Kabihasnang Romano

1. Ang Kabihasnang Romano
ANG KABIHASNANG ROMANO
MODYUL 2

2. Mga Tiyak na Layunin:
Pagkatapos ng inyong pag-aaral sa modyul na ito, inaasahan na iyong:
1. Nailalarawan ang heograpiya ng Rome.
2. Nasusuri ang mga pangyayaring naganap sa pag-iral ng kabihasnang Romano.
3. Nasusuri ang mga kaganapan sa Roman Republic.
4. Naipaliliwanag ang paglakas at pagiging makapangyarihan ng Rome sa
Mediterranean Sea.
5. Naipaliliwanag ang mga pagbabagong dulot ng paglawak ng Rome.
6. Napahahalagahan ang mga naiambag ng mga Romano sa kasalukuyang panahon.

4. • Sa pagkamatay ni Alexander the Great, unti- unting
humina ang malawak na imperyong Macedonia ang
itinuturing na huling imperyo sa Greece.
• Ito ay napasakamay ng paumpisa pa lamang na
kabihasnang nasa kanlurang Europa, ang ROME.

6. ● Ang tangway ng Italy na nasa
katimugang bahagi ng Europe
ay parang isang bota sa gitna
ng Mediterranean Sea.
● Ito ay napaliligiran ng Dagat
Adriatic, Ionian at
Tyrrhenian. Binubuo ito ng
maraming kabundukan na
humaharang sa mga kaaway at
ilang mga kapatagan.
Pinakamahalaga dito ang
LATIUM PLAIN.

8. HEOGRAPIYA NG ROME
● Ang lungsod ng Rome na naging
sentro ng kabihasnan ay nasa tabi ng
Ilog Tiber sa gitna ng Italy. Ang
Ilog Tiber ay naging ruta patungong
dagat at nagbigay pagkakataon sa
Rome upang makipagkalakalan sa
mga bansang nakapalibot sa
Mediterranean Sea.
● Ang Italy ay may mainam din na klima
na angkop sa mga gawaing pagsasaka.

10. ALAMAT NG ROMA
● Ayon sa alamat, nagsimula ang ROME ay itinatag ng
kambal na si ROMULUS at REMUS.
● Habang sanggol pa lamang, inilagay sila sa isang basket at
ipinaanod sa TIBER RIVER ng kanilang amaing-hari sa
takot na angkinin ng kanyang kambal ang kanyang trono.

11. ALAMAT NG ROMA
● Ang kambal ay sinagip at inaruga ng isang babaing lobo.
● Nang lumaki ang dalawa at nalaman ang kanilang pinagmulan, inangkin nila
ang trono at itinatag ang Rome sa pampang ng TIBER River.

17. ETRUSCAN
● Tribong may maitim na balat na
unang nanirahan sa Rome.
● Sila ay magagaling sa sining,
musika at sayaw. Dalubhasa rin
sila sa arkitektura, gawaing
metal at kalakalan.
● Tinuruan nila ang mga Roman
sa pagpapatayo ng mga gusaling
arko, aqueducts etc.

21. ROMAN REPUBLIC

23. KONSUL ● May kapangyarihang
katulad ng hari
● Bawat isa ay may
kapangyarihang
● pigilan ang pasya ng
isa
● May kapangyarihang
Veto
● 1 TAONG
Panunungkulan

24. ● Dahil sa pagkakahati ng
kapangyarihan ng dalawang
(2) konsul,
bumabagal ang sangay
tagapagpaganap kaya
tumatawag ng
diktador na may higit na
kapangyarihan sa dalawang
konsul
● 6 na buwan
DIKTADOR

25. ● Gumagawa ng batas
● Naglilingkod nang
panghabambuhay
● 300 kasapi ng
Senate
SENADOR

26. ● TRIBUNE/MAHISTRADO
● Pangalagaan ang
karapatan ng mga plebeian
● ASSEMBLY OF
CENTURIES
● Namamahala sa mga usaping
pandigma
● ASSEMBLY OF TRIBES
● Kumakatawan sa
karaniwang tao
Assembly of
Centuries
Tribune/Mahistrado
Assembly of
Tribes

