3. e laatste maanden komen woning- Sinds de kredietcrisis hapert de woningmarkt.
D corporaties veelvuldig in het nieuws –
helaas niet altijd in positieve zin.
En dat heeft een direct effect op de tweede
bron van inkomsten – de woningverkoop. Die
Corporaties die met grote fina
poraties financiële inkomsten verminderen door de daling van
problemen kampen, investeringen hebben
men het aantal verkopen. Daarnaast hebben de
gedaan in bedrijfsvreemde activiteiten die
drijfsvreemde sterk gestegen bouwkosten, inv investeringen in
grote verliezen opleveren, en vraagtekens
zen duurzaamheid en de introductie van de
rondom de integriteit van sommige
teit Vennootschapsbelasting voor corporaties
nootschapsbelasting
bestuurders, lijken aan de orde van de dag. geleid tot extra onzekerheid aan de uitgaven
uitgaven-
kant. Dit tezamen brengt diverse corporaties
De roep om verscherpt toezicht op woning- in de problemen.
corporaties neemt toe, en is inmiddels ook al
,
aan de Tweede Kamer toegezegd. Maar de
de Ook in andere sectoren zien we voorbeelden
vraag is of daarmee bereikt wordt wat men wil
ikt van het zich voordoen van
oordoen extreme
bereiken: een betere beheersing van de scenario’s, waar men in het verleden geen
,
risico’s door de woningcorporaties zelf. Naar rekening mee hield. De auto
auto-industrie heeft te
onze mening leidt meer toezicht niet per maken met een omzetdaling van meer dan
definitie tot een betere beheersing van de
nitie 40%. Gevolg: de grootste auto producenten
risico’s in de primaire processen.
e wankelen, autodealers raken in snel tempo in
de problemen. Een ander voorbeeld is de
nder
De Issues bankensector, waar tot één a twee jaar
kensector,
3 geleden geen rekening werd gehouden met
den
De problemen die zich voordoen bij woning-
corporaties zijn niet specifiek voor de sector
sector; een daling van de huizenprijzen zoals die zich
deze problemen doen zich ook voor in andere nu voordoet. De gevolgen daarvan zijn
doet.
sectoren. Bestuurders en managers doen er bekend.
verstandig aan om na te gaan in hoeverre hun
Gebruik van Financiële Producten
eigen organisaties bloot staan aan deze
gen
risico’s. Hieronder volgen enkele voorbeelden
nkele Het gebruik van financiële pro
producten is de
ter verduidelijking. laatste jaren flink gestegen in de wonin
woning-
bouwsector. Door de huidige kredietcrisis zal
Stabiliteit van Kasstromen de vraag naar deze producten verder
Over het algemeen kunnen woningcorporaties toenemen. Dit is ingegeven door de sterk
men.
bogen op een zeer stabiele kasstroom, althans gestegen opslagen op leningen, kortere loop
loop-
in de afgelopen jaren. De belangrij
belangrijkste bron tijden en de beperkte beschikbaarhei van
beschikbaarheid
van inkomsten wordt gevormd door de huur- geld.
opbrengsten. Die zijn over het algemeen
ie Sommige problemen waarmee woning woning-
stabiel en daarmee voorspelbaar. Een tweede
biel corporaties te kampen hebbe zijn het gevolg
raties hebben,
bron is de opbrengst uit de verkoop van van onbekendheid met de risico’s verbonden
woningen. Deze bron van liquiditeit is aan financiële producten, diensten en struc
struc-
belangrijk om nieuwbouw en onderhoud te turen. Zo heeft een aantal woningcorporaties
en
financieren. gebruik gemaakt van financiële pr producten,
www.accentadvies.nl
4. onder andere voor het afdekken van rente Economische (ir)rationaliteit van transacties
risico’s. Het gevolg van de huidige extreem
huidige,
lage stand van de rente is, dat voor het Een derde issue dat speelt bij sommige
erde
afdekken van de toekomstige verplichtingen
ken woningcorporaties is het g gebleken gebrek aan
die voortkomen uit deze financiële producten reflectie bij het aangaan van transacties of het
woningcorporaties liquide middel
middelen moeten doen van investeringen. Van een aantal
storten op een geblokkeerde rekening voor investeringen wordt gezegd dat een
teringen
dekkingsverplichtingen
verplichtingen (de zogenaamde deugdelijke economische rationaliteit ontbrak.
