1. พระมหาเจดีย์ชเวดากอง: ความเชื่อและพิธีกรรมปี นักษัตร
นางสาวคุณากร หนูนนท์
ั
5224610377
ในสมัย โบราณพม่า มีค วามเชื่ อทางด้ านพระพุท ธศาสนาเป็ นอย่ า งยิ่ ง ตังแต่พัฒ นาการทาง
้
ประวัติศาสตร์ การเมืองของพม่า โดยเฉพาะการยึดครองพม่าตอนล่างโดยจักรวรรดินิยมอังกฤษตังแต่ปี
้
พ.ศ.2367 เป็ นต้ นมา ส่งผลให้ ผ้ คนในพม่าหันมานับ ถือมากยิ่งขึ ้นตังแต่อดีตจนถึงปั จ จุบัน ซึ่งพระมหา
ู ้
เจดีย์ชเวดากองเป็ นจุดเริ่มต้ นของความเป็ นพม่า เนื่องจากเจดีย์นีเ้ ป็ นศูนย์รวมทางศาสนาและความเชื่อ
อีกทังยังเป็ นสัญลักษณ์เด่นของความเป็ นพม่าที่แสดงออกถึงอธิปไตย อิสรภาพ และประเพณีได้ อย่างสง่า
้
งาม
ความสาคัญของพระธาตุ
ในสังคมพม่าจะนับถือและปฏิบัติตามประเพณี ที่มีลกษณะผสมผสานของศาสนาและความเชื่อ
ั
ต่างๆ ที่มีอยู่ในดินแดนพม่า อาทิเช่น ความเชื่อของพระมหาเจดีย์ หรื อพระธาตุที่เป็ นจุดรวมศรัทธาแห่ง
หนึ่งที่สะท้ อนให้ เห็นถึงความเป็ นพุทธของคนจากทุกชนชันและจากทุกแห่งหนในประเทศพม่าโดยไม่คานึง
้
เชื ้อสายเผ่าพันธุ์
คติการไหว้ พระธาตุ เป็ นตานานความเชื่อของคนล้ านนาทางเหนือและในเขตพม่าว่า เป็ นความเชื่อ
ในเรื่องของปี นักษัตรที่สมพันธ์กบปี เกิด และการนับอายุของแต่ละคนที่เป็ นที่รับรู้กนอย่างแพร่หลาย ในแต่
ั ั ั
ละปี นัก ษั ตรจึงก าหนดด้ วยสัญ ลัก ษณ์ เ ป็ นสัตว์ป ระจ าปี เกิ ด หรื อที่ เ รี ย กว่า ๑๒ นัก ษั ตร และมีความ
สอดคล้ องกับการไหว้ พระธาตุประจาปี เกิด มาแต่โบราณ ซึ่งยึดถือเอาพระธาตุเป็ นที่พึ่ง และคุ้มครองตน
ดังนันการไหว้ บูชาพระธาตุทุกคืน จึงเป็ นสิ่งที่ขาดไม่ได้ อีกทังยังถื อกันว่า ในชีวิตหนึ่งควรได้ มีโอกาสไป
้ ้
สักการบูชาสักครัง ให้ เกิดความเป็ นสิริมงคลมีอายุมนขวัญยืนทังยังได้ บญอานิสงส์มาก
้ ั่ ้ ุ
"คติการไหว้ พระธาตุ" หมายถึง กระดูก หรือ ส่วนของร่างกายต่างๆ เช่น ผม ขน เล็บ ฟั น หนัง โลหิต
ฯลฯ ที่มีคณลักษณะเป็ นที่แตกต่างจากสามัญชนทั่ วไป โดยมีลกษณะคล้ าย ' ธาตุ ' ซึ่งหากมองโดยไม่
ุ ั
สังเกตให้ ดีแล้ ว ก็คล้ าย กรวด หิน แก้ ว เพชร ฯลฯ ดังนันคาว่า พระบรมธาตุ และ พระธาตุ ยังอาจหมายถึง
้
สถูปเจดีย์ตางๆได้ อีกด้ วย เช่น พระบรมธาตุไชยา พระธาตุดอยสุเทพ พระธาตุพนม ฯลฯ
่

2. จะเห็นได้ ว่าค าว่า พระธาตุ มีหมายความถึงพระบรมสารี ริกธาตุของพระพุทธเจ้ าและยังรวมถึ ง
สถานที่ ห รื อพระเจดี ย์ ที่ บ รรจุพระบรมธาตุด้วย ซึ่ งในแต่ล ะแห่ง จะมีตานานหรื อประวัติที่ เ ล่าถึ งมูล
เหตุการณ์สร้ างพระบรมธาตุเจดี ย์ ซึ่งสัมพันธ์ กับการเสด็จโปรดสัตว์ ของพระพุท ธเจ้ าในดินแดนต่างๆ
เหล่านี ้ และสถานที่ที่พระองค์เสด็จไปถึง รวมถึงการสร้ างพระบรมธาตุเจดีย์ขึ ้น ณ ที่นนมักจะกลายเป็ น
ั้
เมืองสาคัญ ในเวลาต่อมาอีกทังประวัติ พระธาตุ หรื อตานานพระธาตุนัน ยังอาจหมายถึ งตานาน หรื อ
้ ้
ประวัติความเป็ นมาของบ้ านเมืองแต่ละท้ องถิ่นอีกด้ วย
คติการบูชาพระธาตุ
สมัยโบราณมักจะบูชาพระบรมธาตุด้วยเครื่องหอม และข้ าวตอกดอกไม้ ตามปกติแล้ วจะสรงพระ
ธาตุด้วยน ้าสะอาด อาจเจือด้ วยน ้าหอม เนื่องจากองค์พระบรมธาตุ ส่วนใหญ่บรรจุอยู่ใต้ ฐานพระเจดีย์ การ
สรงน าจึง กระท าโดยการราดน า ไปบนองค์ พระเจดีย์ พระธาตุบ างองค์ จ ะต้ องใช้ น าจากแหล่ง พิ เ ศษ
้ ้ ้
อย่ า งเช่ น การสรงน า พระธาตุ ศ รี จ อมทอง ใช้ น า จากน า แม่ก ลางเจื อ ด้ ว ยน า หอมหรื อ แก่ น จัน ทน์
้ ้ ้ ้
กล่าวได้ ว่าคติ ก ารบูช าพระธาตุปี เกิ ด และ ตานานที่ เ กี่ ยวข้ องสะท้ อนถึ ง การเผยแผ่ของพุท ธ
ศาสนาในดินแดนไทยมาแต่โบราณ นอกจากนี ้ การสร้ างพระบรมธาตุเจดีย์ ยังสัมพันธ์กับการเกิดชุมชน
เมืองต่างๆ อันก่อให้ เกิดคติความเชื่อ และวัฒนธรรมร่วมกันของผู้คนหลากหลายชาติพันธุ์ โดยเฉพาะใน
ภาคเหนื อ ของไทย ที่ มี ก ลุ่ ม ชนมากมายอาศัย อยู่ โดยมี พ ระบรมธาตุเ จดี ย์ และสิ่ ง ส าคั ญ ทาง
พระพุทธศาสนา เป็ นศูนย์กลางแห่งจิตใจ1
การเดินทางท่องเที่ยวไหว้ พระธาตุปีเกิด มีความสะดวกเป็ นอย่างยิ่ง เนื่องจากพระธาตุส่วนใหญ่
ตังอยู่ในภาคเหนือ และในเขตพม่า จึงสามารถจัดเส้ นทางสาหรับ ไหว้ พระธาตุ ในจังหวัดใกล้ เ คียงและ
้
ประเทศเพื่อนบ้ านได้ เช่น เชียงใหม่-ลาพูน-ลาปาง หรือ เชียงราย-น่าน-แพร่ เชียงราย-พม่า-ย่างกุ้ง เป็ นต้ น
ซึ่งไม่เพียงแต่จะได้ อิ่มใจในบุญกุศล ทว่ายังได้ ชมศิลปะ และสถาปั ตยกรรมอันงดงาม ของแต่ละท้ องถิ่นอีก
ด้ วย
1