27. ANG ROMAN REPUBLIC
● Pinatalsik ng mga Roman ang haring Etruscan at nagtayo ng
isang REPUBLIKA-isang pamahalaang walang hari.
● Sa halip na pumili ng hari, naghalal ang mga Roman ng dalawang
(2) KONSUL na may kapangyarihang tulad ng HARI at
nanunungkulan sa loob ng ISANG TAON.
● Bawat isa ay may kapangyarihang pigilin ang pasya ng isa.
(CHECK and BALANCE of POWER)

28. ANG ROMAN REPUBLIC
● Dahil sa pagkakahati ng ng kapangyarihan ng mga konsul, humina
ang sangay ng tagapagpaganap (EXECUTIVE)
● Sa oras ng kagipitan, kinakailangang pumili ng DIKTADOR na
manunungkulan sa loob lamang ng anim na buwan. Mas
makapangyarihan ang isang DIKTADOR kaysa sa KONSUL.
● Ang Republika ay nakalaan lamang sa mga PATRICIAN
(Mayayaman). Tanging sila lamang maaring mahalal sa
pamahalaan.

30. LIPUNANG ROME

33. TAGUMPAY NG PLEBEIAN
● Naghimagsik ang mga plebeian upang makamit ang pantay na
karapatan.
● Nagmartsa sila at lumikas sa kalapit na lugar na tinaguriang BANAL
NA BUNDOK. Doon sila nagbalak magtayo ng sariling lungsod.
● Natakot ang mga patrician na mawawalan sila ng mga manggagawa kaya
sinuyo nila ito na bumalik sa Roma.
Ngunit may mga kondisyon:
A. Pagpapatawad ng utang
B. Pagpapalaya sa mga naging alipin dahil sa utang
C. Paghalal sa mga plebeian ng 2 TRIBUNE, na magtatanggol sa
kanilang karapatan.

35. ANG TRIBUNE
● Karapatan ng isang TRIBUNE o MAHISTRADO na humadlang
sa mga hakbang ng senado na magkasama sa mga plebeian.
● Kapag nais hadlangan ng isang tribune ang panukalang-batas,
dapat lamang nyang isigaw ang salitang “VETO” (Tutol Ako!)
● 12 TABLES- Kauna-unahang nasusulat na batas sa ROME,
naisulat sa labidang tanso at inilagay sa rostra ng forum upang
mabasa ng lahat.

36. 12 TABLES

39. PAGLAGANAP NG KAPANGYARIHAN NG ROME
● Lumaganap ang kapangyarihan ng Rome sa buong Italy matapos
ang sunud-sunod na digmaan .
● Sinunod nilang sakupin ang Greece, ngunit nanaig ang Greece
dahil tinulungan ni Alexander the Great ang kanyang pinsang si
Haring Pyrrhus.
● Gumamit sila ng elepante na kinatatakutan ng Rome.
Itinuturing itong pinakamahal na tagumpay kayat tinaguriang
PYRRIC VICTORY.

40. ● Ngunit hindi nagtagal, nagapi si Haring Pyrrhus sa Labanan sa
Beneventum at napabagsak ito ng Rome.
● Sa kanyang tagumpay, tinawag ang ROMA bilang “Reyna ng
peninsula ng Italy”

45. CARTHAGE VS. ROME
● Ang Digmaang PUNIC sa pagitan ng CARTHAGE at ROME ay
nag-ugat sa pananakop ng Rome sa bahaging timog ng Italy.
● Nagsisimula pa lamang ang Carthage noon na maging
makapangyarihan sa Mediterranean.
● Nasubok ang kapangyarihan ng Rome at Carthage sa tatlong
Digmaang.
● PUNIC-salitang Latin na nagmula sa pangalang PHOENICIA.

48. TAGUMPAY SA SILANGAN
● Pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Punic, ang hukbo ng Rome ay
pumunta sa silangan.
● Tinalo nila ang Macedonia at ginawang lalawigan ito.
● Sinunog din ng Rome ang Corinth.
● Simula ng napasakamay ng Rome ang maraming lupain at baybaying
Mediterranean Sea, tinawag ng mga taga ROME ito, MARE
NOSTRUM o Aming Dagat.

