Ledion Haxha "Sh.F.M.U"Arif Shala" Drenas City

1. Seminar
TEMA:MESDHEU AFRIKAN
NXËNËS:LEDOIN HAXHA LENDA:GJEOGRAFI
PROFESOR:ELHAMI ISUFI
SH.F.M.U”Arif Shala” KL
VIII
1

2. Rajonet E Mëdha Gjeografike Të Afrikës
Mesdheu Afrikan
Afrika Sudaneze
Afrika Perendimore-Guinease
Afrika Qendrore Ekuatoriale
Afirka Lindore
Afrika Jugore
0

3. Mesdheu Afrikan
 Afrika Mesdhetare shtrihet mes Detit Mesdhe ne veri dhe
Sahares ne jug.Per nga sip. ky rajon eshte pak me i vogel
se Evropa. Sip.5.761.220km. jetojne me se
162.825.679B.me dendesi 28b.ne 1/km.Pozita gjeografike
nuk eshte shum e pershtatshme pershkak te zones se
shkretirave.Perveq Egjiptit, vendet afrikano-
veriore:Maroku,Algjeria dhe Tunizia krijuan, me 1989,
Bashkimin e Magrebit Arab.me pas hyri edhe Libia.
Magreb (dielli ne perendim). Ne AfrikesMesdhetare.
gjenden kater rajone gjeografike te
ndryshme:1:Brezimediteran bregdetar 2:Malet e Atllasit
3:sahara 4:Lugina Nilit.
1

4. Brezi I Rrafshet Bregdetar Dhe Rrafshnaltat E Ulta
Shtrihet ne pjesen me te madhe ne
veri te maleve te Atllasit ne Marok,
Algjeri dhe ne Tunizi Ne kete brez
tokat ujiten me ujin e lumenjeve qe
rrjedhin nga malt qe burojne ne
rrezat e maleve Atllase. Rriten
drithrat dhe kultura
mediterane(agrumet, hardhia e
rrushit, perimet e hershme
2

5. Malet E Atllasit
 Malet E Atllasit shtrihen ne hapsire te gjate 2000 km.
dhe te gjere 300 km.me lartesi 4000m.Sipas formimit
dhe formes jane te ngjajshme me Pirinejet dhe Alpet e
Ev.Kemi rrafshnalta te shumta.Keto male kane renie te
rrepijta, mja te mprehta, lugina te thella dhe gryka
lumore dhe perbehen prej shkembinjve
gelqerore.Lumenjte jane te shkurter, gjate veres kane
pak uje dhe derdhen ne d, Mesdhe.Klima:eshte
subtropike mesdhetare,Tropikale,rreshjet 10-15 mmne
vit.Temperaturat mesatare e korrikut dhe te janarit jane
35c dhe 20c. Ne viset e larta malore gjate dimrit bie
bore, qe eshte e pranishme deri ne
pranvere.Vegjetacioni eshte gjetherenese, gjethemajtes
dhe makiet.Rrafshnalta me e njohur eshte Mezeta
Algjeriane.
3

6. Sahara
 Shkretetire me e madhe ne bote,Ku shtrihet kjo shkretetire? Pjese
perberse te saje jane shk. e Libise, mes m. Tibesti dhe lumit Nil. Sahara
eshte rrafshire e madhe, e valezuar, ne te cilen vende-vende ngriten
kodra dhe male te vetmuara dhe disa fushegropa te ceketa. Malet:
Ahagar dhe Tibesti (3415 m). Nentoka e Saharase eshte e pasur me
nafte, ujerat nentokesor dhe ne kohet e fundit keto ujera, Libia ka
filluar t'i shfrytezoj. Klima: temperaturat jane te larta, me diell dhe me
thatesi te gjate, veres siperfaqja e reres ngrohet deri ne 70 C. por
naten bie edhe nen 0 C.Reshjet: ne pjeset periferike te S. bien 1 deri 2
here brenda vitit, kurse ne brendi 1 ne qdo 3-4 vite, fryjne erera te
fuqishme dhe krijojne forma relievore neper shkretetire si: dyne,
barhamet,ergun etj.Bota bimore: eshte shume e rralle dhe u eshte
pershtatur kushteve te gjata te thatesise, rriten kaqubat,kaktuset.Bota
shtazore: eshte e varfer, rriten antilopat e vogla, dhelpera e
shkretetirave, lepuri, gjarperi i shkretetires, kurse prej kafsheve
shtepiake rriten: dhite, delet, devet, gomaret.
4

7. Popullsia Arabo-Berbere E
Besimit Islam
 Vendet e Magrebiti i perkasin grupit te popujve arabo-berber.Ata jane
formuar nga perzierjae popullsise se vjeter te Afrikes se v. me arabet
blegtore, qe u shfaqen ne keto ane gjate shek.VII-VIII pas lindjes se
Krishtit.Kultura arabe mbizotron mbi ate te berbereve. Megjithate,
elemente te perbashketa te dyja kulturave verehen ne gjuhen e perzier
dhe ne menyren e jeteses se fiseve sahariane.Ne popujt e grupit arabo-
berber bejne pjese:libianet, tnizianet,algjerianet dhe marokenet.Ne vitet
e fundit, ne vendet e Magrebit eshte verejtur ndryshimi i raportit te
popullsise urbane me ate rurale. Mbi 50% e popullsise se rjonit jeton ne
qytete. Ne Libi popullsia qytetare arrin 87,6%. Shtimi natyror i popullsise
ne Libi eshte 3.6%, e ne Algjeri 2.2%, ne vit. Ne rajonin e Magrebit
mbizotron besimi islam, i cili perfshin 96-98% te popullsise se
gjithmbarshme.
5

