KOCAELİ AKTİF SANAYİCİ ve İŞ ADAMLARI DERNEĞİ ( KASİAD) olarak üyelerimizin devlet destek leri ve teşviklerinden yararlanarak hem işlerini geliştirmelerini hemde bu vesile ile kurumsallaşma ve saydamlaşmalarını önemsiyoruz.
1. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KOSGEB
KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ
İŞLETMELERİ
GELİŞTİRME VE DESTEKLEME
İDARESİ BAŞKANLIĞI
2012
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 1
2. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KOSGEB;
• T.C. BİLİM SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞININ İLGİLİ KURULUŞU OLUP,
20 NİSAN 1990 TARİHİNDE 3624 SAYILI YASA İLE KURULMUŞTUR.
HEDEF KİTLE İMALAT SANAYİ
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 2
3. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KOSGEB KANUNU DEĞİŞTİ….
5891 sayılı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Kurulması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
• Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
• İmalat Sektörü + Hizmet Sektörü + Ticaret Sektörü + Girişimci
• Girişimci : Bir iş fikrine dayalı olarak kendi işini kurmak isteyen gerçek kişiler
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 3
4. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KOSGEB KANUNU DEĞİŞTİ….
5891 sayılı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Kurulması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
• KOSGEB'in vereceği hizmetler ve desteklerden yararlanacak işletmelere ilişkin sektörel ve bölgesel öncelikler, günün ekonomik ve
sosyal şartlarına göre Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek
• KOSGEB, girişimcilik kültürünün ve ortamının geliştirilmesi, yaygınlaştırılması için gerekli önlemleri alacak, bu kapsamda
girişimcileri destekleyecek
• İşletmeler arası işbirliğini geliştirme, yerli veya yabancı sermaye katkısıyla gerçekleştirilecek ortak yatırımların oluşturulmasını,
yaygınlaştırılmasını destekleme, yatırım ortamının iyileştirilmesi için gerekli önlemleri alma, destekleri sağlama da KOSGEB'in
görevleri arasında yer alacak
• KOSGEB, işletmelerin ve girişimcilerin yatırım, üretim, ihracat, istihdam, teknoloji geliştirme, pazarlama ve diğer konularda ihtiyaç
duydukları ürün ve hizmetleri temin edebilmelerini, sermaye piyasalarına açılabilmeleri için gerekli geri ödemeli veya ödemesiz
desteklerini sağlayacak
• İşletmelerin ve girişimcilerin kamu, özel ve katılım bankalarıyla, diğer finans kuruluşlarından uygun koşullarda nakdi veya gayri
nakdi kredi temin edebilmeleri için faiz, komisyon ve diğer masraflarına geri ödemeli veya ödemesiz destekler sağlama da
KOSGEB'in görevleri arasında olacak
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 4
5. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KOSGEB’in AMACI…
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin;
• Ülkenin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında payını ve etkinliğini artırmak
• Rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek
• Sanayide entegrasyonu ekonomik gelişmelere uygun biçimde gerçekleştirmek
• Teknolojik yeniliklere süratle uyumlarını sağlamak
• İhracattaki paylarını arttırmak
Ayrıca;
• Araştırma-geliştirme, yenilik ve işbirliği faaliyetlerini desteklemek
• Girişimcilik kültürünü geliştirmek
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 5
6. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KİMLER FAYDALANIR
• İŞLETMELER (KOBİLER)
• GİRİŞİMCİLER
• MESLEK KURULUŞLARI
• İŞLETİCİ KURULUŞLAR
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 6
7. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KİMLER FAYDALANIR
• 18 Kasım 2005 tarih ve 25997 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
“Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve
Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik”
