1. Nr.2 | maart 2014 Bouwformatie
48 Road2Zer0

2. Bouwformatie Nr.2 | maart 2014
49ROAD2ZER0
Tekst Karl Bijsterveld | Beeld Nadine Maas
Er valt nog een flinke slag te maken in de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad.
Vooral de oudere woningen zijn energieslurpers. De Rijksoverheid wil de verduurzaming
grotendeels met subsidies stimuleren, maar dat is de verkeerde weg stelt Tweede Kamerlid
Paulus Jansen van de SP. Hij pleit voor meer wetgeving, zoals de invoering van een mini-
male EPC of energielabelwaarde bij de renovatie van woningen. Een interview met een
gedreven Kamerlid met een lange adem.‘Ik heb alleen ministers meegemaakt die op de rem
trappen.’
Meer wetgeving
in plaats
van subsidies
Paulus Jansen, Tweede Kamerlid voor de SP
U bezoekt regelmatig projecten waar wonin-
gen gerenoveerd en energiezuiniger worden
gemaakt. Een leek zou bijna denken dat we
tempo maken met de verduurzaming van de
bestaande woningvoorraad.
Paulus Jansen:‘Er zijn vooral op lokaal niveau goede
kleinschalige initiatieven. Toch valt er nog veel te verbe-
teren, zeker op grotere schaal. Interessant is het project
‘Stroomversnelling’, een deal tussen het Rijk, woning-
corporaties en bouwers, waardoor het mogelijk is ruim
honderdduizend woningen van corporaties te renove-
ren tot energieneutrale woningen. Een conceptuele, in-
dustriële aanpak is in principe goedkoper en kwalitatief
beter dan de klassieke projectgerichte renovatie. Ook
positief vind ik het centraal stellen van de woonlasten
op de langere termijn in plaats van de aanvangshuur.
De Stroomversnelling gebruikt de vermeden energie-
kosten om de renovatie te financieren. Als het allemaal
lukt, neem ik mijn petje af.’
U twijfelt daaraan?
‘Ze zitten zeker op de goede lijn, maar het probleem is
dat het concept in de huidige uitwerking bij de meeste
huurcomplexen nog te duur is. De voorziene besparing
op energie en onderhoud is vaak niet reëel. Wie gaat
dan het tekort bijpassen: de huurder? Per saldo is een
‘middle of the road-aanpak’ volgens mij effectiever. Je
kunt beter miljoenen bestaande woningen met een
eenvoudig uitrolbare techniek tot gemiddeld niveau
verduurzamen in plaats van honderdduizend bestaan-
de woningen volledig energieneutraal maken. Maak
van je woning niet meteen een Mercedes, maar neem

3. 50 ROAD2ZER0
Nr.2 | maart 2014 Bouwformatie
genoegen met een Opel Kadett. Uitbouw naar een Mercedes kan
altijd nog. De totale energiebesparing is op deze manier groter en de
kosten-baten verhouding is gunstiger, waardoor de woonlasten voor
bewoners lager liggen.’
Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Hoe pak je het
verder aan: de verduurzaming van miljoenen bestaande
woningen?
‘Onderzoek van de Algemene Rekenkamer en CE Delft wijst uit dat
wetgeving vaak een betere kosten-batenverhouding heeft dan sub-
sidies en convenanten. Het kabinet strooit nu vooral met subsidies
en lijdt aan dereguleringsmanie, maar dat is de verkeerde weg. Ook
de markt zal het niet volledig uit zichzelf verwezenlijken, de prikkel
ontbreekt. Ik pleit dan ook voor het invoeren van een minimale EPC
of energielabelwaarde bij de renovatie van bestaande gebouwen en
woningen. Dat is een natuurlijk moment om de energieprestatie te
verbeteren.’
‘Dat wil niet zeggen dat aanscherping van normen eenvoudig is. De
SP heeft bijvoorbeeld jarenlang gelobbyd voor een verhoging van de
Rc-waarde voor nieuwbouw. Zes ministers heb ik ervoor versleten die
onder zware druk van de bouwlobby alleen maar op de rem trapten.
De verbetering kwam dus tegen de stroom in tot stand. Maar nu de
nieuwe norm per 2015 een feit is, zul je zien dat de markt die norm
ook op een goedkope, effectieve manier kan behalen. Zo verging het
ook met eerdere aanscherpingen van de EPC, waar ik me ook hard
voor heb gemaakt.’
‘Ik heb met andere woorden vertrouwen in normering om de bulk-
productie op gang te brengen. Ik denk altijd aan het voorbeeld van de
scharrelkip: als we de prijs laten zakken ten koste van de nu nog goed-
kope plofkip, weet ik zeker dat we massaal aan de scharrelkip gaan.
Dus waarom zou dat in de bouw niet kunnen?’
Ondanks normeringen zullen woningcorporaties zelf
financieel flink moeten investeren als ze hun woning-
voorraad willen verduurzamen. Zij kampen met terug-
lopende middelen door bijvoorbeeld de verhuurder-
heffing. Tegelijkertijd wordt de verduurzamingsopgave
urgenter nu de energielasten een groot deel van het
huishoudbudget opeten. Huishoudens met een smalle
beurs zijn de dupe.
‘De meeste corporaties zijn van goede wil. Recent was ik bij Portaal
die haar galerijflats uit de jaren zestig en zeventig naar energielabel B
wil brengen. Maar het klopt dat de crisis en de verhuurderheffing een
zware wissel trekken op de financiële draagkracht van corporaties. Ze
moeten noodgedwongen hun ambities bijstellen en huurverhoging is
niet altijd een optie.’
‘Gezien de beperkte investeringsruimte voor de corporatiesector
zou ik me concentreren op laaghangend fruit in de complexen die
nu een energielabel D of lager hebben. Een andere mogelijkheid om
de kosten te verlagen, is om vaker mee te liften met onderhoud. Dat
verlaagt de overhead en trouwens ook de overlast voor de huurder.’
Hoe krijg je bewoners mee met verduurzaming als
de huur verhoogd wordt? Zeventig procent moet wel
instemmen met maatregelen.
‘Mijn ervaring is dat je de huurders altijd meekrijgt als je aanneme-
lijk kunt maken dat tegenover de huurverhoging een vergelijkbare
of hogere energiebesparing staat. De Woonbond heeft in samen-
werking met enkele corporaties een ‘woonlastengarantieformule’
ontwikkeld. Dat lijkt me een goede aanpak om de huurders achter je
te krijgen.’
Welke mogelijkheden ziet u voor verduurzaming van be-
staande koopwoningen? Het bezit is versnipperd.
‘Je kunt een collectieve aanpak van energiebesparing prima bevorderen.
Het was zelfs een van onze praktische, schone en zuinige voorstellen uit
2007. Stimuleer bijvoorbeeld de oprichting van Verenigingen van Eige-
naren in laagbouw. In plaats van subsidie voor de individuele eigenaar-
bewoners is het veel goedkoper subsidie te geven voor de collectieve
planontwikkeling door een VvE. Voor gemengde complexen (huur/koop)
kan de institutionele belegger of corporatie de rol van initiatiefnemer op
zich nemen.’
‘Het is de moeite waard.De meeste koopwoningen zijn gebouwd tussen
1960 en 1990 in complexen tussen de vijftig en honderd woningen.Het
collectief aanpakken van de woningschil in combinatie met groot onder-
houd levert de bewoner een besparing op van twintig tot dertig procent,
ten opzichte van de individuele aanpak.Het scheelt bewoners ook nog
eens veel werk,en de periode van overlast kun je door een seriematige
aanpak flink bekorten.’
Welke mogelijkheden ziet u nog meer voor de koopsector?
‘De SP pleit voor een differentiatie van het eigen woningforfait of de
onroerende zaakbelasting op basis van het energielabel. Ieder jaar
‘De SP heeft jarenlang gelobbyd voor een verhoging van de Rc-waarde.
Zes ministers heb ik ervoor versleten die onder zware druk van de bouwlobby
alleen maar op de rem trapten’

