Magazyn LEXUMMEDICA - nr 2/2010
•
0 recomendaciones•3,866 vistas
LEXUMMEDICA to specjalistyczna prywatna klinika okulistyczna zajmująca się diagnostyką oraz chirurgią jednego dnia. W dniu 21 stycznia 2010 r. INTERMEDICA stała się członkiem grupy LEXUM, czego następstwem jest zmiana nazwy na LEXUMMEDICA.
Recomendados
Más contenido relacionado
Destacado
Destacado (20)
Magazyn LEXUMMEDICA - nr 2/2010
- 2. www.cafissimo.pl www.tchibo.pl Kawiarnia w zasięgu ręki? Ekspres ciśnieniowy Cafissimo. Oczekujesz kawy doskonale świeżej? System Cafissimo to odpowiedź na Twoje potrzeby. Najwyższej jakości 100% Arabika zamknięta w hermetycznych kapsułkach to gwarancja 100% świeżości. Cenisz wygodę i szybkość przygotowania? Wciśnij tylko przycisk w kolorze kapsułki, Doskonała świeżość a ekspres sam przyrządzi odpowiedni rodzaj kawy przy optymalnych parametrach parzenia. Kochasz espresso, cappuccino, latte macchiato…? Dzięki Tchibo Cafissimo, wyposażonemu również w spieniacz do mleka, możesz we własnym domu delektować się kawą jak w najlepszej kawiarni. Wygodne przygotowanie Jakość potwierdza 3-letnia gwarancja. Wybór jak w kawiarni Tchibo. Podaj to, co najlepsze.
- 3. OD REDAKCJI SZANOWNI PAŃSTWO Zapraszamy do kolejnego spotkania z naszą kliniką. W drugim Przywracanie zdrowia tym, którzy już stracili nadzieję, jest życiową mi- numerze magazynu „Lexummedica” pragniemy Państwu pokazać, sją naszego kolegi z kliniki Lexummedica w Poznaniu, dr. n. med. Jana jak doszło do tego, że znana i lubiana marka Intermedica stała się Grzeszkowiaka. Wraz z rodziną uczestniczy on w wyjazdach do Kenii, rozpoznawalną na skalę europejską Lexummedica. Opowieść o rebran- gdzie charytatywnie pomaga ludziom z plemion Kipsigis, Masajów i Luo, dingu, związanych z nim wyzwaniach i szansach znajdą Państwo w dzia- będącym pod opieką oddziału okulistycznego amerykańskiego szpitala le „O nas”. Mamy nadzieję, że dzięki takim historiom z życia kliniki misyjnego. Z jednej strony altruizm lekarzy może napawać nas dumą, poznamy się bliżej. z drugiej – uświadomienie sobie, że na świecie żyją ludzie, którzy mają o wiele mniej niż my – może nauczyć pokory. Zawsze najważniejsi byli dla nas ludzie, niezwykli, oddani swej pracy le- karze. To właśnie dzięki nim powstała silna, międzynarodowa marka. Najlepszym lekarstwem na stres jest sport! Do aktywnego trybu Jedną z takich wyjątkowych osobowości jest prof. MUDr. Martin Filipec, życia zachęca dr n. med. Łukasz Sroka, zapalony biegacz, uczestnik założyciel Europejskiej Kliniki Okulistycznej Lexum, jeden z najbardziej jedynego na świecie maratonu łączącego Azję i Europę, którego doświadczonych w Europie lekarzy. „W chirurgii refrakcyjnej nie ma dziś trasa przebiega przez most nad Bosforem. W jaki sposób aktywność właściwe żadnych granic! Są pacjenci, którzy żyją w przekonaniu, że przy może uprzyjemnić życie? Zapraszamy do lektury barwnej relacji wadzie dwudziestu dioptrii nie ma dla nich ratunku, a to błąd! Radzimy z ostatniego maratonu, a także do zapoznania się z materiałami, sobie niemal z każdą wadą” – profesor przekonuje również, że zabiegi w których opisujemy sponsorowane przez klinikę Indywidualne przeprowadzane w ramach bi-optyki są prawie stuprocentowo skuteczne. Mistrzostwa Polski w Squashu 2010 oraz zawody Nordic Walking Poznań 2010, których partnerem była Lexummedica. W ostatnich latach zaobserwowano dynamiczny rozwój nowych tech- nik chirurgicznych, które pozwalają uniknąć bądź opóźnić konieczność Pracownicy Lexummedica to ludzie z pasją. Podobnie jest w przy- wykonania przeszczepu rogówki. Coraz bardziej popularną metodą jest padku naszego ambasadora Krzysztofa Globisza, dla którego wystę- wszczepianie pierścieni śródrogówkowych. Zastosowanie keraringów powanie na scenie jest jak zew natury. Wybitny aktor opowiedział nam w leczeniu schorzeń rogówki przybliża w swoim artykule dr Elżbieta o szaleństwie, jakie ogarnia aktora w teatrze, rolach życia i… miłości Ziemniak. Z kolei dr n. med. Jacek Szendzielorz opisuje metodę do kreskówek. Wyjaśnił także, dlaczego zdecydował się na ambasa- wszczepu soczewki torycznej, która jest stosowana przy operacji zaćmy. dorowanie naszej klinice. Pozostając przy tematyce medycznej, polecamy Państwu również dwa Drodzy Czytelnicy, w związku ze zbliżającymi się świętami życzymy, materiały dr. hab. med. Andrzeja Grzybowskiego: o zaletach badań aby magiczny czas Bożego Narodzenia przyniósł radość i spokój, elektrodiagnostycznych, które wciąż bywają niedoceniane przez lekarzy a w 2011 roku nie opuszczało Was dobre samopoczucie. Do zoba- okulistów, oraz o zaawansowanych terapiach genowych w okulistyce. czenia w kolejnym numerze magazynu „Lexummedica”! Szkła kontaktowe zrewolucjonizowały życie w naszych czasach. Są wygodne szczególnie dla sportowców i dla tych, którzy nie lubią nosić okularów, a obawiają się operacji. Niestety, często nie zdajemy Peter Ivančák sobie sprawy z zagrożeń, jakie mogą powstać w wyniku ich nieprawi- prezes zarządu dłowego użytkowania. I właśnie temu zagadnieniu poświęcony jest materiał „Soczewki kontaktowe. Cud czy przekleństwo?” autorstwa Sławomir Kucharski bc. Reginy Klemensovej. dyrektor zarządzający LEXUMMEDICA 03
- 4. SPIS TREŚCI zima 2010 03 22 OD REDAKCJI ELEKTRORETINOGRAFIA 06 – POMOCNE NARZĘDZIE DIAGNOSTYCZNE WYLECZĄ WADĘ WZROKU dr hab. med. Andrzej Grzybowski NAWET W DWIE SEKUNDY! 12 26 TERAPIA GENOWA EWOLUCJA MARKI, CZYLI W OKULISTYCE JAK INTERMEDICA STAŁA dr hab. med. Andrzej Grzybowski SIĘ LEXUMMEDICA 28 KOREKCJA PREZBIOPII 08 I ASTYGMATYZMU W CHIRURGII REFRAKCYJNEJ W PRZYPADKACH NIE MA DZIŚ ŻADNYCH GRANIC OPERACJI ZAĆMY Wywiad z prof. MUDr. Martinem Filipcem dr Karol Korżel 16 36 DRUGA MŁODOŚĆ BEZ OKULARÓW? KOMFORT ROZRYWKI 40 dr Piotr Krzywicki 18 RUN FORREST, RUN! KERARINGI W LECZENIU dr n. med. Łukasz Sroka 43 SCHORZEŃ ROGÓWKI dr Elżbieta Ziemniak LEXUMMEDICA STAWIA 20 NA AKTYWNOŚĆ TECHNIKA WSZCZEPU SOCZEWKI TORYCZNEJ Z LEXUMMEDICA NA KORCIE 30 dr n. med. Jacek Szendzielorz 44 RATUJĄC WZROK, PRZYWRÓCIĆ DO ŻYCIA dr n. med. Jan Grzeszkowiak LASER POLECANY PRZYJACIOŁOM LEXUMMEDICA 46 Wydawca: Lexummedica sp. z o.o. (dawniej Intermedica) NA SCENIE JESTEM TYGRYSEM Klinika Okulistyczna w Poznaniu W cztery oczy z Krzysztofem ul. abpa A. Baraniaka 88, 61-131 Poznań Globiszem, ambasadorem tel. + 48 61 826 70 67, + 48 61 826 70 69 faks + 48 61 826 71 00 Lexummedica 48 lexummedica@lexummedica.pl, www.lexummedica.pl Klinika Okulistyczna w Krakowie ul. Zwierzyniecka 29, 31-105 Kraków ZDROWE OCZY TO UDANY tel. +48 12 431 17 66, tel./faks +48 12 431 17 82 ROZWÓJ SZKOLNY Klinika Okulistyczna w Szczecinie I ZAWODOWY ul. Mickiewicza 140, 71-153 Szczecin Rozmowa z dr n. med. Edytą tel. +48 91 487 70 80, +48 91 487 70 84 Wojtyczką 32 faks + 48 91 487 70 82 Kontakt z wydawcą: Beata Pawłowska, b.pawlowska@lexummedica.pl 49 SOCZEWKI KONTAKTOWE. OD ZDROWYCH OCZU CUD CZY PRZEKLEŃSTWO? Redakcja: Yo Media Consulting, ul. Wiejska 12/10, 00-490 Warszawa DO SUKCESU bc. Regina Klemensová tel. +48 22 621 48 57, faks +48 22 745 70 65 Rozmowa z dr Renatą Murawiecką www.yo-media.pl Prezes: Joanna Wysocka Zespół redakcyjny: Katarzyna Wierzba, Małgorzata Olszewska, Marcin Pacho Dyrektor marketingu i reklamy: Katarzyna Kryńska tel. +48 22 745 70 60, kasiak@yo-media.pl DTP: Sławomir Kubryn, e-mail: dtp@yo-media.pl Na okładce: Małgorzata Franus, kierownik sekretariatu medycznego Kliniki Okulistycznej Lexummedica w Krakowie. 04 LEXUMMEDICA