kapsamında yer alan işletmeler (KOBİ’ler)
• 18 Eylül 2009 tarih ve 27353 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
“2009/15431 Numaralı Bakanlar Kurulu Kararı”
ile tespit edilen sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler (KOBİ’ler)
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 7
8. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KİMLER YARARLANIR…
KOBİLER;
• 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden
• Yıllık Net Satış Hasılatı veya Mali Bilançosu 25.000.000 (Yirmi beş milyon)
TL'yi aşmayan
• Kobi Beyannamesi
Bilanço Net Satış
Ölçek Çalışan Sayısı
( Milyon TL) (Milyon TL)
Mikro < 10 <1 <1
Küçük < 50 <5 <5
Orta < 250 < 25 < 25
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 8
9. Türkiye’de KOBİ’ler Hakkında Genel Bilgi (KOBİ İstatistikleri)
Orta
(50-249)
%1,3 3.477.392 3.485.649
Küçük %100
(10-49) %99,76
%4,2
Mikro
(1-9) 8.257
%94,5 %0,24
1-249 250+
TOPLAM TOPLAM TOPLAM
KOBİ BÜYÜK İŞLETME İŞLETME 9
Kaynak: TÜİK 2008 Yılı İş Kayıtları
10. Türkiye’de KOBİ’ler Hakkında Genel Bilgi (KOBİ İstatistikleri)
KOBİ Ölçeğindeki İşletmelerin Sektörlere Göre Dağılımı
Diğer * İmalat
% 3,5 % 12,6
Hizmet
% 83,9 0
*Diğer: Enerji, Madencilik, İnşaat
Kaynak: TÜİK YILLIK SANAYİ ve HİZMET İSTATİSTİKLERİ (2008) 10
11. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
TÜRKİYE’DE KOBİ’LERİN TEMEL SORUNLARI
• Aile şirketi yapısı, kurumsallaşmamış olma; yönetim ve
organizasyon sorunları
• Yüksek hammadde tedarik maliyeti, işbirliği ve ortaklık
kuramama, yeni teknolojileri takip ve edinme güçlüğü; ölçek
sorunu
• Sermaye yapısı yetersizliği, kredibilite, kredi maliyetlerinin
yüksekliği, kredi kullanımında teminat ve kefalet sorunu;
finansman sorunları
• Nitelikli eleman sağlanamaması ve yüksek maliyeti; nitelikli
eleman istihdamı sorunu
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 11
12. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
TÜRKİYE’DE KOBİ’LERİN TEMEL SORUNLARI
• Markalaşma, pazar araştırma ve fikri mülkiyet konularında
bilinç eksikliği; pazarlama sorunları
• İç ve dış pazardaki zorunlu standartlara uyum eksiklikleri;
verimlilik, kalite, standardizasyon ve çevre sorunları
• Araştırma-geliştirme, yenilik faaliyetleri ile bunların
sonuçlarının ticarileştirilmesi anlamındaki yetersizlik;
inovasyon sorunları
• Planlı/programlı, bilgi ve iletişim teknolojilerine dayalı
çalışmamama; proje bazlı çalışama eksikliği
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 12
13. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KOSGEB YOL HARİTASI (PROJE / DESTEK)
• BAŞVURU (www.kosgeb.gov.tr)
• KOBİ BEYANNAMESİ
(Bir önceki senenin verileri)
• PROJE / DESTEK BAŞVURUSU
(Başvuru Formu)
• PROJE / DESTEK BAŞVURUSU DEĞERLENDİRME
• TAAHHÜTNAME
• DESTEK ÖDEME BAŞVURUSU
• DESTEK ÖDEMESİ
(Firma Hesabına)
• İZLEME
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 13
14. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KOSGEB YOL HARİTASI (KREDİ)
• BAŞVURU (www.kosgeb.gov.tr)
• KOBİ BEYANNAMESİ
(Bir önceki senenin verileri)
• BAŞVURU (BANKAYA)
• KOSGEB MERKEZ ONAYI
• BANKA ŞUBESİ ONAYI
• TEMERKUZ ŞUBE ONAYI
• KOSGEB FİNANS DAİRESİ ONAYI
• AKTİF KREDİ KULLANDIRIMI
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 14
15. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
DESTEKLERLE İLGİLİ GENEL HUSUSLAR
• Mevcut Yönetmelik çerçevesinde işletmeler, girişimciler, meslek kuruluşları ve işletici
kuruluşlar, aynı anda en fazla üç adet destek programından yararlanabilir.
• Taahhütname tarihinden önce alınan mal ve hizmetler desteklenmez.
• Destek Ödemeleri tedarikçi hesabına veya firma hesabına yapılır.
• Destek Ödemesi yapılmadan önce firmadan SSK ve Vergi Borcunu gösterir belgeler istenir.
• Borcu olan firmaların destek ödemeleri borçlarına mahsup edilir.