สุ ริ ย า เ พ ลิ น ท รั พ ย์ . พ ร ะ บ ร ม ธ า ตุ . ( ร ะ บ บ อ อ น ไ ล น์ ) . แ ห ล่ ง ที่ ม า
http://student.nu.ac.th/phratad/index.htm (29 สิงหาคม 2545)

3. คติการไหว้ พระธาตุประจาปี เกิดและปี นักษัตร
ความเชื่อเรื่องพระธาตุเจดีย์ประจาปี เกิดนี ้ ไม่ใช่ข้อวัตรปฏิบติหรือปรากฏในหลักธรรมคาสอนทาง
ั
พระพุทธศาสนา แต่เป็ นคติความเชื่อดังเดิมของชาวล้ านนา ความเชื่ อนี จะมีมาตังแต่เ มื่อใดไม่ปรากฏ
้ ้ ้
พบว่ามีบนทึกอยู่ในตาราพื ้นเมืองโบราณ สรุปใจความได้ ว่า ก่อนที่วิญญาณจะมาปฏิสนธิในครรภ์ของผู้
ั
เป็ นมารดานัน วิญญาณจะลงมา ชุธาตุ ซึ่งหมายถึงการที่ดวงวิญญาณจะลงมาพักอยู่ที่เจดีย์แห่งใดแห่ง
้
หนึ่ง โดยมี ตั๋วเปิ ้ ง (สัตว์ประจานักษัตร) พามาพักไว้ และเมื่อได้ เวลา ดวงวิญญาณก็จะเคลื่อนจากพระ
เจดีย์ ไปสถิตอยู่บนกระหม่อมของผู้เป็ นบิดาเป็ นเวลา 7 วัน ก่อนที่จะเคลื่อนเข้ าสูครรภ์ของมารดา และเมื่อ
่
เสียชีวิตลงแล้ ว ดวงวิญญาณก็จะกลับไปพักอยู่ที่เจดีย์นนๆตามเดิม
ั้
นอกจากนันความเชื่อเรื่องปี นักษัตรยังสัมพันธ์กบคติการบูชาพระบรมธาตุ ดังปรากฏเป็ นประเพณี
้ ั
การชุธาตุห รื อการไหว้ พระธาตุป ระจ าปี เกิ ด โดยครังหนึ่งในชี วิตควรมีโอกาสเดิน ทางไปไหว้ พระธาตุ
้
ประจาปี เกิดของตนเพื่อความเป็ นสิริมงคล ได้ แก่
* นมัสการพระธาตุประจาปี ชวด พระธาตุศรีจอมทอง เชียงใหม่
* นมัสการพระธาตุประจาปี ฉลู พระธาตุลาปางหลวง ลาปาง
* นมัสการพระธาตุประจาปี ขาล พระธาตุช่อแฮ แพร่
* นมัสการพระธาตุประจาปี เถาะ พระธาตุแช่แห้ ง น่าน
* นมัสการพระธาตุประจาปี มะโรง พระพุทธสิหิงค์ เชียงใหม่
* นมัสการพระธาตุประจาปี มะเส็ง พระศรีมหาโพธิหรือต้ นโพธิ์
* นมัสการพระธาตุประจาปี มะเมีย พระธาตุชเวดากอง พมา
* นมัสการพระธาตุประจาปี มะแม พระธาตุดอยสุเทพ เชียงใหม่
* นมัสการพระธาตุประจาปี วอก พระธาตุพนม นครพนม
* นมัสการพระธาตุประจาปี ระกา พระธาตุหริภญชัย ลาพูน
ุ
* นมัสการพระธาตุประจาปี จอ พระธาตุเกศแก้ วจุฬามณี บนสวรรค์ชนดาวดึงส์
ั้

4. * นมัสการพระธาตุประจาปี กุน พระธาตุดอยตุง เชียงราย2
นอกจากนี ้ยังมีความสอดคล้ องกับคติความเชื่อของคนล้ านนาที่เชื่อมาแต่โบราณว่า เมื่อคนเราสิ ้น
อายุขยแล้ ว ดวงวิญญาณจะไปสถิตอยู่ตามพระธาตุเจดีย์ต่างๆตามปี นักษัตรที่ เกิด ดังนัน ถ้ าหากได้ ไป
ั ้
นมัสการพระธาตุประจาปี เกิดของตนระหว่างที่ยงมีชีวิตอยู่ หรืออย่างน้ อยสักครังหนึ่งในชีวิตย่อมถือได้ ว่า
ั ้
บุญกุศลและมีอายุยืนนาน กล่าวได้ ว่า คนปี มะเมีย (ม้ า) เมื่อมีเคราะห์หรื อชีวิตช่วงใดรู้สึกว่าทาอะไรก็
ติดขัดไปหมด อยู่ไม่ติดบ้ าน มีปัญหามีอปสรรคมาก การดาเนินชีวิตไม่ราบรื่ น ควรหาเวลาโอกาสไปบูชา
ุ
พระธาตุประจาปี เกิดของตน ซึ่งคนปี มะเมียต้ องไปบูชา พระธาตุย่างกุ้ง หรื อพระเจดีย์ชเวดากอง ประเทศ
พม่านั่น เอง ให้ ได้ ระหว่างที่ มีชี วิตอยู่หรื ออย่ างน้ อยสักครังหนึ่งในชีวิต ซึ่งนอกจากความยุ่งยากความ
้
เดือดร้ อนต่างๆในชีวิตของท่านจะคลี่คลายไปในทางที่ดีขึ ้น ยังถื อว่าท่านได้ กศลและมีอายุยืน ที่สาคัญการ
ุ
ที่ท่านได้ มานมัสการพระบรมธาตุนน โบราณท่านว่าได้ อานิสงค์มาก คือ ได้ บญกุศลมากนันเอง
ั้ ุ ่
ดังนัน การที่บคคลซึ่งเกิดในปี นักษัตรใดก็ตาม สมควรที่จะหาโอกาสไปกราบไหว้ พระธาตุประจาปี
้ ุ
เกิดของตน ให้ ได้ อย่างน้ อยครังหนึ่งในชีวิต เพราะเชื่อกันว่าเป็ นมงคลแก่ชีวิต มีอานิสงส์สงและจะทาให้ มี
้ ู
อายุยืนนาน รวมถึงเชื่อว่าหากสิ ้นชีพไป ดวงวิญญาณจะได้ กลับไปยังพระธาตุองค์นน ไม่ต้องเร่ร่อนไปใน
ั้
ทุกคติภพอื่นๆ ซึ่งความเชื่อเหล่านี ้เองที่แพร่หลายไปสูหลายๆพื ้นที่ของประเทศต่างๆ นอกจากนีความเชื่อ
่ ้
ดังกล่าวยังส่งผลให้ พระพุทธศาสนาดารงอยู่สืบต่อไป และทาให้ สถานที่ตามพระธาตุประจาวันเกิดต่างๆได้
กลายมาเป็ นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ทางวัฒนธรรมได้ อีกด้ วย
ความเป็ นมาของพระธาตุชเวดากอง
หลังจากทรงปราบปรามประเทศพม่าภาคใต้ ได้ ใน พ.ศ. 2298 พระเจ้ าอลองพระหรื ออลองพยาก็
ทรงตังชื่อเมืองเล็กๆที่เคยมีชื่อมาแต่ก่อนว่า ดากอง (Dagon) ใหม่วา ยังกอง (Yan-gon) ซึ่งอาจแปลได้ ว่า
้ ่
การยุติแห่งความยุ่งยาก และทรงสร้ างเมืองใหม่ขึ ้น ณ ที่นน ในไม่ช้าเมืองยังกองหรื อย่างกุ้งก็ได้ กลายเป็ น
ั้
เมืองท่าบนฝั่ งทะเลเมื่อเมืองสิเรี ยมซึ่งเคยเป็ นเมืองท่ามาก่อนได้ ถูกพระเจ้ าอลองพระทรงทาลายในพ.ศ.
