ZALO 093 189 2701 - Tiểu luận ô nhiễm môi trường - hậu quả và giải pháp. Thực trạng ô nhiễm môi trường. Nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường. Giải pháp

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
TIỂU LUẬN MÔN
NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN
TÊN ĐỀ TÀI:
ẢNH HƯỞNG CỦA Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
VỚI NHÂN LOẠI VÀ BIỆN PHÁP
KHẮC PHỤC
Sinh viên thực hiện:
1. Nguyễn Tiến Đạt MSSV:09248301
2. Đỗ Hoàng Nhân MSSV:09242291
3. Nguyễn T.H.Thúy MSSV:09273531
4. Nguyễn Văn Hạnh MSSV:09263021
5. Cao Khải Hoàn MSSV:09271481
6. Hồ Duy Khâm MSSV:09254831
7. Ngô Thành Luân MSSV:09242521
8. Lê Văn Tiến MSSV:09273241
9. Hồ Đình Nguyên MSSV:09252881
10.Trần Đức Toàn MSSV:09238331
Lớp: ĐHĐT3TLT
Khoa: Công nghệ Điện Tử
GV hướng dẫn: Ts.Nguyễn Minh Tiến
Tp.Hồ Chí Minh, ngày 30 tháng 3 năm 2010

2. 1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Cuộc sống đang diễn ra ngày càng phức tạp, kéo theo đó là con
người luôn phải đối mặt với những vấn đề mang tính chất toàn cầu để bắt
kịp nhịp sống thế giới. Vấn đề rắc rối nhất, mang tính sống còn nhất đó
chính là vấn đề ô nhiễm môi trường. Đây là vấn đề cấp bách không chỉ
riêng một quốc gia nào mà nó có sức ảnh hưởng trên toàn thế giới. Bởi lẽ
chúng ta đang chung sống trong một hành tinh có sự sống duy nhất trong
hệ mặt trời, nhưng chính con người đã hủy hoại nó, gây ra ô nhiễm. Nhận
thấy đây là một vấn đề vô cùng cấp thiết, với hy vọng kêu gọi mọi người
cùng chung tay bảo vệ môi trường, và đây cũng chính là lý do nhóm chúng
tôi chọn đề tài này.
2. Mục đích nghiên cứu:
Bài tiểu luận sẽ cung cấp một cái nhìn đầy đủ về vấn đề ô nhiễm môi
trường với tư cách là một vấn đề toàn cầu. Nguyên nhân nào làm môi
trường sinh thái bị ô nhiễm và tàn phá. Thực trạng của vấn đề ra sao trên
phạm vi toàn cầu. Tác động của vấn đề đến quan hệ quốc tế và chính trị
quốc tế là tích cực hay tiêu cực. Cuối cùng, giải pháp nào là hiệu quả cho
vấn đề sinh thái toàn cầu này. Câu trả lời sẽ có trong nội dung chi tiết của
bài tiểu luận.
3. Nội dung nghiên cứu:
Toàn bộ bài tiểu luận của chúng tôi chia làm 3 phần và 4 chương, nói
về vấn đề ô nhiễm môi trường trên phạm vi toàn cầu và các phương hướng
giảm thiểu ô nhiễm.

3. 2
Sau đây là nội dung của từng chương :
Chương 1 : Thực trạng ô nhiễm môi trường
1.1: Khái niệm ô nhiễm môi trường
1.2: Các dạng ô nhiễm môi trường
1.3: Thực trạng ô nhiễm môi trường hiện nay
1.4: Hậu quả của ô nhiễm môi trường
Chương 2: Nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường
2.1: Nguyên nhân con người
2.2: Nguyên nhân xã hội
2.2.1: Sự chưa hoàn thiện về kinh tế - công nghệ của sản xuất
xã hội
2.2.2:Bùng nổdân số
2.2.3:Chiến tranh
Chương 3: Tác động của ô nhiễm môi trường đối với quan hệ quốc tế
3.1: Ô nhiễm môi trường gay ra xung đột trong quan hệ quốc tế và
bất ổn cho nền chính trị quốc tế
3.1.1:Trong phạm vi một quốc gia
3.1.2:Trong quan hệgiữa các quốc gia
3.1.3:Trong đời sống chính trị quốc tế, ô nhiễm môi trường
gây ra nhiều bất ổn
3.2: Đặt ra thách thức mới cho hệ thống pháp luật quốc tế và cơ chế
an ninh sinh thái
3.3: Ô nhiễm môi trường góp phần thúc đẩy tư duy toàn cầu và tăng
cường cơ chế hợp tác quốc tế
Chương 4 : Giải pháp cho vấn đề ô nhiễm môi trường
4.1: Các biện pháp cá nhân
4.1.1:Thayđổi quan điểm pháttriển tư duykinh tế
4.1.2:Thayquan điểm duynhân loại và chinh phụctự nhiên
4.1.3:Thayquan điểm pháttriển cục bộ theo vùng lãnh thổ

4. 3
4.2: Các biện pháp quốc tế
4.2.1: Tăng cường vai trò chính trị và khả năng hành động
độc lập của các tổ chức khu vực và quốc tế
4.2.2: Nâng cao trách nhiệm và bổn phận của các công ty
xuyên quốc gia trong các hoạt động đầu tư quốc tế
4.2.3: Tăng cường đối thoại giữa các nước công nghiệp phát
triển và các nước đang pháttriển
4.3: Các biện pháp đốivới mỗi chính phủ
4.3.1:Tiến hành sinh thái hóa nền kinh tế
4.3.2:Trong lĩnh vực xã hội-nhân văn
4.3.3:Trong lĩnh vực văn hóa-tinh thần
4. Kết quả nghiên cứu
Qua quá trình nghiên cứu vấn đề, chúng ta hiểu thêm về tình trạng ô
nhiễm môi trường hiện nay. Là những chủ nhân tương lai của đất nước,
chúng ta cần phải biết về thực trạng môi trường hiện nay để đưa ra những
biện xử lý kịp thời nhằm tránh những hậu quả đang tiếc do ô nhiễm môi
trường gây ra.
5. Kết luận-đềxuất
Kết luận:
• Có nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường: Ô nhiễm do thải các
chất độc vào bầu khí quyển, ô nhiễm do thuốc bảo vệ thực vật và hoá
chất độc, ô nhiễm do các chấ phóng xạ, ô nhiễm do các chất thải lỏng và
rắn, ô nhiễm do các tác nhân sinh học…
• Ô nhiễm môi trường chủ yếu do hoạt động của con người gây ra như:
việc đốt cháy nhiên liệu (Củi, than, dầu mỏ, khí đốt…) trong công
nghiệp, giao thông vận tải và đun nấu...và do một số hoạt động của tự
nhiên như : Núi lửa, lũ lụt …

5. 4
• Các loại thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, diệt nấm.. Dùng không đúng cách
và dùng quá liều lượng sẽ có tác động bất lợi tới toàn bộ hệ sinh thái và
ảnh hưởng tới sức khoẻ của con người.
• Ô nhiễm môi trường tạo điều kiện cho nhiều loại sinh vật gây bệnh cho
con người và động vật phát triển. Mỗi người cần phải tích cực chống ô
nhiễm môi trường để phòng bệnh.
Khi môi trường bị tàn phá, mọi khu vực, mọi quốc gia đều phải chịu
thiệt hại nặng nề. Nghiêm trọng hơn, vấn nạn sinh thái này còn tác động
tiêu cực đến các lĩnh vực khác của đời sống quốc tế. Nền kinh tế thế giới
phải đương đầu với sự thiếu hụt về tài nguyên và năng lượng. Chính trị
quốc tế luôn tiềm ẩn những bất ổn cùng với sự rạn nứt trong quan hệ giữa
các nước. Do vậy, mọi người, mọi nhà, mọi quốc gia đều phải ngăn chặn sự
ô nhiễm và bảo vệ môi trường.
Đề xuất:
-Cần tăng cường tuyên truyền giáo dục mọi người có ý thức bảo vệ
môi trường, hạn chế xả rác thải từ sinh hoạt vào môi trường.
-Tăng cường kiểm soát đánh giá tác hại của các chất độc hại gây ô
nhiễm bầu không khí.
-Ngăn chặn nạn đốt rừng, khai thác bừa bãi, xây dựng vành đai rừng,
vành đai xanh nhằm tránh cát tránh bụi…
-Tiếp tục hoàn thiện các văn bản nhằm bảo vệ môi trường,xây dựng
các công viên cây xanh, sử dụng các nguồn năng lượng sạch như năng lượng
mặt trời, năng lượng gió….

6. 5
NỘI DUNG
CHƯƠNG I
THỰC TRẠNG Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
1.1.Kháiniệm ô nhiễm môi trường
Ô nhiễm môi trường là sự có mặt của các chất lạ, độc hại gây nên
những biến đổi nghiêm trọng về chất lượng của các yếu tố của môi trường
như đất, nước, không khí…vượt qua ngưỡng chịu đựng tự nhiên của sinh
thể( dẫn đến biến dạng hoặc chết hàng loạt) và con người( ốm đau, bệnh
tật,suy giảm sức khoẻ, thậm chí cả chết người )
Ngưỡng chịu đựng tự nhiên của các loài sinh vật khác nhau không
giống nhau. Đối với con người, ngưỡng chịu đựng được xác định bằng
những tiêu chuẩn môi trường – là những quy định về chuẩn mực, giới hạn
cho phép đối với các yếu tố của môi trường như đất, nước, không khí…
làm căn cứ để quản lí môi trường, nhằm đảm bảo sức sống của sinh thể,
bảo vệ sức khoẻ, sự sống và khả năng lao động của con người.
1.2. Các dạng ô nhiễm môi trường
Ô nhiễm môi trường sống tồn tại dưới các dạng ô nhiễm nước, ô
nhiễm không khí, ô nhiễm đất, ô nhiễm tiếng ồn, ô nhiễm phóng xạ, các tia
vũ trụ,v.v..
Ô nhiễm nước là dạng ô nhiễm nguy hiểm nhất, bởi vì toàn bộ sự
sống trên trái đất gắn liền với nước. Ô nhiễm nước là sự biến đổi của chất
lượng nước bởi các chất lạ, độc hại đến nước, gây nguy hiểm đến sự sống
của các sinh vật, đến sự sống và sinh hoạt của con người, tác động tiêu cực
đến sản xuất nông nghiệp , công nghiệp, ngư nghiệp và các hoạt động
thương mại, nghỉ ngơi, giải trí…Nếu xét theo các tác nhân gây ô nhiễm thì