lijke
“margin-calls”), hetgeen tot liquiditeits
calls”), liquiditeits- Ook daarvan zijn vele voorbeelden buiten de
ijn
problemen kan leiden. Velen waren niet
blemen woningcorporatie sector te vinden. Zo is
bekend met dit risico. recent een zorginstelling in opspraak geraakt
nadat bleek dat het meer aandacht had voor
Ook in andere sectoren zijn voorbeelden te de aankoop van vastgoed en project project-
vinden van het gebruik van complexe
uik ontwikkeling dan voor de zorg aan
ling
financiële producten, waarvan niet alle risico’s
le gehandicapten. Of wat te denken van de
goed worden ingeschat. Zo herinneren we ons overname van ABN AMRO door het banken banken-
nog het financiële debacle uit 1999 rondom trio Royal Bank of Scotland, Fortis en
het leningenbeleid van de provincie Zuid Zuid- Santander. Nog geen jaar na de overname is
Holland (de Ceteco-affaire). Van recentere
affaire). door twee van de drie partijen onderkend dat
datum zijn de voorbeelden van de
eelden de overname een onverstandige beslissing is
zogenaamde CDO’s (Collateralised Debt geweest.
4 Obligations), waarbij financiële producten
nanciële
Bij al deze voorbeelden komen twee spree
orbeelden spreek-
(bijvoorbeeld hypothecaire leningen) zodanig
re
gebundeld en verpakt worden, dat het woorden in gedachte: “schoenmaker, blijf bij
schoenmaker,
moeilijk is de inherente risico’s goed in te
co’s je leest” en “bezint eer ge begint” Degenen
begint”.
schatten. Dit heeft inmiddels tot enorme die de investeringsbeslissing nemen kunnen
nemen,
verliezen geleid, onder andere bij banken,
liezen door verschillende factoren “blind” worden
voor de feiten; men wordt “verliefd” op het
verzekeraars en pensioenfondsen.
project of object. Een degelijke,
Ook buiten het bedrijfsleven zijn voorbeelden onafhankelijke risico-analyse kan deze
analyse
te vinden van situaties waar onbegrip over en problemen voorkomen.
onbekendheid met de complexiteit van
financiële producten tot ernstige problemen
ciële De Schijnveiligheid
hebben geleid. Denk aan de verliezen die vele
. Begin april hebben de ministers Van der Laan
mensen geleden hebben als gevolg van het (Wonen, Wijken en Integratie) en C Cramer
kopen van aandelen met geleend geld (de (Volkshuisvesting) de Tweede Kamer laten
Volkshuisvesting)
aandelenlease constructies met aantrekkelijke weten dat woningcorporaties
woningcorpora onder
namen als “de winstverdubbelaar”). verscherpt toezicht komen te staan. Dat moet
men
wanbeleid en misbruik tegengaan.
De vraag is of verscherpt toezicht wanbeleid
en misstanden echt tegen zal gaan. Op korte
termijn zal het zeker effect hebben. Bestuur
Bestuurs-
www.accentadvies.nl
5. leden zullen op hun tellen passe Maar na
passen. Woningcorporaties moeten intern processen
verloop van tijd verwordt het voldoen aan de opzetten en implementeren voor het
aanvullende regelgeving tot niets meer dan systematisch
matisch identificeren, meten,
een “tick the box” exercitie en is het beoordelen, mitigeren en monitoren van de
verscherpte toezicht niets meer dan een risico’s waaraan de organisatie blootgesteld is.