2299
2
ร้ อยเรี ยงเรื่ องราว. คติ ไ หว้ พระธาตุ ประจ าปี เกิ ด . (ระบบออนไลน์ ). แหล่ ง ที่ มา
http://www.travelfortoday.com/story_partart.htm (24 พฤษภาคม 2547)

5. อย่างไรก็ดี เมืองยางกุ้งเพิ่งจะได้ กลายเป็ นราชธานีของประเทศพม่า และตามประวัติศาสตร์ เมือง
นี ้ก็เก่าขึ ้นไปจนถึงพุทธศตวรรษที่ 16 2,000 แล้ ว
"ชเว" คือ ทอง ส่วน "ดากอง" คือชื่อเดิมของเมืองย่างกุ้ง
สมัยที่พระเจ้ าอลองพญาสถาปนาเมืองเล็กริมฝั่ งแม่น ้าแห่งนี ้ขึ ้นเมื่อปี พ.ศ.22983
พระธาตุชเวดากอง (ชเวติโก่งพยา) ตังอยู่บริเวณเนินเขาเชียงกุตระ เมืองย่างกุ้ง ประเทศพม่า ซึ่ง
้
เป็ นมรดกทางวัฒนธรรมของประเทศพม่าที่มีความสาคัญยิ่งกับชาวพม่า เนื่องจากจะเป็ นศูนย์รวมศรัทธา
แล้ วยังเป็ นสัญ ลัก ษณ์ ที่แสดงออกถึงอธิ ป ไตย และอิสรภาพของชาติพม่า แต่สถานการณ์ต่างๆท าให้
เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งเป็ นการเปลี่ยนแปลงที่ดีจะนาความเจริญงอกงามมาสูประเทศ และพระเจดีย์ชเวดากอง
่
ก็ได้ กลายเป็ นเป็ นเจดีย์ที่สงที่สดและเก่าแก่ที่สดในโลก
ู ุ ุ
พระธาตุช เวดากอง ได้ เ ริ่ มสร้ างมาเป็ นครั งแรกตังแต่ส มัย ที่ พระพุท ธเจ้ า ทรงตรัสรู้ หรื อ เมื่ อ
้ ้
ประมาณ 2,595 ปี มาแล้ ว ในสมัยที่ย่างกุ้งยังเป็ นเพียงเมืองเล็ก ๆ ที่ชื่อว่าเมืองอสิตนชนะหรืออีกชื่อหนึ่งคือ
ั
เมืองโอกกะละ โดยได้ มีพ่อค้ าชาวมอญ 2 คนชื่อว่า ตผุสสะ และภัลลิกะ ได้ เดินทางไปค้ าขายยังประเทศ
อิน เดีย ทัง สองได้ มีโอกาสเข้ าเฝาพระพุท ธเจ้ าซึ่งก าลัง ประทับ อยู่ใต้ ต้ น พระศรี มหาโพธิ์ และได้ ถ วาย
้ ้
ภัตตาหารแด่พระองค์ด้วย หลังจากเสวยเสร็จแล้ ว พระพุทธเจ้ าได้ ประทานพระเกศาให้ 8 เส้ น เมื่อตผุสสะ
และภัลลิกะเดินทางกลับ พระราชาแห่งอเชตตะได้ ขอแบ่งพระเกศธาตุไป 2 เส้ น พญานาคขอไปอีก 2 เส้ น
3
Joeeleo. พระมหาธาตุเจดีย์ชเวดากอง Shwedagon. (ระบบออนไลน์) แหล่งที่มา
http://joeeleo.multiply.com/photos/album/60/60# (23 พฤศจิกายน 2551)

6. เมื่อเดินทางกลับ ถึงเมืองอสิตนชนะ พระเจ้ าโอกกะละปะก็ได้ ทรงประกอบพิธีต้อนรับ พระเกศธาตุอย่าง
ั
ยิ่งใหญ่ และได้ ทรง คัดเลือกสถานที่บนเขาสิงฆุตตระนอกประตูเมืองอสิตนชนะให้ เป็ นที่สร้ างพระเจดีย์เพื่ อ
ั
บรรจุพ ระเกศธาตุ แต่ข ณะที่ ก าลัง ท าการขุดดิ น ก่ อ สร้ างนัน ก็ ไ ด้ ค้ น พบ พระบริ โ ภคเจดี ย์ ข องอดี ต
้
พระพุทธเจ้ าองค์อื่น ๆอีก 3 พระองค์ด้วย คือไม้ ธารพระกร ภาชนะสาหรับใส่นา และสบง จึงได้ บรรจุของ
้
ทังหมดนี ้ในพระเจดีย์พร้ อมกับพระเกศธาตุด้วย แต่ก่อนที่จะบรรจุ ก็ค้นพบด้ วยว่ า พระเกศธาตุกลับมี 8
้
เส้ นดังเดิม พระเกศธาตุได้ บรรจุไว้ ภายในเจดีย์ทอง เงิน ดีบก ทองแดง ตะกัว หินอ่อน และเหล็กตามลาดับ
ุ ่
เสร็จแล้ วจึงสร้ างเจดีย์อิฐสูงประมาณ 66 ฟุตครอบไว้ ภายนอก จากนันก็มีการสร้ างเจดีย์ครอบองค์เดิมใน
้
รัชสมัยของกษัตริ ย์ต่าง ๆ รวมถึ ง 7 ครังด้ วยกัน โดยในสมัยพระนางเชงสอบูแห่งกรุงหงสาวดีก็ได้ ทรง
้
บริจาคทองคาถึง 40 กิโลกรัม ซึ่งเท่ากับน ้าหนักของพระองค์ในการก่อสร้ างพระเจดีย์ที่มีรูปร่างเหมือนใน
ปั จจุบนเป็ นครังแรก ส่วนพระเจ้ าธรรมเจดีย์ซึ่งครองราชย์ต่อจากพระนางเชงสอบู ก็ได้ บริ จาคทองในการ
ั ้
ก่อสร้ างเพิ่มเติมเป็ นน ้าหนักเท่ากับน ้าหนักของพระองค์และพระมเหสีรวมกันด้ วย ทังยังได้ ทรงสร้ างจารึก
้
เล่าประวัติของพระเจดีย์ชเวดากองเป็ นภาษาพม่า มอญและบาลีไว้ ด้วย4
จากนัน ปี พ.ศ. 2317 พระเจ้ ามังระ หรือพระเจ้ าช้ างเผือก แห่งกรุงอังวะ (กษัตริย์พระองค์ที่ 3 ของ
้