- 6. MEDYCYNA zima 2010 WYLECZĄ WADĘ WZROKU NAWET W DWIE SEKUNDY! Od listopada 2010 roku zabiegi laserowej korekcji wad wzroku w krakowskiej klinice Lexummedica wykonywane są na najnowocześniejszym i najszybszym laserze w Polsce. Korekcja wady o jedną dioptrię jest możliwa już w dwie sekundy. owy laser Allegretto Eye Q dzięki częstotliwości Bezpieczną pracę lasera Allegretto Eye Q z tak dużą prędkością zapewnia wysoce N pracy głowicy 400 Hz umożliwia niezwykle szybkie wykonanie zabiegu, redukując czas działania wiązki świetlnej na powierzchnię rogówki do dwóch sekund na dioptrię. W ten sposób, przez krótszą ekspozycję na czynniki zewnętrzne w trakcie zabiegu precyzyjna technologia Perfect Pulse. Dzięki jej zastosowaniu każda ultracienka wiązka świetlna rzeźbiąca powierzchnię rogówki jest w pełni kontrolowana. Dokładne śledzenie ruchu gałki ocznej umożliwia aktywny system wodzenia oka – eyetracker, który sprawdza jej pozycję aż 400 razy na sekundę, ustalając za każdym razem dokładne miejsce uderzenia lasera na rogówce. Jeśli w trakcie trwania fotoablacji (czyli modelowania wyeliminowano ryzyko wystąpienia infekcji oraz ograni- rogówki) pacjent poruszy okiem, zabieg będzie nadal perfekcyjnie prowadzony. czono czas wysychania rogówki. Badania wskazują także W przypadku zbyt dużego ruchu oka wiązka przestanie być emitowana. jednoznacznie, że szybkość zabiegu wpływa na skrócenie Nowoczesny laser Allegretto Eye Q 400 Hz, zamontowany w krakowskim oddziale okresu rekonwalescencji i rehabilitacji wzroku po korekcji Klinik Okulistycznych Lexummedica, jest obecnie najnowszym tego typu urządzeniem oraz na stabilność jej efektów. w Polsce. Jego wartość wynosi ponad 1,5 mln zł. / „Nowoczesny laser excimerowy do chirurgii refrakcyjnej, jakim dysponujemy już teraz w Krakowie, na pewno wpłynie na lepszą współpracę z pacjentami. Komfort zabiegu będzie większy niż dotychczas, zwłaszcza w przypadku korekcji wysokiej krótkowzroczności i dużego astygmatyzmu. Zabieg korekcji wady na przykład o cztery dioptrie potrwa tylko 8 sekund, to znakomite osiągnięcie” – komentuje dr Elżbieta Ziemniak z krakowskiej kliniki Lexummedica. ROCZNIE LEXUMMEDICA WYKONUJE PONAD 3000 ZABIEGÓW CHIRURGII REFRAKCYJNEJ ORAZ 1000 ZABIEGÓW USUNIĘCIA ZAĆMY. 06 LEXUMMEDICA
- 8. WYWIAD zima 2010 Prof. MUDr. Martin Filipec, CSc, założyciel Europejskiej Kliniki Okulistycznej Lexum, jest jednym z najlepszych i najbardziej doświadczonych w chirurgii refrakcyjnej lekarzy w Republice Czeskiej. W CHIRURGII REFRAKCYJNEJ NIE MA DZIŚ prof. MUDr. Martin Filipec ŻADNYCH GRANIC OPERACJA LASEROWA LASIK, KTÓRA KORYGUJE KRÓTKOWZROCZ- NOŚĆ I DALEKOWZROCZNOŚĆ, JEST DZISIAJ POPULARNĄ METODĄ NA POZBYCIE SIĘ OKULARÓW I SOCZEWEK KONTAKTOWYCH. CZY PRZY TYM ZABIEGU ISTNIEJĄ OGRANICZENIA CO DO LICZBY DIOPTRII? Samym laserem można skorygować niski i średni stopień krótkowzroczności, do około –10D, w przypadku dalekowzroczności korek- cja możliwa jest do +4–5D. Dzisiaj istnieją już jednak skuteczne metody, które umożliwia- ją korekcję wad wzroku w zakresie dowolnej 08 LEXUMMEDICA
- 9. Z profesorem MUDr. Martinem Filipcem, CSc, rozmawiamy o bi-optyce, zabiegu usuwającym głębokie wady refrakcji oczu. liczby dioptrii. W takich przypadkach stosujemy soczewki wewnątrzgałkowe, bardzo podobne do tych, które w ubiegłym wieku wynalazł profesor Otto Wichterle i które są stosowane do dziś. W wyniku niewielkiej zmiany chemicz- nej miękki żel stał się bardziej odporny, a spe- cjalną soczewkę wewnątrzgałkową można „W RAMACH BI-OPTYKI wszczepiać bezpośrednio do oka, gdzie pozo- PRZEPROWADZAMY DWIE OPERACJE MAJĄCE staje już na zawsze. Zaleta takiej soczewki jest oczywista: nie trzeba jej – tak jak tradycyjnych soczewek kontaktowych – zdejmować na noc i ponownie zakładać rano. Są jednak pacjenci, NA CELU KOREKCJĘ DUŻYCH u których wada jest na tyle poważna, że w celu jej skorygowania stosujemy specjalną technikę I BARDZO DUŻYCH WAD WZROKU”. zwaną bi-optyką. NA CZYM POLEGA TA METODA? Większość wad wzroku możemy korygować JAK DŁUGO TRWA KAŻDA Poza tym rekonwalescencja przebiega bez pro- samym laserem. U znacznej części pacjentów, Z TYCH OPERACJI? blemów i nie wiąże się z żadnymi ograniczeniami. w 85 procentach przypadków, najbardziej wskazana jest metoda zindywidualizowanej Zabieg wszczepienia soczewki na jednym oku CZY SĄ PACJENCI, U KTÓRYCH NIE korekcji LASIK Premium. Z kolei u 10–15 pro- trwa 10–15 minut. Operacja laserowa tyle sa- MOŻNA PRZEPROWADZIĆ ZABIEGU cent chorych stosujemy wszczepianie sztucznej mo, ale dla obojga oczu. To bardzo krótko. BI-OPTYCZNEGO? JAK WYGLĄDA soczewki wewnątrzgałkowej lub wymianę wła- KWALIFIKACJA DO NIEGO? snej soczewki na inną, o odmiennej mocy POWIEDZIAŁ PAN, ŻE BI-OPTYKA optycznej. Ingerencja lasera, który zmienia STANOWI POŁĄCZENIE DWÓCH W zasadzie operacja przeznaczona jest dla pa- krzywiznę rogówki, lub samo wszczepienie ZABIEGÓW. CZY KOMBINACJA cjentów z wadą o dużej liczbie dioptrii, której soczewki wewnątrzgałkowej mogą nie być TRZECH RÓWNIEŻ JEST nie można usunąć inną metodą. W celu zapew- wystarczające u pacjenta z wadą –25 lub DOPUSZCZALNA? nienia im dobrego widzenia i bezpieczeństwa +10D. Dlatego w takich przypadkach koja- samego zabiegu najlepszym rozwiązaniem jest rzymy ze sobą obie optyki – stąd zabieg nazy- Możliwe jest dołożenie jeszcze jednej soczewki. bi-optyka. Przeciwwskazania stanowią schorze- wamy bi-optyką. Przeprowadzamy więc dwie, W przypadku klasycznej metody, o której nia rogówki, stożek rogówki lub anatomiczny przeważnie niezależne od siebie operacje, mówiłem, zachowujemy soczewkę pacjenta kształt oczu nieodpowiedni do implantacji których celem jest korekcja poważnych i bar- i dodajemy soczewkę wewnątrzgałkową, tak soczewki. Może się zdarzyć, że pacjent z dale- dzo dużych wad wzroku. zwaną fakijną. Ale da się jeszcze pracować kowzrocznością będzie miał za małe oko, na własnej soczewce, wymienić ją i wszczepić w którym soczewka się nie zmieści. Wtedy ma- JAK PRZEPROWADZA SIĘ TAKI ZABIEG? nową – sztuczną, o innej mocy optycznej. my do wyboru inne metody operowania. Do niej można też dołożyć drugą soczewkę Najpierw wszczepiamy do oka soczewkę i wtedy wykonać operację laserową. Inaczej A CZY SĄ OGRANICZENIA WIEKOWE? wewnątrzgałkową, która redukuje wadę mówiąc, jesteśmy w stanie przeprowadzić coś, o 60–80 procent. Do korekcji pozostałej wady co moglibyśmy nazwać tri-optyką, ale zdarza się Nie, wprawdzie w przypadku dzieci jesteśmy stosujemy laser, przeważnie LASIK będący kom- to niezwykle rzadko. bardziej ostrożni, ale i one bywają naszymi binacją lasera femtosekundowego i ekscime- pacjentami. Zazwyczaj jednak czekamy, aż rowego, którym korygujemy krzywiznę rogówki. JAK WYGLĄDA REKONWALESCENCJA osiągną wiek, w którym będą dobrze współpra- Operację przeprowadza się najczęściej w dwóch PO ZABIEGU? cowały i w którym wada choć trochę się ustabi- etapach – w pierwszym wszczepiamy soczewkę lizuje. Wówczas możemy przystąpić do operacji. najpierw do jednego oka, a po tygodniu do dru- W pierwszym dniu po operacji pacjent zgła- Jeżeli jednak dziecko z jakiegoś powodu nie to- giego; w kolejnym etapie, po upływie czterech sza się do kontroli. Jeżeli wszystko jest w po- leruje okularów lub soczewek kontaktowych do ośmiu tygodni, przeprowadzamy zabieg lase- rządku, to tego samego dnia może wrócić do i nie widzi, to operacji podejmujemy się wcze- rowy na obojgu oczach jednocześnie. Są to więc normalnego życia, swoich ulubionych czynno- śniej. U osób starszych w zasadzie nie ma ogra- trzy oddzielne operacje, którym pacjent podda- ści i do pracy. Nie zalecamy tylko korzystania niczeń wiekowych, zmienia się jedynie strategia. je się w ciągu około ośmiu tygodni. z basenu przez okres około sześciu tygodni. W przypadku pacjentów powyżej pięćdziesiątego LEXUMMEDICA 09
