4_MattiPisman_Presentatie nectar en stuifmeel onderzoek bijensymposium 27-04-2023.pptx

1. Hoe gebeurt nectar en stuifmeelonderzoek?
En wat kan je er uit leren?
Matti Pisman
Medewerker Biodiversiteit RL

2. Inhoud
1. De rol van stuifmeel en nectar in een bijenleven
2. Analoog onderzoek
• Stuifmeelkorrels
• Nectarhoeveelheden
3. Moleculair onderzoek
• Metabarcoding
• Chromatografie
4. Case studie: veldproef

3. De rol van stuifmeel en nectar in een
bijenleven
• Stuifmeel: bron van proteïnen
• Vooral voor larven en jonge individuen in de groei
• Nectar: bron van suiker
• Energie voor adulten, ook tijdens de vlucht
• Gemengd met pollen voor larven
• Energiereserves voor overwintering
• Honingbijen: in het nest
• Hommelkoninginnen: eigen vetreserves
• Stuifmeel en nectar worden verzameld tijdens bloembezoeken
Peeters et al. (2012) De Nederlandse bijen

4. De rol van stuifmeel en nectar in een
bijenleven
• Bloemen bevatten naast nectar en stuifmeel ook:
• Micro-organismen:
• Niet-schadelijke micro-organismen (microbioom van de bloem)
• Pathogenen: achtergelaten door bezoekende bijen
• Residu van pesticiden
• Deze worden meegenomen naar de kolonie of de nestcellen
• Bloembezoeken: indirect contact tussen individuen, de omgeving en andere kolonies
©Steven Falk

5. Blootstelling aan de omgeving via stuifmeel en
nectar
• Solitaire bijen:
• Geen broedzorg
• De stuifmeelbal, met alles erin, wordt gegeten door de larve
• Vertelt alles over waar de individuele larve mee in contact komt tijdens de ontwikkeling
ontwikkeling
• Sociale bijen: hommels en honingbijen
• Broedzorg
• Zekere vorm van filtering wie wat krijgt
• Meer onbekende factoren rond blootstelling
• Eerder te bekijken op kolonieniveau
Peeters et al. (2012) De Nederlandse bijen

6. Staalnames
• Nectar
• Uit de bloemen zelf
• Uit de kolonie
• Stuifmeel
• Van individuele bijen tijdens/na de vlucht
• Uit de nestcellen (solitaire bijen)
• Uit de kolonie (honingbijen en hommels)
• Museumstalen
©Steven Falk

7. Analoog onderzoek
• Stuifmeel identificatie
• Via microscopie de verschillende stuifmeelkorrels identificeren
• Welke planten worden bezocht?
• Hoe foerageert een individu? Veel van 1 soort of verschillende per vlucht?
• Welke planten bezocht soort X in het jaar Y?
• Nectaronderzoek
• Micropipetten om nectar uit de bloem te zuigen
• Hoeveel nectar geeft een bepaalde soort?
• Nectarproductie doorheen de dag opvolgen
Luz et al. (2018)

8. Moleculair onderzoek: metabarcoding
• Metabarcoding: identificaties op basis van genetisch materiaal in een staal
• Stuifmeel: Welke planten zitten er allemaal in?
• Voordeel: completere soortenlijst
• Nadeel: verhouding tussen soorten bepalen is moeilijker
• Stuifmeel en nectar: Ziekte screening
• Zijn er gekende virussen/parasieten aanwezig?

9. Moleculair onderzoek: chromatografie
• Chromatografie: scheiden van een mengsel in zijn verschillende componenten
• Nectar: suikersamenstelling
• Fructose, glucose,… “snelle suikers” vs “tragere suikers”
• Nectar en stuifmeel: (multi)residu analyses van pesticiden
• Welke producten komen voor in de stalen?
• Concentratie: detecteerbaar tot heel lage drempels
• Bepalen van realistische blootstelling
• Controle of concentraties onder de schadelijke drempels liggen

10. Wat kunnen we leren uit nectar en
stuifmeelonderzoek?
• Meetmethoden combineren met ecologische proefopzetten in het veld of gecontroleerde
labo experimenten
• Voorbeeldstudie in de fruitteelt:
• Impact van massale bloei op pathogeenverspreiding
• Hypothese: meer bloemen tijdens de bloei, dus minder parasieten in de nestcellen
nestcellen
Piot et al. (2021) More is less: Mass-flowering fruit tree crops dilute parasite transmission between bees

11. Wat kunnen we leren uit nectar en
stuifmeelonderzoek?

12. Wat kunnen we leren uit nectar en stuifmeel onderzoek?
-Dieet van bijen
-Plant-pollinator netwerken
-Foerageergedrag
-Hun contacten met externe omgevingsfactoren
-Pathogenen
-Pesticiden
-Hoe al deze factoren veranderen in functie van
-Variatie tussen verschillende landschappen
-Variatie doorheen de tijd
-Variatie tussen provincies, landen, continenten…
-,,,