7. 6
ô nhiễm nước có các loại như ô nhiễm vô cơ, ô nhiễm hữu cơ, ô nhiễm hoá
chất, ô nhiễm sinh học, ô nhiễm bởi các tác nhân vật lí..
Ô nhiễm không khí là sự có mặt của các chất lạ độc hại trong khí
quyển, làm biến đổi thành phần và chất lượng của không khí theo chiều
hướng xấu đối với sự sống. Ô nhiễm không khí cũng có hai nguồn: nguồn
gốc tự nhiên ( do núi lửa, cháy rừng, gió bụi, các quá trình phân huỷ các
chất hữu cơ trong tự nhiên,v.v..) và nguồn gốc nhân tạo do các hoạt động
sản xuất và tiêu dùng của con người gây nên.
Ô nhiễm đất là sự biến đổi thành phần chất lượng của lớp đất ngoài
cùng của thạch quyển, dưới tác động tổng hợp nước, không khí đã bị ô
nhiễm, rác thải độc hại, các sinh vật và vi sinh vật..theo chiều hướng tiêu
cực đối với sự sống của sinh vật và con người
Sa mạc hoá là một trong những biểu hiện nguy hiểm nhất của sự suy
thoái và ô nhiễm đất. Hiện tượng sa mạc hoá diễn ra đặc biệt mạnh ở các
vùng thường xuyên bị khô hạn. Hiện nay trên thế giới có tới 3,6 tỉ ha đất
đang chịu ảnh hưởng của sự suy thoái đất.
1.3. Thực trạng của ô nhiễm môi trường hiện nay
Ô nhiễm môi trường đang là một thách thức lớn đối với tất cả chúng
ta.Chỉ mất vài phút để đốn đổ một cái cây nhưng lại phải mất rất nhiều
năm, thậm chí cả trăm năm để trồng lại được một cái cây như thế. Chính
những hành động của con người đã và đang tàn phá nghiêm trọng đến môi
trường sinh thái . Dưới đây là một vài con số thống kê giật mình, trên thực
tế những con số này có lẽ còn cao hơn nữa.
Khoảng 50% dân số trên hành tinh không có nước sạch, 80% diện
tích rừng đang bị tàn phá hoặc suy thoái, 6 triệu ha đất trồng đã bị biến
thành hoang mạc, ¼ các loài động vật có vú và hàng loạt những loài động
thực vật quý hiếm khác đang có nguy cơ tuyệt chủng. Nếu tốc độ khai thác
rừng tiếp tục như hiện nay thì chỉ khoảng trong 170 năm nữa, rừng trên
toàn cầu sẽ hoàn toàn biến mất.

8. 7
1.4. Hậu quả chung của ô nhiễm môi trường
1.4.1. Đến sức khoẻ con người
Sự suy thoái của chất lượng nước, không khí và những nguy hiểm
khác về môi trường đã ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp lên sức khỏe con
người, dẫn đến sự suy giảm sức khỏe và các bệnh tật liên quan, bao gồm cả
các căn bệnh gây ra bởi vi trùng và côn trùng do sự thay đổi của khí hậu
như sốt rét, vàng da..
Theo tổ chức y tế thể giới hàng năm có khoảng hơn 2 triệu người
chết vì các căn bệnh liên quan đến môi trường.
Ngày 5/12/1952 tại Luân Đôn, Anh đã xảy ra hiện tượng “ làn khói
giết người”. Người ta đo được hàm lượng khí Sunfua trong không khí đã
cao tới 3,8mg/m3 - gấp 6 lần so với bình thường. Nồng độ bụi khói lên tới
4,5mg/m3 cao gấp 10 lần so với thường ngày. Dân trong thành phố đều
cảm thấy tức ngực, khó thở và ho liên tục. Chỉ trong vòng có 4,5 ngày đã
có hơn 4000 người bỏ mạng, trong đó phần lớn là trẻ con và người già, hai
tháng sau lại có 8000 người nữa tiếp tục chết.
Không chỉ có tác động trực tiếp, ô nhiễm môi trường còn để lại
những hậu quả lâu dài có khi đến vài thế hệ. Điển hình như sự bùng nổ làng
ung thư ở Việt Nam. Sau một làng ung thư đầu tiên ở Thạch Sơn – Phú
Thọ, liên tiếp một loạt các làng ung thư khác được nhắc tới ở Hà Nam, Hà
Tây, Nghệ An, Quảng Nam và mới đây nhất là làng ung thư ở Thuỷ
Nguyên - Hải Phòng. Có nơi số người chết lên tới hơn 1/3 dân số của làng,
bao gồm cà người già và trẻ em – tất cả đểu liên quan đến tình trạng ô
nhiễm môi trường trầm trọng.
1.42. Đến kinhtế.
Ô nhiễm môi trường làm suy yếu sức khoẻ con người, từ đó dẫn đến
giảm năng suất lao động, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp. Mặt khác, sự
suy thoái của chất lượng môi trường sẽ làm giảm hiệu năng các nguồn tài

9. 8
nguyên cho sản xuất như sụ tổn thất trong nghề cá( do ô nhiễm nước), giảm
sự phát triển của rừng do đất bị xói mòn..
Mặt khác, chi phí dành cho y tế cũng như chi phí để khắc phục hậu
quả của ô nhiễm môi trường không ngừng tăng lên. Ở Nhật Bản, thiệt hại
về kinh tế do ô nhiễm môi trường 1955 là 132 triệu USD, đến năm 1970
(15 năm sau) con số này đã lên tới 13 tỷ USD, tức là tăng 174 lần. Ước tính
thiệt hại về kinh tế do ô nhiễm môi trường gây ra ở các nước Tây Âu tương
ứng với 6% tổng thu nhập quốc dân.
Ngoài ra ô nhiễm môi trường còn tác động trỏ lại môi trường tự
nhiên. Sự ô nhiễm môi trường nước, không khí dẫn đến sự ô nhiễm môi
trường sống. Sự ô nhiễm môi trường sống mang tính toàn cầu được chỉ báo
bằng các hiện tượng chủ yếu như hiệu ứng nhà kính, lỗ thủng tầng Ozon,
mưa axit, sa mạc hoá, sự đa dạng sinh học bị giảm sút, v.v ..đó chính là
những vấn đề bức xúc nhất đang đặt ra cho toàn nhân loại. Một sự biến đổi
nguy hiểm nhất do tác động ngược của ô nhiễm môi trường chính la sự biến
đổi khí hậu trên trái đất. Có thể coi sự biến đổi của khí hậu trên trái đất là
hậu quả tổng hợp tất yếu của các hiện tượng do ô nhiễm môi trường gây
nên. G.H Bronteman nguyên chủ tịch uỷ ban môi trường và phát triển thế
giới đã nói rằng trừ chiến tranh hạt nhân ra thì sự biến đổi của khí hậu là
mối đe doạ lớn nhất đối với con người. Nó không những đe doạ sự tồn
vong của conngười mà còn uy hiếp cả tương lai của trái đất.

10. 9
CHƯƠNG II
NGUYÊN NHÂN CỦA Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
2.1. Nguyên nhân conngười
Quan điểm duy nhân loại lấy con người làm trung tâm từ xa xưa, đặc
biệt là trong thế kỉ XVII- XVIII đã trở thành một quan niệm ăn vào tiềm
thức của con người . Con người là tâm điểm của mọi sự chú ý, có quyền uy
tối thượng, còn giới tự nhiên chỉ là một bộ máy vô tri vô giác. Con người
thống trị tự nhiên nên có thể tuỳ ý tác động lên nó, lấy đi của tự nhiên tất cả
những gì cần thiết cho cuộc sống của mình, và thực tế đã diễn ra đúng như
vậy, nhất là từ khi nổ ra cuộc cách mạng công nghiệp.
Để thoả mãn nhu cầu ngày càng tăng của mình, con người đã khai
thác, vơ vét tất cả những nguồn tài nguyên thiên nhiên để đưa vào sản xuất,
bất chấp các quy luật tồn tại và phát triển của chúng, miễn là thu được lợi
nhuận một cách cao nhất, nhanh nhất, khi mà lợi ích kinh tế trở thành mục
tiêu duy nhất và cao nhất của sự phát triển xã hội, một tiêu chí quan trọng
nhất để đánh giá sự phát triển. Nhưng thực chất thì lợi ích kinh tế do đâu
mà có? Phải chăng con người đã cướp bóc từ thiên nhiên và vay mượn các
thế hệ tương lai. Những khối tài nguyên khổng lồ mà con người đem vào
trong sản xuất lẽ ra phải được coi là cái vốn của sản xuất, thế nhưng trong
thực tế, chúng lại được xem như là thu nhập xã hội, là lợi ích kinh tế mà
con người được hưởng thụ. Điều đó cũng có nghĩa là các thế hệ mai sau
khó có cơ hội để thoả mãn các nhu cầu của mình từ các nguồn tài nguyên
thiên nhiên trên trái đất.
2.2. Nguyên nhân xã hội
2.2.1. Sự chưa hoàn thiện về kĩ thuật công nghệ của nền sản xuất
xã hội.
Sự chưa hoàn thiện của kĩ thuật và công nghệ của nền sản xuất xã
hội dưới nền văn minh nông nghiệp và công nghiệp là một trong những
nguyên nhân gây nên và thúc đẩy ô nhiễm môi trường. Để thoả mãn nhu

11. 10
cầu ngày càng tăng của con người, nền sản xuất xã hội đã phải sử dụng một
khối lượng tài nguyên thiên nhiên rất lớn và ngày càng nhiều hơn. Trong
điều kiện nền kĩ thuật và công nghệ chưa hoàn thiện và còn nhiều hạn chế,
xã hội buộc phải sử dụng phương thức khai thác tài nguyên thiên nhiên
theo bề rộng, nghĩa là đối với một loại tài nguyên nào đó chỉ dùng một vài
tính năng chủ yếu, rồi thải bỏ, chẳng hạn như than đá, dầu mỏ chỉ dùng làm
nhiên liệu. Chính vì điều đó mà tài nguyên thiên nhiên càng được khai thác
nhiều thì các chất thải bỏ độc hại ra môi trường ngày càng lớn. Hậu quả tất
yếu của phương thức sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên theo bề
rộng là tài nguyên ngày càng cạn kiệt, môi trường sống ngày càng ô nhiễm
nặng nề hơn.
2.2.2. Bùng nổdân số.
Tác động đến môi trường của sự gia tăng dân số thế giới có thể mô tả
bằng công thức tổng quát: I=C.P.E
Trong đó:
I: Tác động môi trường của sự gia tăng dân số và các yếu tố liên
quan đến dân số.
C: Sự gia tăng tiêu thụ tài nguyên trên đơn vị đầu người.
P: Sự gia tăng tuyệt đốidân số thế giới
E: Sự gia tăng tác động đến môi trường của một đơn vị tài nguyên
mà con người khai thác.
Các tác động tiêu cự của tình trạng gia tăng dân số hiện nay trên thế
giới nói chung và sự bùng nổ dân số ở một số quốc gia và khu vực nói
riêng biểu hiện ở các khía cạnh:
Sức ép lớn tài nguyên thiên nhiên và môi trường trái đất do khai thác
quá mức các nguồn tài nguyên phục vụ cho các nhu cầu nhà ở,sản xuất
lương thực, thực phẩm,sản xuất công nghiệp..