• Herhangi bir destek için destek limitini dolduran firmalar 3 yıl içinde aynı destekten
faydalanamaz.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 15
16. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KOSGEB
DESTEKLERİ
2011
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 16
18. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
1. KOBİ PROJE DESTEK PROGRAMI
PROGRAMIN AMACI VE GEREKÇESİ
• İşletmelere özgü sorunların işletmeler tarafından
projelendirildiği ve projelendirilen maliyetlerin desteklenebildiği
bir programa ihtiyaç duyulması
• KOBİ'lerde proje kültürü ve bilincinin oluşturulması
• İşletmelerin proje yapabilme kapasitelerinin geliştirilmesi
• Esnek destekleme sistemine ihtiyaç duyulması.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 18
19. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
1. KOBİ PROJE DESTEK PROGRAMI
Programdan yararlanma koşulu, başvuru ve değerlendirme
• Programdan yararlanmak isteyen işletmelerin KOSGEB Veri Tabanında yer alması koşulu
aranır.
• İşletmelerin programdan yararlanmak için ilgili KOSGEB Birimine proje başvurusu yapmaları
esastır.
• Yapılan proje başvurusu, bilgi, belge ve şekil yönünden incelemeye tabi tutulur ve nihai
değerlendirme için Kurula sunulur.
• Kurul tarafından yapılan değerlendirme sonucunda; proje kabul edilebilir, reddedilebilir veya
projenin düzeltilmesi istenebilir. Kurulun kabule ve redde ilişkin verdiği kararlar nihaidir.
• Değerlendirme sonucu işletmeye bildirilir.
• Projesi kabul edilen işletmeden Taahhütname istenir. Taahhütnamenin KOSGEB Biriminde
kayda alındığı tarih, projenin başlangıç tarihi olarak kabul edilir. İlk projenin başlangıç tarihi,
Programın başlangıç tarihidir.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 19
20. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
1. KOBİ PROJE DESTEK PROGRAMI
Programdan yararlanma koşulu, başvuru ve değerlendirme
• Proje faaliyet aşamalarına ilişkin olarak işletme tarafından hazırlanan raporların Kurul tarafından kabul
edilen proje dokümanına uygunluğu ve proje sonucunun izlenmesi ve değerlendirilmesi, KOSGEB
personeli tarafından ve/veya hizmet alımı yolu ile yapılır.
• İşletme, proje dokümanında yer alan faaliyetlere ilişkin raporlar ile bu faaliyetler için yapılan giderlere
ilişkin belgeleri ilgili KOSGEB Birimine sunar.
• KOSGEB Birimi tarafından faaliyet raporu ile harcama belgeleri incelenir, değerlendirilir.
• Faaliyet raporu ile harcama belgelerinin uygun bulunması halinde, işletmenin banka hesabına destek
ödemesi yapılır.
• Herhangi bir KOSGEB Birimi tarafından başvurusu reddedilen işletme, aynı proje için başka KOSGEB
Birimine başvuramaz.
• Program kapsamında, bir işletmenin aynı anda birden fazla projesi desteklenmez, ancak bir projenin
sonuçlanmasını müteakip, üst limit dahilinde bir başka proje ile başvuru yapılabilir.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 20
21. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
1. KOBİ PROJE DESTEK PROGRAMI
Programdan yararlanma koşulu, başvuru ve değerlendirme
• Üç yıllık destek programı süresi tamamlandıktan sonra, işletmenin talebi halinde bu destek programı
yeniden başlatılabilir. Başlatılan yeni destek programında, önceki destek programı kapsamında işletmeye
kullandırılan destek miktarı dikkate alınmaz.
• Projesi tamamlanmış olan işletme tarafından hazırlanacak sonuç raporu, Kurul tarafından
değerlendirilerek, projenin başarı ile tamamlanıp tamamlanmadığına karar verilir.
• Projesi başarısız olduğu için Kurul tarafından sonlandırılan işletmeler, destek programı süresince bu
programa yeni bir proje ile başvuru yapamaz.
• Proje kapsamında desteklenerek satın alınan makine, teçhizat, sistem, modül, yazılım ve benzeri
taşınırların mülkiyeti işletme tüzel kişiliğine ait olup, temininden itibaren 3 yıl süresince başka şahıs,
kurum/kuruluşlara hiçbir şekilde kiralanamaz veya devredilemez.