- 10. WYWIAD zima 2010 Prof. MUDr. Martin Filipec, CSc „DZISIAJ RADZIMY SOBIE NIEMAL Ukończył Wydział Lekarski Uniwersytetu Karola w Pradze. Po studiach rozpoczął pracę Z KAŻDĄ WADĄ I WCIĄŻ w II Klinice Okulistycznej Wydziału Lekarskie- ZWIĘKSZAMY NASZE MOŻLIWOŚCI go UK w Pradze, gdzie najpierw był asysten- tem specjalistą, a następnie pełnił funkcję W CHIRURGII REFRAKCYJNEJ”. kierownika ambulatorium rogówki i immu- nologii oraz laboratorium badań okulistycz- nych. Tytuł naukowy uzyskał po obronie rozprawy doktorskiej na temat mikroskopii lustrzanej rogówki. Jego działalność nauko- wa obejmuje problematykę chorób, transplan- tacji i gojenia się rogówki. Od 1993 roku roku życia, z większą wadą i będących już soczewki przez okres 20–30 lat pojawia się pracuje na oddziale laserowej i wewnątrz- w wieku „kataraktowym”, najprawdopodobniej bakteryjny wrzód rogówki, który może prowa- gałkowej chirurgii refrakcyjnej w Europejskiej zamiast wszczepiania soczewki fakijnej usunę- dzić do jej zbliznowacenia lub perforacji. Klinice Okulistycznej Lexum, której jest libyśmy najpierw ich własną soczewkę i zastą- Wówczas trzeba dokonać przeszczepu rogówki. współzałożycielem oraz głównym lekarzem. pili ją inną o odpowiedniej mocy, a dopiero Prawdopodobieństwo powikłań w bi-optyce jest W latach 1998–2004 pełnił funkcję kierow- potem przeprowadzilibyśmy korekcję za pomo- natomiast minimalne. nika Kliniki Okulistycznej I Wydziału Lekar- skiego UK w Pradze. cą lasera. MOŻEMY WIĘC POWIEDZIEĆ, CZY PODCZAS BI-OPTYKI MOGĄ ŻE SKUTECZNOŚĆ TEJ OPERACJI NASTĄPIĆ KOMPLIKACJE? JEST PRAWIE STUPROCENTOWA? cja bardzo pomogła w codziennym funkcjono- CZY JEST TO ZABIEG BEZPIECZNY? waniu. Soczewki kontaktowe też w znacznym Ani w życiu, ani w medycynie nic nigdy nie jest stopniu rozwiązują ten problem, jednak wielu Dla nas najważniejsze jest uniknięcie komplika- stuprocentowe, dlatego nie mogę tego zagwa- pacjentów czuje w oku ich obecność i to im nie cji. Bi-optykę wybieramy dlatego, że w chwili, rantować. Powiem raczej – zbliżamy się do odpowiada. Obecnie operacje laserowe i nie- gdy wykonujemy korekcję wysokiej wady wzro- doskonałości. Jako pierwsi w Europie prze- laserowe oczu są bezpieczniejsze od szkieł kon- ku za pomocą lasera ekscimerowego, musimy prowadziliśmy bi-optykę za pomocą lasera fem- taktowych, więc większość pacjentów wybiera usunąć dużą ilość tkanki rogówki. To może tosekundowego i wszczepu wewnątrzgałkowej korekcję laserem. W przypadku dużych wad wywołać powikłania i dlatego, aby nie uszko- soczewki ICL oraz CACHET™. Wyniki są znako- właśnie dzięki bi-optyce chorzy zyskali szansę dzić rogówki, określiliśmy maksymalną liczbę mite, a pacjenci zachwyceni. Obecnie podczas na znaczącą poprawę wzroku. dioptrii, które korygujemy metodą LASIK. Jeżeli operacji laserowej LASIK zamiast precyzyjnego wada pacjenta jest wyższa niż dozwolony mikrokeratomu używamy nowego, femtosekun- CZY W KOREKCJI WAD WZROKU limit, przystępujemy do wszczepu soczewki dowego lasera Visumax 500. To następny krok ISTNIEJĄ W OGÓLE JAKIEŚ GRANICE? wewnątrzgałkowej lub do bi-optyki. Ponieważ ku wspomnianej już doskonałości. także wewnątrzgałkowa soczewka ma swoje W chirurgii refrakcyjnej nie ma dziś właściwie ograniczenia, kojarzymy wszczep soczewki CZY MÓGŁBY PAN PRZYTOCZYĆ żadnych granic! Są pacjenci, którzy żyją w prze- z aplikacją lasera. Na podstawie szczegółowych KONKRETNĄ HISTORIĘ PACJENTA, konaniu, że przy wadzie 20D nie ma dla nich badań przedoperacyjnych, podczas których KTÓRY PRZESZEDŁ U PAŃSTWA ratunku, a to błąd! Radzimy sobie niemal z każ- ustalamy liczbę dioptrii, stan rogówki i anato- TAKĄ OPERACJĘ? dą wadą i wciąż zwiększamy nasze możliwości miczny kształt oka, poszukujemy najlepszego w chirurgii refrakcyjnej. / i najbezpieczniejszego rozwiązania. Inną kom- Oczywiście. Siostra naszego dyrektora general- plikację mogą stanowić infekcje bakteryjne, ale nego jest znaną narciarką. Miała wadę mogę powiedzieć, że na ponad 100 tysięcy dalekowzroczności, około dziesięciu dioptrii. przeprowadzonych u nas operacji wewnątrzgał- Wykonaliśmy u niej zabieg bi-optyki i dziś już Rozmawiała kowych, tego rodzaju powikłania zdarzyły się nie ma tego problemu. Jeździ na nartach bez Petra Vychodilová tylko w dwóch przypadkach. Dla porównania, okularów czy soczewek kontaktowych, a widzi niewielu użytkowników szkieł kontaktowych wie, doskonale. Wśród naszych pacjentów jest wie- Zdjęcie że u mniej więcej jednej na sto osób noszących lu profesjonalnych sportowców, którym opera- Archiwum Lexum 10 LEXUMMEDICA
- 11. KLUB DOMU WINA KLUB DOMU WINA
- 12. O NAS zima 2010 EWOLUCJA MARKI, CZYLI JAK INTERMEDICA STAŁA SIĘ LEXUMMEDICA Proces budowania marki jest skomplikowany, zwłaszcza gdy dotyczy trudnego rynku usług medycznych, niezwykle wrażliwego na wahania koniunktury. Z MARKĄ ZA PAN BRAT W dużym uproszczeniu marka to nazwa, znak, symbol lub ich kombi- nacja stworzone w celu identyfikacji usługi lub produktu oraz odróżnienia się od konkurentów. Jeśli jest silna – pozytywnie i szeroko rozpozna- walna – pomaga budować lojalność klientów oraz stanowi kluczowy argument w procesie podejmowania decyzji zakupowej. Zazwyczaj kre- owanie marki trwa bardzo długo, ale warto w nią inwestować i troszczyć się o nią, ponieważ jej wartość może być olbrzymia i znacząco wpływać na wycenę całego przedsiębiorstwa. WARTOŚĆ NAJSILNIEJSZEJ MARKI NA ŚWIECIE, KTÓRĄ JEST COCA-COLA, WYNOSI 67,5 MLD DOLARÓW AMERYKAŃSKICH, A CZOŁOWEJ POLSKIEJ MARKI ORLEN: 3,64 MLD ZŁ. „ZMIENIAĆ CZY NIE ZMIENIAĆ?” – OTO JEST PYTANIE W styczniu 2010 roku międzynarodowa sieć klinik Lexum Group, przejmu- jąc kontrolę nad Klinikami Okulistycznymi Intermedica, stanęła przed nie la- da problemem. Po jednej stronie znalazły się: świetna historia marki Intermedica, wysoka kultura organizacyjna, tysiące zadowolonych klientów, dobrze prosperujące kliniki, a po drugiej – możliwość kreowania marki o zasięgu europejskim i czerpania z doświadczeń oraz siły Lexum. Wobec takiego dylematu trudno było się zdecydować. Na szczęście, aby uniknąć 12 LEXUMMEDICA