12. 11
Tạo ra các nguồn thải tập trung vượt quá khả năng tự phân huỷ của
môi trường tự nhiên trong các khu vực đô thị, khu sản xuất nông nghiệp,
công nghiệp.
Sự gia tăng dân số đô thị và sự hình thành các thành phố lớn – siêu
đô thị làm cho môi trường khu vực đô thị có nguy cơ bị suy thoái nghiêm
trọng. Nguồn cung cấp nước sạch, nhà ở, cây xanh không đáp ứng kịp cho
sự phát triển dân cư, kéo theo ô nhiễm môi trường không khí, nước tăng
lên.
2.2.3. Chiến tranh.
Trong chiến tranh xâm lược Việt Nam, tổng cộng đế quốc Mĩ đã rải
72 triệu lít chất diệt cỏ trong đó có 44 triệu lít chất độc màu da cam lên 1,7
triệu ha đất trồng và rừng ở miền nam Việt Nam. Hậu quả để lại cho con
người cũng như môi trường sống cho đến nay vấn chưa tình toán được hết
vì sự tàn phá khủng khiếp của nó. Ngay khi bị rải thuôc diệt cỏ lần thứ
nhất, 30% cây rừng bị chết ngay sau đó. Cây rừng bị trụi lá, nước bị ô
nhiễm, động vật chết vì nhiễm độc, nhiều thảm rừng đến nay vấn không có
loại cây nào có thể mọc được …minh chứng tiêu biểu cho sức tàn phá của
chiến tranh lên môi trường tự nhiên.
Thế giới của chúng ta đã phải chứng kiến biết bao cuộc chiến tranh
có sức huỷ diệt lớn, và từng ngày từng giờ vẫn xảy ra những cuộc chiến
tranh xung đột sắc tộc, tôn giáo…Bên cạnh những thiệt hạỉ khủng khiếp về
người và của thì hậu quả tác động đến ô nhiễm môi trường đang là một lời
cảnh bảo.

13. 12
CHƯƠNG III
TÁC ĐỘNG CỦA Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
TỚI QUAN HỆ QUỐC TẾ
Sau khi đã hiểu được những nguyên nhân nào gây ra tình trạng ô
nhiễm môi trường (ÔNMT) cùng những thực trạng đáng báo động của vấn
nạn này, chắc hẳn chúng ta cũng đoán được phần nào những tác hại khôn
lường mà ô nhiễm môi trường gây ra cho các lĩnh vực khác trong cuộc sống
con người. Môi trường là nơi diễn ra mọi hoạt động của con người, là một
“nhà kho khổng lồ” dự trữ và cung cấp cho con người nguyên nhiên liệu để
sản xuất và phát triển kinh tế. Do đó, khi mà mái nhà chung ấy bị tàn phá
sẽ gây ra ảnh hưởng tới mọi lĩnh vực của đời sống. Trong từng cá thể là
một quốc gia, môi trường suy thoái sẽ gây tổn thất cho quốc gia đó. Nhưng
đồng thời các ca thể khác của mái nhà Trái đất cũng không đứng ngoài
vòng ảnh hưởng. Từ đó, giữa các cá thể sẽ nảy sinh những vấn đề. Đó có
thể là hợp tác hoặc mâu thuẫn hay xung đột. Quan hệ giữa các quốc gia hay
quan hệ quốc tế nói chung sẽ thay đổi ra sao khi môi trường sinh thái trên
toàn Trái đất bị tàn phá. Liệu có mối liên quan nào giữa vấn nạn sinh thái
này với sự ổn định của nên chính trị quốc tế ? Câu trả lời là có!
3.1.Ô nhiễm môi trường gây ra xung đột trong quan hệ quốc tế
và bất ổn cho nền chính trị quốc tế
Như đã đề cập ở trên, ô nhiễm môi trường có tác động rất mạnh mẽ
tới chính trị quốc tế nói riêng và quan hệ quốc tế nói chung. Có thể coi đây
là vấn đề an ninh sinh thái. An ninh sinh thái sẽ gây ra những bất ổn cho
quan hệ quốc tế trên ba cấp độ: trong phạm vi một quốc gia, mối quan hệ
giữa các quốc gia và trên bình diện quốc tế hay tức là ở phạm vi toàn cầu.
Bắt đầu từ việc gây ra những khó khăn cho một quốc gia, suy thoái môi
trường sẽ tạo ra căng thẳng trong quan hệ quốc tế và cuối cùng là cả thế
giới đặt trong những nguy hiểm về an ninh sinh thái.

14. 13
3.1.1. Trong phạm vi mộtquốcgia:
3.1.1.1. Kìm hãm pháttriển kinh tế xã hội
Như chúng ta đã biết, môi trường sinh thái là cơ sơ sản xuất và sinh
sống của loài người, là nơi diễn ra mọi hoạt động của con người. Môi
trường và tài nguyên thiên nhiên có tầm quan trọng đặc biệt với đời sống
con người, tạo ra cơ sở vật chất để phát triển ktế, vhoá, xã hội; tạo cho con
người phương tiện sinh sống và phát triển bền vững. Nói như vậy có nghĩa
là môi trường có tác động trực tiếp đến sự phát triển của một quốc gia. Khi
mà môi trường bị tàn phá, nó sẽ gây ra những thiệt hại nặng nề và kìm hãm
sự phát triển của cả một đất nước.
Các thảm hoạ tự nhiên như bão, lũ lụt, hạn hán, sa mạc hoá một phần
là do tất yếu trong quá trình vận động của thiên nhiên. Nhưng mặt khác
cũng do hoạt động sản xuất và khai thác tự nhiên bừa bãi của con người
gây ra. Trong tác phẩm kinh điển “Collapse”, tác giả Jared Diamond đã chỉ
ra rằng: “khi xét tính bền vững, điều quan trọng không phải là bao nhiêu
người đang sống trên hành tinh này, mà là những ảnh hưởng của họ gây
nên đối với môi trường”1. Và con người đã phải trả giá cho hành động của
mình. Thiên tai gây ra những thiệt hại to lớn về người và của cho mọi quốc
gia, bất kể là siêu cường như Mĩ hay đang phát triển như Indonesia. Một
trận bão Katrina có thể khiến toàn bộ nền kinh tế Mĩ trì trệ và thiệt hại lên
đến hơn 100 tỷ Đô la, tàn phá trung tâm sản xuất dầu khí quan trọng của
Mĩ. Cơn bão đi qua làm ngưng trệ sản xuất của các nhà máy lọc dầu và
khai thác dầu dẫn tới việc giá xăng dầu không ngừng tăng lên. Ngành sản
xuất ngũ cốc lương thực cũng bị thiệt hại do khu vực cơn bão tàn phá là nơi
chung chuyển ngũ cốc lớn nhất của Mĩ. Còn trận sóng thần tấn công vào
Indonesia và một số quốc gia Đông Nam Á làm hơn 50 người thiệt mạng
và hàng trăm người bị cuốn phăng ra biển. Ngành du lịch không chỉ của

15. 14
Thái Lan, Indonesia mà còn của hầu hết các nước châu Á đều bị tổn thất.
Thiệt hại kinh tế cùng nỗi kinh hoàng của người dân phải mất rất nhiều thời
gian mới khắc phục được. Rõ ràng, kinh tế xã hội của một quốc gia sẽ bị
kìm hãm nếu các thảm hoạ tự nhiên cứ liên tục xảy ra với mức độ tấn công
ngày một tăng; và “rất có thể chỉ những người đương đại khi bị những tổn
thất về kinh tế di môi trường bị phá hoại gây ra mới ý thức được phần nào
hành động sai trái của mình, nhưng đến lúc đó mọi sự đã rồi, có ân hận
cũng đã quá muộn”.2
3.1.1.2. Đedoạ sự pháttriển nguồn nhânlực
Về khía cạnh con người, môi trường sinh thái bị tàn phá cùng lúc tàn
phá luôn sức khoẻ của con người. Khi bầu không khí tràn ngập khói bụi,
khí thải công nghiệp độc hại; nguồn nước cũng chứa các chất hoá học; đất
đai chứa hàm lượng chì hay lưu huỳnh thì chắc chắn con người sẽ bị mắc
các loại bệnh nguy hiểm mà đáng sợ nhất là bệnh ung thư. Sức khoẻ suy
giảm còn chất lượng cuộc sống thì bị giảm sút. Chính tại các thành phố lớn,
nơi mà công nghệ hiện đại với đời sống cao song môi trưòng lại bị ô nhiễm
nặng. Phương tiện giao thông đông đúc cùng với mật độ đi lại dày đặc, một
ngày lượng khí thải gây ô nhiễm khó có thể tính được. Còn khi bão lũ, hạn
hán hoành hành thì người nông dân phải gánh chịu hậu quả đầu tiên. Đời
sống sản xuất bị trì trệ cùng với phương tiện sản xuất là đất đai thì ngày
càng cằn cỗi. Vậy hãy nhìn vào vấn đề nhân lực ở đây: con người là lực
lượng sản xuất, là linh hồn của công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
Nhưng khi chính linh hồn đó đang ở trong tình trạng nguy cấp như vậy thì
làm sao có thể phát triển đất nước, nói chi là phát triển bền vững.
3.1.1.3.Thách thứcchủ quyền quốc gia
Vấn đề phát triển kinh tế xã hội và nguồn nhân lực của một đất nước
đã được đề cập ở trên. Nghiêm trọng hơn, ngay cả chủ quyền quốc gia dân
tộc cũng bị đe doạ khi mà xảy ra ô nhiễm môi trường. Do biên giới quốc