50. UNANG TRIUMVIRATE
● Nagkaroon ng digmaang sibil (digmaan na mismong mamamayan ang
nagkakaroon ng alitan at digmaan) dahil sa pag-aagawan sa kapangyarihan.
● Upang matapos ang digmaang sibil, nagkaroon ang Rome ng FIRST
TRIUMVIRATE (pagsasama ng tatlong makapangyarihang tao na
mangangasiwa ng pamahalaan.
● Ang First Triumvirate ay binubuo nina JULIUS CEASAR, POMPEY, AT
CRASSUS.

51. UNANG TRIUMVIRATE
CRASsUS POMPEY
JULIUS CAESAR

52. ● Military Leader
● Julius Ceasar ay isang
gobernador ng GAUL
(FRANCE) na matagumpay
niyang napalawak ang
teritoryo ng Rome hanggang
France at Belgium.

53. ● Si Crassus ang pinakamayamang tao sa
Rome na nanguna sa pagpapakalma sa
isang rebelyon ng mga alipin.

54. ● Heneral ng mga Romano
● Si Pompey ay bayani sa
kanyang pagkapanalo ng
labanan sa Spain

55. ● Ang Triumvirate ay nangangakong mamumuno sa Rome
ng walang inggit at kompetisyon sa bawat isa.
● Ngunit namatay si Crassus sa isang labanan at tanging
sina Pompey at Julius Ceasar ang naghati sa
kapangyrihan ng Rome.

56. ● Suportado ng Senado (mambabatas) si Pompey habang mabango si
Julius Caesar sa mga mamamayan ng Rome dahil sa mga kabayahinang
nagawa nito bilang mahusay na mandirigma at mga mabubuting reporma sa
mga mamamayan ng Rome
● Ilan sa mga nagawang reporma ni Julius Ceasar ay ang pagpapababa ng
buwis, pagbibigay ng lupa sa mga retiradong sundalo.
● Dahil sa kasikatan niya sa mga tao, muling pinabalik ng Senado si Julius
Ceasar sa Rome (CROSSING THE RUBICON) ngunit sa isang kondisyon,
bumalik siya na hindi kasama ang ang kanyang hukbo. Ngunit hindi ito
sinunod ni Julius Ceasar sa nakaambang na panganib at ito’y isang patibong
sa kanyang buhay. Bumalik siya kasama niya ang kanyang mga hukbo at sa
takot ng mga kalaban niya sa kapangyarihan ay tumakas si Pompey
patungong Greece ngunit natalo ang kanilang pwersa.

58. ● Dahil sa wala ng katunggali si Julius Ceasar sa kapangyarihan, hinirang
siyang DIKTADOR ng buong Rome.
● Ngunit nangamba ang Senate na ideklara niya ang kanyang sarili na HARI
ng rome, nagkaroon ng isang sabwatan kasama ang kaniyang matalik na
kaibigan na si MARCUS BRUTUS. Pinatay siya ng grupo ng senador sa
pangunguna ng kaniyang matatalik na kaibigan sa pamamagitan ng
pananaksak noong March 15, 44 BCE at kinilala ito sa kasaysayan na
“THE IDES OF MARCH”
● Bago mamatay si Julius Ceasar, ay nagtalaga na siya ng kanyang
tagapagmana, ang kanyang apo sa pamangkin na si OCTAVIAN. •

59. THE IDES OF MARCH

60. IKALAWANG TRIUMVIRATE
● Binuo nina MARK ANTHONY, MARCUS LEPIDUS AT OCTAVIAN ang
SECOND TRIUMVIRATE upang ibalik muli ang kaayusan sa Rome.
● Sa loob ng 10 taon, naghati sa kapangyarihan sina OCTAVIAN at MARK
ANTHONY.
● Pinamunuan ni Octavian ang Rome habang si Mark Anthony ay ang
EGYPT na nakilala at nahumaling sa ganda ni Reyna Cleopatra at ang huling
reyna ng Egypt.

