historia de España

1. A DESCOMPOSICIÓN DO SISTEMA DURANTE O REINADO DE ALFONSO XIIIA DESCOMPOSICIÓN DO SISTEMA DURANTE O REINADO DE ALFONSO XIII
( 1902-1923)( 1902-1923)
1. INTENTOS DE REFORMAR O VELLO SISTEMA
DESDE DENTRO: MAURA, CANALEJAS.
2. AUMENTO DA CONFLITIVIDADE SOCIAL, A
SEMANA TRÁXICA DE BARCELONA (1909) OU AS
FOLGAS XERAIS DE 1917 E DE 1921
3. O CONFLITO DE MARROCOS E O PROTAGONISMO
DO EXÉRCITO
Crise do sistema

2. INTENTOS DE REFORMAR O VELLO SISTEMA DESDE
DENTRO: MAURA, CANALEJAS.
Importante: reformas que non cuestionan a quenda dinástica e o falseamento
das eleccións
MAURA
Mellora do sistema
electoral
Melloras sociais
Lei electoral de 1907 contra o caciquismo.
O problema do artigo 29: cando hai só un
candidato, este queda automáticamente
elexido.
Maior autonomía dos concellos e
recoñecemento das rexións (non se aprobou)
1908 Instituto Nacional de Previsión
1909 Recoñécese o dereito á folga e o
descanso dominical
Apoio de CAMBÓ e oposición de liberais e
republicanos (bloque de esquerdas)
Duro golpe ao sistema
de quenda pacífica
ARTIGO 29

3. INTENTOS DE REFORMAR O VELLO SISTEMA DESDE
DENTRO: MAURA, CANALEJAS.
CANALEJAS
1910-12
Reformas que
atraían ás clases
populares:
reformismo social e
limitación do poder
da Igrexa
Asesinato de
Canalejas en 1912
Lei de asociación relixiosa , 1910 (“lei do cadeado”): limitaba
o establecemento de novas ordes relixiosas
Lei de mancomunidades provinciais, en 1914 créase a
Mancomunitat de Catalunya.
Lei de recrutamento: servizo militar obrigatorio e abolición da
redención en metálico en caso de guerra.
Diminución dos impostos de consumos e intenta establecer
impostos progresivos sobre a renda
FRACASO
, ,A igrexa o exército os
grupos dominantes non
queren perder poder
político e económico
Goberno Canalejas

4. A OPOSICIÓN
AO SISTEMA
REPUBLICANISMO
CARLISMO
UNIÓN REPUBLICANA (1903):
achegouse aos nacionalismos e
provocou a saída de Lerroux
PARTIDO RADICAL de Lerroux
(1908): anticlerical e
anticatalanista, populista.
PARTIDO REFORMISTA
de Melquiades Álvarez
CARLISTAS
INTEGRISTAS
TRADICIONALISTAS
(1919) con Vázquez de
Mella, xermanófilo
COMUNIÓN
TRADICIONALISTA
(1931)
Principal forza da oposición.
O seu problema foi a
fragmentación en diversos grupos
Mantén as súas bases en Navarra, País
Vasco e Cataluña. Sempre mantiveron
representantes no Parlamento.
Dende 1917, ante o medo ao
bolxevismo, reclaman unha ditadura

5. A OPOSICIÓN AO SISTEMA
OPOSICIÓN OBREIRA
PSOE e UGT CNT (1910)
LÍDERES:
Francisco Largo Caballero
Julián Besteiro
Indalecio Prieto
APOLÍTICA: nada que ver coa
burguesía e as súas institucións
OBXECTIVO: acabar co capitalismo
coa expropiación aos burgueses
MÉTODO: folga xeral revolucionaria.
Diversas etapas:
prohibido de 1911 a 1914.
Colaboración coa UGT (folga xeral de
1917)
Enorme crecemento de afiliación
despois da I Guerra Mundial: uns 700
000 afiliados.
Líderes: Ángel Pestaña
Non as grandes accións revolucionarias para
non poñer en risco a organización.
Diferenciación cos partidos burgueses.
Necesidade de aproveitar as oportunidades
do sistema: participan nas eleccións (Pablo
Iglesias deputado en 1905) e os obreiros nos
organismos estatais
Estreita relación co sindicato UGT que amosa
un enorme crecemento a partir de 1914, de
120 000 a 240 000 en 1921
Forza pequena ao
empezar o século (uns
3000 afiliados)
Maior presenza en
Cataluña, Andalucía e
Levante, Aragón e
Asturias

6. Francisco Largo Caballero
Julián Besteiro
Indalecio Prieto
Ángel Pestaña
José Canalejas
Antonio Maura

7. AUMENTO DA CONFLITIVIDADE SOCIAL
A SEMANA TRÁXICA DE BARCELONA
(1909)
Envío de tropas a Melilla
Embarque no porto de Barcelona dos reservistas
26 de xullo estoupido da folga xeral: incendio de edificios
relixiosos
Dureza da represión: uns 100 mortos, 5 executados, 2000 detidos.
Cae o goberno Maura
A Semana Tráxica
IMPORTANTE: Prodúcese unha conxunción republicano-socialista que, ademais de permitir aumentar a
presenza de ambos nos concellos e nas Cortes, fará ver a república como unha alternativa á corrupción
do réxime monárquico

8. AUMENTO DA CONFLITIVIDADE SOCIAL
IMPACTO DA I GUERRA MUNDIAL
España, país neutral (goberno Dato)
VANTAXES
Fundamentalmente económicas: exportacións aos países belixerantes,
máis relacións coas antigas colonias...
Principal problema: o proceso inflacionario que leva ao afundimento da capacidade
de compra dos salarios.
IMPORTANTE: Primeiro acordo UGT-CNT para forzar a intervención do goberno e a convocatoria dunha
folga xeral para o 18 de decembro de 1916. o goberno suspende as garantías constitucionais e detén aos
firmantes do pacto.

