Πρακτικά 8ο Συνέδριο ΙΑΚΕ 2022 - Β Τόμος

3. 8o Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο
Κοινωνία, Εκπαίδευσηκαι Πολιτική:
Σχέσεις και ανασχέσεις
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
TOMOΣΒ’
Eπιμέλεια έκδοσης:
Σπύρος Χ. Πανταζής
Ελένη Π. Μαράκη
Γεώργιος Ε. Στριλιγκάς
Εμμανουήλ. Μπελαδάκης
Ιωάννης Α. Τζωρτζάκης
Ειρήνη Γ. Μαρκάκη
Ευγενία Ε. Ψαλτάκη
Χρήστος Σ. Ντρουμπογιάννης
ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2022

4. I.A.K.E.
IΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
IN S TITUTE OF HUMANITIES AND S OCIAL S CIENCES
Έβανς 83-85 Γρ. Α11 Τ.Κ. 71 201 HράκλειοΚρήτης Τηλ./Fax. 2815 200045
Website: iake.weebly.com www.iake.gr
IΑΚΕ «Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών»
iakekriti@gmail.com
Συνδιοργάνωση Περιφέρεια Κρήτης
Η δημοσίευση των επιστημονικών εργασιών στα Πρακτικά του Συνεδρίου πραγματοποιείται με τις
προϋποθέσειςτηςεπιτυχούςανώνυμηςκρίσηςτηςαρχικήςπερίληψης,τηςπαρουσίασηςτηςεργασίαςστο
Συνέδριο, της επιτυχούς ανώνυμης κρίσης του πλήρους κειμένου και της προσαρμογής της τελικής
εργασίαςστιςτυχόν υποδείξειςτηςΕπιτροπήςΚριτών.
Επιτρέπεται η έντυπη ή ηλεκτρονική αναπαραγωγή της συγκεκριμένης επιστημονικής εργασίας μόνο για
εκπαιδευτική ή ερευνητική χρήση και με την προϋπόθεση ότι τα τυχόν αντίγραφα περιλαμβάνουν την
αρχική σελίδα και την παρούσα σημείωση πνευματικών δικαιωμάτων. Απαγορεύεται αυστηρά η
αναδημοσίευση, μέρους ή όλου των πρακτικών για οικονομικό όφελος, χωρίς την έγγραφη άδεια του
εκδότη.Νόμος2121/1993 και κανόνεςΔιεθνούςΔικαίουπουισχύουν στηνΕλλάδα.
Οι αναφορές (citations) τρίτων σε επιστημονικές-ερευνητικές εργασίες που περιλαμβάνονται στα
ΠρακτικάτουΣυνεδρίουγίνονταιμε βιβλιογραφική παραπομπήστην παρούσαδημοσίευση.
Eπιμέλεια έκδοσης:
Σπύρος Χ. Πανταζής, Ελένη Π. Μαράκη
Γεώργιος Ε. Στριλιγκάς, Εμμανουήλ Δ. Μπελαδάκης,
Ιωάννης Α. Τζωρτζάκης, Ειρήνη Γ. Μαρκάκη,
Ευγενία Ε. Ψαλτάκη, Χρήστος Σ. Ντρουμπογιάννης
Τυποτεχνική επιμέλεια:
Ιωάννης Α. Τζωρτζάκης
Εκδόσεις Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών
Copyright © 2022
Σχεδιασμός εξωφύλλου& εκτύπωση:
Γραφικές Tέχνες ΕΜΜ. ΠΑΤΕΡΑΚΗΣ & ΣΙΑ Ε.Ε
Κομνηνών 68 Πόρος,ΗράκλειοΚρήτης
Τ.: 2810 227933,E.: printpat@otenet.gr
ISBN (B τόμος): 978-618-5506-12-4

5. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
5
Διοικητικό Συμβούλιο του Ινστιτούτου
Πρόεδρος:
Μαράκη Ελένη του Παντελή
Αντιπρόεδρος:
Μπελαδάκης Εμμανουήλ του Δημητρίου
Γενικός Γραμματέας:
Στριλιγκάς Γεώργιος του Εμμανουήλ
Ταμίας:
Ντρουμπογιάννης Χρήστος του Σταύρου
Γραμματέας Εκδόσεων, Βιβλιοθήκης και Έντυπου Υλικού:
Μαρκάκη Ειρήνη του Γεωργίου
Γραμματέας Οργανωτικού, Ηλεκτρονικής Δικτύωσης και
Επικοινωνίας:
Τζωρτζάκης Ιωάννης του Αντωνίου
Γραμματέας Καινοτόμων Προγραμμάτων,
Διεθνών Συμπράξεων και Ανταλλαγών:
Ψαλτάκη Ευγενία του Ευαγγέλου
Ελεγκτική Επιτροπή του Ινστιτούτου
Πρόεδρος:
Γιαμαλάκης Γρηγόρης του Εμμανουήλ
Αντιπρόεδρος:
Βαρδιάμπαση Τερψιχόρη του Χαραλάμπους
Γραμματέας:
Σκουλά Ειρήνη του Νικολάου

6. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
6
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΒ ΤΟΜΟΥ
Θεματικές Ενότητες του Συνεδρίου.........................................................................................13
Επιστημονική Επιτροπή του Συνεδρίου...................................................................................14
Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου.....................................................................................17
Γραμματεία του Συνεδρίου - Ομάδες Εργασίας.......................................................................18
ΜΥΝΗΜΑΤΑ - ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ .............................................................................................19
Χαιρετισμός Οικουμενικού Πατριάρχου..................................................................................20
Χαιρετισμός Περιφερειάρχη Κρήτης.......................................................................................22
Καλωσόρισμα της Προέδρου της Οργανωτικής Επιτροπής και του Προέδρου της
Επιστημονικής Επιτροπής........................................................................................................23
ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ......................................................................................................25
Α08. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ................................................................26
«ΚΟΙΝΩΝΙΚO» ΚΡAΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚEΣ «ΑΝΙΣOΤΗΤΕΣ» ΣΤΗ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΙΚH
ΕΛΛAΔΑ: Η ΠΑΡEΜΒΑΤΙΚH ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚH ΠΟΛΙΤΙΚH ΤΩΝ ΕΓΧΩΡΙΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΩΝ
ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ
(1923-1940)................................................................................................................................. 26
Στειακάκης Χρυσοβαλάντης...................................................................................................................................................26
ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΗ ΔΙΑΒΙΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΕΣ ΔΟΜΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ
ΑΥΤΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ............................................................................................................ 34
Γεωργίου Ιωάννα......................................................................................................................................................................34
Πάρλαλης Κ. Σταύρος.............................................................................................................................................................34
ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ: Η ΑΝΑΔΥΣΗ ΤΟΥ
"ΠΡΕΚΑΡΙΑΤΟΥ"....................................................................................................................... 41
Θωμαΐδου Χρηστίνα................................................................................................................................................................41
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΑΛΩΤΩΝ
ΟΜΑΔΩΝ................................................................................................................................... 49
Ρίζος Θεόδωρος........................................................................................................................................................................49
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΔΗΜΙΑ........................................................ 55
Δούκη Σταματίνα.....................................................................................................................................................................55
Τζαγκαράκης Στυλιανός-Ιωάννης...........................................................................................................................................55
Δούκη Νίκη-Χριστίνα..............................................................................................................................................................55
ΕΝΔΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ: ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ .................................................... 63
Ανδρεάδου Δέσποινα...............................................................................................................................................................63
Χατζηφωτίου Σεβαστή.............................................................................................................................................................63
Φιλιππίδης Γεώργιος................................................................................................................................................................63
Η ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΣΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: ΤΑ
ΣΧΟΛΕΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ (ΕΜΠΟΔΙΑ, ΚΙΝΗΤΡΑ, ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ)................................................................................................................ 70
Κούλα Θεώνη...........................................................................................................................................................................70
ΑΥΤΟΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΣ: ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ, ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ
ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ........................................................................................................................... 79
Πέτσα Ευγενία..........................................................................................................................................................................79

7. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
7
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ COVID-19: ΜΙΑ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ
ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ.................................................................................................. 86
Τζαγκαράκης Στυλιανός-Ιωάννης...........................................................................................................................................86
ΜελίδηςΜιχαήλ.......................................................................................................................................................................86
Κρήτας Δημήτριος...................................................................................................................................................................86
Α09. ΔΙΑΓΕΝΕΑΚΕΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ..................................................95
ΓΛΩΣΣΙΚΟΙ ΚΩΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ
BASIL BERNSTEIN ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ...................................................................................................... 95
Γεωργίτσα Μαρία.....................................................................................................................................................................95
ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΛΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΝΙΣΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ
ΝΟΗΜΑΤΙΚΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ...................................102
Γκούνα Θεοδώρα...................................................................................................................................................................102
Σαπουντζάκη Γαλήνη.............................................................................................................................................................102
Α10. ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗ-ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΚΡΙΣΗ...........................................................110
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ
ΓΟΝΙΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ: ΟΙ ΣΥΡΟΙ ΤΗΣ ΠΑΦΟΥ..................................................110
Ελισσαίου Ειρήνη..................................................................................................................................................................110
ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ
ΤΑΞΕΩΝ...................................................................................................................................115
ΚούκουΜήνα.........................................................................................................................................................................115
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ – ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ, ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΕΣ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ
ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ............................................................124
Μώκου Δέσποινα...................................................................................................................................................................124
ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ-
ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ .................................................................................................................132
Τσακλάρη Αικατερίνη...........................................................................................................................................................132
ΜΕΤΑΤΡΑΥΜΑΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΙ ΑΙΤΟΥΝΤΕΣ ΑΣΥΛΟ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ...........141
Φιλιππίδης Γεώργιος..............................................................................................................................................................141
Κουντουράς Γεώργιος............................................................................................................................................................141
Κατσιάνη Όλγα......................................................................................................................................................................141
ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ...............................................148
ΑδαμίδουΒασιλική................................................................................................................................................................148
Α11. ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ......................................154
ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΠΑΝΔΗΜΙΑ ............................................................................154
Δούκη Σταματίνα...................................................................................................................................................................154
O ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ
ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (COVID-19) ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ......................162
Φραγκάκης Αντώνιος.............................................................................................................................................................162
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΛΩΝ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΩΝ
ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΣΜΕΝΗΣ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ COVID-19........................................................................169
Σαρόγλου Πασχάλης..............................................................................................................................................................169
Κώστας Απόστολος...............................................................................................................................................................169

8. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
8
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ΣΤΑ
ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ.............................................................................................180
ΠάρλαληςΣταύρος................................................................................................................................................................180
Χατζηχαραλάμπους Δημήτρης..............................................................................................................................................180
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ
ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ: Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ..........186
Κωνσταντινίδου Ζωή.............................................................................................................................................................186
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΛΗΠΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ
ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΦΟΡΟΥΝ ΜΑΣΚΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΠΟ ΜΑΘΗΤΕΣ
ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ........................................................................195
ΦύκαρηςΙωάννης...................................................................................................................................................................195
ΖαγκόταςΒασίλειος...............................................................................................................................................................195
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΤΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ..........205
Χαλκιαδάκης Λεωνίδας.........................................................................................................................................................205
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ.....................................................213
Στρίκας Κωνσταντίνος...........................................................................................................................................................213
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ
ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ COVID-19............................................................................................................220
Καλούρη Ράνυ........................................................................................................................................................................220
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΄Η
ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ
ΛΥΚΕΙΩΝ;................................................................................................................................227
ΤσακιράκιςΓιάννης...............................................................................................................................................................227
Κιμουλάκης Νίκος.................................................................................................................................................................227
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ: ΕΠΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ
ΡΟΛΩΝ.....................................................................................................................................233
Βερέβη Άλκηστις...................................................................................................................................................................233
Καμπέρης Νίκος.....................................................................................................................................................................233
ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ
ΒΙΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ & ΤΗΣ
ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ..............................................................................................................241
ΚρητικούΓ. Μαρία................................................................................................................................................................241
Α13. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ PISA ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ.................................249
ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ. Η
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ..................................................................249
Αγγελάκη Ρόζη-Τριανταφυλλιά............................................................................................................................................249
Β. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ..................................................................................259
Β2. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ..................................................................................259
Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΩΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ
ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ.............................................................................................259
Στεφάνου Πασχάλης..............................................................................................................................................................259
ΑθανασάκηςΙωάννης............................................................................................................................................................259

9. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
9
Β4. ΨΗΦΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ............................................................267
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (ΝΕΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ- ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ
ΔΙΚΤΥΑ) ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ........................................................................267
Στρίκας Κωνσταντίνος...........................................................................................................................................................267
Γκουντάκου Παγώνα.............................................................................................................................................................267
Πασχαλούδης Δημήτριος.......................................................................................................................................................267
Β5. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ.........................................276
ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ: Η ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ
ΝΕΟΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΟΥ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ.................276
Λιαρόπουλος Παύλος............................................................................................................................................................276
Β6. ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ, ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ.................................................283
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ...................................................................................................283
ΤρίκαςΜιχαήλ.......................................................................................................................................................................283
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΑΝΟΙΧΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΓΙΑ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΑΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ, IEPX: ΜΙΑ ΕΝΤΑΞΙΑΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΜΑΖΙΚΩΝ ΑΝΟΙΧΤΩΝ
ONLINE ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ (MASSIVE OPEN ONLINE COURSES –MOOCS)...................................289
Γελαστοπούλου Μαρία..........................................................................................................................................................289
Μπούκουρας Κωνσταντίνος..................................................................................................................................................289
Κουρμπέτης Βασίλης.............................................................................................................................................................290
ΤΑ ΜΑΖΙΚΑ ΑΝΟΙΚΤΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
ΣΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ.............................................................................................299
Αφεντουλίδου Άννα...............................................................................................................................................................299
Κοντομίχης-Αφεντουλίδης Οδυσσέας..................................................................................................................................299
ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ
Β2 ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΣΤΙΣ ΤΠΕ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ
ΣΤΗΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ..................................................................................................306
Παπαδήμας Χρήστος.............................................................................................................................................................306
Η ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ................................314
Ιωσήφ Στυλιανή.....................................................................................................................................................................314
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΈΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ
ΕΛΛΑΔΑ: ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΑΛΛΑ ΚΟΙΝΕΣ ΣΤΟΧΕΥΣΕΙΣ; ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ,
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ.................................................................................................321
Κούγιας Κωνσταντίνος..........................................................................................................................................................321
Κοντοπόδη Ελπίδα.................................................................................................................................................................321
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΓΝΩΡΙΜΙΑΣ ΜΕ ΤΑ
ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΗΣ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΑΠΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΗΣΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ PROJECT ................335
ΚολοκοτρώνηςΦώτιος..........................................................................................................................................................335
Οτέμπερη Ηλιάννα.................................................................................................................................................................335
Καραχλή Αθηνά.....................................................................................................................................................................335
Γ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ...............................................................................344
Γ01. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ..............................344
ΑΠΟΨΕΙΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ
ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥΣ...................................................344
ΕυαγγέλουΦίλιππος..............................................................................................................................................................344

10. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
10
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Ή ΑΠΟΦΥΓΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ: Η
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ.............................................353
Κάζη Μαριάντρη....................................................................................................................................................................353
Η ΝΟΜΑΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΗΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΩΝ ΟΜAΔΩΝ...............362
Σκαρβελάκης Βασίλειος........................................................................................................................................................362
ΜΑΘΑΙΝΩ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΩ ΚΑΙ ΝΑ ΓΡΑΦΩ ΠΟΛΥΣΥΛΛΑΒΕΣ ΛΕΞΕΙΣ.......................................370
ΗλιοπούλουΜάρθα...............................................................................................................................................................370
Ζάβρα Νίκη............................................................................................................................................................................370
Γ02. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ..........................................380
ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΛΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΗΣ ΥΠΟΒΑΘΡΟ.................................................................................380
Ηλία Ελένη.............................................................................................................................................................................380
Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΩΝ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ
ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ........................................................................................387
Ζίγγα Μαριλένα......................................................................................................................................................................387
Κουτσελίνη Μαίρη.................................................................................................................................................................387
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ: ΜΙΑ
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ «ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ
ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ»..................................................................................................396
Καραγιάννη Σοφία.................................................................................................................................................................396
Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΜΗ ΤΥΠΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ
ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ............................................................................................................................403
Τσικαλάκη Ελένη...................................................................................................................................................................403
ΤΥΠΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1998-2021........410
ΣτριλιγκάςΓεώργιος..............................................................................................................................................................410
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗΝ Ε΄ ΤΑΞΗ ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ
ΣΧΟΛΕΙΩΝ...............................................................................................................................418
Δημάση Μαρία.......................................................................................................................................................................418
Αμπεντίν Αϊλίν.......................................................................................................................................................................418
Γ03. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ....................................................................................428
ΑΝΕΣΤΡΑΜΜΕΝΗ ΤΑΞΗ. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ..................................428
Βορβή Ιωάννα........................................................................................................................................................................428
Δανιηλίδου Ευγενία...............................................................................................................................................................428
ΠαπαγάλουΦωτεινή..............................................................................................................................................................428
Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (L1) ΣΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ
ΔΕΥΤΕΡΗΣ Η ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (L2).........................................................................................436
Καλέμης Κωνσταντίνος.........................................................................................................................................................436
Καλλίνη Κωνσταντίνα...........................................................................................................................................................436
Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ VIDEO GAMES ΩΣ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥΣ- ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗΣ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ..........................................................................................................................444
Καλέμης Κωνσταντίνος.........................................................................................................................................................444
Καλλίνη Κωνσταντίνα...........................................................................................................................................................444
ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΙΚΡΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ; ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΗΝ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ..........................................................................452
Νικολιδάκη Σοφία..................................................................................................................................................................452

11. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
11
Γ04. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ, ΣΕΝΑΡΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ...........................................460
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΟΓΙΟΡΤΩΝ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ ΑΝΟΙΧΤΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ
ΠΟΛΙΤΩΝ. ................................................................................................................................460
Μίχα Αθανασία......................................................................................................................................................................460
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ STEM ΣΤΗ Β/ΘΜΙΑΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ................................467
Κορακακη Ελένη....................................................................................................................................................................467
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΓΕΦΥΡΕΣ ΕΛΠΙΔΑΣ ........................474
Παπαδοπούλου Κυριακή.......................................................................................................................................................474
Χατζηκωστή Μαρίνα.............................................................................................................................................................474
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ
ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ, Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ, Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ....479
Τσούλη Παναγιώτα................................................................................................................................................................479
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 'ΣΥΝ-ΕΡΓΑΖΟΜΑΣΤΕ ΠΑΡΕΑ'
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ.........................490
Σοφούλη Γεωργία...................................................................................................................................................................490
Γυφτογιάννη Αικατερίνη.......................................................................................................................................................490
Γυφτογιάννη Μαρία...............................................................................................................................................................490
Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ........498
Πετρά Βασιλική......................................................................................................................................................................498
Η ΜΕΘΟΔΟΣ PROJECT ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ: ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ...........................................................................................506
Πήχας Αλέξανδρος.................................................................................................................................................................506
ΠΑΝΔΗΜΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΓΧΟΥΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ.............................................513
Σμαροπούλου Χριστίνα.........................................................................................................................................................513
Σμαροπούλου Αικατερίνη.....................................................................................................................................................513
ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ
ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΣΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΟΜΗΛΙΚΩΝ: ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΑΞΗΣ ΣΤΟ
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ..............................................................................................................................520
Μπελίτσου Αναστασία..........................................................................................................................................................520
Αγγελάρα Δροσίς...................................................................................................................................................................520
Μπερμπέρη Καλλιόπη...........................................................................................................................................................520
ΤΟ TOPAZE EFFECT ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ..................................................530
Συμεωνίδης Νικόλαος............................................................................................................................................................530
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΛΟΥΡΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ: ΜΙΑ
ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΨΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΕ
ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΚΡΙΣΗΣ.................................................................................................................537
Ντούλια Αθηνά.......................................................................................................................................................................537
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΕ ΔΥΕΠ: ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΑΝΤΙΞΟΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ......................541
Γεωργάκη- Κόλλια Ειρήνη....................................................................................................................................................541
ΠΟΛΥΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΞΙΑΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΑΥΤΟ-ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΜΑΛΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ
ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ COVID-19. ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ...............................................................................................549
Δρακοπούλου Όλγα...............................................................................................................................................................549
Αργυριάδη Αγάθη..................................................................................................................................................................549
Αργυριάδης Αλέξανδρος.......................................................................................................................................................549

12. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
12
Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ACTIONBOUND ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΑΡΚΑΔΙΟΥ..................................................................556
ΚολοκοτρώνηςΦώτιος..........................................................................................................................................................556
Σκαράκη Ευαγγελία...............................................................................................................................................................556
ΜΙΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΡΕΑ ΜΕ ΤΟΝ ΓΑΛΛΟ ΖΩΓΡΑΦΟ ΑΝΡΙ
ΜΑΤΙΣ......................................................................................................................................562
Πολυχρόνου Ζωή...................................................................................................................................................................562
ΠΗΓΑΙΝΟΥΜΕ ΓΥΡΕΥΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΜΑΓΕΙΡΕΥΟΝΤΑΣ.....................................577
Ταξίδης Ευστάθιος.................................................................................................................................................................577
Ταξίδου Βασιλική..................................................................................................................................................................577
Γ05. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ERASMUS+, ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ .........................586
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΈΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ERASMUS....................................586
Ανδρονίδης Συμεών...............................................................................................................................................................586
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ – EYEHARP ΣΤΗΝ
ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. ..........................................................................................592
Βαρσαμά Μαρία.....................................................................................................................................................................592
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΔΩΜΑΤΙΩΝ ΑΠΟΔΡΑΣΗΣ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ......598
Φουντάνα Μαρία....................................................................................................................................................................598
ΓαβριηλίδουΜόνικα..............................................................................................................................................................598
Βαγγελάτος Αριστείδης.........................................................................................................................................................598
ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ..............................................................................................604

13. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
13
Θεματικές Ενότητες του Συνεδρίου
Α. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Α01. Αλληλεπιδράσεις κοινωνίας και εκπαίδευσης
Α02. Σύγχρονες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις
Α03. Ευρωπαϊκές πολιτικές και εκπαίδευση
Α04. Ιδεολογική διάσταση της εκπαίδευσης
Α05. Εκπαίδευση και κοινωνική δικαιοσύνη
Α06. Εκπαίδευση και δημόσιες πολιτικές
Α07. Εκπαίδευση και πολιτειότητα
Α08. Κοινωνικό κράτος και ανισότητες
Α09. Διαγενεακές ανισότητες και εκπαίδευση
Α10. Μεταναστευτική-προσφυγική κρίση
Α11. Υγειονομική κρίση, κοινωνία και εκπαίδευση
Α12. Ανώτατη εκπαίδευση και society at large
Α13. Πρόγραμμα PISA και νέες εκπαιδευτικές τάσεις
Β. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Β1. Οικονομική και κοινωνική θεωρία
Β2. Εκπαίδευση και ανάπτυξη
Β3. Εκπαίδευση, οικονομία και αγορά εργασίας
Β4. Ψηφιακή οικονομία και εκπαίδευση
Β5. Επαγγελματική εκπαίδευση και απασχόληση
Β6. Κατάρτιση, επιμόρφωση, διά βίου μάθηση
Γ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
Γ01. Παιδαγωγική, εκπαιδευτική και διδακτική θεωρία
Γ02. Προγράμματα Σπουδών και διδακτικά υλικά
Γ03. Διδακτική μεθοδολογία
Γ04. Διδακτικές προτάσεις, σενάρια διδασκαλίας
Γ05. Προγράμματα Erasmus+, Καινοτόμα προγράμματα
Γ06. Ειδική αγωγή και ενταξιακή εκπαίδευση
Γ07. Εκπαίδευση για την αειφορία
Γ08. Νέες τεχνολογίες και εκπαίδευση
Γ09. Επαγγελματικός προσανατολισμός
Γ10. Εκπαιδευτικές έρευνες.

14. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
14
Επιστημονική Επιτροπή του Συνεδρίου
ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Πανταζής Σπύρος, Ομότιμος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
ΜΕΛΗ:
Aristarco Regalado Pinedo, ΠρύτανηςΠανεπιστημίου Guadalajara / CULagos
Baros Wassilios, Professor,Universität Salzburg
Braches- Chyrek Rita, Professor, Universität Bamberg
Coelsch-Foisner Sabine, Professor of English Literature and Cultural Theory,University of
Salzburg
Green Andy, Professor,UCL Institute of Education
Kempf Wilhelm, Professor, Universität Konstanz
Küpper Beate, Professor,University of Applied SciencesNiederrhein,Mönchengladbach
Liu Ye, King’s College London
Moran-Ellis Jo, Professor, University of Sussex, UK
Owens Gareth,Δρ Γλωσσολογίας ΕΚΠΑ
Sailer Maximilian, Professor,UniversitätAugsburg
Schroeder Joachim, Professor,Universität Hamburg
Seukwa Louis-Henri, Professor, HAW Hamburg
Solvejg Jobst, Professor, Western Norway University of Applied Science
Sünker Heinz, Professor, Universität Wuppertal
Thiessen Barbara, HAW Landshut
Zick Andreas, Professor,Universität Bielefeld
Αγγελίδης Παναγιώτης, Κοσμήτορας,Σχολή Επιστημών Αγωγής,Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Ανδρουλιδάκης Εμμανουήλ, ΕΔΙΠ, Πατριαρχική Ανώτ. Εκκλ. Ακαδημία Κρήτης
Αρβανίτης Χριστόφορος, Επίκουρος Καθηγητής, Πατριαρχική Ανώτ. Εκκλ. Ακαδημία Κρήτης
Αργυριάδης Αλέξανδρος, Επίκουρος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Frederick
Αργυρίου Αθανάσιος, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Πατρών
Βιτσιλάκη Χρυσή, Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Βλίζος Σταύρος, Επίκουρος Καθηγητής, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Γκασούκα Μαρία, ΠρόεδροςΙΝΕΠ–ΕΚΔΔΑ / Καθηγήτρια,Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Γρηγοράκης Ιωάννης, ΣυντονιστήςΕ.Ε.,ΠΕΚΕΣ Κρήτης
Δεμίρογλου Παντελής, Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου, Δ.Π.Ε Δράμας
Δημάση Μαρία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Δουνδουλάκης Εμμανουήλ, Επίκουρος Καθηγητής, Πατριαρχική Ανώτ. Εκκλ. Ακαδημία Κρήτης
Ελευθεράκης Θεόδωρος, ΕπίκουροςΚαθηγητής,Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ζορμπάς Κωσνσταντίνος, ΓενικόςΔιευθυντής Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης
Ζώρας Οδυσσέας, Καθηγητής, Πρόεδροςτου Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου
Καδιανάκη Μαρία, ΣυντονίστριαΕ.Ε., ΠΕΚΕΣ Κρήτης
Καλογιαννάκης Μιχάλης, Επίκουρος Καθηγητής,Πανεπιστήμιο Κρήτης
Καλοκύρη Βασιλεία, Συντονίστρια Ε.Ε., ΠΕΚΕΣ Κρήτης
Καραβασίλης Ιωάννης, ΜέλοςΣΕΠ του ΕΑΠ
Καραγιάννη Φλώρα, Δ/τρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων
Κατσαγκόλης Αθανάσιος, Δρ. Φυσικής Αγωγής, ΔιευθυντήςΠ/θμιαςΕκπαίδευσης

15. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
15
Κατσαντώνη Σπυριδούλα, ΠροϊσταμένηΚΕΣΥΑν.Αττικής, Διδάσκουσα ΠΜΣ,Πανεπιστήμιο
Θράκης
Κολιός Γεώργιος, MD, PhD, Καθηγητής Φαρμακολογίας,ΤμήμαΙατρικής Δ.Π.Θ.
Κορνηλάκη Αικατερίνη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κοτρόγιαννος Δημήτριος, ΚαθηγητήςΠολιτικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Κρήτης
Κουβάτσου Εύα, Καθηγήτρια, Universidad de Guadalajara/CULagos
Κουκουνάρας-Λιάγκης Μάριος, Επίκουρος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αθηνών ΕΚΠΑ
Κουρκούτας Ηλίας, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κουτούζης Μανώλης, Αναπληρωτής Καθηγητής,Ε.Α.Π.
Κουτσελίνη Μαίρη, Καθηγήτρια- Πρόεδρος Τμήματος Επιστημών τηςΑγωγής, University of Cyprus
Κουτσιλιέρης Μιχαήλ, Ομ. Καθηγητής Ιατρικής,ΕΚΠΑ,Πρόεδρος Ι.Κ.Υ.
Κυπριωτάκη Μαρία, ΕπίκουρηΚαθηγήτρια,Πανεπιστήμιο Κρήτης
Κωνσταντινίδης Δημήτριος, Πρόεδρος Εταιρίας Επιστημών Αγωγής Δράμας
Λάβδας Α. Κώστας, Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Λιβεράκος Πάνος, Senior Expert at the UNDP, Regional Hub for Civil Service
Μαντάς Παναγιώτης, Σύμβουλος Α΄,Υπουργείο Παιδείαςκαι Θρησκευμάτων
Μανωλίτσης Γεώργιος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Μαράκη Ελένη, Προϊσταμένη ΚΕΣΥ Ηρακλείου
Μεταξάς Δ. Α.-Ι., Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα ΠολιτικήςΕπιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης ΕΚΠΑ
Μητροπούλου Βασιλική, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια,Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
Μουζάκη Αγγελική, ΕπίκουρηΚαθηγήτρια,Πανεπιστήμιο Κρήτης
Μπαμπάλης Θωμάς, Καθηγητής,Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής ΕκπαίδευσηςΕ.Κ.Π.Α.
Μπελαδάκης Εμμανουήλ,Δρ. Πανεπιστημίου Κρήτης,Δ/ντήςΔ/νσης Π/Ε.Ηρακλείου
Μυλωνάκου-Κεκέ Ηρώ, Καθηγήτρια,Παιδαγωγικό ΤμήμαΔημοτικής ΕκπαίδευσηςΕ.Κ.Π.Α.
Νικολάου Σουζάννα-Μαρία, Αναπλ. Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Οικονομίδης Βασίλης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Παναγιωτοπούλου Αλεξάντρα, Επιστημονικά Υπεύθυνη εκπαίδευσης Κοινωνικού Πολύκεντρου,
ΑΔΕΔΥ
Πανούσης Γιάννης, Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ, πρ. Πρύτανης ΔΠΘ, πρ.Υπουργός
Παπαδάκης Νίκος, Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Κρήτης
Παπαδανιήλ Μαρία, Περιφερειακή Δ/ντρια Π/θμιας και Δ/θμιαςΕκπαίδευσης Βορείου Αιγαίου
Παπαϊωάννου Γεώργιος, ΕπίκουροςΚαθηγητής,Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Παπαπέτρου Σάββας, Λέκτορας, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Παπούλας Ανδρέας, Πρώτος Λειτουργός Εκπαίδευσης, Δ/νση Ανώτερης καιΑνώτατης Εκπαίδευσης
Ράπτης Νικόλαος, Προϊστάμενος Πρωτ/θμιαςΕκπαίδευσης Νομού Δωδεκανήσου, ΠΔΕ Νοτίου
Αιγαίου
Ρογδάκη Αγάθη, Διδάκτωρ Επιστημών Αγωγής
Σαραφίδου Κατερίνα, Συντονίστρια Ε.Ε.στο ΠΕΚΕΣ Αν. Μακεδονίας – Θράκης
Σιφακάκης Πολυχρόνης, Διδάκτωρ ΕπιστημώνΑγωγής
Σολωμού Α. Αιμίλιος, Ιστορικός, Διευθυντής Έδρας UNESCO, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Στριλιγκάς Γεώργιος, Συντονιστής Ε.Ε., Π.Δ.Ε. Κρήτης
Σπαντιδάκης Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Στρουμπάκης Μιχαήλ, Επίκουρος Καθηγητής, Πατριαρχική Ανώτ. Εκκλ. Ακαδημία Κρήτης
Στυλιανού Αντρέας, ΒοηθόςΔ/ντή, Ταμίας Επιστημονικού Ομίλου Κύπρου
Τζωρτζάκης Γιάννης,Συντονιστήε Ε.Ε., Π.Δ.Ε.Πελοποννήσου
ΤριχοπούλουΑντωνία,Ακαδημαΐκός, Ομ.Καθηγήτρια ΕΚΠΑ, Πρόεδρος του Ελλ. Ιδρύματος Υγείας

16. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
16
Τσατσαρώνη Άννα, Καθηγήτρια,Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Φύκαρης Γιάννης, Επίκουρος Καθηγητής,Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Φωτόπουλος Νίκος, Επίκουρος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο ΔυτικήςMακεδονίας/Φλώρινα
Χατζηδάκη Ασπασία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια,Πανεπιστήμιο Κρήτης
Χατζησωτηρίου Χριστίνα, Επίκουρη Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Χρυσουλάκης Ιωάννης, Ομ.Καθηγητής, Γεν.Γραμματέας Αποδήμου Ελληνισμού και Δημόσιας
Διπλωματίας

17. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
17
Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου
ΠΡΟΕΔΡΟΣ:
Μαράκη Ελένη
ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ:
Μπελαδάκης Εμμανουήλ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ:
Στριλιγκάς Γεώργιος
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ:
Ντρουμπογιάννης Χρήστος
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
ΚΑΙ ΚΡΙΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ:
Τζωρτζάκης Ιωάννης
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΩΝ
ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Αρβανίτης Χριστόφορος,
Χανιωτάκης Ιωάννης
ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
ΤΗΛΕΡΓΑΣΙΩΝ:
Γεωργιακάκη Κυριακή,
Καπετάνιου Ελένη,
Λουλούδη Κλεάνθη
Τσουβαλά Αλεξία
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ:
Μαρινάκη Ζαφειρούλα,
Μαρκάκη Ειρήνη
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ, ΔΙΕΘΝΩΝ
ΣΥΜΠΡΑΞΕΩΝ ΚΑΙ
ΑΝΤΑΛΛΑΓΩΝ
Ψαλτάκη Ευγενία
ΜΕΛΗ:
Βαρσαμά Μαρία
Βλαχοκυριάκου Φωτεινή
Διαλυνά Ευαγγελία
Θεοφάνους Κωνσταντίνος
Καφφετζάκη Καλλιόπη
Κουβάτσου Εύα
Κωνσταντάκης Νίκος
Μαρκογιαννάκη Σοφία
Μίλκα Μαρία
Μπελαδάκη Δέσποινα
Μπελαδάκη Νίκη
Ντρουμπογιάννης Αντώνης
Ντρουμπογιάννης Σταύρος
Παπαζαχαριάκη Μαριλένα
Παπαπέτρου Σάββας
Παρίση Μαρία
Πατεράκη Άννα
Σηφακάκης Πολυχρόνης
Στριλιγκά Μαλαματένια
Σφακάκη-Κυριακάκη Αθηνά

18. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
18
Γραμματεία του Συνεδρίου - Ομάδες Εργασίας
Αναγνωστάκης Γεώργιος
Βλαχάκη Αντωνία
Γερακιανάκη Γαλάτεια
Γιαλιτάκης Νίκος
Δαγκωνάκη Χρύσα
Διαμαντούλη Ευθαλία
Δραϊνάκης Γιάννης
Θεοφάνους Ειρήνη
Καλυκάκη Έφη
Καρακωνσταντάκης Γιώργος
Καρκανάκη Μαρία
Καρκανάκης Στυλιανός
Καρπαθιωτάκη Δήμητρα
Κοκκίνη Μαρία
Κοκοβάκης Εμμανουήλ
Κομποχόλη Άντυ
Κοπιδάκη Αικατερίνη
Κουγιουμτζής Ζαχαρίας
Κτιστάκη Φεβρωνία
Λίπα Βασιλική
Μακρογιαννάκη Αθηνά
Μακρογιαννάκη Μιχαέλα
Μαράκη Αγγελική
Μαρινάκη Μαρία
Μπάρα Αθηνά
Μπελαδάκη Μαρία
Μπελιμπασάκης Εμμανουήλ
Παπαζαχαριάκη Ιωάννα
Πατεράκη Ευαγγελία
Περυσινάκη Εμμανουέλα
Πλουμάκη Λιάνα
Σιφάκης Νίκος
Στιβακτάκη Καλλιόπη
Στριλιγκά Μαρία
Τερζάκη Γιάννης
Τζιαναμπέτη Αναστασία
Τσικαλάκης Γιάννης
Χαλκιαδάκη Αρετή

19. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
19
ΜΥΝΗΜΑΤΑ - ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ

20. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
20
Χαιρετισμός Οικουμενικού Πατριάρχου

21. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
21

22. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
22
Χαιρετισμός ΠεριφερειάρχηΚρήτης
Τον Μάρτιο του 2000 το Συμβούλιο της Λισαβόνας κατέληξε στο πολύ σημαντικό
συμπέρασμα ότι η εκπαίδευση συνιστά αναπόσπαστο μέρος των οικονομικών και κοινωνικών
πολιτικών, και έθεσε ως στρατηγικό στόχο να γίνει η Ευρώπη «η ανταγωνιστικότερη και
δυναμικότερη οικονομία της γνώσης ανά την υφήλιο, ικανή για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη με
περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και με μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή». Με αυτό το
δεδομένο γίνεται αντιληπτό πως η διοργάνωση του 8 ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου του
Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών με θέμα: «Κοινωνία, Εκπαίδευση και
Πολιτική: Σχέσεις και ανασχέσεις», αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς ύστερα από μια περίοδο δύο
χρόνων, στη διάρκεια της οποίας η εκπαιδευτική διαδικασία συνολικά τέθηκε στη δοκιμασία της
πανδημίας, τα ζητήματα που θα αναπτυχθούν στις εργασίες του Συνεδρίου, αναμένεται να φωτίσουν
περαιτέρωτις ανάγκες καιτις προτεραιότηταςγιαμιασύγχρονηεκπαιδευτική πολιτικήσε εθνικό και
ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ως Περιφέρεια Κρήτης συγχαίρουμε θερμά όλους όσοι συνέβαλαν και υποστήριξαν τη
διοργάνωση, καλωσορίζοντας στην Κρήτη τους συνέδρους, με την ελπίδα ότι κατά την παραμονή
τους στο νησί, θα χαρούν τις ομορφιές της Κρήτης, απολαμβάνοντας την Κρητική φιλοξενία.
Σταύρος Αρναουτάκης
Περιφερειάρχης Κρήτης

23. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
23
Καλωσόρισμα της Προέδρου της Οργανωτικής Επιτροπής και του
Προέδρου της Επιστημονικής Επιτροπής
Με ιδιαίτερηχαράκαι ικανοποίησησαςκαλωσορίζουμεστο 8ο Διεθνές Συνέδριο του Ινστιτούτου
Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, με θέμα
«Κοινωνία, Εκπαίδευση και Πολιτική: Σχέσεις και ανασχέσεις»,
που διοργανώνουμε στο Ηράκλειο Κρήτης, από 8 έως και 10 Ιουλίου 2022, στο Πολιτιστικό και
Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου Κρήτης.
Βγαίνονταςαπό μιαμακράπερίοδο εφαρμογήςπρωτόγνωρωνγιατηνκοινωνίαμαςπεριοριστικών
μέτρων, που όμως είχαν σκοπό την προστασία της υγείας μας, χαιρόμαστε ιδιαίτερα αυτή τη φορά
που θα συναντηθούμε στα πλαίσια αυτής της πολύ σημαντικής επιστημονικής διοργάνωσης, δια
ζώσης αλλά και εξ αποστάσεως, μιας και η προστασία της υγείας πολλών από εμάς επιβάλει ακόμα
καισήμερα αυτή την υβριδικήμορφήγιαπολλάσυνέδρια πουοργανώνονταιφέτοςσ’όλο τονκόσμο.
Έχοντας ως κοινωνία πολλά τραύματα και, δυστυχώς, πολλές απώλειες εξαιτίας της υγειονομικής
κρίσης,πουσε ένα βαθμό παραμένει απειλητική,θεωρούμε ότι είναι σημαντικό νασκεφτόμαστε πως
βιώνουμε μια απέραντη κοινωνική κρίση, η οποία επηρέασε αρνητικά πολλές χώρες του κόσμου και
εκατομμύρια ανθρώπους. Είναι αναμφισβήτητο πια, όπως και στο προηγούμενο συνέδριό μας
αναδείχτηκε, ότι στη διάρκεια αυτής της κρίσης έχει αλλάξει ριζικά η ζωή πολλών ανθρώπων, ενώ
έχουν επηρεαστεί οι θεμελιώδεις αρχές και η λειτουργία της Δημοκρατίας, έχουν παραβιαστεί
θεμελιώδη ανθρώπιναδικαιώματα,καιέχουν ενταθεί τα φαινόμενα,βίας,ξενοφοβίαςκαιρατσισμού.
Βασικός μας σκοπός, όπως σε κάθε συνέδριο που διοργανώσαμε ως τώρα, είναι να θέσουμε σε
συζήτηση τα πολυεπίπεδα και πολυδιάστατα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία μας και να
στρέψουμε το μεγεθυντικό μας φακό, μακροσκοπικά και μικροσκοπικά, στα προβλήματα που μας
ταλανίζουν. Το φετινό μας Συνέδριο εστιάζει στην πολυδιάστατη και δυναμική σχέση κοινωνίας,
εκπαίδευσης και πολιτικής και δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις επιπτώσεις της πανδημίας στην
κοινωνία και την εκπαίδευση διερευνούμε τις αποκρίσεις και περιγράφουμε τις προκλήσεις σε
επίπεδο δημόσιας πολιτικής. Θέλουμε να ανακινήσουμε, μεταξύ άλλων, επίκαιρα και κρίσιμα
θέματα, σε διεθνές, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Αντλώντας γνώσεις και εμπειρίες από το χώρο της
επιστημονικής έρευνας των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών οι συμμετέχοντες στο 8ο
Συνέδριό μας θα επιχειρήσουννα κάνουντις προτάσειςτους με αναφοράστα πεδία της εκπαίδευσης,
της οικονομίας και του πολιτισμού.
Όπως μπορείτε να διαπιστώσετε και μόνοι σας μέσα από τη μελέτη των περιλήψεων που
περιλαμβάνονταισ’αυτόν τον τόμο δίνουμε τη δυνατότητα σε αξιόλογουςομιλητές από τη χώραμας
και το εξωτερικό, τους οποίους έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε, να αναπτύξουν τις ιδέες και τις
προτάσεις τους μέσα από ποικίλου ενδιαφέροντος και προβληματισμού προσεγγίσεις. Με τον
δημόσιο διάλογο που θα αναπτυχθεί μέσα από τις επιστημονικές ανακοινώσεις, τις παρουσιάσεις, τα
συμπόσια, τα εργαστήρια, τις αναρτημένες ανακοινώσεις και τις ανοιχτές συζητήσεις, θα φωτιστούν
με επιχειρήματα,με λόγο καιαντίλογο,πολλέςπτυχές των κοινωνικώνκαιεκπαιδευτικώνπολιτικών.
Περιμένουμε με ενδιαφέρον τις εισηγήσεις και τις παρεμβάσεις των συνέδρων σε θέματα που έχουν
να κάνουν με την δια βίου μάθηση, με την απασχόληση και την ανάπτυξη, με τις ιδεολογικές
διαστάσεις και τις αλληλεπιδράσεις κοινωνίας και εκπαίδευσης, με τις καινοτόμες δράσεις και τις
νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση και στην παραγωγή, με την υγειονομική κρίση, με τη
μεταναστευτική-προσφυγική κρίση, με τις κοινωνικές ανισότητες και την κοινωνική δικαιοσύνη, με
την ειδική αγωγή και την ενταξιακή εκπαίδευση, με τις παιδαγωγικές επιστήμες, τη διδακτική και τα
προγράμματα σπουδών.

24. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
24
Σας προσκαλούμε να συμμετάσχετε στο 8ο Διεθνές Συνέδριο του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών και
Κοινωνικών Επιστημών και ευελπιστούμε σε μια γόνιμη επιστημονική συζήτηση. Αξιοποιώντας την
εμπειρία από τη διοργάνωση των προηγούμενων εφτά πολύ επιτυχημένων Συνεδρίων μας, θα
προσπαθήσουμε και είμαστε βέβαιοι ότι θα διαμορφώσουμε ένα υψηλό επίπεδο ακαδημαϊκής
συζήτησης.
Περιμένουμε την ενεργή συμμετοχή σας και σας καλωσορίζουμεστην όμορφηκαι φιλόξενηπόλη
του Ηρακλείου. Ευχαριστούμε θερμά όλους όσοι βοήθησαν να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για
την επιτυχία αυτού του Συνεδρίου και συνεχίζουν να εργάζονται για την υλοποίησή του.
Εκ μέρους της Οργανωτικής και της Επιστημονικής Επιτροπής
Η Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής Ο Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής
Ελένη Π. Μαράκη Σπύρος Χ. Πανταζής
Προϊσταμένη Κέντρου Εκπαιδευτικής και Ομότιμος Καθηγητής
Συμβουλευτικής Υποστήριξης Ηρακλείου Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

25. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
25
ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

26. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
26
Α08. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ
«ΚΟΙΝΩΝΙΚO» ΚΡAΤΟΣΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚEΣ«ΑΝΙΣOΤΗΤΕΣ» ΣΤΗ
ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΙΚH ΕΛΛAΔΑ:Η ΠΑΡEΜΒΑΤΙΚHΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚH ΠΟΛΙΤΙΚH
ΤΩΝ ΕΓΧΩΡΙΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ
ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΥΤΟΠΙΟΥΕΝΤΟΣΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ (1923-1940)
Στειακάκης Χρυσοβαλάντης
Δρ. στις «Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό» (Α.Π.Κ.Υ.)
Ιστορικός Τέχνης – Εκπαιδευτικός ΠΕ02
Περίληψη
Στόχοςτηςπαρούσαςεισήγησηςείναι ναγίνει μιασκιαγράφισητηςπαρεμβατικήςπολιτισμικής
πολιτικής των ελληνικών κυβερνητικών δυνάμεων των ετών 1923-1940 στο εγχώριο εικαστικό
σκηνικό, με άξονα προσανατολισμού την κοινωνικοϊστορική προσέγγιση και τη «Θεωρία της
Πρόσληψης». Θα παρουσιαστεί η δράση των συντηρητικών, της δικτατορίας του Θεόδωρου
Πάγκαλου,τωνΦιλελευθέρων, η μαρξιστικήπαρέμβασηκαιο ρόλοςτου«Γ΄ελληνικού πολιτισμού»
στη διαμόρφωση της μεσοπολεμικής αισθητικής ιδεολογίας στην Ελλάδα. Μέσα από το δίπολο
συντηρητισμός-νεωτερικότητα, αυτών των ετών, θα καταστεί σαφές το «κοινωνικό» κράτος και η
συμβολή του στην καλλιέργεια των καλλιτεχνικών «ανισοτήτων» εντός των συνόρων.
Λέξεις κλειδιά: Μεσοπόλεμος, συντηρητικοί, φιλελεύθεροι, μαρξισμός, δικτατορία.
1. Εισαγωγή
Στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (1923-1940), όπου το παλιό συμβίωνε με το νέο, το πεδίο της
τέχνης, όπως και η ιδεολογική κίνηση, εξαρτήθηκε από τη ρυθμιστική-παρεμβατική στάση των
κρατικών φορέων που εναλλάσσονταν στην εξουσία για την προώθηση και επίτευξη των
εθνικιστικών, εκσυγχρονιστικών, σοσιαλιστικών και ελληνοκεντρικών τους οραμάτων
(Ματθιόπουλος, 2003).
2. Κυρίως μέρος
Στο εγχώριο μεσοπολεμικό περιβάλλον, οι φιλοβασιλικοί, δεξιοί πολιτικοί συντήρησαν τον
εξιδανικευμένο Κλασικισμό του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, ενώ η παράταξη των
Φιλελευθέρων, πιστή στα εξευρωπαϊστικά της οράματα, έδωσε τη δική της απάντηση συνδυάζοντας
τον Μοντερνισμό με την Παράδοση. Την ίδια εποχή σημειώθηκε η παρουσία των υποστηρικτώντων
αριστερών δυνάμεων οι οποίοι, ενεργώντας για την εδραίωση του Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού,
διατήρησαν μια επιφυλακτική στάση απέναντι στην πρωτοπορία. Σε αυτό το σκηνικό, το καθεστώς
της 4ης Αυγούστου επικύρωσε τον αντιδημοκρατικό του χαρακτήρα, χρησιμοποιώντας το αίτημα της
επιστροφής στις ρίζες για την επίτευξη των προπαγανδιστικών του στόχων. Σε αντίθεση με τη δράση
των υπολοίπων, εκείνη της Αριστεράς εξαγγέλθηκε μόνο θεωρητικά και προβλήθηκε
συνδικαλιστικά, επηρεάζοντας έμμεσα όσα εφαρμόστηκαν στον τομέα της τέχνης από τις ελληνικές
μεσοπολεμικές κυβερνήσεις.

27. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
27
2.1. Η δράση των συντηρητικών
Η πολιτιστική πολιτική των εκπροσώπων του Λαϊκού Κόμματος (1920-1936) (Βερέμης, 1978.
Ματθιόπουλος, 2003. Οἰκονόμου, Βεργόπουλος, Σβολόπουλος, 1978. Χατζηιωσήφ, 2003)
εντοπίζεται σε μια παρεμβατικήστάσηη οποία,βασισμένηστο συντηρητικό γούστο τωνκρατούντων
και στις προσωπικές τους σχέσεις με τους καλλιτέχνες, προέκρινε τον «ηθικοπλαστικό ρόλο της
τέχνης» (Ματσάκης, 1936), ακολουθώντας τα πρότυπα που είχαν καθιερωθεί από το δεύτερο μισό
του προηγούμενου αιώνα, με στόχο την περιθωριοποίηση των νεωτεριστικών τάσεων. Σε αυτό το
περιβάλλον, επεβίωσαν στο Σχολείο των Καλών Τεχνών οι κλασικιστικές νόρμες του
Ακαδημαϊσμού, τις οποίες στήριζαν ο διευθυντής Γεώργιος Ιακωβίδης και οι καθηγητές Σπύρος
Βικάτος, Δημήτρης Γερανιώτης, Παύλος Μαθιόπουλος, Γεώργιος Ροϊλός, Επαμεινώνδας
Θωμόπουλος, σε αντίθεση με τους φιλελεύθερους Βικέντιο Μποκατσιάμπη και Θωμά Θωμόπουλο
(Μερτύρη, 2000).ΣτοναπόηχοτουρομαντικούΚλασικισμούτου19ου καιτων αρχώντου20ού αιώνα,
αρκετοί Έλληνες δημιουργοί παρέμειναν προσκολλημένοι σε μια εξιδανικευμένη-νατουραλιστική
γραφή (Γεωργιάδου-Κούντουρα, 2003. Σπητέρης, 1979, τόμ. β΄) την οποία αντιπρότειναν στα
νεωτεριστικά στοιχεία, που απορρίπτονταν από τη συγκρατημένη διανόηση, καθώς θεωρούνταν
«καινά δαιμόνια» (Κ.Δ.Ι., 1904).
Παρατηρώντας την καλλιτεχνική κίνηση αυτής της εποχής, γίνεται αντιληπτό ότι οι
εκπρόσωποιτηςσυντηρητικήςπολιτικήςβράβευαν,τοποθετούσανσεθέσεις ισχύοςτους εικαστικούς
με τους οποίους ταυτίζονταν ιδεολογικά-αισθητικά και ανέθεταν σε εκείνους σημαντικές κρατικές-
δημόσιες παραγγελίεςέργων τέχνης.Ενδεικτικό παράδειγμααποτελεί η απονομήτων Αριστείωντου
1926 από την Ακαδημία Αθηνών, που τίμησε με το «Ἀριστεῖον ζωγραφικῆς» τον μετριοπαθή
ιμπρεσιονιστή Επαμεινώνδα Θωμόπουλο. Παράλληλα, ως δείγμα εξισορροπητικής προσπάθειας
βραβεύτηκε ο βενιζελικός Κώστας Δημητριάδης με το «Ἀριστεῖον γλυπτικῆς» και ο Γιαννούλης
Χαλεπάς, μετά από πίεση του Ζαχαρία Παπαντωνίου. Επιβεβαιώνοντας την παρεμβατική της
πολιτική στον χώρο της τέχνης, η Δεξιά επέβαλε την ανάδειξη του αντιβενιζελικού Επαμεινώνδα
Θωμόπουλου στη θέση του προέδρου της Ακαδημίας το 1930, αντί του προοδευτικού Κωνσταντίνου
Παρθένη (Ματθιόπουλος, 2003).
Οι αντιδράσεις σε αυτές τις ενέργειες της κυβέρνησης υπήρξαν έντονες. Τον Νοέμβριο του
1922, οι φοιτητές του Σχολείου των Καλών Τεχνών εξεγέρθηκαν, απαιτώντας από τον στρατηγό
Νικόλαο Πλαστήρα την απόλυση του Γεωργίου Ιακωβίδη από τη διεύθυνση του Σχολείου και την
αντικατάστασή του από τον Ζαχαρία Παπαντωνίου (Ματθιόπουλος, 2003. Τσούχλου, Μπαχαριάν,
1984). Ωστόσο, ο συντηρητικός χαρακτήρας του Σχολείου είχε θεμελιωθεί. Έτσι, όταν το 1923
προκηρύχθηκε μια θέση για την έδρα της ζωγραφικής, που θα σήμαινε μια ανανέωση, επιλέχθηκε ο
γιός του Νικηφόρου Λύτρα, Νικόλαος για το γερμανικό μεταϊμπρεσιονιστικό του ύφος, που ήταν
ακίνδυνο σε σύγκριση με εκείνο του Παρθένη ο οποίος συνδύαζε στους πίνακές του τα διδάγματα
του ιδεαλιστικού Συμβολισμού, του υποκειμενικά ρεαλιστικού Ιμπρεσιονισμού, του
γεωμετρικοποιημένου Κυβισμού με τον βυζαντινισμό και την αφαίρεση (Ματθιόπουλος, 2003).
Στηρίζοντας τις αισθητικές προτιμήσεις της παράταξης αυτών των χρόνων, οι ακαδημαϊκοί
καθηγητές του Σχολείου των Καλών Τεχνών, με αφορμή τη διαδοχή της θέσης του Βικέντιου
Μποκατσιάμπη το 1928, κατέληξαν στον Δημήτριο Μπισκίνη, έναν συγκρατημένο ιμπρεσιονιστή
ζωγράφο, προστατευόμενο του Γεωργίου Δροσίνη (Ματθιόπουλος, 2003). Στην ίδια λογική,
προκρίθηκε το 1929 για την κάλυψη της έδρας του Νικολάου Λύτρα, που έμεινε κενή μετά τον
θάνατό του το 1927, ο ακαδημαϊκός ιμπρεσιονιστής Ουμβέρτος Αργυρός,ο οποιος ήταν ανιψιός του
Αθανασίου Αργυρού, βουλευτή του Λαϊκού Κόμματος και υπουργού Παιδείας της οικουμενικής
κυβέρνησης του 1926-1927 (Ματθιόπουλος, 2003).
2.2. Η δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου
Στο πλαίσιο της πολιτισμικής πολιτικής του Λαϊκού Κόμματος, πρέπει να ιδωθεί και η στάση
του καθεστώτος του Θεόδωρου Πάγκαλου (1925-1926) (Βερέμης, 1978. Ματθιόπουλος, 2003.
Χατζηιωσήφ, 2003). Βασιζόμενος στον παγιωμένο «ηθικοπλαστικό ρόλο της τέχνης» (Ματσάκης,