16. 15
gia luôn gắn liền với biên giới sinh thái, tất cả các quốc gia đều cùng chung
sự sở hữu bầu khí quyển, nguồn tài nguyên rừng, tài nguyên đất và tài
nguyên nước …Tuy nhiên, có những quốc gia đã lợi dụng sự sở hữu chung
này để xâm phạm chủ quyền quốc gia khác. Họ giương cao ngọn cờ bảo vệ
môi trường, ngăn chặn sự suy thoái của sinh thái trên Trái đất hòng can
thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia khác. Xin được đưa ví dụ về vấn
đề tranh chấp rừng Amazone làm dẫn chứng. “Các quốc gia phát triển lấy
cớ phải bảo vệ rừng và khí quyển nên đã đề ra những yêu cầu về chủ quyền
đối với rừng Amazone của Brazil”3. Phó tổng thống Mĩ đã từng nói: “Vùng
Amazone không phải là của họ mà thuộc về tất cả chúng ta”. Cựu tổng
thống Pháp Mitteran cũng tuyên bố: “Brazil chỉ có chủ quyền tương đối với
khu vực rừng Amazone”. Các nước này giương cao ngọn cờ bảo vệ môi
trường sinh tồn của loài người, ra sức tuyên truyền rằng tài nguyên rừng
trên Trái đất này là thuộc về cả loài người, nó không có biên giới nên
không thuộc về riêng một quốc gia nào cả. Họ ra sức gây dư luận “quốc tế
hoá” khu vực Amazone, có ý đồ can thiệp chủ quyền của Brazil. Thậm chí
Mĩ còn đòi thành lập hẳn lực lượng “quân đội xanh” để bảo vệ rừng
Amazone. Như vậy, môi trường sinh thái là cái cớ xem ra có vẻ rất có lý để
nước này đặt ra yêu sách với nước kia. Giả thiết rằng nếu Brazil chấp nhận
lực lược quân đội xanh vào bảo vệ rừng Amazone, ai dám chắc rằng lực
lượng này sẽ chỉ ở trong rừng Amazone mà không can thiệp vào bất cứ
chuyện gì của Brazil. Chủ quyền lãnh thổ sẽ bị thách thức khi mà môi
trường sinh thái là không biên giới. Nếu chủ quyền quốc gia bị đe doạ,
chính phủ của quốc gia đó trước hết sẽ phải tập trung giải quyết vấn đề này.
Vậy thì mối quan tâm giành cho phát triển kinh tế xã hội sẽ phải tạm ngưng
lại. Còn nếu chủ quyền quốc gia không giữ được, nước đó sẽ phải phụ
thuộc vào nước khác hay nói cách khác là “mất nước”. Lúc ấy thì việc có

17. 16
phát triển bền vững được nước mình hay không không còn nằm trong tay
chính phủ của họ nữa.
3.1.1.4.Tiểu kết luận:
Môi trường và tài nguyên thiên nhiên có tầm quan trọng đặc biệt đối
với đời sống con người, tạo nên cơ sở vật chất để phát triển kinh tế, văn hoá
xã hội; tạo cho con người phương tiện sinh sống và phát triển bền vững.
Khi môi trường bị suy thoái, mọi lĩnh vực trong đời sống của con người sẽ
bị ảnh hưởng rồi tới mọi lĩnh vực của một quốc gia bị đe doạ. Tình hình bất
ổn sẽ xuất hiện làm một quốc gia không thể toàn tâm toàn ý thực hiện chiến
lược phát triển của mình. Những khó khăn thách thức do vấn nạn ô nhiễm
môi trường gây ra khiến một đất nước bất ổn. Khi nhân tố quốc gia trong
ngôi nhà chung toàn nhân loại gặp khó khăn, chắc chắn ngôi nhà đó cũng
không thể an toàn. Ô nhiễm môi trường là một vấn đề nan giải đặt ra cho
tất cả mọi quốc gia, đặc biệt là các quốc gia kém phát triển và đang phát
triển.
3.1.2. Trong quan hệ giữa các quốc gia
Môi trường sinh thái bị tàn phá có thể làm cho một quốc gia bất ổn.
Hệ lụy của tình trạng này là sẽ có nhiều quốc gia khác bị tác động gián tiếp
theo. Đó không chỉ là các nước láng giềng lân cận mà thậm chí những nước
ở cách nhau nửa vòng trái đất vẫn cùng chung hậu quả từ nạn suy thoái môi
trường. Khi mà tác động xấu cứ ngày một tăng dần lên, cuốn tất cả các
nước vào trong một vòng xoáy thì tất nhiên sẽ nảy sinh mâu thuẫn và xung
đột. Có hai hậu quả nghiêm trọng mà ô nhiễm môi trường gây ra cho quan
hệ giữa các nước:
3.1.2.1. Các“lò lửa xung đột” trên toàn thế giới
Trong một bản báo cáo của Cục khai thác quốc tế Mĩ phân tích về
môi trường có nói rõ: “Trong nguyên nhân căn bản gây nên xung đột hiện

18. 17
nay, nhân tố môi trường và nhân tố chính trị quan trọng ngang nhau”. Như
vậy có nghĩa là nhân tố môi trường đã được đặt ngang hàng với yếu tố
chính trị trong các cuộc xung đột. Chiến tranh lạnh kết thúc cũng là lúc mà
loài người bắt đầu coi trọng các vấn đề an ninh phi truyền thống. Trong đó
an ninh sinh thái luôn được đặt lên hàng đầu. Một phần là do loài người ý
thức được tầm quan trọng của hệ sinh thái, một phần là do hiểu được nếu
an ninh sinh thái bị đe doạ sẽ dẫn tới hậu quả nghiêm trọng như nguy cơ từ
an ninh truyền thống. Cụ thể là nó dẫn tới các cuộc xung đột. Hai loại xung
đột tiêu biểu nhất bắt nguồn từ vấn nạn ô nhiễm môi trường là xung đột về
tài nguyên và xung đột ô nhiễm môi trường.
“Xung đột tài nguyên là xung đột xảy ra do tranh giành những tài
nguyên tự nhiên như nước ngọt, đất đai, dầu lửa hay khoáng sản …”4. Các
biểu hiện cụ thể của ô nhiễm môi trường như mưa acid, khí hậu toàn cầu
nóng dần lên, tầng ozone bị thủng đã làm cho sự tái tạo của tài nguyên trên
trái đất bị giảm đi trong khi nhu cầu và lượng sử dụng tài nguyên tự nhiên
của các nước không ngừng gia tăng. Bởi vậy quan hệ giữa các nước trở nên
căng thẳng do tranh giành, nắm giữ và sử dụng các nguồn tài nguyên đang
trở nên cạn kiệt. Ví dụ như sự tranh giành nguồn tài nguyên nước kéo dài
nhiều năm giữa Ấn Độ với Băngladesh, giữa Syria với Israel và Jordani ở
vùng Trung Đông. Mỹ với nước láng giềng Mexico không giữ được quan
hệ hữu hảo cũng chỉ vì những tranh giành tài nguyên nghề cá. Nauy đương
đầu với cả cộng đồng Liên minh châu ÂU EU hay hai nước lớn là Nga và
Nhật cũng xảy ra xung đột xung quanh việc tranh chấp tài nguyên nghề cá.
Nhưng các xung đột khu vực này sẽ trở nên nghiêm trọng hơn nếu các
nước không biết kiềm chế và cùng nhau giải quyết, đó là chiến tranh bùng
nổ. Vẫn là việc giành giật quyền kiểm soát sông Nile để chiếm được nguồn
nước từ con sông dài nhất thế giới, quan hệ giữa Ai Cập, Xudan và
Ethiopia đã luôn hết sức căng thẳng. Không chỉ ở châu Phi, tại điểm nóng

19. 18
Trung Đông cũng xảy ra chiến tranh và xung đột kéo dài hàng thế kỷ.
Chiến tranh Trung Đông lần thứ 3 năm 1967 nguyên nhân sâu xa là vì tranh
chấp nguồn nước ở sông Jordan và một số con sông lân cận. Đấu tranh
giành nguồn nước khô cằn ở vùng Trung Đông đã có ảnh hưởng trực tiếp
đến an ninh và ổn định. Cựu thủ tướng Israel đã từng nói: “Lịch sử đấu
tranh giành nguồn nước của sông Jordan dài hơn cả lịch sử”. Như vậy,
xung đột tài nguyên biểu hiện ban đầu ở sự tranh giành giữa các nước; sau
đó dẫn tới xung độtvà đỉnh điểm là dẫn tới chiến tranh.
Ô nhiễm môi trường là một vấn nạn về sinh thái nhưng bản thân nó
cũng là một dạng xung đột. Mọi quốc gia trên Trái đất này đều cùng chung
sở hữu đối với môi trường sinh thái. Khi môi trường tại một quốc gia bị phá
huỷ, tình trạng ô nhiễm sẽ chuyển dịch qua biên giới quốc gia và lan sang
các nước lân cận. Đó là khi vật thể bị ô nhiễm tự do di chuyển trong khí
quyển, vùng nước và thực vật. Đó là khi quốc gia ở thượng nguồn thải chất
bẩn làm ô nhiễm nước ăn của các quốc gia ở miền hạ du, các khói bụi công
nghiệp của các nước ở đầu hướng gió bay sang các nước ở cuối hướng gió
gây ra mưa acid, nước này chặt phá rừng làm xói mòn đất, ảnh hưởng đến
nông nghiệp của nước láng giềng. Xin được đưa ra các ví dụ sinh động sau:
Nạn ô nhiễm môi trường ở Trung Quốc – quốc gia được coi là “hiện
tượng” của thế kỷ XXI với tốc độ phát triển kinh tế thần kỳ. Nhưng cùng
với nền kinh tế “phi như mã” đó là môi trường sinh thái ở Trung Quốc
đang bị ô nhiễm nặng. “Theo Ngân hàng thế giới, 16 trong số 20 thnàh phố
ô nhiễm nhất thế giới nằm ở Trung Quốc; sự ô nhiễm và xuống cấp môi
trường đó mỗi năm làm Trung Quốc tiêu tốn mất 170 tỉ Đôla”5. Tuy nhiên,
môi trường ô nhiễm ở Trung Quốc còn gây tổn hại cho một loạt các nước
láng giềng. Những luồng gió cát bẩn từ lục địa Trung Quốc tràn sang khiến
người dân Seoul không phơi được quần áo ngoài trời, không khí ở thủ đổ
Seoul Hàn Quốc bị ô nhiễm nặng. Gió mùa từ Trung Quốc thổi vào thành

20. 19
phố Kita Kiusu của Nhật Bản mang theo nhiều oxit lưu huỳnh gây ra hiện
tượng mưa acid. Chỉ riêng năm 1991, Trung Quốc thải vào bầu khí quyển
của Đông Nam Á 160 ngàn tấn Axit Sunphuric gây ô nhiễm không khí cho
nhiều nước trong khu vực, trong đó có Việt Nam.
Cháy rừng ở Indonesia - một quốc gia trong khu vực Đông Nam Á
với Việt Nam. Trong lịch sự, vụ cháy rừng ở Indo năm 1997 đã phá huỷ
hơn 10 triệu hecta hoa màu của Malaysia và khiến hầu hết các khu vực
trong Đông Nam Á chìm trong khói. Tổng thiệt hại về kinh tế trong năm đó
lên tới 9,3 triệu Đôla Mĩ. Gần đây, cháy rừng vẫn tiếp tục xảy ra và gây ảnh
hưởng nghiêm trọng tới Malaysia. Gió thổi khó bụi bay sang và vây kín
đường phố thủ đô Kuala Lampua, khiến nhiều trường học và sân bay phải
đóng cửa. Chính quyền Malaysia đã phải ban hành tình trạng khẩn cấp.
Nghiêm trọng hơn là việc Đảng đối lập ở Malaysia (ADP) do quá phẫn nộ
đã tiến hành biểu tình trên đường phố và trước Đại sứ quán Indonesia.
Động thái này đe doạ đến mối quan hệ vốn đã rất mong manh giữa hai quốc
gia này.
Xung đột Nga - Nhật năm 1993: tháng 10 năm 1993, Nga đã đổ ra
vùng biển của Nhật hơn 900 tấn rác thải phóng xạ, làm chết hàng trăm loài
cá và các sinh vật biển trong vùng; phá huỷ môi trường biển nơi đây. Đồng
thời sự ô nhiễm môi trường biển này cũng gây tổn thất lớn cho ngành đán
bắt cá của Nhật Bản. Nhật ngay lập tức đã lên tiếng cảnh báo và yêu cầu
Nga chấm dứt ngay lập tức, cả Mĩ cũng dính líu vào vụ việc này. Một loạt
các quốc gia ven biển Đông cũng tham gia vì các rác thải phóng xạ đó lan
ra gây hại đến sức khỏe của người dân nước họ. Vậy là không chỉ có Nga
và Nhật mà ngay cả Mĩ và một loạt các quốc gia khác cũng bị lôi vào cuộc
xung đột. Quan hệ giữa Nga và Nhật vốn đã không mặn mà do những tranh
chấp quanh tài nguyên nghề cá nay lại càng thêm căng thẳng do việc Nga
phá hoại môi trường biển Nhật Bản.
3.1.2.2.Làmtăng số người tị nạn môi trường