• Program kapsamında yapılan proje başvurularının değerlendirme ve izleme süreçlerinde görev alan
kişilere sunulan bilgi ve belgeler, başvuru sahibine ait ticari gizli bilgi olarak kabul edilir ve üçüncü
kişilere herhangi bir yolla aktarılamaz.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 21
22. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
1. KOBİ PROJE DESTEK PROGRAMI
PROGRAM VE PROJE LİMİTLERİ
Program Süresi : 3 Yıl
Proje Süresi : 6-24 Ay (+12 Ay)
Destek Üst Limiti : 150.000 TL
Destek Oranı : 1. ve 2. Bölge için % 50
3. ve 4. Bölge için % 60
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 22
23. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
1. KOBİ PROJE DESTEK PROGRAMI
DESTEKLENECEK PROJE KONULARI
İşletmelerin;
• Üretim
• Yönetim-Organizasyon
• Pazarlama
• Dış Ticaret
• İnsan Kaynakları
• Mali İşler ve Finans
• Bilgi Yönetimi
ve bunlarla ilişkili alanlarda sunacakları projeler desteklenir.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 23
24. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
1. KOBİ PROJE DESTEK PROGRAMI
DESTEKLENECEK PROJE GİDERLERİ
• Bu program kapsamında desteklenecek proje giderlerine Kurul karar verir.
• Arsa, bina, inşaat, tadilat, tefrişat ve benzeri, taşıt aracı, vergi, resim ve harçlar,
sosyal güvenlik primleri, haberleşme giderleri, proje ile ilgili olmayan personel
giderleri, enerji ve su giderleri, kira giderleri, finansman giderleri, proje ile
ilişkilendirilmemiş diğer maliyetler dışında bulunan ve Kurul tarafından uygun
bulunan giderler destek kapsamındadır.
• Proje ile ilişkilendirilmiş makine-teçhizat, hammadde ve malzemeye ilişkin
KOSGEB desteği, Kurul tarafından karar verilen toplam KOSGEB destek tutarının
% 10'unu aşamaz.
• Proje kapsamında alınacak yazılım için sağlanacak KOSGEB desteği bu
sınırlamaya dahil değildir.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 24
25. KOBİ Proje Destek Programı
PROGRAM İŞ AKIŞ ŞEMASI
Başvuru
(İşletme)
Belgeler
Bilgi ve
İnceleme belgelerin
(KOSGEB şekil
Birimi) yönünden
incelenmesi
Red / Düzeltme
Kurul
Kararın İşletmeye Onay Taahhütnamenin Projenin
Bildirilmesi Teslimi
(KOGEB Birimi) Başlaması 25
(İşletme)
27. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
3. İŞBİRLİĞİ - GÜÇBİRLİĞİ DESTEK PROGRAMI
PROGRAMIN AMACI VE GEREKÇESİ
• KOBİ'lerin işbirliği-güçbirliği anlayışında bir araya gelerek "Ortak Sorunlara
Ortak Çözümler" üretilmesi
• KOBİ'lerin tedarik, pazarlama, düşük kapasite kullanımı, rekabet gücü
zayıflığı, finansman başta olmak üzere tek başlarına çözümünde zorlandıkları
birçok soruna çözüm bulunması
• KOBİ'lerin bir araya gelerek kapasite ve rekabet gücü yüksek İşletmelere dönüşmesi
• Ölçek ekonomisinden yararlanılarak kaynak tasarrufu sağlanması
• KOBİ'ler arasında ortaklık ve işbirliği kültürünün geliştirilmesi.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 27
28. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
3. İŞBİRLİĞİ - GÜÇBİRLİĞİ DESTEK PROGRAMI
İŞBİRLİĞİ - GÜÇBİRLİĞİ ORTAKLIK MODELLERİ
• Proje ortağı işletmelerin mevcudiyetlerini koruyarak kurulacak olan işletici
kuruluşa ortak olmaları
• Proje ortağı işletmelerin bir kısmının ya da tamamının kendilerini feshederek
kurulacak işletici kuruluşa ortak olmaları
• Proje ortağı işletmelerin bir kısmının kendilerini feshederek ortaklardan birinin
bünyesinde birleşmesi
• Her bir ortaklık modelinde en az 5 işletmenin bir araya gelmesi şartı aranır.
• İşletici kuruluşun ortaklarından herhangi birinin hisse oranı, proje süresince % 30’dan
fazla olamaz.