- 13. Kreowanie marki subiektywnych wyborów, odwołaliśmy się do statystyk. Dzięki nim uzyskaliśmy informacje wprost z rynku, nieobciążone naszymi preferencjami i emocjami. Badania przeprowadzone wśród pacjentów wykazały satysfakcjonującą rozpoznawalność marki Intermedica. Równocześnie okazało się, że ponad 70 proc. Polaków nie jest świado- mych możliwości przeprowadzenia zabiegu refrakcji. Był to dla nas szok, który jednak nie wywołał przerażenia, a raczej zmotywował do działania. Wniosek mógł być tylko jeden – zachowajmy kulturę, wiedzę i doświadczenie ludzi budujących markę Intermedica, ale stwórzmy dla niej nowy wizerunek o zasięgu europejskim, przedstawiający lidera rynku prywatnej okulistyki o polskich korzeniach. TRUDNE WYBORY Czas wielkich zmian zazwyczaj jest bolesny. Rozstajemy się z dawnymi przyzwyczajenia- mi, a jednocześnie obawiamy się przyszłości. My też musieliśmy odpowiedzieć sobie na trudne pytania: jak ma się nazywać nowa marka, jakie ma wysyłać sygnały otoczeniu i jaki wizerunek zamierzamy kreować. Podjęliśmy trzy kluczowe decyzje. Po pierwsze, obecna nazwa musi być silnie związana ze starą; po drugie, powinna komunikować markę Lexum; po trzecie, logotyp ma zacho- wać kolorystykę dawnej Intermedica. Zgodnie z naszą strategią rozwoju przyjęliśmy dwa założenia. Przede wszystkim eduku- jemy pacjentów, uświadamiając im możliwość wykonania zabiegu refrakcji (maksymalnie uproszczony przekaz zawarty jest w sloganie: „Wyleczymy twoją wadę wzroku”). Ponadto kreujemy racjonalne argumenty budujące zaufanie do marki („Ponad 100 tysięcy zabie- gów, 17 lat doświadczenia”). Lexummedica w Szczecinie Lexummedica w Krakowie Lexummedica w Poznaniu LEXUMMEDICA 13
- 14. O NAS zima 2010 Recepcja Lexummedica w Szczecinie ZAPUSZCZAMY KORZENIE Kiedy już dokładnie określiliśmy, co chcemy komunikować, postanowiliśmy zapuścić korzenie, czyli zatroszczyć się o tożsamość marki oraz podstawowe nośniki identyfikacji, z którymi pacjent ma najczęstszy kontakt. Skupiliśmy się na tych najważniejszych, czyli identyfikacji wewnętrznej i zewnętrznej klinik, serwisie internetowym oraz kluczowych materiałach informacyjnych dla pacjentów. W tej chwili możemy pochwalić się sporymi sukcesami: jako pierwsi w branży zastosowaliśmy syntezator mowy odczytujący tekst na stronie internetowej oraz uruchomiliśmy wersję naszej domeny dla osób słabiej widzą- cych, w tzw. wysokim kontraście. Lexummedica dokonała zmiany przełomowej – rebranding dotknął praktycznie wszyst- kich sfer funkcjonowania klinik i – co najważniejsze – jest silnie wspierany przez pra- cowników. Ufamy, że ich wiara w markę oraz codzienna dbałość o nią zaprocentują dobrymi wynikami. KOMUNIKUJEMY NOWĄ MARKĘ NAJBLIŻSZYM W każdej dobrej, kulturalnej rodzinie warto o najważniejszych wydarzeniach najpierw poinformować najbliższych. Dzięki temu oszczędzamy ich nerwy, ale przede wszystkim unikamy nieporozumień. Naszym bezpośrednim otoczeniem są pacjenci, pracownicy i le- karze. Dla nich przygotowaliśmy specjalne, imienne listy od zarządu oraz przesyłki zawie- rające wydany z okazji przejęcia sieci klinik pierwszy numer magazynu „Lexummedica”. Dbając o ich stan wiedzy, uniknęliśmy chwilowego szumu informacyjnego i gładko wpro- wadziliśmy nową markę na rynek. 14 LEXUMMEDICA
- 15. Kreowanie marki RUSZAMY PEŁNĄ PARĄ… Dla nas oznacza to, że informacje o klinice Lexummedica mają możliwie naj- szerszy zasięg. Jesteśmy silnie obecni w internecie, eksploatujemy największe polskie portale. Ponadto, wspierając promocyjnie Indywidualne Mistrzostwa Polski w Squashu oraz Maraton Eco Nordic Walking, kreujemy wizerunek marki odpowiedzialnej społecznie. Naszymi ambasadorami są Monika Pyrek (wybitna lekkoatletka) oraz Krzysztof Globisz (uznany aktor). To jednocześnie zadowoleni pacjenci, którzy swoim poparciem utwierdzają nas w poczuciu misji leczenia wad wzroku. DODAJEMY MOCY Stworzyć markę to nie wszystko. Trzeba o nią dbać i stawiać sobie nowe wyzwania. Ale to chyba najprzyjemniejsza część naszej pracy. Dlatego można było nas zobaczyć w galeriach handlowych, gdzie służyliśmy radą i umożliwia- liśmy chętnym umówienie się na wizytę okulistyczną. Pacjenci otrzymali od nas także dowód szczególnej troski o ich zdrowie, czyli Gwarancję Lepszego Widzenia oraz elektroniczny system opieki LexumCare, który znacząco popra- wił komfort obsługi. A to dopiero obiecujący początek wielkich zmian. Recepcja Lexummedica w Poznaniu KILKA SŁÓW NA KONIEC Jesteśmy przekonani, że za kilka miesięcy będziemy mogli po- chwalić się kolejnymi ciekawostkami marketingowymi. Zapraszamy do śledzenia naszych działań. Informacje o nich z pewnością prze- każemy czytelnikom magazynu „Lexummedica”. / Tekst Adam Michańków strategic brand consultant Fresh Brand Design www.fresh.pl LEXUMMEDICA 15
- 16. MEDYCYNA zima 2010 To możliwe! Trzeba się tylko zastanowić, którą z dostępnych metod wybrać w konkretnym przypadku, aby zapewnić pacjentowi optymalny komfort. Należy wziąć pod uwagę jego wiek, stan okulistyczny, oczekiwania, zawód, hobby i oczywiście cenę zabiegu. dr Piotr Krzywicki DRUGA MŁODOŚĆ BEZ OKULARÓW? koro żyjemy coraz dłużej, to dlaczego otrzymują szkła mocniejsze, natomiast pacjenci z krótkowzrocznością korygowaną minusami S osoby czynne zawodowo oraz te, które już przeszły na zasłużoną emeryturę, nie mogą mimo upływu czasu wciąż być aktywne – słabsze. To najbardziej znany, a dla niektórych okulistów jedyny sposób poradzenia sobie z pro- blemem prezbiopii. Kupujemy okulary i nagle okazuje się, że często ich zapominamy, a jeśli już je mamy na nosie, to cały świat staje się niewyraźny i wiruje, co zmusza nas do ściągnięcia szkieł. bez ograniczeń? W okularach źle, a bez nich jeszcze gorzej. „Dorosłowzroczność” (prezbiopia) jest wyni- kiem starzenia się soczewki wewnątrzgałkowej. Co zrobić, by znowu widzieć dobrze z daleka i z bliska? Z wiekiem nieuchronnie pogrubia się ona i twardnieje, doprowadzając stopniowo do Nowoczesna optyka i okulistyka proponują wiele rozwiązań. Najdoskonalszym orężem optyki zaniku akomodacji oraz konieczności używania okularowej są oczywiście okulary lub soczewki progresywne. Z kolei metody operacyjne to: okularów do bliży (przy czytaniu, pracy przy komputerze). Schorzenie dotyka prawie wszyst- wieloogniskowe implanty wewnątrzgałkowe, np. soczewka Restor firmy Alcon kie osoby z emetropią (tj. bez wady wzroku na – zabieg jej wszczepienia, nazywany procedurą PRELEX (Presbyopic Lens Exchange), dal) po 43–45 roku życia. Drobny druk w gaze- polega na wymianie soczewki u osoby ze starczowzrocznością cie staje się rozmazany, podobne problemy laserowa korekcja prezbiopii z wytworzeniem strefy do bliży w centrum rogówki, pojawiają się przy próbach odczytania wiado- np. PresbyMAX treats presbyopia mości SMS czy ulotki opisującej działanie implanty śródrogówkowe leków. W zależności od inwencji próbujemy chirurgia twardówki – LAPR. walczyć z tymi trudnościami przy pomocy róż- nych, dostępnych bez recepty kropli czy tabletek Zastosowanie konstrukcji wieloogniskowej, soczewek kontaktowych, okularowych, wewnątrz- poprawiających ostrość widzenia. W końcu gałkowych daje możliwość dobrego widzenia z różnych odległości. Rozwiązania te powodują kapitulujemy i udajemy się do okulisty, gdzie jednak czasem kłopoty z adaptacją, zniekształcenia linii prostych, zawężenie pola widzenia, słyszymy diagnozę: „okulary do czytania”. zawroty głowy, spadek kontrastu, gorsze widzenie o zmroku, ale największym mankamentem Osoby noszące już okulary plusowe do dali wydaje się cena. 16 LEXUMMEDICA