21. 20
Bên cạnh việc tạo ra các “lò lửa xung đột”, ô nhiễm môi trường còn
dẫn tới tình trạng di cư ồ ạt và tỉ lệ người tị nạn môi trường tăng lên. Khi
khí hậu nóng lên cùng với đất đai bị sa mạc hoá sẽ tạo ra sự thiếu hụt về tài
nguyên. Chính sức ép từ sự thiếu hụt này đã gây ra hiện tượng di cư ồ ạt và
tăng mạnh số người tị nạn môi trường. Tình trạng này vừa gây ra những
mâu thuẫn bất đồng giữa các nước. Đồng thời tạo ra thiệt hại cho cả hai
bên. Tại những nước xảy ra ô nhiễm môi trường, người dân di cư sang
nước khác để lại một sự thiếu hụt lớn về lao động. Mà phần lớn các nước
này thường nằm trong nhóm kém hoặc đang phát triển. Lực lượng lao động
mà không đủ thì càng khó khăn hơn cho họ trong phát triển kinh tế. Các
nước có người nhập cư và tị nạn môi trường sẽ phải đương đầu với một loạt
các vấn đề gây bất ổn xã hội như: tỉ lệ người thất nghiệp tăng cao, dịch
bệnh lan tràn hay tệ nạn xã hội gia tăng đột biến …Cùng lúc đó tỉ lệ người
nghèo sẽ gia tăng, sản lượng lương thực giảm sút khiến cho kinh tế sa sút.
Cả xã hội bị chao đảo và cục diện chính trị trong nước bất ổn định. Từ đó,
xung đột sẽ nảy sinh giữa các nước với nhau. Ví dụ: Từ năm 1984 đến
1985, có 10 triệu dân tị nạn châu Phai rời khỏi quê hương, ước tính chiếm
2/3 tổng số dân tị nạn trên thế giới. Họ bỏ quê hương ra đi không phải
chuyện lạ, vì châu lục này có 35 người bị đói và rét do hạn hán thiên tai xảy
ra triền miên. Trong quá khứ mà con số tị nạn môi trường này đã lên tới 10
triệu. Vậy thì trong thế giới hiện đại ngày này, con số ấy phải vượt mức 20
triệu và gây nên những mâu thuẫn sâu sắc giữa các nước.
Tóm lại, dù là nước công nghiệp phát triển hay đang phát triển, dù là
bị ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp thì ô nhiễm môi trường luôn là “mối
hoạ” cho mọi quốc gia. Chính vấn đề này đã gây ra rạn nứt trong quan hệ
giữa các nước và từ đó tạo thành các xung đột lớn và thậm chí là chiến
tranh. Do đó, ô nhiễm môi trường kìm hãm sự phát triển của toàn nhân loại.

22. 21
3.1.3. Trong đời sống chính trị quốc tế, ô nhiễm môi trường gây ra
nhiều bất ổn
Quan hệ giữa các nước là tổng thể các mối quan hệ kinh tế, thương
mại, văn hoá, xã hội, ngoại giao và đặc biệt là quan hệ về chính trị. Khi mà
ô nhiễm môi trường làm căng thẳng và rạn nứt quan hệ quốc tế thì nó tất
nhiên sẽ gây tác động xấu tới mối quan hệ chính trị giữa các quốc gia. Cụ
thể, vấn nạn này gây ra những xáo trộn và làm cho tình hình chính trị quốc
tế luôn tiềm ẩn những bất ổn.
3.1.3.1.Giảm hiệu quả của hệ thống PL quốc tế và các cơ chế an
ninh quốc tế
Khi nảy sinh mâu thuẫn hay tranh chấp giữa các nước, chúng ta cần
đến hệ thống pháp luật quốc tế hay các cơ chế an ninh chung để giải quyết.
Song hậu quả của ô nhiễm môi trường là làm cho một số luật quốc tế và các
cơ chế an ninh quốc tế trong lĩnh vực sinh thái giảm hiệu quả và thậm chí là
uy tín của mình. Xin đi sâu phân tích điều này qua Nghị định thư Kyoto.
Đây là một công ước quốc tế quy định lượng cắt giảm khí thải gây hiệu ứng
nhà kính đối với các quốc gia trên thế giới. Mục tiêu của nghị định thư này
là nhằm bảo vệ bầu khí quyển, ngăn chặn hiện tượng hiệu ứng nhà kính và
lỗ thủng tầng ozone. Nhưng trong khi đặt ra các quy định và con số cụ thể
yêu cầu các nước công nghiệp phát triển cắt giảm thì Nghị định thư này lại
miễn giảm cho một số nước đang phát triển như Trung Quốc, Ấn Độ và
Brazil. Điều này đã gây ra mâu thuẫn lớn giữa một bên là Mĩ, Nhật Bản,
Canada và Australia. Họ cho rằng sẽ là không công bằng nếu miễn giảm
cho Trung Quốc, Ấn Độ hay Brazil vì chính những nền công nghiệp này
cũng đang thải ra lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính khổng lồ. Từ đó, Mĩ
– quốc gia có lượng khí thải lớn nhất thế giới lại không chịu thực thi Nghị
định thư này. Kéo theo hậu quả là bất cứ nước nào khi bị buộc cam kết thực
thi đều viện lí do là Mĩ còn không thực thi. Vậy là Nghị định thư Kyoto

23. 22
không thực sự hiệu quả và uy tín quốc tế của nó trong những năm qua
không thực sự cao.
Ngoài ra còn phải kể tới các công ước của Liên hợp quốc về bảo vệ
môi trường và hoạt động của các tổ chức quốc tế và tổ chức phi chính phủ
như Oxfam, Hoà bình xanh … Tuy nhiên, tất cả những thứ đó dường như
vẫn chưa đủ hiệu quả để giải quyết nạn ô nhiễm môi trường trên toàn thế
giới đặc biệt là ở các nước thế giới thứ ba.
3.1.3.2.Ô nhiễm môi trường trở thành một con bài để mặc cả về
chính trị
Có những quốc gia rất tích cực trong công cuộc bảo vệ môi trường
sinh thái trên toàn thế giới. Hành động của họ xuất phát từ mục đích bảo vệ
an ninh sinh thái không chỉ của riêng họ mà còn vì hoà bình chung cho
nhân loại. Song cũng có trường hợp một số quốc gia đã lấy vấn đề an ninh
sinh thái ra làm một con bài để mặc cả về chính trị. Họ lấy sức ép từ ô
nhiễm môi trường để thoả thuận, đàm phán và giao kèo với một số nước
hòng đạt được những mục đích nhất định. Trở lại với ví dụ về xung đột
Nga - Nhật năm 1993. Sau khi xảy ra vụ việc, thủ tướng Nga lúc đó đã lên
tiếng nói rõ cho Nhật biết rằng nếu Nhật không tăng cường viện trợ kinh tế
cho Nga thì vấn đề sẽ không thể sớm được giải quyết. Năm 1993 là thời
điểm mà chiến tranh lạnh vừa kết thúc, Liên Xô tan rã và nước Nga ra đời
trong những điều kiện hết sức khó khăn về kinh tế cũng như chính trị. Do
đó Nga rất cần viện trợ từ bên ngoài để khôi phục sản xuất và phát triển
kinh tế. Nga đã lấy việc đổ rác thải phóng xạ làm con bài mặc cả với Nhật
và các nước. Nếu viện trợ không đến tay Nga, không đầy đủ nhanh chóng
hoặc không hiệu quả thì Nga sẽ không dừng lại hành động của mình, bất
chấp sự phản đốikịch liệt của cộng đồng quốc tế trong đó có cả Mĩ.
3.1.3.3. Ô nhiễm môi trường làm sâu sắc thêm mâu thuẫn Bắc– Nam
Mâu thuẫn Bắc – Nam là mâu thuẫn vốn tồn tại muôn thủa giữa một
bên là các nước phát triển và một bên là các nước thuộc thế giới thứ ba.

24. 23
Ngày nay, chính các nước phát triển nhất lại là những nước sử dụng nhiều
năng lượng nhất, khai thác cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên trên Trái
đất này. Không công bằng là ở chỗ chính họ lại không bị trả giá cho những
hành động vô ý thức của mình mà lại là những nước kém phát triển nhất.
Thiên tai bão lũ hay sóng thần cứ ập vào làm các nước vốn nghèo nay lại
càng ở trong tình trạng nguy ngập hơn. “Chỉ cần một người phương Tây
bật bếp gas đun sôi một ấm nước thôi cũng có thể gây ra một trận lụt ở
Băngladesh”. Sự bất bình đẳng trong tiêu thụ và sử dụng năng lượng giữa
bối cảnh thiếu hụt tài nguyên và năng lượng trầm trọng như vậy đã làm cho
mâu thuẫn Bắc Nam càng sâu sắc hơn bao giờ hết
3.1.3.4. Tiểu kết luận
Có thể đưa ra một phản ứng hoá học như sau cho quan hệquốc tế:
Khi giữa các nước vốn tiềm ẩn những mâu thuẫn và bất đồng, mỗi
nước lại có những tính toán riêng cho mình (muốn đòi viện trợ kinh tế hay
xâm phạm chủ quyền quốc gia khác), cơ chế luật quốc tế lại lỏng lẻo và
thiếu hiệu quả. Đó là ba thành phần chính trong phản ứng này. ÔNMT xuất
hiện như một chất xúc tác với những hậu quả của nó như thiếu hụt năng
lượng, cạn kiệt tài nguyên hay hiệu ứng nhà kính, thủng tầng ozone. Chất
xúc tác này sẽ làm phản ứng xảy ra nhanh hơn, mạnh hơn và cho ra kết quả
không tốt chút nào. Đó là chính trị quốc tế bất ổn.
3.2. Đặt ra thách thức mới cho hệ thống pháp luật quốc tế và cơ
chế an ninh sinh thái
Ngoài việc gây ra những xung đột và bất ổn định trong nền chính trị
quốc tế, ô nhiễm môi trường còn là một tác nhân dẫn đến sự thay đổi trong
các cơ chế pháp luật quốc tế đang tồn tại cũng như thúc đẩy sự hình thành
các hệ thống luật mới và cơ chế an ninh sinh thái trên thế giới.
Thách thức đặt ra cho hệ thống pháp luật quốc tế chính là do mối
quan hệ tương tác giữa các nhân tố mà nó điều chỉnh. Một số quy pham