• İşletici kuruluş ortaklarından herhangi birinin ortaklıktan ayrılması durumunda, hisselerini
mevcut ortaklara ya da başkalarına devredebilir.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 28
29. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
3. İŞBİRLİĞİ - GÜÇBİRLİĞİ DESTEK PROGRAMI
DESTEKLENECEK PROJE KONULARI
• Hammadde, ara mamul, mamul, lojistik ve diğer hizmetleri daha hızlı ve ucuz temin
edebilmeleri amacıyla ORTAK TEDARİK
• Müşteri istekleri ve pazarın talebi doğrultusunda ürün ve hizmet geliştirmeleri, ürettikleri ürün
ve hizmetleri yeni pazarlara sunmaları amacıyla ORTAK TASARIM
• Ürün ve hizmet kalitelerini yükseltmek ulusal ve uluslararası pazar paylarını artırmak, marka
imajı oluşturmak, uluslar arası pazarın ihtiyaçlarına cevap vermeleri amacıyla ORTAK
PAZARLAMA
• Ürün ve hizmet standartlarını geliştirmeleri amacıyla ORTAK LABORATUAR
• Üretim ve hizmet kapasitelerini, çeşitlerini, verimliliğini ve kalitelerini artırmak amacıyla
ORTAK İMALAT ve hizmet sunumu konularında sunacakları projeler desteklenir.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 29
30. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
3. İŞBİRLİĞİ - GÜÇBİRLİĞİ DESTEK PROGRAMI
DESTEKLENECEK PROJE GİDERLERİ
• Bu program kapsamında desteklenecek proje giderlerine KURUL karar verir.
• Ancak bina inşaat veya tadilat, gayrimenkul alım, tefrişat, taşıt aracı alım ve kiralama,
haberleşme, enerji ve su ile finansman giderleri, proje ile ilgili olmayan personel giderleri, proje
ile ilişkilendirilmemiş diğer maliyetler, vergi, resim ve harçlar, sosyal güvenlik primleri
desteklenmez.
• Geri ödemeli destek ödemesinin yapılabilmesi için, destek ödemesinden önce işletici kuruluş
veya ortaklarından destek tutarı kadar teminat alınır.
• Geri Ödemeli Destekler kapsamında yapılacak geri ödemeler, proje bitiminden sonra 6 ayı
ödemesiz olmak üzere, üçer aylık dönemler halinde 8 eşit taksitte yapılır. Geri ödemeli
desteklerde faiz ve komisyon uygulanmaz.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 30
31. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
3. İŞBİRLİĞİ - GÜÇBİRLİĞİ DESTEK PROGRAMI
PROGRAM VE PROJE LİMİTLERİ
PROGRAM SÜRESİ : 3 Yıl
PROJE SÜRESİ : 6-24 Ay (+ 12 Ay)
DESTEK ÜST LİMİTİ : 250.000TL (Geri Ödemesiz)
500.000TL (Geri Ödemeli)
DESTEK ORANI : 1. ve 2. Bölgelerde % 50
3. ve 4. Bölgelerde % 60
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 31
32. İşbirliği-Güçbirliği Destek Programı
PROGRAM İŞ AKIŞ ŞEMASI
Başvuru Proje
(İşletmeler) Belgeler
Bilgi ve
belgelerin
İnceleme şekil
(KOSGEB yönünden
Birimi)
incelenmesi
Red / Düzeltme
Kurul
Kararın İşletme(ler)’e Onay Taahhütnamenin
Bildirilmesi Projenin
Teslimi Başlaması
(KOGEB Birimi)
(İşletici Kuruluş)
32
34. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
PROGRAMIN AMACI VE GEREKÇESİ
• Bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikir ve buluşlara sahip KOBİ ve
girişimcilerin geliştirilmesi
• Teknolojik fikirlere sahip tekno-girişimcilerln desteklenmesi
• KOBİ'lerde Ar-Ge bilincinin yaygınlaştırılması ve Ar-Ge kapasitesinin
artırılması
• Mevcut Ar-Ge desteklerinin geliştirilmesi
• İnovatif faaliyetlerin desteklenmesi
• Ar-Ge ve İnovasyon proje sonuçlarının ticarileştirilmesi ve endüstriyel
uygulamasına yönelik destek mekanizmalarına ihtiyaç duyulması.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 34
35. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
• Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge): Araştırma ve geliştirme, kültür, insan ve toplumun
bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bunun yeni süreç, sistem ve
uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için, sistematik bir temelde yürütülen
yaratıcı çalışmaları, çevre uyumlu ürün tasarımı veya yazılım faaliyetleri ile alanında
bilimsel ve teknolojik gelişme sağlayan, bilimsel ve teknolojik bir belirsizliğe odaklanan,
çıktıları özgün, deneysel, bilimsel ve teknik içerik taşıyan faaliyetleri
• Endüstriyel Uygulama: Ar-Ge ve inovasyon projesi kamu kaynakları ile desteklenerek
başarıyla tamamlanmış ve/veya patent belgesi ile korunan veya doktora çalışması