- 17. Monowizja to bardzo popularna i najtańsza metoda korekcji, pozwalająca uzyskać niezależność od kilku par okularów. PREZBIOPIA DOTYKA PRAWIE WSZYSTKIE OSOBY Z EMETROPIĄ (TJ. BEZ WADY WZROKU NA DAL) PO 43–45 ROKU ŻYCIA. Alternatywą wciąż jest monowizja. To histo- strony ciała docierają do lewej półkuli, a z lewej rycznie najstarsza, bardzo popularna i najtańsza strony ciała – do półkuli prawej. Zatem funk- metoda korekcji, pozwalająca uzyskać niezależ- cjonalnej dominacji prawej strony ciała (np. ność od kilku par okularów. Polega na tym, ręki) odpowiada dominacja lewej półkuli że jedno oko korygujemy (okularami, soczew- mózgowej. Występują też zjawiska lateralizacji kami kontaktowymi, zabiegowo) do bliży, a dru- jednorodnej i niejednorodnej, zwanej inaczej gie do dali. Podstawową zasadą jest ustalenie, skrzyżowaną oraz nieustaloną (słaba). które oko ma być lepsze na daną odległość. Lateralizacja jednorodna występuje wówczas, W takim przypadku najlepiej sprawdza się ko- gdy praworęczności towarzyszy prawonożność rekta oka dominującego do patrzenia na dal, i prawooczność, a leworęczności – lewooczność a oka niedominującego na bliż. Określenie oraz lewonożność. Lateralizacja skrzyżowana dominacji jest tu kluczowe. Nazywana inaczej ma miejsce, gdy praworęczności towarzyszy lateralizacją czy stronnością, oznacza funkcjo- lewooczność czy lewonożność, a leworęczności nalną dominację jednej ze stron ciała, związa- – prawooczność lub prawonożność. Dominację ną z dominacją jednej półkuli mózgowej. oka możemy zbadać poprzez patrzenie na Ze względu na fakt krzyżowania się większości mały przedmiot przez otwór w przesłonie, za- ww. implantu wewnątrzgałkowego – daje pa- szlaków nerwowych, drogi nerwowe z prawej glądanie do buteleczki czy wykonanie próby cjentowi możliwość dobrego obuocznego wi- Rosenbacha, która polega na celowaniu kciu- dzenia do dali przy zachowaniu możliwości kiem na drobny, znacznie oddalony obiekt. czytania okiem niedominującym. Do takiego Jeżeli badany zamknie jedno oko i przedmiot patrzenia trzeba się przyzwyczaić, ale po okre- nadal pozostaje zakryty, oznacza to, że patrzy sie adaptacji pacjenci zazwyczaj nie dostrzegają okiem dominującym. W celu potwierdzenia pogorszenia ostrości wzroku czy spadku czuło- lateralizacji można też wykonać próbę ze szkłem ści kontrastu, uzyskując pełną satysfakcję. +2,0. Polega ona na przyłożeniu do optymal- Do wad monowizji można zaliczyć gorsze nie dobranej korekcji na dal szkła z kasety widzenie stereoskopowe, przestrzenne. Słab- próbnej o mocy +2,0. W oku dominującym nie więc zdolność do oceny odległości widzia- pacjent stwierdzi większe pogorszenie widzenia nych przedmiotów (rzecz istotna np. przy na dal po dołożeniu ww. +2,0 niż w oku niedo- prowadzeniu samochodu). Minusem monowi- minującym. zji jest także fakt, że osoba ją stosująca ma Inną ważną kwestią jest określenie, jak dużą przez dłuższy czas zaburzoną funkcję oka zwa- należy wytworzyć różnicę między oczami. Zwy- ną fuzją, czyli łączenia obrazów z obojga oczu czajowo za optymalną uznaje się różnicę 1,5D. w jeden. Dlatego też przed podjęciem lecze- Przy jej ustalaniu pod uwagę trzeba wziąć wiek nia operacyjnego z zastosowaniem monowizji pacjenta, jego oczekiwania, dotychczasowy należy – poza dokładnym przeprowadzeniem stan okulistyczny, tolerancję rozkojarzenia wywiadu, poznaniem oczekiwań i zwyczajów widzenia obuocznego. Niekiedy więc można pacjenta oraz przedstawieniem wszystkich zastosować z powodzeniem różnicę większą. za i przeciw – dać choremu możliwość wypró- Tolerancję monowizji znacznie poprawia współ- bowania takiego rozwiązania w soczewkach istniejący wcześniej zez czy anizometropia, ze okularowych lub, lepiej, w szkłach nagałko- względu na brak lub słabe widzenie obuoczne. wych. Zawsze też, przy braku pełnej satysfak- Fot. dr Piotr Krzywicki Wraz z pojawieniem się soczewki Restor cji, można poprawić stan pacjenta poprzez wprowadzono też pojęcie modyfikowanej mo- np. dokorygowanie oka niedominującego. nowizji. To sytuacja, w której oko dominujące koryguje się do dali (np. laserowa korekcja wady wzroku, wszczep soczewki jednoognisko- Tekst wej), a oko niedominujące – po zastosowaniu dr Piotr Krzywicki LEXUMMEDICA 17
- 18. MEDYCYNA zima 2010 KERARINGI W LECZENIU SCHORZEŃ ROGÓWKI Leczenie zaawansowanych, niezapalnych schorzeń rogówki przebiegających z jej postępującym ścieczeniem, takich jak stożek, może stanowić duży problem terapeutyczny dla lekarza okulisty. Narastający, nieregularny astygmatyzm, postępujące zmiany w istocie właściwej rogówki oraz coraz słabsza ostrość wzroku wymuszają zastosowanie metod leczenia bardziej inwazyjnych niż okulary czy soczewki kontaktowe. otychczas leczenie w takich przypadkach naj- D KERARINGI (FERRARA RINGS) częściej ograniczało się do wykonania kera- To jedne z najczęściej stosowanych dziś pierścieni toplastyki drążącej lub warstwowej. Jednak śródrogówkowych. Segmenty mają trójkątny przekrój w ostatnich latach zaobserwowano dynamiczny roz- o szerokości podstawy 600 mikrometrów. Charaktery- wój nowych technik chirurgicznych pozwalających styczny kształt pryzmatu sprawia, że światło padające uniknąć bądź opóźnić konieczność wykonania prze- na segment zostaje odbite na zewnątrz, co pozwala szczepu rogówki. Obok zabiegu cross-linking, coraz zredukować możliwe pooperacyjne olśnienia. bardziej popularną metodą jest wszczepienie pierście- Pierścienie wykonane są z polimetylometakrylatu ni śródrogówkowych. (PMMA). Najnowsze modele zawierają dodatek żółtego Zabieg polega na umieszczeniu przejrzystych, łuko- barwnika (Yellow PMMA). Ten rodzaj materiału działa watych implantów z obu stron źrenicy, w utworzonych jak filtr i w znacznym stopniu chroni siatkówkę przed wcześniej tunelach rogówkowych, wokół 5 mm strefy szkodliwym dla niej światłem niebieskim, a dodatkowo optycznej. Tunele wykonuje się na głębokości 80 proc. ogranicza występowanie nocnych „halo” i olśnień. grubości rogówki za pomocą noża diamentowego lub dr Elżbieta Ziemniak Najnowsze modele mają zewnętrzną średnicę lasera femtosekundowego. Umiejscowione śródrogów- 5,6 mm i różne długości łuku od 90 do 210 stopni. kowo, paracentralnie segmenty powodują zmianę krzy- Dostępne są w czterech rodzajach grubości – od 150 wizny zewnętrznej powierzchni rogówki. Efektem tego do 300 mikrometrów. mechanizmu jest przede wszystkim spłaszczenie rogów- Wybór odpowiedniego pierścienia uzależniony jest ki, a w przypadku stożka także poprawa jej nieregular- od przedoperacyjnych pomiarów refrakcji, keratome- ności poprzez przemieszczenie szczytu stożka bliżej trii oraz topografii; odbywa się on przy pomocy stale fizjologicznego centrum rogówki. aktualizowanych nomogramów. NAJWIĘKSZE ZALETY PIERŚCIENI ŚRÓDROGÓWKOWYCH TO ODWRACALNOŚĆ METODY ORAZ POZOSTAWIENIE CENTRALNEJ CZĘŚCI ROGÓWKI WOLNEJ OD JAKIEJKOLWIEK INTERWENCJI CHIRURGICZNEJ. 18 LEXUMMEDICA