25. 24
pháp luật được dùng để điều chỉnh về môi trường và các phạm trù xung
quanh nó, tuy nhiên một khi môi trường có sự biến đổi thì lẽ dĩ nhiên là
không thể làm ngơ với cái được gọi là “bất phù hợp” của các quy phạm
này. Những ảnh hưởng tiêu cực của ô nhiễm môi trường đang làm thay đổi
dần cả thế giới và không có gì khác ngoài việc con người phải tập thích
nghi với nó để dung hoà những gì mà họ đang nắm trong tay. Đương nhiên
hành động của con người phải đi theo những nguyên tắc chung nhất định,
trong khuôn khổ của các quy pham pháp luật, do đó loài người không thể
tách rời hệ thống pháp luật với các động thái tới thiên nhiên của mình. Kể
từ khi hình thành và phát triển, cùng với mối liên hệ chặt chẽ với thiên
nhiên và nhận thức được tầm quan trọng của nó đến cuộc sống con người,
loài người đã có những ý thức nhất định trong việc bảo vệ môi trường.
Cùng với sự phát triển ngày càng nhanh và mạnh, vấn nạn ô nhiễm môi
trường đặt ra những yêu cầu lớn cần được điều chỉnh, do đó đã hình thành
nên các cơ chế luật để điều chỉnh nó. Các văn bản pháp luật này, dù là song
phương hay đa phương đều có những quy phạm cụ thể và nguyên tắc chung
thống nhất có tính pháp lý cao nhằm đạt hiệu quả cao nhất trong việc cưỡng
chế thực hiện. Có thể thấy vai trò của chúng là cực kì quan trọng và đã
được kiểm định qua thời gian dài. Tuy nhiên, dễ dàng nhận thấy là môi
trường ngày nay không còn được như trước nữa. Sự hư hỏng, ô nhiễm, cạn
kiệt đang dần bao phủ lấy nguồn tài nguyên vô tận này. Những biến đổi đó
vô tình tạo nên bức màn ngăn cách giữa thực tế những gì đang diễn ra và
những gì đã từng được nhắc đến trong hệ thống pháp luật quốc tế. Đơn giản
rằng nó không còn phù hợp hay đúng hơn là chưa cập nhật được những
thay đổi này do vậy cũng đã xảy ra không ít mâu thuẫn giữa các quốc gia
chỉ vì sự khập khiễng giữa thực tế và “lý thuyết”. Nhằm tạo được sự công
bằng, đúng đắn cho các mối quan hệ đó, pháp luật dĩ nhiên phải được thay
đổi để theo kịp tốc độ ô nhiễm đang diễn biến ngày càng phức tạp đó. Một

26. 25
số ví dụ cụ thể cho thách thức này đó là Luật biển quốc tế, các Công ước về
biển hay Nghị định thư Kyoto.
Luật biển quốc tế và các Công ước về biển là những quy phạm luật
quốc tế có ý nghĩa cực kì quan trọng và đã được sự tham gia của rất nhiều
quốc gia trên thế giới. Phạm vi điều chỉnh của nó là khá rộng vì bao hàm
hết các bộ phận, khu vực và các sinh thể thuộc biển và đại dương. Ra đời từ
khá lâu, các công ước này ít nhiều đã góp phần phân định ranh giới rõ ràng,
đặt ra các quyền và nghĩa vụ cụ thể cho mỗi quốc gia trong phạm vi trách
nhiệm của mình. Tuy nhiên những biến đổi trong tự nhiên ngày nay đã cho
thấy những bất cập cần được xem xét và sửa đổi của hệ thống luật này. Một
điển hình cụ thể là việc nóng dần lên của Trái đất đã làm tan băng ở hai
cực từ đó làm dâng cao mực nước biển. Nhìn một cách đơn giản, chỉ có thể
nhận ra ảnh hưởng của nó ở tầm thấp đó là việc ảnh hưởng đến đời sống
con người, nhưng ở khía cạnh khác, nó sẽ làm nảy sinh các mâu thuẫn vốn
liên quan đến các tranh chấp xung quanh vấn đề biển và đại dương giữa các
quốc gia. Một mặt, con người sẽ phải hứng chịu những hệ luỵ này, nhưng
mặt khác, tất lẽ dĩ ngẫu sẽ bắt buộc phải đưa ra các điều khoản mới trong
việc phân định các ranh giới và giải quyết các xung độtnày.
Ví dụ thứ hai là về Nghị định thư Kyoto. Nghị định này được đưa ra
năm 1997, cho đến hiện tại đã nhận được sự chấp thuận chính thức của
140 quốc gia. Nghị định thư Kyoto là bản thoả thuận của các quốc gia về
việc cắt giảm lượng khí thải gây ra hiệu ứng nhà kính ở các quốc gia phát
triển xuống còn 8%. Bề ngoài, nó là một phương án khá hữu hiệu và nhận
được sự đồng tình của nhiều quốc gia nhưng thực ra vẫn còn khá nhiều bất
đồng xung quanh vấn đề này và có các yêu cầu đưa ra rằng nên chỉnh sửa
nó cho phù hợp hơn với thực tế ngày nay. Luận điểm này được đưa ra bởi
Hoa Kỳ và một số nước Công nghiệp phát triển khác như Canada,
Australia. Theo ý kiến của các quốc gia này thì mặc dù các nước này có
ngành công nghiệp phát triển lớn mạnh nhưng cần nhìn nhận rằng chính

27. 26
các quốc gia đang phát triển như Trung Quốc hay Ấn Độ - những nước tự
cho rằng mình có cái quyền miễn trừ trách nhiệm đối với vấn đề này mới
chính là “ông trùm” của lượng khí thải độc hại đang được thải ra với mức
kỉ lục hiện nay. Chính sự bất bình này đã gây ra dư luận phản đối đối với
điều khoản miễn trừ tham gia Nghị định cho các quốc gia đang phát triển.
Bên cạnh đó, việc Mỹ từ chối tham gia nghị định đã đẩy Nga làm con bài
thay thế. Sau hơn 7 năm kiên quyết đứng ngoài cuộc, cuối tháng 11 vừa
qua Nga đã phải chấp nhận là đại diện duy nhất cho Hội đồng bảo an tham
gia vào nghị định này, chính thức đặt mốc cho hiệu lực của nghị định. Như
vậy, dù là sớm hay muộn thì việc bầu sinh quyển đang chết dần chết mòn
của chúng ta sẽ đặt ra yêu cầu chỉnh sửa lại Nghị định này chỉ còn là vấn đề
thời gian mà thôi.
Cùng với sự điều chỉnh trong hệ thống pháp luật đã tồn tại thì việc ra
đời các quy phạm luật mới cho vấn đề môi trường cũng đang gây ra những
trở ngại lớn cho nền pháp luật quốc tế. Hàng loạt các Công ước, Hiệp định,
Nghị định song phương và đa phương đã ra đời để có thể cùng với các sản
phẩm đã tồn tại trước đó góp phần hạn chế bớt những ảnh hưởng xấu của
vấn nạn này. Ví dụ như 10 Công ước chính của Liên hợp quốc điều chỉnh
về các vấn đề liên quan đến thiên nhiên và môi trường:
- Công ước về bảo vệ di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới,
1927
- Công ước về các vùng đất ẩm có tầm quan trọng quốc tế,
Ramsar, 1971
- Công ước về buôn bán các laòi hoang dã đang bị đe doạ diệt
chủng, Washington, 1973
- Công ước bảo vệ các loài động vật di cư, Bon, 1979
- Luật biển, Montego Bay, 1982
- Công ước về bảo vệ tầng ôzôn, Viên, 1985 và Nghị định thư
về các chất phá huỷ tầng ôzôn, Montreal, 1987

28. 27
- Công ước về vận chuyển các chất thải nguy hiểm qua biên
giới, Bâle, 1989
- Công ước về thay đổi khí hậu, NewYork, 1992
- Công ước về đa dạng sinh học, Narobi, 1992
- Công ước về chống nạn sa mạc hoá, Paris, 1994
(Nguồn:UNEF (2000), tr.199)
Một vấn đề khác được đặt ra ở đây là việc xuât hiện cơ chế an ninh
sinh thái. Cơ chế an ninh sinh thái được hiểu đơn giản là việc một quốc gia
đặt ra cho mình những nguyên tắc nhất định trong việc bảo vệ nền sinh thái
thuộc phạm vi chủ quyền quốc gia đó, coi đó là một nhiệm vụ quan trọng
cũng giống như các phạm trù an ninh cần được bảo vệ khác. Cơ chế này
khiến cho các quốc gia ngày càng gia tăng sự độc lập của mình trong việc
đưa ra đường lối đảm bảo cân bằng sinh thái của quốc gia mình mà không
sợ bất kỳ sự xâm phạm nào từ các quốc gia khác. Việc đưa sinh thái vào
làm một bộ phận của nền an ninh nhà nước là một bước nhảy vọt trong
nhận thức cũng như hành động của các quốc gia, cho thấy tầm quan trọng
và ảnh hưởng của thiên nhiên và môi trường đối với sự tồn tại, diệt vong
của loài người.
3.3. Ô nhiễm môi trường góp phần thúc đẩy tư duy toàn cầu và
tăng cường cơ chế hợp tác quốc tế
Mọi thứ đều có hai mặt của nó, và ô nhiễm môi trường cũng không
nằm ngoài quy luật này. Một mặt ô nhiễm môi trường được coi là một
trong những vấn đề toàn cầu nguy hiễm nhất nhưng mặt khác nó cũng được
xem như là nhân tố giúp giải quyết các vấn đề toàn cầu khác. Tất cả những
gì liên quan đến cuộc sống của con người đều nằm trong tầm bao phủ của
môi trường, chỉ cần một sự thay đổi nhỏ của nó cũng sẽ dẫn đến những
biến đổi to lớn cho những vấn đề khác. Như vậy nếu chúng ta có thể kiềm
chế được sự gia tăng ngày càng lớn của ô nhiễm môi trường thì chúng ta