ราชวงศ์อลองพญาของพม่า) ได้ ตอเติมยอดฉัตรเจดีย์ขึ ้นใหม่ โดยถอดฉัตรเดิมที่มอญเคยทา เป็ นแบบพม่า
่
ขึ ้นไปแทน ซึ่งประกอบด้ วยระฆังเงิน ระฆังทองเหลือง ระฆังทองคาโดยระฆังแต่ละใบจะจารึกชื่อผู้บริ จาค
ไว้ ด้วย ส่วนระฆังทองคาบางใบจะมีเพชรประดับเพชรด้ วยระฆังทังหมดนี ้ติดไว้ ที่ฉตร ทาให้ เจดี ย์ชเวดากอง
้ ั
มีความสูงเท่ากับในปั จจุบน แต่ฉตรนี ้ก็ถกเปลี่ยนใหม่อีกครังในรัชสมัยของพระเจ้ ามินดงใน พ.ศ. 2414
ั ั ู ้
ปั จจุบันพระเจดีย์ชเวดากองมีความสูงประมาณ 109 เมตร รอบฐานเจดีย์มีเจดีย์องค์เล็กๆ ราย
ล้ อมอีก 65 องค์ ซึ่งก็คือ ในภาพถ่ายที่ 2 ของโปสการ์ดนีนั่นเอง และเจดีย์องค์ใหญ่อีก 4 องค์ รอบเจดีย์มี
้
พระประจาวันเกิดประดิษฐานทังแปดทิศตามหลักนพเคราะห์ คือ พระประจาวันจันทร์ วันอังคาร วันพุธ
้
(เช้ า) วันพุธ(เย็น) วันพฤหัสบดี วันศุกร์ วันเสาร์ และวันอาทิตย์ ใครเกิดวันไหนก็ไปสรงนาพระประจาวัน
้
เกิดของตน
4
กิติมา อมรทัต. พมา (สหภาพเมียนมาร์ ). พิมพ์ครังที่ 2. กรุงเทพฯ: บริ ษัท สานักพิมพ์หน้ าต่างสู่โลก
้
กว้ าง จากัด, 2543.

7. เจดีย์ชเวดากองนันยึดหลักไตรภูมิวา องค์เจดีย์ชเวดากอง คือ ศูนย์กลางแห่งจักรวาลล้ อมรอบด้ วย
้ ่
ภูเขาสัตบริภณฑ์ (เจดีย์องค์เล็ก) และมหานทีสีทนดร ทาให้ นึกถึงวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามที่สร้ างตาม
ั ั
คติความเชื่อไตรภูมิเหมือนกัน โดยรอบจักรวาลแบ่งเป็ น 8 ทิศ แทนวันในหนึ่งสัปดาห์ (วัน 8 คือ วันพุธ
(เย็น)) นอกจากนี ้ยังมีสตว์สญลักษณ์แทนดาวพระเคราะห์ดวงต่างๆ ตามตาราโหรศาสตร์ด้วย5
ั ั
ซึ่งจากพัฒนาการทางประวัติศาสตร์การเมืองของพม่า ส่งผลให้ ความภูมิใจในพระมหาเจดีย์ชเวดา
กองคงมิได้ มาจากศรัทธาหรือความรู้ในหลักสุนทรียศาสตร์เท่านัน แต่เป็ นการชื่นชมในศักดิ์ศรีของประเทศ
้
ที่ได้ ผานการต่อสู้เพื่อเอกราชและอธิปไตยมาแล้ วอย่างโชกโชน
่
ลักษณะการกอสร้ าง
เมื่อกล่าวถึงลักษณะงานสถาปั ตยกรรมของพระมหาเจดีย์ชเวดากองจะพบว่า มีลกษณะสาคัญ
ั
ของระบบจักรวาลพุทธ – ฮินดูสอดคล้ องอยู่6 ทังเจดีย์และวิหารล้ วนเป็ นศูนย์กลางของกิจกรรมต่างๆ ทาง
้
สังคมวัฒนธรรม
5
Catfishae. โ ป ส ก า ร์ ด เ ล า เ รื่ อ ง ต อ น ที่ 2. ( ร ะ บ บ ออ น ไ ล น์ ) แ ห ล่ ง ที่ ม า
http://www.oknation.net/blog/print.php?id=540423 (1 ธันวาคม 2552)
6
อันประกอบขึ ้นจากการรวมตัวของธาตุ ซึ่งจักรวาลที่เราอยู่อาศัยมิใช่มีเพียงจักรวาลเดียวเท่านัน แต่ยังมี
้
จักรวาลนับไม่ถ้วน ที่เรียกว่า อนันตจักรวาล และใน จักรวาลที่มากมายนัน จะมีองค์ประกอบที่เหมือนกัน
้
ทุกประการ จักรวาลเป็ นที่อยู่อาศัยของสัตวโลกทัง หยาบและละเอียดจานวนมาก ที่เรามองเห็นและมองไม่
้
เห็น มีอยู่ถึง 31 ภูมิด้วยกัน แต่ละภพภูมิมีความ เป็ นอยู่ที่แตกต่างกัน ตามลักษณะบุญและบาปที่เกิดจาก
การกระทาของตนในครังเป็ นมนุษย์ และมนุสสภูมิ เป็ นศูนย์กลางของการทาความดีและความชัว โดยมีภพ
้ ่
ภูมิอื่น เป็ นผลรองรับการทาบุญและบาปของมนุษย์

8. ปลายยอดสถูปประดับด้ วยเพชร 5,448 เม็ด ทับทิม นิล และบุษราคัมอีก 2,317 เม็ด มีมรกตเม็ดเขื่องอยู่ตรง
กลาง เพื่อรับลาแสงแรกและลาแสงสุดท้ ายของดวงอาทิตย์ ทั ้งหมดนี ้ประดับอยู่ด้านบนเหนือฉัตรขนาด 10 เมตร ซึงสร้ าง
่
ขึ ้นบนไม้ ห้ มทองเจ็ดเส้ น ประดับด้ วยกระดิ่งทองคา 1,065 ลูก และกระดิ่งเงิน 420 ลูก
ุ
พ ร ะ เ จ ดี ย์ ช เ ว ด า ก อ ง เ ป็ น เ จ ดี ย์ คู่ บ้ า น คู่ เ มื อ ง ข อ ง ช า ว พ ม่ า ค า ว่ า ช เ ว
(Shwe) หมายถึ ง ทองค า ส่วน ดากอง มาจากคาว่า Dagon หรื อ ตะเกิ ง ซึ่งเป็ นนามเดิมของนครย่ าง