- 19. Jedne z najczęściej stosowanych dziś pierścieni śródrogówkowych Grubość segmentu dobierana jest tak, aby spłaszczyć stożkową tkankę rogówki i wyrównać W OSTATNICH LATACH nieregularny astygmatyzm. Mechanizm działania pierścieni oparty jest o prawa Barraquera i Blavatskiej, zgodnie z którymi efekt korekcji jest wprost proporcjonalny do grubości użytych pier- ZAOBSERWOWANO ścieni i odwrotnie proporcjonalny do ich średnicy. DYNAMICZNY ROZWÓJ NOWYCH TECHNIK Wskazania CHIRURGICZNYCH stożek rogówki POZWALAJĄCYCH zwyrodnienie brzeżne przeźroczyste UNIKNĄĆ BĄDŹ nabyta ektazja rogówki po zabiegach refrakcyjnych nieregularny astygmatyzm (dużego stopnia) po keratoplastyce drążącej OPÓŹNIĆ KONIECZNOŚĆ nieregularny astygmatyzm po keratotomii radialnej WYKONANIA pourazowe nieregularności powierzchni rogówki. PRZESZCZEPU ROGÓWKI. PRZYGOTOWANIE PACJENTA Przed zakwalifikowaniem pacjenta do wszcze- pienia pierścieni należy wykonać szereg ba- dań. Do najważniejszych należą topografia i ultrasonograficzna pachymetria rogówki, zwłaszcza w obszarze dookoła 5 mm strefy optycznej. Ponadto trzeba wykonać pomiar refrakcji, keratometrię i badanie w lampie szcze- linowej. W ciągu dwóch tygodni poprzedzają- cych badanie kwalifikacyjne pacjent nie może nosić soczewek kontaktowych. Keraringów nie wszczepiamy, gdy występuje ostry stożek z obrzękiem zrębu (hydrops) keratometria powyżej 75D bardzo cienka rogówka – poniżej 300 mikrometrów w miejscu położenia pierścieni po keratoplastyce drążącej, w przypadku przemieszczenia przeszczepu lub obecności szwów rogówkowych. Korzyści odwracalność metody – segmenty można w każdej chwili usunąć, przywracając pierwotny kształt rogówki brak ingerencji chirurgicznej w obrębie centralnej części rogówki efekty zabiegu (wyniki refrakcji i topografii) mogą być regulowane poprzez wymianę segmentu na inny, usunięcie jednego z segmentów lub zmianę jego położenia wysoka skuteczność i bezpieczeństwo umożliwienie skorygowania refrakcji przy pomocy soczewek kontaktowych lub okularów możliwość wykonania procedur łączonych: wszczepienia pierścieni i cross-linking lub wszczepienia soczewek wewnątrzgałkowych szybka rehabilitacja wzrokowa – pełny efekt stabilizacji średnio już po trzech miesiącach stabilizacja lub opóźnienie rozwoju stożka Tekst brak dolnej granicy wieku. dr Elżbieta Ziemniak LEXUMMEDICA 19
- 20. MEDYCYNA zima 2010 Jednym z warunków uzyskania satysfakcjonującego wyniku operacji zaćmy jest właściwy dobór rodzaju soczewki wewnątrzgałkowej. TECHNIKA dotykowym urządzeniu laserowym, np. IOL master. Jeśli zaćma jest zbyt zaawansowana, to najlepiej byłoby wykonać biometrię immersyjną. WSZCZEPU W przypadku soczewek torycznych „Acrysof Toric”, stosowanych w Lexummedica, przecho- dzimy z wyliczoną wartością soczewki sferycznej do tzw. „on-line calculator” (www.acrysoftoric- SOCZEWKI calculator.com), gdzie po podstawieniu odpo- wiednich danych otrzymujemy pełen wydruk z wartością optyczną, typem soczewki oraz nu- merycznym i graficznym obrazem osi, w jakiej TORYCZNEJ ma być wszczepiona soczewka do konkretnego dr n. med. Jacek Szendzielorz oka. Szacowany jest również zakres resztkowego astygmatyzmu, jaki prawdopodobnie pozostanie w oku po operacji. Przystępując do operacji chorego, uwzględ- niamy pewne różnice w postępowaniu, musimy d czasu pionierskich prac nad wszczepami soczewek, prowadzonych przez doktora posiadać dodatkowe instrumentarium do wy- O Ridleya, bardzo wiele się zmieniło. Pojawiły się możliwości rehabilitacji wzroku z uży- ciem soczewek o coraz lepiej dopracowanej optyce. Stosunkowo niedawno w arsenale chirurga okulisty znalazły się soczewki wewnątrzgałkowe toryczne, które pozwalają korygować przedoperacyjnie występującą u części chorych niezborność. Istnieją oczywiście inne metody jej korekcji, jednak wymaga to dodatkowych zabiegów na rogówce. znaczania osi cylindra na rogówce. W pierw- szym etapie oznaczamy na rogówce oś 0–180 stopni w pozycji siedzącej chorego, w celu unik- nięcia przesunięcia wynikającego z rotacji gał- ki ocznej w osi optycznej przy zmianie do pozycji Na co dzień spotykamy się ze stale rosnącymi oczekiwaniami naszych pacjentów, dotyczącymi efek- leżącej. Następnie ustalamy oś cylindra w od- tu operacji zaćmy. Chorzy są coraz lepiej wyedukowani, dysponują informacjami na temat technik niesieniu do osi 0–180 stopni. Przy operacji operacyjnych, pytają również o rodzaj wszczepianych przez nas soczewek wewnątrzgałkowych, zaćmy konieczne jest wykonanie capsulorhexis bo wiedzą, że właściwa decyzja przy ich wyborze w istotny sposób wpływa na efekt końcowy rehabi- centralnie i o średnicy o około 0,5 mm mniej- litacji wzroku po operacji zaćmy. szej od średnicy części optycznej wszczepu. Sta- Wszczepy soczewek torycznych pozwalają chirurgowi skorygować przedoperacyjny astygmatyzm bilność soczewki w torebce jest warunkiem występujący u chorego kwalifikowanego do zabiegu. Istotną cechą takiej soczewki jest dodatkowa powodzenia zabiegu. Po wszczepieniu soczew- komponenta cylindryczna zawarta w optyce. Jednak warunek bezwzględny to utrzymanie się wszcze- ki ustawia się jej część optyczną w zadanej pionej soczewki w zadanej osi w oku. W soczewkach torycznych jest to warunkowane rodzajem uży- osi, zgodnie ze znacznikami na soczewce, któ- tego materiału lub konstrukcją ich części haptycznych. re muszą się pokrywać z markerami osi cylindra Ważna jest kwalifikacja chorego do wszczepu soczewki torycznej. Należy pamiętać o zasadzie: im wykonanymi uprzednio na rogówce. większa wartość cylindra, tym mniejsza tolerancja oka na odchylenie osi cylindra soczewki korygują- Rekonwalescencja chorych przebiega tak cej od osi właściwej. W praktyce oznacza to, że przy niższym zakresie niezborności niewielkie odchy- samo jak pacjentów operowanych z użyciem lenia w zakresie 5–10 stopni nie będą dla chorego zauważalne. Zupełnie inaczej będzie przy dużych soczewki sferycznej. Wyniki najlepszej niesko- wartościach cylindra, kiedy nieduże odchylenia osi mogą potencjalnie redukować ostrość wzroku rygowanej ostrości wzroku do dali są najczę- nawet o 20–30 proc., a chory będzie dodatkowo zgłaszał odbicia obrazu lub wręcz podwójne ściej bardzo dobre. Sami pacjenci po operacji widzenie. W takiej sytuacji nasilą się również dolegliwości związane z aberracjami, w tym kłopoty przy często stwierdzają, że jeszcze nigdy tak dobrze widzeniu zmierzchowym i nocnym. nie widzieli. Warto zatem rozważyć wszczep so- Kolejnym aspektem, który musimy wziąć pod uwagę, jest niedowidzenie. Im większa wartość astyg- czewki torycznej u chorego z zaćmą i przed- matyzmu, tym wyższe proporcjonalnie prawdopodobieństwo istnienia niedowidzenia, szczególnie, gdy operacyjną niezbornością. / u pacjenta stwierdzono dodatkowo nadwzroczność. Zatem choremu jeszcze przed operacją koniecz- nie musimy uświadomić, że pomimo wszczepu soczewki torycznej nie zlikwidujemy niedowidzenia. Następnie przystępujemy do kalkulacji wartości optycznej soczewki torycznej. Pierwszy etap jest Tekst identyczny jak w przypadku soczewek sferycznych i najlepiej, jeśli to tylko możliwe, wykonać go na bez- dr n. med. Jacek Szendzielorz 20 LEXUMMEDICA