neticesinde ortaya çıkan yeni bir ürün/hizmetin üretilmesi, kalitesi veya standardının
yükseltilmesi veya maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin uygulamaya alınması,
ürün veya süreçlerinin pazara uygun biçimde ticarileştirilmesi faaliyetlerini
• İnovasyon (Yenilik): Sosyal ve ekonomik ihtiyaçlara cevap verebilen, mevcut pazarlara
başarıyla sunulabilecek ya da yeni pazarlar yaratabilecek; yeni bir ürün, hizmet,
uygulama, yöntem veya iş modeli fikri ile oluşturulan süreçleri ve sonuçlarını
ifade eder.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 35
36. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
• İşlik: TEKMER binalarında veya TEKMER’lerin kullanımına tahsis edilmiş alanlarda yer
alan, işletme ve girişimcilere proje süresi boyunca tahsis edilen çalışma mekanlarını
• İzleyici: Proje ile ilgili faaliyetleri, proje süresince ve tamamlanmasını müteakip,
dönemsel olarak izlemek, incelemek, değerlendirmek ve raporlamak üzere
görevlendirilen öğretim elemanını
• Kurul: Ar-Ge, inovasyon ile endüstriyel uygulama projelerini değerlendiren ve karar
alan değerlendirme ve karar kurulunu
• Proje: Amacı, kapsamı, hedefi, çıktıları, süresi, bütçesi, diğer kaynakları ile
uygulayıcıları belirli ve birbiriyle ilişkili faaliyetler bütününü
• Taahhütname: Programdan yararlanmak üzere başvuran işletmelerin KOSGEB’e
verdikleri idari, mali ve hukuki taahhütlerini içeren belgeyi
ifade eder
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 36
37. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
Programdan yararlanma koşulu, başvuru ve değerlendirme
• İşletme ve girişimcilerin Programdan yararlanmak için ilgili KOSGEB Birimine proje
başvurusu yapmaları ve proje başvurusu yapan işletmelerin KOSGEB Veritabanına
kayıtlı olmaları esastır.
• Yapılan proje başvurusu, bilgi, belge ve şekil yönünden incelemeye tabi tutulur ve
nihai değerlendirme için Kurula sunulur.
• Kurul tarafından yapılan değerlendirme sonucunda; proje kabul edilebilir, reddedilebilir
veya projenin düzeltilmesi istenebilir. Kurulun kabule ve redde ilişkin verdiği kararlar
nihaidir.
• Değerlendirme sonucu, işletmeye veya girişimciye bildirilir.
• Projesi kabul edilen girişimci, işletmesini kurmasını müteakiben KOSGEB Veri Tabanına
kayıt olur.
• Projesi kabul edilen işletmeden Taahhütname istenir. Taahhütnamenin ilgili KOSGEB
Biriminde kayda alındığı tarih, projenin başlangıç tarihi olarak kabul edilir.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 37
38. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
PROJE SÜRESİ
• Ar-Ge ve İnovasyon Programı için en az 12 (on iki), en çok 24 (yirmi dört) ay
• Endüstriyel Uygulama Programı için en çok 18 (on sekiz) ay
• Her iki program için de Kurul kararı ile 12 (on iki) aya kadar ek süre verilebilir
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 38
39. KOSGEB Destek Programları (Ar-Ge, İnovasyon, Endüstriyel Uygulama)
AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK Destek Üst DESTEK ORANI
PROGRAMI Limiti (TL) (%)
Ar-Ge ve İnovasyon Programı
İşlik Desteği İşliklerden bedel alınmaz
Kira Desteği 12.000 75
Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği 100.000 75
Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği
200.000 75
(Geri Ödemeli)
Personel Gideri Desteği 100.000 75
Başlangıç Sermayesi Desteği
20.000 100
Proje Danışmanlık Desteği 25.000
Eğitim Desteği 5.000
Sınai ve Fikri Mülkiyet Hakları Desteği 25.000
Proje Geliştirme
75
Desteği
Proje Tanıtım Desteği 5.000
Fuar, Kongre, Konferans, Teknolojik İşbirliği Desteği 15.000
Test, Analiz, Kalibrasyon Desteği 25.000
Endüstriyel Uygulama Programı
Kira Desteği 18.000 75
Personel Gideri Desteği 100.000 75
39
Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Gid. Desteği 150.000 75 39
Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Giderleri Desteği
40. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
AR-GE VE İNOVASYON PROGRAMI
İşlik Desteği : İşliklerden Bedel Alınmaz
• Proje başvurusu kabul edilen ve destek kararı alınan işletmeye proje süresince
işlik tahsisi yapılır. İşlik tahsisi karşılığında işletmeden işlik kullanım bedeli
alınmaz.