กุ้ง “ชเวดากอง” แปลว่า “เจดีย์ทองแห่งเมืองดากอง” ได้ รับการบูรณปฏิสงขรณ์มาหลายครังด้ วยกัน ราช
ั ้
ประเพณี ของกษัต ริ ย์มอญ และพม่า เมื่อจะขึ ้นครองราชย์ จะต้ องท านุบารุงบูรณะองค์พระเจดีย์ และมี
บางพระองค์ถวายทองคาเท่ากับ หรือ มากกว่าน ้าหนักของพระองค์ เพื่อนามาห่อหุ้มองค์มหาเจดีย์ทงองค์
ั้
ส่วนเรือนยอดประดับด้ วยเพชร 5,448 เม็ด รวมทังทับทิม นิล และบุษราคัมอีก 2,317 เม็ด และที่ปลายยอด
้
ประดับด้ วย เพชรเม็ดที่ใหญ่ที่สด ขนาด 72 กระรัต
ุ
ปั จจุบนพระเจดีย์มีความสูง 326 ฟุต เส้ นรอบวง 1,420 ฟุต สูงกว่าระดับน ้าทะเล 190 ฟุต ประดับ
ั
ด้ วยแผ่นทองคา 4 หมื่นแผ่น รวมนาหนักทอง 8 ตัน สาหรับฉัตรซึ่งครอบยอดเจดีย์ ก็มีการซ่อมแซมหรื อ
้
สร้ างขึ ้นใหม่มาเป็ นระยะๆ ฉัตรเก่าสร้ างในสมัยพระเจ้ ามิน ดงในปี ค.ศ. 1871 สูง 33 ฟุต เส้ นผ่าศูนย์กลาง
18 ฟุต ขณะนี ้ก็ยังตังไว้ ให้ ประชาชนได้ ชมอยู่ ครังล่าสุดได้ มีการสร้ างฉัตรขึ ้นใหม่เมื่อ 8 ปี ที่ผ่านมานีเ้ อง
้ ้
โดยประดับเพชรพลอยรวมถึง 4,351 เม็ดรวม น ้าหนัก 2,000 กะรัต เพชรเม็ดใหญ่ที่สดบนยอดฉัตรมีฐาน
ุ
กว้ าง 2 ฟุต ยาว 1 ฟุต 10 นิ ้ว และหนัก 76 กะรัต นอกจากนี ้ พระเจดีย์ชเวดากองก็ยังมีวตถุที่มีคณค่าทาง
ั ุ
ศาสนา ศิลปะ ประวัติศาสตร์ และอื่น ๆ อีกมากมาย เช่น ระฆัง ที่พระเจ้ าสิงคุ (Singhu) ทรงสร้ างไว้ เมื่อปี
ค.ศ. 1778 หล่อด้ วยปั ญจโลหะ คือทอง เงิน ทองแดง ตะกั่วและสังกะสี สูง 8 ฟุต หนัก 23 ตัน ในปี ค.ศ.
1824 พม่าได้ ทาสงครามกับอังกฤษเป็ นครังแรกและอังกฤษได้ ยึดเจดีย์ชเวดากองได้ และได้ ขนทรัพย์สิน
้
แก้ วแหวนเงินทองไปหลายอย่าง รวมทังได้ คิดที่จะขนย้ ายระฆังใบนีกลับไปอังกฤษด้ วย แต่ระหว่างการ
้ ้

9. เดินทางเรือที่ขนระฆังจมลงที่แม่น ้าย่างกุ้ง ต่อมาพม่าจึงทาการกู้ระฆังใบนี ้ด้ วยตนเองและนามาติดตังไว้ ที่
้
เจดีย์ชเวดากองได้ เช่นเดิม ซึ่งเป็ นที่ภาคภูมิใจของประชาชนพม่าโดยทัวไปมาจนทุกวันนี ้นอกจากนันก็ยงมี
่ ้ ั
พระพุทธรูปสลักจากหยกทังก้ อน ซึ่งได้ มาจากรัฐคะฉิ่นในปี ค.ศ. 1999 ในโอกาสที่ได้ สร้ างฉัตรใหม่ และยัง
้
มีต้นพระศรีมหาโพธิ์ซึ่งได้ นาเมล็ดมาปลูกจากพุทธคยาเมื่อ 79 ปี ก่อน และของมีคาอื่น ๆ อีกมากมาย7
่
ซึ่ง การดูแลรักษาเจดีย์ ช เวดากอง ในทุก ๆ 50ปี จะน ายอดฉัตรของพระเจดีย์ ลงมาบูรณะ และ
อนุญาตให้ ประชาชน นาเครื่องสักการะ คือ เครื่องประดับอัญมณี แก้ ว แหวน เงินทอง เพชร นิล จินดา มา
ถวายเป็ นพุทธบูชา เพื่อขึ ้นติดไว้ บนยอดฉัตรของพระเจดีย์
การสักการะพระเจดีย์
การสักการะพระเจดีย์ชเวดากอง มี 2 แบบ คือ แบบสามัญและแบบวิสามัญ
1. แบบสามัญ
โดยการถือเครื่องสักการะขึ ้นไปยังวิหาร จากนันก็จดธูปเทียนถวายเครื่องสักการะกราบไหว้ สวดคา
้ ุ
บูชารัตนตรัย แล้ วเดินประทักษิ ณพระเจดีย์ชเวดากอง (หมายถึง หันด้ านขวาเข้ าหาองค์พระเจดีย์ โดยมาก
จะเดินเวียนรอบพระเจดีย์ 3 รอบ) เป็ นอับเสร็จพิธี
2. แบบวิสามัญ
เกี่ยวเนื่องกับเทวดานพเคราะห์ คนพม่านับถือตารานพเคราะห์อย่างเดียวกับไทยเรา เหมือนเช่นให้
ชื่อคนก็ขึ ้นด้ วยตัวอักษรตามวรรคประจาวันเป็ นต้ น แต่พม่าจะนับถือเทวดานพเคราะห์ยิ่งกว่าไทยเสียอีก ที่
ลานพระเจดีย์ชเวดากอง (และพระมหาธาตุองค์อื่นๆก็เหมือนกัน) ทาหลักปายมีรูปเทวดากับสัตว์พาหนะ
้
และมีชื่อบอกนามปั กประจาไว้ ตามทิศทัง 8 ได้ แก่
้
วันอาทิตย์ - ครุฑ อยู่ที่ทิศตะวันออกเฉียง เหนือของลานเจดีย์
วันจันทร์ - เสือ อยู่ทิศตะวันออก
วันอังคาร - สิงห์ อยู่ทิศตะวันออกเฉียงใต้
7
พวงนิล คาปั งสุ์. พมา. กรุงเทพฯ: บริษัท สานักพิมพ์หน้ าต่างสูโลกกว้ าง จากัด, 2546.