- 22. MEDYCYNA zima 2010 Badania elektrodiagnostyczne bywają niedoceniane w praktyce lekarza okulisty i z tego powodu chciałbym bliżej przedstawić ich zalety. Podstawy teoretyczne oraz zasady analizy badań są dostępne w innych opracowaniach, dlatego tutaj zostaną pominięte. Skupię się natomiast na praktycznej wiedzy potrzebnej okuliście, który chce skutecznie wykorzystywać tego rodzaju narzędzia. dr hab. med. Andrzej Grzybowski ELEKTRORETINOGRAFIA POMOCNE NARZĘDZIE DIAGNOSTYCZNE E lektroretinografia (ERG) występuje w trzech bądź złotej nici (DTL) (ryc. 2). Elektrody typu DTL są tanie, łatwe do założenia (ryc. 3 i 4) i nie modyfikacjach: ERG błyskowe, ERG typu powodują żadnego dyskomfortu. pattern (PERG) oraz ERG wieloognisko- Badanie ERG umożliwia ocenę funkcji różnych warstw siatkówki. Fala a to początkowy załamek we (mfERG). ujemny, który stanowi odpowiedź fotoreceptorów, natomiast fala b to załamek dodatni, który sta- nowi odpowiedź komórek Müllera i komórek dwubiegunowych. Ponieważ fale a i b pochodzą od ERG BŁYSKOWE TYPU GANZFELD elementów siatkówki położonych w jej różnych warstwach (zewnętrznej i wewnętrznej), na podsta- Ma na celu ocenę funkcji siatkówki poprzez wie ich analizy można oceniać stan różnych warstw siatkówki (ryc. 5). pomiar potencjału czynnościowego wywoływa- Znaczenie kliniczne. Typowymi przykładami mogą być zwyrodnienie barwnikowe siatkówki nego bodźcem o odpowiednim natężeniu. Jest (uszkodzenie dotyczy głównie fotoreceptorów, czyli warstwy zewnętrznej – zaburzona jest przede to jedno z nielicznych w okulistyce obiektywnych wszystkim fala a) i wrodzona niepostępująca ślepota nocna (zaburzenie warstwy wewnętrznej badań, które opisują czynność części oka – zaburzona jest fala b). Inne zaburzenia przebiegające z wybiórczym obniżeniem fali b (w tym przypadku siatkówki), co oznacza, że pa- (tzw. negatywną ERG) wymieniono w zestawieniu na następnej stronie. cjent ma bardzo niewielki wpływ na jego osta- W ostatnich latach udowodniono znaczenie ERG (większe niż angiografii fluoresceinowej) w oce- teczny wynik. Badanie wymaga rozszerzenia nie postaci niedokrwiennej zakrzepu gałązki żyły środkowej siatkówki. źrenic i trwa 60–90 minut. W zależności od ERG umożliwia również zróżnicowanie odpowiedzi pochodzących z różnych rodzajów fotorecep- pracowni wykorzystywane są elektrody typu torów (czopków i pręcików). Jest to możliwe dzięki wybiórczemu pobudzaniu poszczególnych rodza- soczewki kontaktowej (wywołujące większy jów fotoreceptorów, w zależności od parametrów zastosowanego bodźca. Elektrodiagnostyczna dyskomfort i zaczerwienienie oka, ale dające możliwość zróżnicowania czynności czopków i pręcików jest często jedynym sposobem pewnego nieco lepsze wskaźniki – zob. ryc. 1) lub mniej potwierdzenia rozpoznania chorób zwyrodnieniowych siatkówki, takich jak zwyrodnienie barwni- dokuczliwe, typu złotego paska („goldfoil”) kowe siatkówki (dystrofia pręcikowo-czopkowa) oraz dystrofia czopkowa. 22 LEXUMMEDICA
- 23. Przyszłość badań elektrodiagnostycznych Ryc. 3 i 4 Ryc. 1 Choroby przebiegające z selektywnym obniżeniem amplitudy fali b zamknięcie tętnicy środkowej siatkówki zakrzep żyły środkowej siatkówki młodzieńcze rozwarstwienie siatkówki wrodzona niepostępująca ślepota nocna dystrofia miotoniczna choroba Coatsa Ryc. 5 syderoza, zatrucia chininą i metanolem Ryc. 2 chorioretinopatia typu „birdshot”. Ryc. 6 ELEKTRORETINOGRAFIA TYPU PATTERN (PERG) Badanie umożliwia odróżnienie zaburzeń wy- nikających z uszkodzenia nerwu wzrokowego od tych, które są efektem uszkodzenia siatkówki. Analiza ta bywa bardzo pomocna przy wyjaśnia- niu przyczyny spadku ostrości wzroku nieznane- go pochodzenia. Załamek P50 odpowiada funkcji centralnej części siatkówki, natomiast być np. elektroda typu soczewki kontaktowej), Fot. Antoni Grzybowski, Kamila Błaszczyk WIELOOGNISKOWE ERG (mfERG) załamek N95 odpowiada funkcji nerwu wzroko- gdyż właściwe widzenie jest w tym badaniu rów- Błyskowe ERG (typu Ganzfeld) ma dwie wego (ryc. 6). Ponadto PERG może być ważnym nie ważne jak w WPW. Pobudzenie pochodzi zasadnicze słabości. Po pierwsze, jest rodzajem uzupełnieniem innych badań elektrodiagno- z monitora (naprzemienny wzór czarno-białej odpowiedzi uśrednionej z całej siatkówki, stycznych, np. w przypadku oceny funkcji plam- szachownicy) i jest identyczne jak to stosowane co oznacza między innymi, że swoje odzwier- ki i wieloogniskowego ERG (mfERG) lub oceny w WPW. Badanie jest dość trudne technicznie ciedlenie w nieprawidłowym ERG błyskowym funkcji nerwu wzrokowego i wzrokowych poten- ze względu na niskie amplitudy odpowiedzi znajdują jedynie zmiany obejmujące znaczne cjałów wywołanych (WPW, VEP). Uważa się, że (2–4 µV), dlatego wymaga licznych powtórzeń obszary siatkówki. I tak np. choroby plamki odpowiedzi generowane są przez komórki zwo- (100–200 odpowiedzi) oraz dobrej współpracy przebiegają najczęściej z prawidłowym ERG jowe siatkówki. Badanie wymaga założenia z pacjentem (dobra fiksacja). Niektóre ośrodki błyskowym. Po drugie, ERG nie dostarcza infor- na rogówkę elektrody, która jednak nie będzie rekomendują ten test do wczesnego wykrywania macji topograficznej dotyczącej nieprawidło- zaburzała poprawnego widzenia (nie może to lub monitorowania przebiegu jaskry. wości, co oznacza, że na podstawie jego LEXUMMEDICA 23
- 24. MEDYCYNA zima 2010 wyniku nie możemy wnioskować na temat Zalety mfERG lokalizacji zmiany na dnie oka. Badanie wielo- ogniskowe zostało zaprojektowane tak, by wy- krótki czas badania (4–7 min) eliminować obie ww. słabości błyskowego ERG. badanie mało inwazyjne (elektrody DTL) Pomysłodawca, Szwajcar Erich Sutter, zapropo- dostarcza informacji topograficznych nował wykorzystanie jednoczesnego pobudze- oraz dodatkowych w stosunku nia pochodzącego z monitora komputerowego do pozostałych badań Ryc. 11 – 61–103 pola heksagonalne o rozmiarach elektrodiagnostycznych, stąd często rosnących obwodowo (ryc. 7). Daje to możli- jest stosowane razem z PERG. wość otrzymania 61–103 odpowiedzi (ryc. 8). To z kolei umożliwia uzyskanie topograficznej mapy odpowiedzi, którą następnie można odwzorowywać w postaci pól barwnych lub obrazu 3D (ryc. 9). Odpowiedzi pochodzą z 21–25 stopni centralnej siatkówki, mają cha- rakter czopkowy, uzyskuje się je bez dodatko- wej adaptacji oka, zwykle po rozszerzeniu Ryc. 12 źrenicy, a całe badanie trwa jedynie 4–7 minut Jego słabością jest jednak znaczne uzależnie- nie od stabilnej fiksacji. Wynika z tego koniecz- ność ustalenia w danej pracowni metod dobrego monitorowania fiksacji. Znaczenie kliniczne. mfERG jest jedynym Ryc. 8 badaniem ERG, które umożliwia analizę topo- graficzną siatkówki. Znajduje zastosowanie w różnicowaniu chorób zewnętrznej i wewnętrz- nej warstwy siatkówki oraz nerwu wzrokowego Ryc. 13 Ryc. 7 (np. spadek ostrości wzroku przy prawidłowym obrazie dna oka). Ponadto mfERG może być użyteczne w monitorowaniu stanu siatkówki Ryc. 9 po zabiegach chirurgicznych i laserowych (od- warstwienie siatkówki, miejscowe podawanie leków, przeszczepy siatkówki), monitorowaniu schorzeń miejscowych (np. starcze zwy- rodnienie plamki – ryc. 10 i 11) lub uogól- nionych siatkówki (zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, ryc. 12 i 13) oraz w celu wykluczenia zaburzeń nieorganicznych. / Tekst Ryc. 10 dr hab. med. Andrzej Grzybowski Autor jest ordynatorem Oddziału Okulistycznego Szpitala Miejskiego w Poznaniu, konsultantem województwa wielkopolskiego w dziedzinie okulistyki oraz konsultantem NZOZ Okulistyka w Poznaniu (www.nzoz-okulistyka.pl) – prywatnego ośrodka okulistycznego, specjalizującego się w badaniach elektrofizjologicznych. 24 LEXUMMEDICA