aan
“schijnveiligheid”: De woningcorporaties Daarbij moeten zowel financiële als niet
bij
voldoen aan alle vereisten, dus de ri
doen risico’s financiële risico’s beoordeeld worden. Bij
ciële
worden goed beheerst. financiële risico’s kan gedacht worden aan
kredietrisico’s, marktrisico’s en liquiditeits-
Ook in andere sectoren hebben incidenten risico’s. Niet-financiële risic
financiële risico’s bestaan onder
geleid tot een verscherpt toezicht. Te denken andere uit operationele risico’s, juridische
valt aan de verscherpte regelgeving en
risico’s, strategische risico’s en reputatierisico.
gische
toezicht rondom de financiële verantwoording
zicht
van bedrijven naar aanleiding van boekhou
boekhoud- Wellicht nog belangrijker dan het impleme
implemen-
schandalen zoals bij Enron (Sarbanes Oxley)
Oxley). teren van risico management processen is het
processen,
Een paar jaar later zien we, ondanks deze creëren van een risico-bewuste cultuur: een
bewuste
nieuwe regels, opnieuw schandalen en grote cultuur waarin van hoog tot laag in de
aarin
verliezen (zoals bijvoorbeeld Madoff en AIG).
als organisatie op een transparante en kritische
satie
Dergelijke regelgeving heeft op korte termijn wijze met risico’s omgegaan wordt. Een
een positief effect , maar op lange termijn dergelijke cultuur is zowel een rand
gelijke rand-
voorkomt het niet nieuwe schandal
schandalen. voorwaarde als een elementair onderdeel van
waarde
5 goed risico management in een organisatie.
nagement
Het is van belang om te onderkennen dat
risico’s niet statisch en constant zijn. De Ondernemen betekent risico’s nemen, maar
t
omgeving waarin woningcorporaties opereren
ving het is wel van groot belang om deze risico’s te
verandert continu, en daarmee verandert ook
n kennen en een cultuur te creëren waarin
het risicoprofiel van een corporatie. Dat kan openlijk over deze risico’s kan worden
alleen beheerst worden vanuit de organisatie gepraat. Alleen dan kunnen deze risico’s ook
praat.
zelf, en niet uitsluitend door toezicht of regels goed beheerst worden.
van buitenaf.
Wanbeleid en misstanden bij woning woning-
De Echte Oplossing corporaties worden, net als bij andere
ties
bedrijven, niet voorkomen door alleen meer
ven,
Het duurzaam beheersen van de risico´s toezicht. Risico’s moeten vanuit de organisatie
waaraan woningcorporaties bloot staan kan
zelf beheerst worden.
alleen effectief georganiseerd worden door de
woningcorporaties zelf. Risico management
moet onderdeel worden van het “cement”
van de woningcorporatie.
www.accentadvies.nl
6. Accent Organisatie Advies
Accent Organisatie Advies is een
adviesbureau dat gespecialiseerd is in het
adviesb
adviseren van organisaties op het gebied van
Lean Management, Enterprise Risk
Management en Financial Performance
Management met behulp van bewezen
methoden en techni
technieken. Ondersteuning van
bedrijven vindt altijd plaats op basis van drie
pijlers: kwantificeren,
kwantific visualiseren en
verbeteren.
De adviseurs van Accent Organisatie Advies
hebben ruime kennis van en ervaring met de
ontwikkeling, implementatie, uitvoering
en/of advisering op het gebied van Lean
Management, Enterprise Risk Management
en Financial Per
Performance Management. De
mix van kennis en ervaring in het team biedt
ons de mogelijkheid flexibel
multidisciplinaire teams samen te stellen
multidisciplina
voor het uitvoeren van adviesopdrachten bij
klanten.
6
Daarnaast geeft Accent opleidingen en
work
kshops aan organisaties op het gebied
van Lean Management, Enterprise Risk
Management, tijdstudies en modellering van
Manag
bedrijfsprocessen.
drijfsprocessen.
Accent is ook leverancier van software voor
de uitvoering van tijdstudies.
Voor meer informatie:
www.accentadvies.nl
www.accentadvies.nl