28. Ι.Α.Κ.Ε.8ο
ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ8 -10 ΙΟΥΛΙΟΥ2022
28
1936), κατά τα ακαδημαϊκά πρότυπα, ο Πάγκαλος προώθησε την εθνοκεντρική του ιδεολογία. Ως
αποτέλεσμα, η εικαστική δημιουργία την περίοδο της δικτατορίας του Πάγκαλου τάχθηκε στην
υπηρεσία του κράτους και στη διαπαιδαγώγηση της κοινωνίας, επικυρώνοντας την αποστολή της για
την ενίσχυση της ελληνικής ταυτότητας.
Σε αυτήν την κατεύθυνση, ο Πάγκαλος και οι κυβερνητικοί του εκπρόσωποι επένδυσαν στις
τέχνες, αγοράζοντας έργα. Χαρακτηριστικά, ανατέθηκε στον Ζαχαρία Παπαντωνίου να αγοράσει
έναντι 1.700.000 δραχμών(4.989,00€)τον Εσταυρωμένο τουμανιεριστήΔομήνικουΘεοτοκόπουλου
(El Greco) και την κλασικιστική συλλογή του Karl Krazeisen για τον εμπλουτισμό της Εθνικής
Πινακοθήκης, με αφορμή τα εγκαίνια της επαναλειτουργίας της, τον Φεβρουάριο του 1926, στο
Πολυτεχνείο (Ματθιόπουλος, 2003). Αυτή ήταν μια συμβολική κίνηση της κυβέρνησης για να
τονιστεί η ελληνικότητα του Greco και να τεκμηριωθεί η καλλιτεχνική ισχύς του έθνους, της φυλής.
Παράλληλα,με την υποστήριξητουΠάγκαλουπροκηρύχθηκανδιαγωνισμοίαπό το Γενικό Επιτελείο
του Στρατού για την ανέγερση ηρώων, μνημείων τα οποία, αποδοσμένα με τη νατουραλιστική,
κλασικιστική τεχνοτροπία του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, μετατρέπονταν σε σύμβολα
εθνικής συνείδησης (Ματθιόπουλος, 2003). Ενδεικτικό παράδειγμα της ελληνοκεντρικής αυτής
τέχνης, αποτελεί το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη που άρχισε το 1926 και στήθηκε το 1931 κάτω
από τηνείσοδο τηςΒουλής στηνΑθήνα, ωςδείγμα ευγνωμοσύνηςτου έθνους γιαόσους θυσιάστηκαν
υπέρ πατρίδας (Ματθιόπουλος, 2003).
2.3. Η παρέμβαση των Φιλελευθέρων
Με την επάνοδο του Ελευθερίου Βενιζέλου στην εξουσία το 1928 (Ματθιόπουλος, 2003.
Οἰκονόμου, Βεργόπουλος, Σβολόπουλος, 1978. Χατζηιωσήφ, 2003), παρατηρείται έντονη
δραστηριότητα στο καλλιτεχνικό πεδίο, η οποία προχωρούσε παράλληλα με το εξευρωπαϊστικό
πρόγραμμα της εν λόγω παράταξης για τη χώρα, που είχε αρχίσει να εφαρμόζεται από την πρώτη
εικοσαετία του αιώνα. Η παρεμβατική πολιτιστική πολιτική των Φιλελευθέρων (1928-1932), που
είχαν ταυτιστεί με τους πρωτοποριακούς, ιμπρεσιονιστικών τάσεων εικαστικούς στην Ελλάδα από
το 1917, επικεντρώθηκε στη διασφάλιση της οικονομικής στήριξης των τεχνών από τους κρατικούς
φορείς, προκειμένου να φιλοτεχνηθούν έργα «ευρωπαϊκής σημασίας», απαλλαγμένα από τη στείρα
«προσκόλληση στο παρελθόν» (Θεοτοκᾶς, 1929). Σε αυτόν τον άξονα προσανατολίστηκε ο
διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης, Ζαχαρίας Παπαντωνίου και ο διευθυντής του Σχολείου των
Καλών Τεχνών, Κώστας Δημητριάδης.
Ο Παπαντωνίου, χωρίς να παρασυρθεί από το κίνημα της «ελληνικότητας», που ήταν της
«μόδας» τη δεκαετία του 1930, έμεινε πιστός στην αισθητική του Ιμπρεσιονισμού και του
Συμβολισμού, προκρίνονταςτη στροφή της εγχώριας τέχνης στον δρόμο της «μεγάλης» ευρωπαϊκής
παράδοσης. Σε αυτήν τη βάση πρέπει να ερμηνευθούν οι ενέργειές του για την αγορά του
Εσταυρωμένου του Greco από την κυβέρνηση του Πάγκαλου και την αγορά της Συναυλίας των
Αγγέλων του ίδιου δημιουργού από την κυβέρνηση του Βενιζέλου έναντι 1.500.000 δραχμών
(4.402,06€) (Ματθιόπουλος, 2003).
Στηρίζοντας τις προοδευτικές ιδεολογικές-αισθητικές τοποθετήσεις της κυβέρνησης, ο
Παπαντωνίουεπιδόθηκεστηναποδέσμευση του Σχολείου τωνΚαλών Τεχνώναπό τονσυντηρητισμό
που το χαρακτήριζε (Μερτύρη, 2000). Έτσι, προχώρησε στη στελέχωση του ιδρύματος με
διακεκριμένους νεωτεριστές καλλιτέχνες-καθηγητές, όπως τους Κωνσταντίνο Παρθένη, Κώστα
Δημητριάδη και Δημήτρη Γαλάνη, που ήταν φιλικά προσκείμενοι στις θέσεις των Φιλελευθέρων. Το
1929 κατήρτισε νόμο που προέβλεπε τον διορισμό του Παρθένη ως καθηγητή ζωγραφικής μετά τη
συνταξιοδότηση του Γεωργίου Ιακωβίδη (Ματθιόπουλος, 2003. Μερτύρη, 2000). Αυτό είχε ως
αποτέλεσμα η παρουσία του Παρθένη να ενδυναμώσει τους ανανεωτικούς-εξευρωπαϊστικούς
στόχους των Φιλελευθέρων.
Συντασσόμενος με την εκσυγχρονιστική προσπάθεια του Παπαντωνίου, ο Δημητριάδης ως
διευθυντής του Σχολείου (Μερτύρη, 2000), το οποίο το 1930 μετονομάστηκε σε Ανώτατη Σχολή
Καλών Τεχνών, κάλεσε από το εξωτερικό Έλληνες δημιουργούς σοσιαλιστικών πεποιθήσεων, όπως