่

10. วันพุธ (เช้ า) - ช้ างงา อยู่ทิศใต้
วันพุธ(กลางคืน) - ช้ างไม่มีงา อยู่ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ
วันพฤหัสบดี - หนู อยู่ทิศตะวันตก
วันศุกร์ - หนูตะเภา (บางคนเชื่อว่าเป็ น กระต่ายหูสน) อยู่ทิศเหนือ
ั้
วันเสาร์ - พญานาค อยู่ทิศตะวันตกเฉียงใต้
ดังรูปจะเห็นว่า ทางเข้ าพระเจดีย์ชเวดากองจะมีทง 4 ทิศ แต่ทางเข้ าใหญ่คือทางทิศใต้ ซึ่งมีสิงห์นง
ั้ ั่
สองตัวสูง 30 เมตรเฝาทางเข้ าอยู่ เมื่อเข้ าไปถึงที่ทาการของคณะกรรมการบริหารชเวดากอง ก็จะได้ รับการ
้
เชื ้อเชิญให้ เข้ าไปในห้ องเพื่อถอดรองเท้ าแล้ วผู้แทนคณะกรรมการเจดีย์ฯซึ่งจะทาหน้ าที่เป็ นมัคคุเทศก์ก็จะ
นาไปขึ ้นลิฟต์ซึ่งจะขึ ้นถึงลานใหญ่ของพระเจดีย์เลย ขณะที่ประชาชนต้ องขึ ้นบันไดเลื่อนไกลหน่อย เมื่อขึ ้น
ไปถึงลาน มัคคุเทศก์ก็จะนาไปที่ศาลาเพื่อจุดธูปเทียนไหว้ พระ ถวายดอก ไม้ และจตุปัจจัยบารุงเจดีย์ แล้ ว
เซ็นหนังสือในสมุดเยี่ยม หลังจาก นันก็เดินพาไปดูของหรือสถานที่สาคัญต่าง ๆ รอบลาน ซึ่งจะมีวิหารใหญ่
้
4 ทิศซึ่งประดิษฐานพระพุทธรูปของพระพุทธเจ้ าที่มีมาแล้ วทัง 4 พระองค์คือ พระกักกุสนโธ พระโกนาคม
้ ั
พระกัสสปะ และพระโคตมะองค์ปัจจุบนให้ ประชาชนได้ กราบไหว้ ทาบุญด้ วยรวมถึงการไปตีระฆังสิงคุที่เล่า
ั
มาแล้ วด้ วย 3 ครัง นอกจากนันก็มีการหยุดที่ลานอธิษฐานซึ่งเชื่อกันว่าศักดิสิทธิ์มาก และเท่าที่ทราบก็เคย
้ ้ ์
มีคนใหญ่คนโตของไทยไปตังจิตอธิษฐานจนประสบความสาเร็จมาหลายท่านแล้ ว และก็ยงมีอีกจุดหนึ่งบน
้ ั
ลานซึ่งเขาท าจุด ให้ ยืน ไว้ ซึ่งจะท าให้ มองเห็น ประกายเพชรบนยอดฉัตรได้ ด้วยตาเปล่า ที่ น่าสนใจอีก
ประการหนึ่งก็คือจะมีพระพุทธรูปและสัตว์สญลักษณ์ประจาวันเกิด ตังอยู่รอบ ๆ ลานเป็ นคู่ ๆ ด้ วย โดยเชื่อ
ั ้

11. กันว่าการสรงน ้าพระพุทธรูปและสัตว์เหล่านี ้ จะสร้ างความบริสทธิ์และความสุขความเจริญแก่ผ้ สรงน ้า โดย
ุ ู
จะรดน ้าด้ วยขันเล็ก ๆ ที่มีจดเตรียมไว้ ให้ เป็ นจานวนเท่าอายุ +1 แต่สาหรับ คนแก่ ๆ ที่อายุ 60-70 ไปแล้ วก็
ั
อาจจะย่นย่อลง เหลือ 5 ขันก็ได้ ซึ่งหมายถึงพระรัตนตรัยรวมกับบิดามารดานันเอง
่
การกราบไหว้ พระธาตุเ จดี ย์ ชเวดากองในทุก ๆเช้ า เริ่ มต้ น วันสว่างตังแต่เ วลาตี 4 ทังพระภิก ษุ
้ ้
สามเณร แม่ชี และชาวพม่า จะเดินทางออกจากบ้ าน มาสวดมนต์ นั่ งสมาธิ (Meditation) บูชาพระเจดีย์
และช่วยกันปั ดกวาด ทาความสะอาดพระเจดีย์ ซึ่งคนจะมากันมาก ในช่วงเช้ ามืดก่อนไปทางาน กับช่วง
เย็นเวลาหลังเลิกงานตังแต่ 6โมงเย็นจนถึงเวลา 3ทุ่ม ชาวพม่าจะมาสวดมนต์ นั่งสมาธิ เหมือนช่วงเช้ ามืด
้
พอเวลาประมาณ 1ทุ่ม จะมีหนุ่มสาวชาวพม่าจานวนมาก มาช่วยกันกวาดถู ทาความสะอาดพระเจดีย์
กวาดกันเป็ นทิวแถว อย่างพร้ อมเพรียงเหมือนที่วดพระธรรมกายของเรา เวลาของการทาความสะอาดพระ
ั
เจดีย์จะเป็ นเวลาแห่งความสนุกสนาน ที่ทกคนรอคอยจะเก็บบุญสุดท้ ายก่อนกลับเข้ าบ้ านเพื่อพักผ่อน โดย
ุ
ทุกคนจะเอาไม้ กวาดและผ้ ามาเอง ทากันอย่างพร้ อมเพรียง เมื่อถึงเวลานอน ชาวพม่าจะหันศีรษะไปทาง
ทิศที่เจดีย์ชเวดากองตังอยู่ เพื่อทาความเคารพและบูชาพระสัมมาสัมพุทธเจ้ า
้
และสิ่งที่เป็ นเอกลักษณ์ เป็ นวัฒนธรรมชาวพุทธของชาวพม่า ที่นกท่องเที่ยวทุกคนต้ องปฏิบติ โดย
ั ั
ไม่เลือกชัน วรรณะ หรื อเผ่าพันธุ์ คือ ประเพณีการถอดรองเท้ าเข้ าวัด รวมถึงถุงเท้ า และถุงน่องก็ห้ามใส่
้
ชาวพม่าจะถือเคร่งครัดมาก ไม่วาเด็ก ผู้ใหญ่ หากเป็ นนักท่องเที่ยวเผลอสวมรองเท้ าเดินเข้ าเขตวัด เขาจะ
่
ร้ องทัก ตักเตือน ให้ ถอดทันที โดยไม่ดดาย เพราะถือว่า เป็ นหน้ าที่ของเขาที่จะรักษาสถานที่ศกดิ์สิทธิ์ มิให้
ู ั
ผู้ใดล่วงละเมิดได้ 8
ดังนันจะเห็นได้ วาพระเจดีย์ชเวดากอง ศาสนสถานอันยิ่งใหญ่สาคัญ และมีชื่อเสียงมากที่สดใน
้ ่ ุ
ประเทศพม่า เป็ นสิ่งศักดิสิทธิ์ที่ชาวพม่านับถือสูงสุดเป็ นศูนย์รวมจิตใจของชาวพม่าทุกคน ที่แม้ จะอยู่ไกล
์
แสนไกลขนาดไหน การเดินทางจะลาบากยากเข็ญเพียงไรจะต้ องเดินทางมานมัสการองค์เจดีย์ชเวดากอง
ให้ ได้ สกครังหนึ่งในชีวิต
ั ้
8
ที วี ช่ อ ง คุ ณ ธ ร ร ม . เ จ ดี ย์ ช เ ว ด า ก อ ง . ( ร ะ บ บ อ อ น ไ ล น์ ) แ ห ล่ ง ที่ ม า
http://www.dmc.tv/pages/latest_update/Myanmar_Buddhism_2.html (14 พ.ย. 2550)

12. ความเชื่อพระธาตุชเวดากองและปี นักษัตรในมิติตางๆ
พระธาตุชเวดากอง เป็ นแหล่งสถานที่สาคัญแห่งหนึ่งที่รวบรวมพลังศรัทธาของพุทธศาสนิกชนชาว
พม่าที่มีต่อพระพุทธศาสานา ซึ่งความเชื่อนี ทาให้ ชาวพม่ายังคงอนุรักษ์ ขนบธรรมเนียมทางพุทธศาสนา
้