61. IKALAWANG TRIUMVIRATE

62. LABANAN SA ACTIUM
● -Habang nasa Egypt si Mark Anthony ay napamahal siya sa huling reyna ng
Egypt na si Cleopatra at nagbalak na sakupin nila ang Rome upang sila ang
maghari nito.
● Nang nalaman ni Octavian ang balak ng dalawa, nagpadala siya ng isang
ekspedisyon upang hindi maisakatuparan ang balak nina Mark Anthony at
Cleopatra.
● Matapos matalo ang hukbo ni Mark Anthony, iniwan niya ang kanyang
hukbo at sumunod kay Cleopatra. Ngunit nagpakamatay si Mark Anthony
sa pag-aakala na namatay na ang kanyang iniibig. –Nang nalaman ni
Cleopatra ang sinapit ni Mark Anthony, sa harap ng pagkatalo kay
Octavian, nagpakamatay rin si Cleopatra sa pamamagitan ng tuklaw ng
ahas.

64. AUGUSTUS CEASAR: UNANG EMPEROR NG ROME
● Sa pagkatalo at pagkamatay ni Mark Anthony, Lepidus na lang ang
katunggali ni Octavian sa kapangyarihan. Ngunit nawala sa kanyang ang
pamamahala sa Gaul at ipinatapon siya sa Cerceii, Italy.
●
● Nang bumalik si Octavian sa Rome, iginawad ng Senate ang titulong
AUGUSTUS na ang ibig sabihin ay BANAL o HINDI PANGKARANIWAN.
Mula noong kinalala si OCTAVIAN na AUGUSTUS.

67. PAX ROMANA (ROMAN PEACE)
● Sa pamamahala ni Augustus, napalawak niya ang teritoryo ng Rome
silangan ng Mesopotamia, Atlantic Ocean at Sahara Desert sa Africa.
● Sa pangakalahatan ang imperyong Rome ay nagkaroon ng tahimik at
masagana ng 250 years. Tinawag itong PAX ROMANA o Kapayapaang
ROME. Umunlad ang kalakalan, sagana sa pagkain ang imperyo at ligtas ang
mga daan, dagat at karagatan sa mga tulisan dahil sa takot sa Rome.

69. MGA EMPERADOR PAGKATAPOS NI AUGUSTUS CAESAR
● Bago namatay si Augustus Caesar
(OCTAVIAN) noong 14 CE
(Common Era), nakapili na siya na
hahalili sa kanya. Si Tiberius ay
ginawaran ng SENATE ng titulo
bilang IMPERATOR o
EMPERADOR.
● Pagkatapos ni Tiberius
(emperador ng Rome sa panahon
ni Jesus Christ) nagkaroon ng
ibat- ibang uri ng emperador.

70. ● TIBERIUS –Magaling na administrator ngunit isang diktador.
● CALIGULA – Nilustay ang pera ng imperyo sa maluluhang kasayahan
tulad ng gladiator. May sakit sa isip si Caligula at hinirang niya ang
kanyang kabayo bilang CONSUL at iniisip niya na siya ay isang
gladiator.
● CLAUDIUS – Isang mahusay na administrador
● NERO – Ipinapatay niya ang lahat na hindi niya kinatutuwaan kabilang
ang kanyang ina at asawa. Inakusahan siya ng panununog sa Rome at
natutuwa pa siya habang nagaganap ito.

73. ● VESPASIAN – Kilala ang kanyang panunungkulan na may patakarang
maayos sa pananalapi at nagpatayo ng maraming imprastraktura tulad
ng public bath at amphitheater para sa mga gladiator.
● NERVA – Nagpautang sa mga magsasaka at nag laan ng pundo para sa
mga ulila
● TRAJAN – Narating ng imperyong Rome ang pinakamalawak na
hangganan.
● HADRIAN – Pinalakas ang mga hangganan ng imperyo. Nagpatayo ng
HADRIAN WALL sa England.
● ANTONINUS PIUS – Ipinagbawal ang pagpapahirap sa mga
Kristiyano.
● MARCUS AURELIUS – Isang scholar at manunulat.

78. KABIHASNANG ROME
● Sa pagsakop ng Rome sa mga lungsod estado ng Greece, libu-libong Greek
ang tumutungo sa Italy.
● Tinangay din ng mga heneral ng Rome ang mga gawang sining at aklat ng
Greece sa pagbabalik nila sa Rome.
● Kumalat ang kabihasnang Greece sa Italy at maraming Roman ang tumungo
sa Athens upang mag-aral.
● Naimpluwensyahan ng Greece ang kabihasnang Rome.