9. AUMENTO DA CONFLITIVIDADE SOCIAL
A CRISE DE 1917
SOCIAL POLÍTICA
MILITAR
Alza de prezos
Nova Folga xeral
Fracaso pola
forte represión e
a desunión dos
convocantes
Cambó busca cambios:
máis autonomía
Asemblea de
parlamentarios
Só 71 de 760 convocados.
Fracaso pola división
interna: a Lliga prefire
apoiar ao goberno ante a
folga. Non participan os
mauristas.
Formación de Xuntas de
defensa. Oficiais descontentos
polo sistema de ascensos e
polos salarios.
Declaradas ilegais, o goberno termina cedendo:
debilidade do poder civil ante o militar
Crise do 17

10. “Varias son as ensinanzas dos sucesos de 1917. A primeira é que o sistema da
Restauración, os seus dirixentes e a súa organización ofrecían posibilidades moi
limitadas para a renovación política. Cambó afirmou que "hai dúas formas de provocar
a anarquía, pedilo imposible e adiar o inevitable", atribuíndo a Dato precisamente o
segundo.(...)”
“Por otro banda, unha ensinanza no menos evidente de canto aconteceu é que na
España de 1917 os sectores renovadores poderían coincidir en opoñerse ao sistema,
pero os seus obxectivos eran distintos e heteroxéneos. O Ejército, os parlamentarios e
os sindicatos non tiñan uns mínimos obxectivos comúns, aínda que puidera parecelo
no momento da protesta. O confusionismo do primeiro e a vía violenta dos últimos
fixeron inviables os intentos reformistas dos segundos”.
Javier TUSELL. “Historia de España no século XX”
“Sen embargo, é tan esaxerado afirmar que agosto de 1917 presenciou un intento de
revolución burguesa (a da Asemblea) ou social (a folga) como pretender que a partir
deste momento o sistema da Restauración estaba xa morto. Se cadra pode dicirse
que entrou en crise a quenda, pero o sistema da Restauración non só non morreu
senon que duraría un quinquenio, do que cabe deducir que era un morto que gozaba
de relativa boa saúde. Ben percibiu a situación Ortega y Gasset para quen, se "o
sistema de vello equilibrio rachara", o novo non "se erguera" aínda”

11. O CONFLITO DE MARROCOS E O PROTAGONISMO DO EXÉRCITO
MARROCOS como solución ao desprestixio tralo 98
Reparto do territorio entre Francia e España (tratado de Algeciras en 1906
e bilateral con Francia en 1912)
A FAVOR
OLIGARQUÍAS e GOBERNO
Razóns ECONÓMICAS (explotación das
minas) e de PRESTIXIO
INDIFERENCIA
das masas populares
MOMENTO CRÍTICO
A derrota de ANNUAL en 1921
(Abd el-Krim)
Aumenta a impopularidade do exército e do rei
Grandes perdas humanas e materiais
Colonialismo en África
Problema do exército: desproporcionado o número de oficiais con respecto ao da
tropa (1 por cada 5 soldados). O 60% do gasto en defensa ía para pagar soldos, de aí
que sexa un exército mal equipado e armado.

14. LEI DE XURISDICIÓNS
Apoio da cúpula do exército e pasividade do goberno  sometemento do poder civil
ao militar  Lei de Xurisdicións = delictos de opinión contra o exército e a patria
serían xulgados por tribunais militares.
A lei supón un cambio no exército: de apoiar a unha ou outra opción
política (S.XIX) á defensa dos seus propios intereses como garantes
da unidade da patria (S.XX).
IMPORTANTE:IMPORTANTE:
Desastre de 1898  críticas ao exército, xunto co auxe do catalanismo  malestar dos militares 
asalto en Barcelona en 1905 das sedes de publicacións catalanistas críticas co exército (“Cu-cut” e
“La veu de Catalunya”).
Cu-Cut

15. Os anos finais (1918­1923)
Dez gobernos en cinco anos.
A suspensión das garantías
constitucionais e o peche do
Parlamento é algo habitual
Aumento da conflitividade social
Mobilización obreira polo empeoramento da economía.
Auxe do sindicalismo.
Folga en La Canadiense (1919)
En Andalucía estoupan numerosas revoltas no campo
(trienio bolxevique)
Estado de guerra, detención dos líderes e ilegalización
das organizacións obreiras poñen fin á rebelión
Radicalización
Época do
pistoleirism
o
Pistoleiros a soldo contratados pola patronal e creación do
Sindicato Libre (sobre todo en Cataluña)
Represión por parte do goberno: posta en práctica da “lei de
Fugas”.
Máis de 800 atentados e centos de mortos (entre eles, Dato)