29. 28
cũng đã góp phần giúp hạn chế và giải quyết những vấn đề toàn cầu khác.
Cụ thể như hiện nay rất nhiều quốc gia đang xảy ra xung đột chỉ vì các ảnh
hưởng của ô nhiễm môi trường vì vậy nếu như giải quyết được vấn đề môi
trường thì cũng sẽ giúp đẩy lùi được một nguy cơ toàn cầu khác là chiến
tranh. Hay nếu như không còn ô nhiễm môi trường thì vấn đề cạn kiệt
nguồn nước cũng chắc chắn không còn xuất hiện trong danh mục của
những vấn đề toàn cầu.
Không thể chỉ nhìn vào những tác động riêng lẻ mà ô nhiễm môi
trường gây ra ở từng quốc gia, cũng như không thể giải quyết nó nếu như
tự mỗi quốc gia hoạch định cho mình một con đường riêng. Ô nhiễm môi
trường không chỉ là vấn đề của một khu vực, một vùng miền mà là một vấn
đề toàn cầu, bản thân nó đủ sức làm cho các quốc gia không thể trụ vững
nếu chỉ “đứng một mình”. Nói đúng hơn thì ô nhiễm môi trường chính là
“chất keo dính” giữa các quốc gia. Chỉ có bắt tay và hợp tác cùng nhau tìm
hiểu và hành động thì các quốc gia mới có thể giải quyết được vấn đề này.
Từ sự hợp tác đó sẽ hình thành nên tư duy toàn cầu và cơ chế hợp tác quốc
tế. Tư duy toàn cầu được hiểu là lối tư duy lấy sự hợp tác của toàn nhân
loại làm chính. Ở đây không tồn tại lối tư duy cá nhân, cô lập giữa các chủ
thể mà tất cả đều chỉ có thể bắt đầu một khi có sự đồng tình cùng tham gia
giải quyết của toàn thể các chủ thể khác. Từ đó cũng ra đời cơ chế hợp tác
quốc tế - các chuẩn mực, nguyên tắc được đưa ra để điều chỉnh các hành
động này.
Cùng với các hoạt động nhằm ngăn chặn ô nhiễm môi trường, ô
nhiễm môi trường cũng đã góp phần dẫn dắt con người đến sự phát triển
bền vững. Theo như quan điểm của các nhà kinh tế coi trọng môi trường thì
phát triển bền vững là phát triển đi đôi với vấn đề bảo vệ tài nguyên thiên
nhiên và môi trường. Nhân tố cơ bản của phát triển bền vững nhấn mạnh
sự so sánh và chuyển giao lợi ích, phúc lợi giữa các thế hệ, hay nói một
cách khác vấn đề cơ bản ở đây chính là việc đảm bảo cho các thế hệ sau

30. 29
một lượng của cải, vật chất ít nhất là bằng những gì mà thế hệ hiện nay
được thừa kế6. Từ định nghĩa và bản chất của sự phát triển bền vững, có thể
thấy hiện nay chính sự quan tâm giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường
đang góp phần quan trọng dẫn dắt loài người tìm đến sự phát triển bền
vững. Những phương án, những kế hoạch được lập ra chính là một trong
những bước đưa con người đạt đến một thời kì mới của chặng đường phát
triển bền vững.
Như vậy bên cạnh các tác động tiêu cực thì những khía cạnh trên đây
có thể được coi là tác động tích cực “duy nhất” mà ô nhiễm môi trường
mang lại. Chúng ta không thể phủ nhận nó, cũng như không thể phủ nhận
rằng rất cần sự hợp tác giữa các chủ thể để có thể giải quyết vấn nạn ô
nhiễm môi trường và hàng loạt các vấn đề toàn cầu khác.

31. 30
CHƯƠNG IV
GIẢI PHÁP CHO VẤN ĐỀ Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
Ô nhiễm môi trường là một vấn đề toàn cầu, bởi vậy để giải quyết
thành công vấn đề này cần có sự hợp tác của tất cả các quốc gia, dân tộc. Và
để làm được điều này trước tiên cần phải thay đổi quan niệm chung của con
người.
4.1.. Các biện pháp cá nhân:
4.1.1. Thayđổi quan điểm pháttriển duy kinhtế:
Duy kinh tế tức là lấy những chỉ tiêu kinh tế làm thước đo cho sự phát
triển của xã hội loài người. Quan điểm này đã tồn tại trong toàn bộ lịch sử
loài người từ xưa đến nay. Loài người luôn tìm cách thoả mãn nhu cầu ngày
càng cao của mình. Vì vậy, phát triển kinh tế là mục tiêu vô cùng quan
trọng. Tuy nhiên, mục tiêu này không phải là duy nhất. Bởi vì, con người
sống và làm việc ngoài nhu cầu ăn, mặc, ở và các tiện nghi trong gia đình
còn có nhu cầu chăm sóc sức khoẻ, được giáo dục đầy đủ, nâng cao đời sống
văn hoá tinh thần, các nhu cầu về một xã hội công bằng, dân chủ, tự do, văn
minh, nhu cầu sống trong môi trường trong sạch... Những nhu cầu này chỉ có
được khi con người chuyển từ chiến lược phát triển duy kinh tế sang phát
triển bền vững, lâu dài.
4.1.2. Thayquan điểm duynhân loại và chinh phục thiên nhiên:
Theo quan điểm duy nhân loại thì con người là trung tâm của thế giới,
có quyền định đoạn mọi vật xung quanh tức là giới tự nhiên. Giới tự nhiên
chỉ là đối tượng khai thác và bóc lột, là kho của cải vật chất để con người vơ
vét. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy con người và tự nhiên đều là sản phẩm
của sự sống. Con người có khả năng tác động đến tự nhiên để phục vụ lợi
ích của mình. Ngược lại tự nhiên cũng có thể tác động đến cuộc sống con
người. Đây là hai mặt không thể tách rời nhau. Tuy nhiên, thực tế những
thảm hoạ gần đây do thiên nhiên gây ra như đợt sóng thần Sumatra năm

32. 31
2004, cơn bão Katrina ở Mỹ năm 2005 đã chứng minh sức mạnh của thiên
nhiên mới là vĩ đại nhất. Con người chỉ là sinh vật nhỏ bé trước thiên nhiên.
Do vậy, cần phải thay quan điểm duy nhân loại và chinh phục thiên
nhiên bằng quan điểm đồng tiến hoá giữa xã hội và tự nhiên. Đây là quan
điểm đúng, rất cần thiết và phù hợp với giai đoạn phát triển hiện nay.
4.1.3. Thayquan điểm pháttriển cục bộ theo vùng lãnhthổ:
Xét về phương diện môi trường, Trái đất là mái nhà chung của toàn
thể loài người. Vì vậy, sự thay đổi môi trường của một quốc gia đều có ảnh
hưởng và chịu ảnh hưởng của cộng động thế giới. Đơn cử như, một nước có
nền sản xuất ra nhiều chất gây ô nhiễm môi trường có thể gây ra “hiệu ứng
nhà kính”, “mưa axít” hay “lỗ thủng ôzôn” ở những cả những nước lân bang.
Các dòng khí thải độc hại từ nhà máy hoá chất, thuốc trừ sâu, các nhà máy
dệt, đặc biệt là các chất phóng xạ từ các nhà máy điện nguyên tử đều có
phạm vi ảnh hưởng rộng.
Vì vậy, để giải quyết được vấn đề môi trường, các quốc gia, dân tộc
trên toàn Thế giới cần có những giải pháp hữu hiệu, cần phải cùng nhau góp
sức giải quyết các vấn đề môi trường sống bức xúc đang đặt ra và không để
nảy sinh thêm những vấn đề tiêu cực mới trong lĩnh vực môi trường.
4.2. Các biện pháp Quốc tế:
4.2.1. Tăng cường vai trò chính trị và khả năng hành động độc lập
của các tổ chức khu vực và quốc tế:
Một số tổ chức tiêu biểu hiện nay là Chương trình môi trường của
Liên hiệp Quốc (UNEP), Uỷ ban Liên chính phủ về sự thay đổi khí hậu
(IPCC), Hội bảo vệ tài nguyên và thiên nhiên quốc tế (IUON), Cơ quan
Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA), Hội nghị Liên hiệp quốc tế về luật
biển (UNCLOS), Tổ chức lương thực Liên hợp quốc (FAO), Tổ chức hoà
bình xanh... Các tổ chức này ngoài nhiệm vụ tư vấn và trợ giúp cho các nước

33. 32
hoàn thiện những yếu kém của mình còn có quyền đưa ra điều kiện cho các
nước nhận viện trợ. Vì vậy việc tăng cường vai trò chính trị của các tổ chức
này chính là việc nâng cao khả năng thuyết phục sự tham gia và phối hợp
hành động của phần lớn các quốc gia đối với các chương trình hành động
bảo vệ môi trường.
4.2.2. Nâng cao trách nhiệm và bổn phậm của các công ty xuyên
quốc gia trong các hoạt động đầu tư quốc tế:
Trong xu thế toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ, các công ty xuyên
quốc gia ngày càng trở nên quan trọng trong tiến trình phát triển chung của
nhân loại. Theo thống kê, hiện nay trên Thế giới có 600 công ty xuyên quốc
gia hoạt động ở mọi lĩnh vực. Đây chính là lực lượng mở đường cho mọi
cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật trên thế giới.
Khi đầu tư, các công ty này thường được lợi rất lớn từ nguồn nhân
công giá rẻ, nguồn tài nguyên dồi dào, giá nhiên liệu cùng các chi phí sản
xuất thấp để tạo ra những sản phẩm có giá trị thương mại cao. Tuy nhiên
không có nhà tư bản nào tự giác trong việc triển khai các dự án bảo vệ môi
trường do chi phí xây dựng cao và họ không chắc sẽ ở lại bao lâu. Đối với
các nhà tư bản lợi nhuận mới là cái quyết định cầm chân họ.
Vì vậy từ thực tế đó, một giải pháp quan trọng và cần thiết đặt ra đối
với tiến trình giải quyết đối với vấn đề ô nhiễm môi trường hiện nay là phải
tăng cường và nâng cao hơn nữa vai trò và trách nhiệm xã hội của các công
ty xuyên quốc gia trong các dự án đầu tư quốc tế của họ.
4.2.3. Tăng cường đối thoại giữa các nước công nghiệp phát triển
và các nước đang pháttriển:
Trên các cuộc đối thoại này, chương trình nghị sự chủ yếu nhấn mạnh
đến những nội dung mang tính chi tiết như các nước đang phát triển yêu cầu
gì, đang gặp khó khăn gì về tài chính, con người, công nghệ trong tiến trình
giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường hiện nay. Các nước công nghiệp giàu
có sẽ hỗ trợ, viện trợ như thế nào? Từ đó vai trò, trách nhiệm cụ thể của

34. 33
từng quốc gia trong vấn đề hành động chống ô nhiễm môi trường sẽ được
xác định ngay từ đầu mà không đụng chạm đến sự bình đẳng chính trị giữa
các quốc gia.
Trên thực tế, việc tăng đối thoại giữa các nước đang phát triển và phát
triển còn giúp cho việc mở rộng phạm vi trao đổi, kiểm tra và đánh giá kết
quả thực tế đã đạt được.
4.3.Cácbiện pháp đối với mỗi Chính phủ:
4.3.1. Tiến hànhsinh thái hoá nền kinhtế:
Trong lĩnh vực kinh tế phải tiến hành sinh thái hoá nền kinh tế mà
biện pháp trước tiên là phải tiến hành sinh thái hoá quá trình sản xuất vật
chất và tiêu dùng xã hội. Quá trình này là bước chuyển việc khai thác và sử
dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên theo bề rộng (cùng lúc khai thác và
sử dụng nhiều loại tài nguyên với khối lượng lớn nhưng hiệu quả kinh tế và
sinh thái đều thấp) sang khai thác và sử dụng tài nguyên theo chiều sâu có
nghĩa là sử dụng tối đa các tính năng vốn có của các loại hình tài nguyên.
Đứng trước thực trạng các nguồn tài nguyên thiên nhiên đang dần cạn kiệt,
con người cũng từng bước chuyển sang khai thác và sử dụng các nguồn
nhiên liệu sạch như năng lưọng ánh sáng mặt trời, địa nhiệt, năng lượng
gió…
Một giải pháp quan trọng nữa nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường
trong lĩnh vực kinh tế ngày nay là sự kiểm soát thương mại toàn cầu các sản
phẩm công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ. Trên thế giới đã hình thành một hệ
thống tiêu chuẩn quốc tế (ISO) về quản lí môi trường để áp dụng đối với tất
cả các quốc gia.
4.3.2. Trong lĩnhvực xã hội – nhân văn:
Các giải pháp môi trường đều gắn liền với các vấn đề như phát triển
dân số hợp lí, xoá đói giảm nghèo để nâng cao mức công bằng xã hội, vệ
sinh an toàn thực phẩm, phòng chống dịch bệnh .

35. 34
Hiện nay, dân số thế giới là khoảng 6,6 tỉ người và tiếp tục có chiều
hướng tăng thêm. Dân số tăng nhanh sẽ phá vỡ sự cân bằng hệ sinh thái và
gây ra ô nhiễm môi trường ở mức độ trầm trọng hơn. Do đó cần phải duy trì
xu thế giảm sinh một cách vững chắc.
Thực hiện tốt cả hai biện pháp môi trường trong lĩnh vực kinh tế và xã
hội kể trên có nghĩa là đã đạt được “mục tiêu phát triển bền vững” mà hiện
nay nước ta và rất nhiều các quốc gia khác đang hướng tới.
4.3.3. Trong lĩnhvực văn hoá tinh thần:
Đối với giải pháp trong lĩnh vực văn hoá tinh thần, điều đặc biệt quan
trọng là phải nâng cao nhận thức của người dân về môi trường và bảo vệ môi
trường .Thường xuyên tuyên truyền giáo dục môi trường và bảo vệ môi
trường trên các phương tiện thông tin đại chúng và dưới mọi hình thức khác.
Trên thế giới đã, đang và sẽ diễn ra các hoạt động, các phong trào, chiến
dịch làm sạch thế giới “clean up the world”. Thông qua đó, người dân trên
khắp thế giới nhận thức sâu sắc hơn về ý nghĩa và tầm quan trọng của công
tác bảo vệ môi trường đối với sự tồn vong của họ. Chính vì lẽ đó mà đông
đảo người dân đến từ rất nhiều các quốc gia đã nhiệt tình tham gia hưởng
ứng các phong trào chiến dịch đó
Bên cạnh việc đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức người dân về
môi trường và bảo vệ môi trường, cần chú trọng tới cơ chế hợp tác quốc tế
và khu vực để giải quyết tốt vấn đề ONMT. Bảo vệ môi trường, khai thác và
sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên ngày nay không còn bị bó hẹp trong
phạm vi của một quốc gia mà đã trở thành vấn đề toàn cầu và nan giải. Do
đó trong các giải pháp chủ yếu đối với hiện trạng môi trường không thể thiếu
cơ chế hợp tác quốc tế đa phương, liên khu vực. Các nước cần tích cực tham
gia những hội nghị , hội thảo quốc tế và khu vực về môi trường và phát triển
bền vững, tham gia kí kết, cam kết thực hiện nghiêm túc các công ước quốc
tế, nghị định thư về môi trường.

36. 35
KẾT LUẬN
“Trái đất là một tổng thể bao gốm các mối quan hệ phụ thuộc lẫn
nhau”7. Cùng với các vấn đề toàn cầu khác, ô nhiễm môi trường đang ngày
một đe doạ nghiêm trọng không chỉ đến cuộc sống con người mà còn đến
các mối quan hệ đang tồn tại xung quanh nó. Loài người đang phải hứng
chịu “phản đòn” của thiên nhiên, và chính điều đó đã gây ra những ảnh
hưởng tiêu cực. Chính trị quốc tế không phải là một thước đo cho những
ảnh hưởng tiêu cực của ô nhiễm môi trường nhưng chính nó đang phải đếm
từng ngày tồn tại cùng những xung đột, những mâu thuẫn phát sinh từ vấn
nạn đó. Một trong những yếu tố gây ra và làm cho vấn đề ô nhiễm môi
trường chính là hành động của con người. Chính chúng ta đang huỷ diệt
dần thiên nhiên và phải trả những cái giá quá đắt cho những hành động đó.
Liệu những nguồn tài nguyên mà chúng ta đang phải vay mượn từ các thế
hệ sau có đủ làm thoả mãn những nhu cầu mà chính bản thân chúng ta cũng
tự thấy chưa bao giờ là đủ? Liệu mối quan hệ giữa các quốc gia và hợp tác
quốc tế hiện nay có thực sự sẽ căng thẳng như những gì mà chúng ta đang
nhìn nhận? Nhìn thẳng vào thực trạng, xâu chuỗi lại các nguyên nhân, và
đặc biệt là đối diện với chính những ảnh hưởng của nó để tìm ra những giải
pháp phù hợp chính là tiêu chí mà chúng tôi đặt ra trong quá trình thực hiện
bài tiểu luận này. Không phải là một bài tiểu luận phê phán, những gì được
trình bày trên đây đơn giản chỉ là những nghiên cứu về một vấn đề toàn cầu
đang đe doạ đến cuộc sống con người và đưa ra một số gợi ý nhất định cho
việc ngăn chặn sự gia tăng của vấn nạn ô nhiễm môi trường, vì sự “phát
triển bền vững” chung của toàn nhân loại.

37. 36
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Trọng Chuẩn, Những vấn đề toàn cầu trong hai thập niên đầu
của thế kỷ XXI, NXB CTQG, Hà Nội, 2006
2. Karad Lorenz, Tám vấn đề lớn của nhân loại, NXB Công an nhân dân,
2003
3. Thomas L. Friedman, Thế giới phẳng – tóm lược lịch sử thế giới thế kỷ
XXI, NXB Trẻ
4. Vương Dật Châu, An ninh quốc tế trong thời đại toàn cầu hoá, NXB
CTQG, Hà Nội, 2004
5. Nguyễn Thị Thìn, Ô nhiễm môi trường và hậu quả, NXB Khoa học kỹ
thuật, 2007
6. Các nguồn tàiliệu từ Internet

38. 37
PHỤ LỤC
1 Thomas L. Friedman: Thế giới phẳng – tóm lược lịch sử thế giới thế kỷ
XXI, Nxb Trẻ, Tr 710
2 Karad Lorenz: Tám vấn đề lớn của nhân loại, Nxb Công an nhân dân,
2004, Tr 62
3 Vương Dật Châu: An ninh quốc tế trong thời đại toàn cầu hoá, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004, Tr 242
4 Vương Dật Châu: An ninh quốc tế trong thời đại toàn cầu hoá, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004, Tr 240
5 TheEconomist, 21 tháng 8 năm 2004
6 Giáo trình Kinh tế pháttriển, NXB Lao động – Xã hội, Hà Nội, 2006
7 Tuyên bố Rio, 1992
Bảng 1 Bản báo cáo về khí thải Carbon Dioxide
(Nguồn:DOE/EIA-0573, 2004,CụcQuản trị Thông tin Năng lượng)

39. 38
Hình 1:Ông Nguyễn Nhựt, người dân thôn Phú Sơn, bức xúc tình trạng ô
nhiễm môi trường do bãi rác gây ra.
(Nguồn:N.Hân, theoBaobinhdinhonline, 28/10/2008)
Hình 2:Nước thải đen ngòm từ bãi rác Phú Sơn chảy ra ô nhiễm đến môi
trường xung quanh.
(Nguồn:N.Hân, theoBaobinhdinhonline, 28/10/2008)

40. 39
Sông Thị Vải bị ô nhiễm gây ra những thiệt hại nghiêm trọng.
(Nguồn:diembao,tinkinhteonline, 20/08/2009)
Nước thải chưa qua xử lý của nhiều nhà máy tại cụm công nghiệp Tân Quy,
huyện Củ Chi, TP.HCM xả thẳng ra kênh mương, dẫn xuống rạch Bà Bếp
rồi chảy ra sông Sài Gòn
(Nguồn:Quốc Thanh,tuoitre online, 12/11/2008)

41. 40
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU......................................................................................................1
NỘI DUNG...................................................................................................3
Chương 1 : Thực trạng ô nhiễm môi trường
1.1: Khái niệm ô nhiễm môi trường….…………………………………….5
1.2: Các dạng ô nhiễm môi trường…………………………………………5
1.3: Thực trạng ô nhiễm môi trường hiện nay……...………………………6
1.4: Hậu quả của ô nhiễm môi trường……………..……………………….7
Chương 2: Nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường
2.1: Nguyên nhân con người……………………...………………………..9
2.2: Nguyên nhân xã hội…………………………...……………………….9
Chương 3: Tác động của ô nhiễm môi trường đối với quan hệ quốc tế
3.1: Ô nhiễm môi trường gây ra xung đột trong quan hệ quốc tế và bất ổn
cho nền chính trị quốc tế….……………………...…………...…………. 12
3.2: Đặt ra thách thức mới cho hệ thống pháp luật quốc tế và cơ chế an ninh
sinh thái…………………………………………..……………………….23
3.3: Ô nhiễm môi trường góp phần thúc đẩy tư duy toàn cầu và tăng cường
cơ chế hợp tác quốc tế……………………………………………………27
Chương 4 : Giải pháp cho vấn đề ô nhiễm môi trường
4.1: Các biện pháp cá nhân……………………………………………….29
4.2: Các biện pháp quốc tế………………………………………………..31
4.3: Các biện pháp đốivới mỗi chính phủ………………………………..32
KẾT LUẬN…………………..………………….……………………….35
TÀI LIỆU THAM KHẢO………..……………………………………..36
PHỤ LỤC…………………………..…………………………………….37
MỤC LỤC…………………………..……………………………………40