Kira Desteği
Destek Üst Limiti (TL) : 12.000
Destek Oranı : % 75
• TEKMER’de işlik tahsis edilememesi halinde, girişimci olarak proje başvurusu
yapan işletmelere, proje süresince aylık azami 500 TL geri ödemesiz kira desteği
verilir.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 40
41. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
AR-GE VE İNOVASYON PROGRAMI
Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği
Destek Üst Limiti (TL) : 100.000
Destek Oranı : % 75
Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği (Geri
Ödemeli)
Destek Üst Limiti (TL) : 200.000
Destek Oranı : % 75
Proje iş planında yer alan ve Kurul tarafından uygun bulunan deneme amaçlı
hammadde, makine, teçhizat, donanım, yazılım ve dışarıdan sağlanan
hizmet/işçilik giderleri kapsamında; işletmeye geri ödemesiz olarak üst limit
100.000 TL, geri ödemeli olarak da üst limit 200.000 TL
destek sağlanır.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 41
42. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
AR-GE VE İNOVASYON PROGRAMI
Personel Gideri Desteği
Destek Üst Limiti (TL) : 100.000
Destek Oranı : % 75
• Projede çalışan personel giderleri karşılığı olarak, net ücret üzerinden aylık,
Lisans mezunlarına 1.500 TL, yüksek lisans mezunlarına 2.000 TL ve doktora
mezunlarına 2.500 TL olmak üzere, toplam üst limiti 100.000 TL geri ödemesiz
destek sağlanır.
• Desteklenecek personel sayısına, niteliğine ve süresine Kurul karar verir.
Personel Gideri Desteği için yeni istihdam şartı aranmaz.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 42
43. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
AR-GE VE İNOVASYON PROGRAMI
Başlangıç Sermayesi Desteği
Destek Üst Limiti (TL) : 20.000
Destek Oranı : % 100
Bu destekten sadece 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin
Desteklenmesi Hakkında Kanun çerçevesinde merkezi yönetim kapsamındaki
kamu idarelerine teknogirişim sermayesi desteği başvurusu yapan, örgün öğrenim
veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun
olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans,
yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini başvuru tarihinden en çok 5 yıl
önce almış olanlar ile öğretim elemanları yararlanabilir. Bu destek, belirtilen
kriterleri sağlayan girişimcilerin şirket kuruluşu giderleri ile ofis donanım ve
giderleri için sağlanır.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 43
44. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
AR-GE VE İNOVASYON PROGRAMI (PROJE GELİŞTİRME DESTEĞİ)
Proje Danışmanlık Desteği Destek Üst Limiti (TL) : 25.000
Eğitim Desteği Destek Üst Limiti (TL) : 5.000
Sınai ve Fikri Mülkiyet Hakları Desteği Destek Üst Limiti (TL) : 25.000
Proje Tanıtım Desteği Destek Üst Limiti (TL) : 5.000
Fuar, Kongre, Konferans, Teknolojik İşbirliği Desteği Destek Üst Limiti (TL) : 15.000
Test, Analiz, Kalibrasyon Desteği Destek Üst Limiti (TL) : 25.000
DESTEK ORANI : % 75
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 44
45. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
ENDÜSTRİYEL UYGULAMA PROGRAMI
Kira Desteği
Destek Üst Limiti (TL) : 18.000
Destek Oranı : % 75
Proje başvurusu kabul edilen ve destek kararı alınan işletmeye, proje süresince aylık üst limiti
1.000 TL olacak şekilde geri ödemesiz kira desteği sağlanır.
Personel Gideri Desteği
Destek Üst Limiti (TL) : 100.000
Destek Oranı : % 75
• Proje kapsamında yeni istihdam edilecek personel giderleri karşılığı olarak, net ücret üzerinden
aylık, meslek lisesi mezunlarına 500 TL, ön lisans mezunlarına 1.000 TL, lisans mezunlarına
1.500 TL, yüksek lisans mezunlarına 2.000 TL ve doktora mezunlarına 2.500 TL olmak üzere,
toplam üst limiti 100.000 (yüzbin) TL geri ödemesiz destek sağlanır.