4. 51ROAD2ZER0
Bouwformatie Nr.2 | maart 2014
schuift de belastingtabel op met de ontwik-
keling van de gemiddelde energetische kwa-
liteit van het woningbestand. Het verhoogt
ook voor bestaande koopwoningen de renta-
biliteit van energiezuinige investeringen. Als
beloning en straf in balans zijn, loop je geen
cent belasting mis. De differentiatie van de
autobelastingen laat zien hoe effectief dit
middel kan zijn.’
‘De Rijksoverheid moet ook meer investeren
in duurzaamheidsleningen via het Stimu-
leringsfonds Volkshuisvesting. Particuliere
woningbezitters kunnen daar nu al een
aantrekkelijke lening met een lage rente
krijgen om hun woningen energiezuiniger
te maken. De Rijksoverheid kan heel voor-
delig geld aantrekken op de kapitaalmarkt
en leningen zijn veel kosteneffectiever dan
subsidie.’
Eerder stelde uw partij ook voor om
lage temperatuurverwarming bij
renovatie (en nieuwbouw) verplicht
te stellen.
‘Ja, daarmee creëer je de condities om een
complex aan te sluiten op bijvoorbeeld
stadsverwarming, industriële restwarmte
of zonnewarmte. Heb je zo’n systeem niet
dan is het rendement van bijvoorbeeld
zonnepanelen veel lager en heb je altijd
bijverwarming nodig, denk aan een cv-ketel.
Denemarken is een lichtend voorbeeld: hier
wordt de toepassing van cv-ketels bij reno-
vatie (en nieuwbouw) verboden.’
‘Interessant, ook voor de bestaande woning-
bouw, is trouwens nog om onder voorwaar-
den de tapwatertemperatuur voor warmwa-
ter van zestig graden naar vijftig of veertig
graden te verlagen. De eis van zestig graden
komt voort uit de noodzaak om legionella in
drinkwater te bestrijden, maar er zijn tegen-
afgesproken dat het corporatiebezit in 2020 ge-
middeld op energielabel B moet zitten en het
particulier bezit gemiddeld op energielabel C.
Zonder betere normeringen gaan we dat nooit
halen. Maar ik houd vol en blijf me er hard
voor maken. Ik ben een optimistisch mens.’
Hoe duurzaam is uw eigen woning?
‘Ik woon op de hoek van een blok rijtjeswonin-
gen in Utrecht Lunetten. Met een gasverbruik
van circa 1.200 kuub en een elektriciteits-
verbruik van 2.000 kWh per jaar voor een
woning met een oppervlak van 130 m2
is dat
niet slecht. We combineren de verduurzaming
met natuurlijke onderhoudsmomenten. Geen
al te rigoureuze maatregelen dus, maar wel
effectief.’
woordig ook andere preventieve technieken
beschikbaar. Het landelijke bespaarpoten-
tieel is zelfs twee miljard kuub gas!’
Heeft u er vertrouwen in dat het goed
komt met de verduurzaming van de
bestaande woningvoorraad?
‘Het gaat de goede kant op, maar wat mij
betreft te langzaam. In het Energieakkoord is
‘Het kabinet strooit nu vooral met subsidies en lijdt aan
dereguleringsmanie, maar dat is de verkeerde weg’