เอาไว้ อย่ างเหนียวแน่น และมีศ รัทธาในพุทธศาสนาสูงในแต่ละวัน ไม่ว่าจะเป็ นวัน ธรรมดา วันหยุดสุด
สัปดาห์ วันสาคัญทางศาสนา ผู้คนจะหลังไหลไปกราบไหว้ ทาบุญที่วดต่างๆ ไม่ขาดสาย ดังนันคติความ
่ ั ้
เชื่อในด้ านพระพุทธศาสนา จึงเป็ นส่วนสาคัญที่ทาให้ พระธาตุเจดีย์ชเวดากองเป็ นศูนย์รวมความศรัทธาใน
ด้ านต่างๆ ไม่วาจะเป็ นทางด้ านสังคม การเมือง เศรษฐกิจ เป็ นต้ น
่
ในด้ านการเมืองพม่าหรือสหภาพเมียนมาร์ เป็ นประเทศสังคมนิยม แต่ความเชื่อในทางศาสนาและ
ประเพณีพิธีกรรมยังคงมีความหมายและความสาคัญอย่างมาก ศาสนาพุทธกับประชาชนพม่านัน ดูจะมี
้
ส่วนเกี่ยวข้ อง ช่วยเหลือกันอย่างสม่าเสมอและต่อเนื่องกันมาเป็ นเวลายาวนานตังแต่อดีต แม้ การสนับสนุน
้
จะไม่ได้ มาจากกษัตริย์ดงเช่นในอดีต แต่ศาสนาพุทธก็จาเป็ นต้ องดารงอยู่ เพื่อทาหน้ าที่ที่เป็ นมากกว่าสิ่ง
ั
เคารพและความเชื่อที่สงต่อมาจนถึงปั จจุบน
่ ั
ในสังคมพม่า พระพุทธศาสนาและวัดเองยังคงมีความสาคัญต่อวิถีชีวิตอับสงบสุขของพม่าอย่าง
เห็นได้ ชด กล่าวได้ วา วัด เป็ นศูนย์กลางของชุมชน เป็ นสถานที่โอ่โถงและงดงาม ขณะที่ความเป็ นอยู่ของ
ั ่
ชาวพม่าเองอยู่ในสภาพซอมซ่อยากจนน่าเวทนามาก วัดพม่าโดยมากสร้ างประณีตด้ วยศิลปกรรมปูนปั น
้
ไม้ แกะสลัก และมีบริเวณวัดที่สะอาดร่มรื่ น ผู้คนทังเด็ก ผู้ใหญ่ และคนแก่จะพากันมากราบไหว้ พระและ
้
ทาบุญเป็ นประจา
ส่วนในด้ านเศรษฐกิจนัน พระมหาเจดีย์ชเวดากอง นอกจากจะเป็ นศูนย์รวมศรัทธาของชาวพม่า
้
แล้ ว ยังเป็ นสถานที่ท่องเที่ยวที่สาคัญแห่งหนึ่งที่สามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวจากทุกมุมโลกต้ องมาเยือนพม่า
จนเป็ นที่รับรู้กนว่าใครมาถึงพม่าแล้ วไม่ได้ มาชมหรื อนมัสการมหาเจดีย์ชเวดากองก็เหมือนมาไม่ถึงพม่า
ั
นอกจากนีเ้ ราพบว่าความสาคัญของพระพุทธศาสนานันเชื่อมโยงกับพระธาตุในปั จจุบนได้ ดงนี ้
้ ั ั
1. เป็ นสถาบันในการสงเสริม สนับสนุนให้ กับเด็ก และผู้ยากไร้ ได้ เรียนและอาศัย
เด็กจานวนมากทังหญิ งและชายที่กาพร้ าและยากจนจานวนมากถูกส่งตัวมายังวัด และวัดได้ ให้
้
การสนับสนุนให้ เด็กที่ยากจนและขาดโอกาสทางการศึกษาได้ เข้ ามาเรียนฟรี พร้ อมทังมีอาหารและที่อยู่ได้
้

13. พักอาศัยอีกด้ วย ตัวอย่างวัดดังกล่าวมีชื่อว่า วัดผองดอว์อู ซึ่งตัววัดจะมีการรับเด็กจากทั่วทังประเทศพม่า
้
มาเลี ้ยงดู และให้ การศึกษาเพื่อที่จะให้ เด็กมีชีวิตในอนาคตที่ดี
2. เป็ นที่พ่งทางใจให้ กับการดารงชีวต
ึ ิ
พระพุทธรูป และสิ่งเคารพอันมีความสาคัญต่อชาวพม่าทั่วไป การแขวนผ้ าสี การประดับไฟ หรื อ
การจุดธูปเทียนกราบไหว้ สิ่งอันเป็ นสัญลักษณ์ของความศักดิสิทธิ์ ได้ กลายเป็ นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตของชาว
์
พม่าไปซะแล้ ว ในบริเวณรอบ ๆ วัด เราจะพบเห็นการเข้ ามาขอพร หรือการรดนาประจาวันเกิดตลอดเวลา
้
จากการสังเกตช่วงเวลาที่อยู่ในเจดีย์ชเวดากอง บริเวณที่มีการสรงน ้าพระประจาวันเกิดนัน ได้ พบเห็นผู้คน
้
เข้ ามาสรงน ้าตลอดเวลา
3. เป็ นพลังในการขับเคลื่อนทางสังคม
จากเหตุการณ์ที่ผานมาของพม่า จะเห็นว่าการรวมตัวของประชาชนชาวพม่านัน ย่อมก่อร่างสร้ าง
่ ้
ตัวจากกลุ่มพระสงฆ์ที่มีความคิดในการร่วมเปลี่ยนแปลงสังคม ให้ เป็ นไปในลัก ษณะของประชาธิปไตย
ร่วมกับนางออง ซาน ซูจี ศาสนาพุทธได้ ใช้ ความเป็ นผู้ร่วมศรัทธาในสิ่งเดียวกันในการติดต่อและสร้ างพลัง
อันยิ่งใหญ่ให้ เกิดขึ ้นในสังคมที่มีความแตกต่างเป็ นอย่างมากทางชาติพันธ์ให้ เกิดขึ ้นได้ พระสงฆ์ไม่ได้ มี
หน้ าที่ในการศึกษาพระธรรมคาสอนของพระพุทธเจ้ าเพียงอย่างเดียว แต่พระสงฆ์ในประเทศพม่านัน ยังมี
้
ความจ าเป็ นที่ ต้ องศึก ษาทางโลกและด าเนิ น การเกี่ ย วกับ ทางโลกโดยเป็ น เสมือนครู ที่ เ ปิ ดกว้ างทาง
ความคิดให้ แก่ประชาชน อย่างที่ ได้ กล่าวไว้ ในข้ อแรกว่า ศาสนาเป็ นสถานบันที่ส่งเสริ มให้ ผ้ ยากไร้ และ
ู
ยากจนได้ เข้ ามาอยู่พก อาศัย และเรียนหนังสือ ทาให้ ความสัมพันธ์ของประชาชนกับศาสนามีความผูกพัน
ั
กันยิ่งกว่าสถาบันอื่น ๆ ในสังคม การที่พระสงฆ์จะใช้ ศาสนาในการดึงผู้คนเข้ ามาร่วมกิจกรรมจึงเป็ นการ
ง่ายด้ วย ความคุ้นเคย
4. เป็ นพลังในการลดความขัดแย้ งที่เกิดขึนในสังคม
้
ศาสนาพุทธได้ มีบทบาทในการเจรจาให้ เกิดสันติภาพขึ ้นภายในประเทศ โดยการนาหลักคาสอน
ของศาสนาพุทธเข้ ามาเกี่ยวข้ องกับการยุติปัญหาความขัดแย้ ง 9ที่ได้ แสดงให้ เห็นว่าเรื่ องของบาปและบุญ
9
นฤมล ธีรวัฒน์ และคณะ. มองพมาผานชเวดากอง. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์โอ.เอส.พรินติ ้งเฮ้ าส์, 2551.