• Desteklenecek personel sayısına, niteliğine ve destekleme süresine Kurul karar verir.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 45
46. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
ENDÜSTRİYEL UYGULAMA PROGRAMI
Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Giderleri Desteği
Destek Üst Limiti (TL) : 150.000
Destek Oranı : % 75
Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Giderleri Desteği (Geri Ödemeli)
Destek Üst Limiti (TL) : 200.000
Destek Oranı : % 75
• Proje iş planında yer alan ve proje süresi içinde ihtiyaç duyulan; test, analiz ve laboratuar
ekipmanı ile buna yönelik sarf malzemesi giderleri, üretim hattı tasarım giderleri, üretime
yönelik makine, teçhizat, donanım ve yazılım giderleri kapsamında işletmeye geri ödemesiz
olarak üst limit 150.000 TL, geri ödemeli olarak da üst limit 200.000 TL destek sağlanır.
• Proje başvurusunu girişimci olarak yapan işletmenin; şirket kuruluşu ve ofis donanımı giderleri
de bu destek kapsamındadır.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 46
47. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
Destek Başvuruları, Değerlendirme, Onay ve Ödeme Koşulları
• İşletme, her bir destek için Uygulama Esaslarında belirtilen esaslar dahilinde ilgili KOSGEB
Birimine başvuru yapar.
• İlgili KOSGEB Birimi gerekli değerlendirmeyi yapar ve değerlendirme sonucunu işletmeye
bildirir.
• İşletme, uygun bulunan başvuruya ilişkin mal ve hizmet alımını gerçekleştirerek, ödemeye
esas belgeleri ilgili KOSGEB Birimine sunar. Destek ödemesi ile ilgili istisnai bir uygulama
olacaksa, bu durum Programın uygulama esasında ayrıca belirtilir.
• İlgili KOSGEB Birimi, söz konusu belgeleri inceleyerek işletmenin banka hesabına destek
ödemesini yapar. Ancak işletmenin talebi ve KOSGEB Biriminin uygun bulması halinde, destek
ödemesi mal ve/veya hizmetin alındığı tedarikçinin banka hesabına da yapılabilir.
• Destek kapsamına alınan her bir projenin faaliyet aşamaları ile proje sonucunun izlenmesi ve
değerlendirilmesi, KOSGEB personeli ve/veya İzleyici tarafından yapılır.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 47
48. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
4. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA
DESTEK PROGRAMI
•Herhangi bir KOSGEB Birimi tarafından başvurusu reddedilen girişimci veya işletme,
aynı proje için başka KOSGEB Birimine başvuramaz.
• Ar-Ge ve İnovasyon Programı kapsamında, işletmenin aynı anda bir projesi desteklenir.
Projenin tamamlanması halinde, yeni bir proje sunulabilir. Ar-Ge ve İnovasyon Programı
için belirlenen destek üst limitleri proje bazlı olup, işletmelerin her yeni projesinde
destek üst limiti yeniden başlatılır.
• Endüstriyel Uygulama Programından işletme bir defa faydalanır.
• Projesi tamamlanmış olan işletme tarafından hazırlanacak olan sonuç raporu, Kurul
tarafından değerlendirilerek, projenin başarı ile tamamlanıp tamamlanmadığına karar
verilir.
• Geri ödemeli destekler kapsamında yapılacak geri ödemeler, proje bitiminden sonra 6
ayı ödemesiz olmak üzere, üçer aylık dönemler halinde 8 eşit taksitte yapılır. Geri
ödemeli desteklerde faiz veya komisyon uygulanmaz.
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 48
49. Ar-Ge, İnovasyon, Endüstriyel Uygulama Destek Programı
PROGRAM İŞ AKIŞ ŞEMASI
Başvuru Proje
(İşletme/
Girişimci) Belgeler
Bilgi ve
İnceleme belgelerin
(KOSGEB şekil
Birimi)
yönünden
incelenmesi
Red / Düzeltme
Kurul
Kararın
Başvuru Sahibine Onay Taahhütnamenin Projenin
Bildirilmesi Teslimi Başlaması 49
(KOGEB Birimi) (İşletme)
50. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KOSGEB
TEŞEKKÜRLER
ERTUĞRUL ÇETİNKAYA – MÜDÜR Kocaeli Hizmet Merkezi www.kosgeb.gov.tr 50
Notas del editor
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı