โดย ดร.วรารัก เฉลิมพันธุศักดิ์ อาจารย์ประจำสาขาวิชารัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ภายใต้การสนับสนุนของโครงการคลังปัญญาเพื่ออภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต สนใจรายละเอียดโครงการฯเพิ่มเติมได้ที่ Wepsite : http://www.rsu-brain.com Facebook Fanpage : https://www.facebook.com/thinktankrsu?ref=hl

1. แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงของโลกในอนาคต
(GLOBAL TRENDS)
ที่อาจส่งผลกระทบต่อประเทศไทย
(โครงการศึกษาวิจัยเบื้องต้น: สรุปย่อความก้าวหน้าในการดาเนินการ)
ผศ. ดร. วรารัก เฉลิมพันธุศักดิ์ รัฐศาสตร์ สุโขทัยธรรมาธิราช
ดร. วุฒิพล วุฒิวรพงษ์ Assumption University

2. สภาพปัญหา คาถาม และวัตถุประสงค์
โลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว อาจส่งผลด้านลบมากกว่าบวก
หากปราศจากความเข้าใจในเชิงภาพรวม (holism and
wholism)
ความเปลี่ยนแปลงอาจปรากฏได้ตั้งแต่ระดับโครงสร้างระหว่าง
ประเทศ และความสัมพันธ์ในโครงสร้างดังกล่าว ลงมาจนถึง
ระดับปัจเจก และความสัมพันธ์ระหว่างปัจเจก

3. สภาพปัญหา คาถาม และวัตถุประสงค์
มีการศึกษาความรู้ความเข้าใจถึงการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว
อย่างไร
ภาพการศึกษาข้างต้น เสนอภาพการคาดการณ์โลกในอนาคต
อย่างไร
ภาพการคาดการณ์อนาคตเช่นนั้น จะช่วยวางแนวทางการทา
ความเข้าใจและการกาหนดทิศทางความเปลี่ยนแปลงใน
สังคมไทยอย่างไร เพื่อจากัดโอกาสของผลกระทบด้านลบ

4. กรอบแนวคิด และวิธีการดาเนินการศึกษา
กรอบแนวคิด
 อนาคตวิทยา (Futurology)/อนาคตศึกษา (Future
Studies)
 ความเป็นมาที่วางรากฐานการศึกษา – ความสาคัญและ
ผลกระทบของเทคโนโลยี (ภาพอนาคตที่เป็นมากกว่า
SciFi)
 การวางรากฐานจากศตวรรษก่อนหน้า สู่ความเข้มข้นหลัง
สงครามโลกครั้งที่สอง

5. กรอบแนวคิด และวิธีการดาเนินการศึกษา
กรอบแนวคิด
 คาถามต่อเนื่องจากแต่ทศวรรษ 1960 เรื่องทิศทาง สาระ/
เนื้อหา ผู้ได้/เสียประโยชน์ และผู้กุมโครงสร้างอานาจของ
การพัฒนา
 พลังแห่งการคาดการณ์บนพื้นฐานสถิติแบบวิทยาศาสตร์
ไม่จาเป็นต้องขัดแย้งกับการปลดปล่อยจินตนาการ
 เส้นทางแห่งการสร้างอนาคตตามจินตภาพ ไม่อาจละเลย
ความสาคัญของการให้คุณค่าในสังคม

6. กรอบแนวคิด และวิธีการดาเนินการศึกษา
วิธีการดาเนินการศึกษา
 แบบจาลองทางคณิตศาสตร์/สถานการณ์
 วิเคราะห์จากข้อมูลสถิติ
 ติดตามทิศทางการเคลื่อนไหว (monitor*)
 วิเคราะห์กาหนดแนวโน้ม (extrapolation,
forecasting*, projection*)
 ระดมสมอง (Delphi Method, Focus Group)
(Documentary Research – for this project)

7. ประเด็นการศึกษา
เพื่อวิเคราะห์แนวโน้มและทิศทางการเปลี่ยนแปลงของโลกในอนาคต
ประเด็นการศึกษาหลัก
การคาดการณ์เพื่อสร้างจินตภาพถึงโลกในอนาคต
โดยเฉพาะโครงสร้างความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจและ
การเมืองระหว่างประเทศ
คาถามหลัก – การแสดงบทบาทเด่นนา/ถดถอย ของภูมิภาค
ใดภูมิภาคหนึ่ง หรือประเทศใดประเทศหนึ่ง
คาถามรอง – ศตวรรษแห่งเอเชียจะเป็นไปได้หรือไม่ ใน
ลักษณะใด

8. ประเด็นการศึกษา
เพื่อวิเคราะห์แนวโน้มและทิศทางการเปลี่ยนแปลงของโลกในอนาคต
ประเด็นการศึกษารองที่ 1
ความก้าวหน้าและการใช้ประโยชน์เทคโนโลยีที่ส่งผล
ต่อการดารงชีวิตของมนุษย์
การผลิต การคมนาคมขนส่ง/โทรคมนาคม – ที่อาจส่งผลต่อการ
เปลี่ยนแปลงกายภาพของเมืองต่างๆ จากการเคลื่อนไหว (mobility)
ไปมาอย่างสะดวกและรวดเร็วของกิจกรรมทางเศรษฐกิจ สังคม-
วัฒนธรรม และการเมือง
(จินตภาพ – โครงข่ายรถไฟความเร็วสูง และ/หรือการเดินทางรูปแบบใหม่ การเกิด/ดับ
ของเมือง)

9. ประเด็นการศึกษา
เพื่อวิเคราะห์แนวโน้มและทิศทางการเปลี่ยนแปลงของโลกในอนาคต
ประเด็นการศึกษารองที่ 1
ความก้าวหน้าและการใช้ประโยชน์เทคโนโลยีที่ส่งผล
ต่อการดารงชีวิตของมนุษย์
การติดต่อสื่อสาร และเทคโนโลยีสารสนเทศ กับการดารงชีวิตของ
ปัจเจกชนรุ่นใหม่ และ/หรือผู้สูงวัยกลุ่มใหม่ (ความก้าวหน้าด้าน
การแพทย์และสุขอนามัย) และการเชื่อมต่อทั้งภายใน และ-หรือ
ระหว่างสังคม/รัฐ
(จินตภาพ – มนุษย์ยุค Cloud computing, Virtuality, Netizens)

10. ประเด็นการศึกษา
เพื่อวิเคราะห์แนวโน้มและทิศทางการเปลี่ยนแปลงของโลกในอนาคต
ประเด็นการศึกษารองที่ 2
 การจัดการด้านระบบนิเวศน์และสิ่งแวดล้อม
การใช้ประโยชน์เทคโนโลยีที่อาจเชื่อมโยงกับการเคลื่อนไหวและ
ความเปลี่ยนแปลงของประชากรรัฐ ภูมิภาคและ/หรือโลก ความ
เปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ ความร่อยหรอของทรัพยากรด้าน
พลังงานและอาหาร
โอกาสและศักยภาพการเปลี่ยนสานึกมนุษย์ ผ่านการเรียนรู้ด้วย
เทคโนโลยีใหม่ๆ
(จินตภาพ – พลังงานทางเลือก อัตลักษณ์ของมนุษย์ยุค
Edutainment/Infotainment)