้

14. ของศาสนาพุทธได้ ทาให้ การเจรจาตกลงในการยุติปัญหาเกิดขึ ้นได้ เพราะผลของปั จจุบันจะเป็ นเช่นไร
ย่อมขึ ้นอยู่กบบาปและบุญที่ ทาไว้ ในอดีต การอ้ างเหตุผลทางศาสนาเรื่ องนีนน ย่อมทาให้ กลุ่มต่าง ๆ ใน
ั ้ ั้
พม่าเข้ าใจได้ ว่า การที่ คนเหล่านันอันหมายถึงทหารผู้มีอานาจเผด็จการอยู่นน ได้ ครองทรัพย์สินต่าง ๆ
้ ั้
ภายในประเทศและมีอานาจมากกว่าพวกเขา เป็ นผลมาจากบุญที่พวกเขาได้ กระทาไว้ ในอดีต ฉะนันการจะ
้
รอให้ ผลบุญหมดจึงเป็ นเรื่องที่ควรกระทา นันคือการรอจนกว่ารัฐบาลทหารจะหมดบุญกุศล และพวกเขาจึง
้
สามารถที่จะรวมประเทศ หรือสามารถเรียกร้ องสิทธิอนควรจะมีตอกลุมของตนเองได้
ั ่ ่
5. เป็ นวัตถุเพื่อการค้ าขายให้ กับนักทองเที่ยว
การเข้ ามายังพม่าในสถานที่ท่องเที่ยวทุกแห่งของประเทศพม่า จะพบเห็นสิ่งของที่ระลึกในรูปแบบ
ของพระพุทธรูป เศียร์พระ หรือภาพวาดที่เกี่ยวกับศาสนาในรูปแบบต่าง ๆ คงไม่ใช่เรื่องแปลกอะไร สาหรับ
การเปลี่ยนวัฒนธรรมที่พวกเขานับถือและเห็นว่ามีค่าในการนาไปเคารพบูชาที่บ้านสาหรับนักท่องเที่ยว
เป็ นอีกหนึ่งกระบวนการที่เกิดจากการเปิ ดการท่องเที่ยวที่กว้ างขึ ้นของประเทศพม่า นักท่องเที่ยวที่หลังไหล
่
เข้ ามาอย่างต่อเนื่องตังแต่ช่วงที่ค วามสงบเริ่ มเกิดขึ ้นในพม่า เป็ นจุดที่ท าให้ ประชาชน หรื อหมู่บ้านที่ มี
้
บริ เ วณใกล้ เ คี ย ง หยิ บ เอาวัฒนธรรมของเขา มาแปรรู ป เป็ นสิน ค้ า หรื อ ที่ เ ราเรี ย กกัน ว่า “การกลาย
วัฒนธรรมให้ เป็ นสินค้ า”
ดังนัน กล่าวโดยสรุป ด้ วยความศรัทธาอันเปี่ ยมล้ นของชาวเมียนมาร์ (พม่า) ที่มีต่อพระ
้
เจดีย์ชเวดากองนี ้ เราจะเห็นได้ ชัดจากการที่มีประชากรมากราบไหว้ สกการะบูชา เป็ นประจ าทุกวันทุก
ั
ชัวโมง หรื อทุกๆนาที หรื ออาจเรี ยกได้ ว่า ตลอด 24
่ 1,440 จะ มา บ
ไหว้ พระเจดีย์ตลอดเวลาไม่มีขาด ไม่ว่าจะเป็ นที่ลานพระเจดีย์ หรื อเวลาไหนก็จะพบคนมากราบไหว้ พระ
เจดีย์เวลานัน ทังกลางวันและกลางคืน อีกทังความสัมพันธ์ของคนพม่าชนบทและเมืองยังคงเป็ นเรื่ องทาง
้ ้ ้
ศาสนาและประเพณี โดยเฉพาะอย่ างยิ่งพระธาตุช เวดากอง ที่ สะท้ อนให้ เห็นถึงกระบวนการอบรมทาง
สังคมและวัฒนธรรมที่ เป็ นไปโดยอัตโนมัติและต่อเนื่องกันมาช้ านานเป็ นสาคัญ เพราะวัดพม่ายังดารง
ความศูนย์รวมทางวัฒนธรรมทังทางวัตถุและจิตใจเป็ นอย่างดี แม้ ในปั จจุบันคนพม่าอาจจะพึ่งพารัฐไม่ได้
้
แต่ก็พึ่งวัดได้

15. เอกสารอ้ างอิง
ภาษาไทย
กิติมา อมรทัต. พมา (สหภาพเมียนมาร์ ). พิมพ์ครังที่2. กรุงเทพฯ: บริษัท สานักพิมพ์หน้ าต่างสูโลก
้ ่
กว้ าง จากัด, 2543.
พวงนิล คาปั งสุ์. พมา. กรุงเทพฯ: บริษัท สานักพิมพ์หน้ าต่างสูโลกกว้ าง จากัด, 2546.
่
นฤมล ธีรวัฒน์ และคณะ. มองพมาผานชเวดากอง. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์โอ.เอส.พรินติ ้งเฮ้ าส์, 2551.
้
สุภทรดิศ ดิศกุล. เที่ยวดงเจดีย์ท่ พมาประเทศ. กรุงเทพฯ: สานักพิมพ์มติชน, 2545.
ั ี
รายการอ้ างอิงทางอิเลกทรอนิกส์
สุริยา เพลินทรัพย์. พระบรมธาตุ. (ระบบออนไลน์). แหล่งที่มา
http://student.nu.ac.th/phratad/index.htm (29 สิงหาคม 2545)
ร้ อยเรียงเรื่องราว. คติไหว้ พระธาตุประจาปี เกิด. (ระบบออนไลน์). แหล่งที่มา
http://www.travelfortoday.com/story_partart.htm (24 พฤษภาคม 2547)
Catfishae. โปสการ์ ดเลาเรื่อง ตอนที่ 2. (ระบบออนไลน์) แหล่งที่มา
http://www.oknation.net/blog/print.php?id=540423 (1 ธันวาคม 2552)
ทีวีช่องคุณธรรม. เจดีย์ชเวดากอง. (ระบบออนไลน์) แหล่งที่มา
http://www.dmc.tv/pages/latest_update/Myanmar_Buddhism_2.html (14 พ.ย. 2550)
Joeeleo. พระมหาธาตุเจดีย์ชเวดากอง Shwedagon. (ระบบออนไลน์) แหล่งที่มา
http://joeeleo.multiply.com/photos/album/60/60# (23 พฤศจิกายน 2551)