8. Veçorit E Zhvillimit Ekonomik
 Vendet Arabe te Magrebit kane qene koloni te
evropianeve.Maroku,Tunizia,Mauritania dhe Algjeria u
shkeputen nga sundimi francez rreth viteve 1960. libia e
fitoi pavaresine me 1951, kurse Egjipti , ish-koloni e
anglise, e fitoi pavaresine ne v.vitin 1922. Burime te te
ardhurave perbejne pasurite e medha qe sigurohen nga
nxjerrja e naftes. Libia eksporton rreth 80 milione nafte
ne vit. Algjeria ne 20 vjetet e fundit e ka rritur prodhimin
dhe nxjerrjen mbi 38 milione tone nafte. Maroku radhitet
nder vendet e para ne bote per nxjerrjen e fosfateve (22
milione tone ne vit). Tunizia nxjerr rreth 7 milione tone
ne vit fosfate, pjesa me e madhe e te cilit eksportohet,
pastaj plumb e zink etj. Libia gjithnje e me shume po
arrin nivele te larta jetese. Te ardhurat pr fryme jane mbi
8210 dollare per banor. Keshtu, diferencimi hpesinor
eshte duke u formuar ne baze te industrise dhe
bujqesise komerciale, ku punon nje numer i
konsiderueshem punetoresh. Industria ne disa qendra
dhe bujqesia komerciale pergjate Nilit dhe ne shtetet e
Magrebit jane faktore te krijimit te fizionomise
funksionale gjeografike te rajonit.
6

9. Rebublika Arabe E Egjiptit
 Egjipti shtrihet ne pjesen verilindore te Afrikes
dhe ne gadishullin e Sinait ne Azi.Ne territorin e
ketij kalon kanali I Suezit qe lidh mesdheun me
oqeanin indian.Egjipti kufizohet me Detin
mesdhe,Izraelin,Detin e kuq,Sudanin Dhe
Libin.Pjesa me e madhe e siperfaqet eshte nje
tok shkretinore rreth 95% e perber prej dy tersi
ne perendim te Nilit Shtrihet shkretetira e
Libis.Nga siperfaqja 1.001.449KM2 vetem
36.000KM2 esgte hapsir e lugines se nilit.Egjipti
Ka Klime te nxehte dhe te that/Sasia e reshjeve
nuk kalon te 250mm.Lumi kryesor dhe I vetem
eshte Nili.
7

10. Popullsia
Ne fushene aluvionale te Nilit
eshte e perqendruar pjesa me
e madhe e popullsis rreth
1000-1200 banor ne KM2.Pjesa
me e madhe e popullsis eshte e
vendosur ne zonat urbane 56%
qe eshte shakall e lart e
urbanizimit hapsinore.Shkalla
vjetore e rritjes se popullsis
arrin 2.6%.Egjiptianet bejne
pjes ne gr upin e popujve arab
dhe perbejn 99.9% te
popullsis.Pjesa tjeter jan
sudanez,berbere,beduin.
8

11. Ekonomia
 Ne egjipt siperfaqet e tokes se bukes perfshijn vetem 2.8% te
siperfaqes se vendit.per shkak te kushteve te pershtatshme
klimatike dhe hidrografike Egjipti mund ti behen tri korrje
Brenda vitit.Nga fondi I tokes se bukes mbillen keto
kultura:1Gruri,2:Misri,3Orizi,4Meli,Elbi.
 Nga struktura e bumeve komerciale kryesisht mbillen keto
kultura1Pambuku,2Kallam sheqeri,3Permtaria.
 Nentoka e Egjiptit eshte e pasur me
naft,gaz,hekur,fosfate,magnez,krip etj.
 Eksporton
Naft,Pambuk,oriz,qepmperm,perime,mangan,fosforite.
9

12. Lumi Nil
 Lumi Nil është lumi më i gjatë në Afrikë dhe në botë. Lumin Nil e përbëjnë
Nili i bardhë, Nili i Kaltër dhe Atbara. Lumi ka gjatësi prej 6 672 km.
 Nili I bardhe buron nga Liqeni Viktoria ne Ugande dhe ne Khartum te Sudanit
bashkohet me Nilin Blu nga Etiopia per te formuar Nilin. Rreth 300 milion
m3 uje rrjedh ne Nil cdo dite.
 Lumi Nil ka luajtur rol të rëndësishëm në jetën e egjiptianët e lashtë.
Mendimtari i lashtë Straboni, ka thënë se: “ Nili është dhuratë e Egjiptit”,
ndërsa egjiptianët i thonë “Nil-ul-Mubarak”. Lumi Nil kalon nëpër shtatë
pengesa ku janë ndërtuar 7 diga për ujitje dhe hidroenergji me anën e të
cilave ujitet 3 milion ha toke dhe prodhohen afro 15 miliardë Kwh energji
elektrike. Hidrocentrali i parë mbi Nil u ndërtua në vitin 1954.
10

13. Zona E Kanalit Te Suezit
 Kanali I Suezit eshte I gjat 170km dhe I gjer 120-150m dhe
I thell 13.5m eshte ndertuar ne nje lugin tektonike ku
shtrihen 3 liqene qe kan sherbyer si bazë per ndertimin e
kanalit.
 Kanali I suezit është inaguruar ne vitin 1869.Pas ndertimit
te kanalit jan ndertuar porte detare te medha dhe
vedbanime industrial.
11

14. Shtetet E Mesdheut Afrikan 12