina.
Maraming gumagamit ng sukang Iloco.

35. KAYARIAN NG PANG-URI
• Payak- binubuo ng salitang-ugat lamang
Halimbawa: tunay dakila payapa
• Maylapi- binubuo ng salitang-ugat at panlapi
Halimbawa: masigla napakahusay maaasahan
• Inuulit- binubuo ng pag-uulit sa salitang ugat o pang-uring
maylapi
Halimbawa: kaaya-aya malakas na malakas
• Tambalan- binubuo ng dalawang magkaibang salita
Halimbawa: basang sisiw taos-puso

36. PANG-ABAY
- tawag sa mga salita o mga
salitang nagbibigay-turing, o
naglalarawan sa pandiwa, pang-uri,
at kapwa pang-abay

37. TINUTURINGAN NG PANG-ABAY ANG:
• Pandiwa
Mga halimbawa: Seryosong magsalita ang pangulo sa
klase.
Makataong magdesisyong ang hukom ng
korte.
• Pang-uri
Mga halimbwa: Hindi mahirap ang gawaing
pinagtutulungan.
Sadyang tahimik ang buhay sa nayon.
• Kapwa Pang-abay
Mga halimbawa: Totoong mahinahong magpaliwanag
ang batang nakasaksi sa pangyayari.
Ang nangyaru ay sadyang madaling
paniwalaan.

38. ANG PANG-URI AT PANG-ABAY AY MGA
SALITANG KAPWA NAGLALARAWAN SUBALIT
MAGKAIBA ANG INILALARAWAN O
BINIBIGYANG-TURING.
• Pang-uri- sa pangngalan o panghalip naglalarawan
Mga halimbawa: maingat na doktor
mahusay na gamot
payapang buhay
masalang siya
• Pang-abay- sa pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay
nagbibigay-turing
Mga halimbawa: maingat kumilos
talagang mahusay
payapang namumuhay
tunay na malinis magbiro

39. URI NG PANG-ABAY
• Pang-abay na Pamaraan- sumasagot ito sa tanong na paano
ginawa, ginagawa o gagawin ang kilos sa pangungusap
Halimbawa: Magalang na itinmuro ng Ati ang tahanan ni
Marikudo.
• Pang-abay na Pamanahon- sumasagot sa tanong na kailang
ginawa, ginagawa o gagawin ang kilos sa pangungusap
Halimbawa: Magdaraos bukas ng pulong ang mga datu.
• Pang-abay na Panlunan- sumasagot sa tanong na saan
ginawa, ginagawa o gagawin ang kilos sa pangungusap
Halimbawa: Bumisita kami sa lalawigan ng aming mga
kamag-anak.
• Kataga o Ingklitik- ito ay tawag sa katagang karaniwang
sumusunod sa unang salita ng pangungusap
Halimbawa :Magaling ding sumayaw ang mga katutubo.

40. Kilalang ingklitik
kasi man sana na pala nang
din/rin tuloy yata lamang
/lang
kaya nga
daw/
raw
naman ba pa muna

41. PAGSASANAY
Panuto: Bilugan ang pang-abay sa pangungusap at
sabihin kung ito ay pamaraan, pamanahon, panluna,
o ingklitik.
1. Binasa ng malakas ni Menehit ang unang bahagi ng
Maragtas.
2. Nagpaligsahan daw ang mag-amang Polpulan at
Marikudo.
3. Tahimik silang naninirahan sa Sinugbuhan.
4. Pinag-asawa muna si Marikudo bago bago maging
pinuno.
5. Itatanghal sa isang linggo ang epikong ito ng pangkat nino
Menchit.
6. Pagpaplanuhan nila mamaya ang gagawing pagtatanghal.

42. IBA PANG URI NG PANG-ABAY
• Panggaano- ito ang pang-abay na nagsasaad ng dami, halaga, timbang o
sukat ng isang pandiwa
Halimbawa: Apat na oras naglaba si Shing-Waz.
Anim na kilo ang idinagdag sa nakasakong bigas.
• Pananggi- ito ang pang-abay na nagsasaad ng pagsalungat o di-pagsang-
ayon tulad ng huwag, ayoko, hindi, ayaw, wala.
Halimbawa: Ayokong umalis dito.
Huwag mong kunin ang mga libro.
• Panang-ayon- ito ang tawag sa pang-abay na nagpapahiwatig ng pagpayag
o pag-ayon sa opinyon o gusto ng iba gaya ng tunay, totoo, talaga, walang
duda, sigurado, sigurado, tiyak, opo, oo.
Halimbawa: Siguradong maipaaabot sa kinauukulan ang mungkahi
mo.
Oo, sasama ako sa lakbay-aral.
• Pang-agham- tawag ito sa mga pang-abay na nagsasaad ng pagdududa,
pag-aalinlangan o kawalan ng kasiguraduhan, gaya ng baka, tila, marahil,
siguro.
Halimbawa: Tila babagsak na ang ulan.
Baka mapagsaraduhan ako ng gate.

43. PAGSASANAY
Panuto: Buuin ang pangungusap. Salangguhitan ang
angkop na pang-abay.
1. (Tila, Marahil, Tiyak) na magugustuhan mo ang sorpresang
ito sapagkat matagal mo na itong gusto.
2. (Hindi, Huwag, Oo) kang mag-alala, bukal sa aming puso ang
paghahandog nito sa iyo.
3. (Tiyak, Baka, Walang duda) isipin mong hindi kami marunong
tumupad sa usapan!
4. (Oo, Wala, Ayaw), gagawin namin ang lahat para sa kaarawan
mo.