- 26. MEDYCYNA zima 2010 TERAPIA GENOWA Jeden z psów rasy briard odwiedził Kongres USA w ramach kampanii zwiększającej poparcie dla terapii genowej. W OKULISTYCE W 2008 roku opublikowano w New England Journal of Medicine wyniki najbardziej zaawansowanych terapii genowych w okulistyce. Ich prezentacja na najważniejszej światowej okulistycznej konferencji naukowej ARVO w USA wywołała niespotykane od lat poruszenie oraz owacje na stojąco. W kolejnych miesiącach były one komentowane na całym świecie. Po trzech latach warto na chłodno ocenić uzyskane wyniki. 2008 roku zostały zaprezentowane pierwsze wyniki trzech W niezależnych badań polegających na wprowadzeniu prawi- dłowego genu za pomocą wektora wirusowego pod siatkówkę chorych na ślepotę Lebera (ryc. 1). Wstrzyknięto wówczas 150 mikrolitrów zawiesiny, doprowadzając do przejściowego odwarstwienia siatkówki (ryc. 2), resorbującego się samoistnie w ciągu 6–10 godzin. Leczeniem objęto 18 chorych, a obserwacje trwały od 90 dni do 1,5 roku. Ślepota Lebera to choroba genetyczna, która występuje w około jednym przypadku na 80 tys. osób. Charakteryzuje się spadkiem ostrości wzroku w dzieciństwie, światłowstrętem i oczopląsem. Chorobę dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny. Spośród 15 znanych 26 LEXUMMEDICA
- 27. Oko jest znakomitym narządem do podejmowania terapii genowej. nieprawidłowości genetycznych prowadzących do ślepoty Lebera wprowadzona terapia dotyczy kampanii mającej zwiększyć poparcie dla mutacji genu RPE65, która odpowiada za około 10–15 proc. przypadków choroby. terapii genowej. W 2007 roku rozpoczęto RPE65 został zidentyfikowany w 1993 roku przez T. Michaela Redmonda z National Eye przygotowania do podjęcia terapii genowej Institute w USA. Udowodnił on, że gen jest ważny dla metabolizmu witaminy A w fotoreceptorach, u ludzi, z wykorzystaniem adenowirusowego bo umożliwia im właściwe działanie po ekspozycji na światło. Następnie, w 1997 roku, w tym wektora (adeno-associated virus, AAV) jako samym laboratorium uzyskano model zwierzęcy choroby (tzw. szczep myszy knock-out z uszko- przenośnika prawidłowego genu do komórek dzonym genem). W 1998 roku odkryto podobną dziedziczną ślepotę u psów rasy briard siatkówki. AAV jest bardzo bezpieczny, nie wy- – w 2001 roku podjęto więc pierwsze próby terapii genowej, uzyskując poprawę utrzymującą wołuje odpowiedzi immunologicznej i nie prze- się już przez kolejnych 9 lat. Jeden z psów, Lancelot, odwiedził nawet Kongres USA w ramach mieszcza się do innych części organizmu. Najlepsze wyniki odnotowano w zakresie poprawy wrażliwości siatkówki na światło, ZNANYCH JEST OKOŁO szczególnie w warunkach skotopowych. W jed- nym z badań nastąpiła 50-krotna poprawa 500 GENÓW WPŁYWAJĄCYCH NA wrażliwości na światło w warunkach dziennych FUNKCJONOWANIE NARZĄDU WZROKU. oraz 63,000-krotna poprawa w warunkach nocnych. Ponadto zaobserwowano zmniej- szenie się oczopląsu oraz znacząco lepszą odpowiedź źrenic na światło po terapii. W większości przypadków brak jednak było poprawy ostrości wzroku oraz w zakresie pola widzenia, a także odpowiedzi elektrofizjo- logicznych. Przeprowadzone próby dowodzą więc bezpieczeństwa stosowanej techniki, jednak efekt jest ograniczony do obszaru siatkówki poddanego terapii genowej. Specjalnie dla celów oceny uzyskanych wyników zaprojektowano testy dynamiczne, tzn. oceny zmiany funkcji narządu wzroku Ryc. 1. Iniekcja zawiesiny np. w warunkach pokonywania przeszkód zawierającej wektor wirusowy Ryc. 2. Przejściowe odwarstwienie siatkówki. czy celowo zaprojektowanych pomieszczeń pod siatkówkę chorego. z przeszkodami. Wyniki testów są obecnie dostępne w internecie i jednoznacznie wska- zują na korzyści wynikające z terapii. Oko wydaje się być znakomitym narządem Prowadzone obecnie badania kliniczne oparte na terapii do podejmowania terapii genowej. Znanych genowej w leczeniu chorób siatkówki: jest około 500 genów wpływających na funk- cjonowanie narządu wzroku, co stanowi około Badanie Gen modyfikowany Choroba 20 proc. wszystkich dotychczas zidentyfikowa- LCA-RPE65 RPE65–/– Ślepota Lebera nych genów. Ponadto oko, będąc w połącze- niu z całym organizmem, stanowi wydzieloną Stargen ABCA4–/– Choroba Stargardta cześć ciała, w której terapia genowa może od- Fot. Fotolia/Eric Isselée, Fotolia/Scott Bufkin Retinostat Postać neowaskularna AMD bywać się w sposób izolowany. Z tych też Ushstat MYO7A–/– Zespół Ushera powodów obecnie prowadzonych jest wiele Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, badań klinicznych terapii genowej w różnych postać autosomalna recesywna chorobach zwyrodnieniowych siatkówki. / Genable Rhodopsin Pro347Ser+/– Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, Tekst postać autosomalna dominująca dr hab. med. Andrzej Grzybowski MERTK MERTK–/– Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, postać autosomalna recesywna Autor jest ordynatorem Oddziału Okulistycz- nego Szpitala Miejskiego w Poznaniu, kon- Retinoschisis RS1 Wrodzone rozwarstwienie siatkówki sultantem województwa wielkopolskiego Achromatopsia CNGA3–/– Achromatopsja, autosomalna recesywna w dziedzinie okulistyki. LEXUMMEDICA 27
- 28. MEDYCYNA zima 2010 KOREKCJA PREZBIOPII I ASTYGMATYZMU W PRZYPADKACH dr Karol Korżel OPERACJI ZAĆMY Zaćma dotykająca ludzi w wieku dojrzałym stanowi przyczynę tzw. odwracalnej ślepoty. Ogromny postęp cywilizacyjny przyniósł wydłużenie średniej życia, co zwiększyło liczbę osób dotkniętych tym schorzeniem. anieczyszczenie środowiska, dziura centów i inżynierów do poszukiwania jeszcze Z soczewce blokuje szkodliwy wpływ niebie- ozonowa, chemizacja upraw roślin- skiego światła na siatkówkę oka. lepszych rozwiązań. Jednym z nich jest za- nych są w istotny sposób odpowie- W swojej praktyce stosuję sferyczną soczew- awansowana technologicznie soczewka Acry- dzialne za wcześniejsze mętnienie kę AcrySof IQ ReSTOR z apodyzowaną optyką Sof IQ Restor Multifocal Toric, przywracająca soczewki. Stale zwiększająca się liczba chorych dyfrakcyjną, która – korygując naturalną dobrą jakość widzenia w pełnym zakresie do na zaćmę mobilizuje chirurgów okulistów do i pooperacyjną prezbiopię – przywraca zdol- dali, bliży i na odległości pośrednie. Jest ona doskonalenia technik operacyjnych, a inżynie- ność ostrego widzenia z bliska i z daleka idealna dla pacjentów obarczonych zaćmą, rów i producentów soczewek wewnątrzgałko- bez konieczności noszenia okularów (ryc. 1). prezbiopią i astygmatyzmem (ryc. 3). wych – do ulepszania implantów. Natomiast w przypadku, gdy pacjent ma Do korekcji astygmatyzmu i prezbiopii kwa- Podczas zabiegu usunięcia zaćmy najczę- wadę wzroku zwaną niezbornością (astygma- lifikują się osoby z zaćmą i wcześniej istnieją- ściej implantuję soczewkę AcrySof IQ jed- tyzm) oraz zaćmę, stosuję asferyczną soczewkę cym astygmatyzmem rogówkowym większym noczęściową z filtrem żółtym o asferycznej toryczną AcrySof IQ Toric, która umożliwia niż 0,75D oraz z symetrycznym wzorem astyg- optyce, która zwiększa kontrast obrazu zmniejszenie lub wyeliminowanie astygmaty- matyzmu (kształt kokardy – ustalony w badaniu i zapewnia wysoką ochronę przed związanym zmu rogówkowego (ryc. 2). topograficznym rogówki). Pacjentów dyskwa- z wiekiem pacjenta zwyrodnieniem plamki Dobre wyniki operacji zaćmy z wszczepie- lifikują: astygmatyzm nieregularny, wcześniej (tzw. AMD). Filtr żółty zastosowany w tej niem ww. sztucznych soczewek skłoniły produ- występujące istotne zmiany patologiczne 28 LEXUMMEDICA