Dr. Musli Vërbani - Falënderimi

1. Dr. Musli Vërbani
FALËNDERIMI
Planprogrami i muslimanit të vogël
19

2. Autor:
Dr. Musli VËRBANI
Titulli:
VËRTETËSIA
Korrektura:
Burim Bunjaku
Radhitja kompjuterike,
kopertina dhe dizajni grafik
Mumin Shehu
Botues: Autori
Shtypi:
“FokusPrint”
2

3. Të drejtën e ribotimit e rezervon autori
FALËNDERIMI
Besimtari gjithmonë e falënderon Allahun. Gjithmonë falënderon
prindërit. Ai falënderon çdo njërin, i cili i bën mirë atij. Besimtari e di se
ai, i cili nuk falënderon njerëzit, ai nuk e falënderon as Allahun.
Falënderimi është prej specifikave madhështore të Islamit, cilësi,
të cilën shumë pak njerëz e kanë. Zoti i Lartmadhëruar thotë:
“Dhe shumë pak prej robërve janë falënderues.”
Falënderim do të thotë të shprehurit dhe paraqitja e begative në
tavolinë me gjuhë të pastër, dhe pranimi i atyre të mirave me zemër.
Kemi falënderim me gjuhë,
falënderim me zemër dhe
falënderim me gjymtyrë.
Falënderimi me gjymtyrë është me gjithëpërfshirës se falënderimi
me gjuhë, sepse kur është pyetur një dijetar:
Cili është falënderimi i syve?
Është përgjigjur: - Nëse e sheh të keqen dhe e fsheh.
Cili është falënderimi i veshëve?
Është përgjigjur: - Nëse e dëgjon të mirën e ruan, e nëse e dëgjon të
keqen e largon.
Cili është falënderimi i duarve?
- Që të mos marrësh me duar atë çka nuk është e jotja dhe të
pengosh atë çka nuk është e drejtë.
Cili është falënderimi i barkut?
- Që fundi i tij të jetë ushqimi, e kryet dhe maja e tij dituria.
Cili është falënderimi i këmbëve?
- Që të shkosh në rrugën e drejtë të Allahut dhe në atë që ka lejuar
Allahu, dhe te mos shkosh në rrugë, të cilën e ka ndaluar Allahu.
Po ç’është puna e atij i cili falënderon vetëm me gjuhë?
Është përgjigjur: - Kjo ngjason sikurse një njeri e vesh një rrobe, mirëpo
ajo e mbulon vetëm një pjesë të trupit të tij, ndërsa pjesa tjetër i mbetet
jashtë dhe nuk mund ta mbrojë trupin as nga të nxehtit, as nga dëbora, as
nga shiu, e as nga të ftohtit.
3

4. Pra, falënderimi është i ndërlidhur me gjuhën, me zemrën dhe me
gjymtyrët.
FALËNDERIMI NË KUR`AN
Zoti i Lartmadhëruar “falënderimin” në Kur`an e ka përmendur në
shumë vende. Ne do t’i përmendim disa prej tyre:
“E ju (besimtarë), hani pra nga të mirat që ua dha All-llahu, të
lejuara e të pastra, jini mirënjohës për dhuntitë e All-llahut, nëse jeni të
sinqertë në adhurim vetëm ndaj Tij.”
(En-Nahl, 114)
Ky është falënderimi për të mirat që na ka dhuruar Zoti.
Pastaj Zoti i Lartmadhëruar thotë:
“Me kujtoni Mua, Ju kujtoj. Më falënderoni Mua, e mos u bëni
pabesimtarë.”
(El-Bekare, 152)
Ky është ajeti ku Zoti i Lartmadhëruar na tregon se çdo kujtim
dhe falënderim ndaj Zotit, Ai na kujton dhe na falënderon.
Për falënderimin Zoti shpërblen dhe shton të mirat. Ne suretu Ali Imran
Zoti i Lartmadhëruar thotë:
“Dhe Zoti do t`i shpërblejë falënderuesit.” (Ali Imran, 145)
Ne ajet tjetër:
“Dhe nëse falënderoni ju, do t’jua shtoj (të mirat) juve.”
Zotin e Lartmadhëruar duhet ta falënderojmë për ajrin, për ujin, për
ushqimin, për të mirat në trup, për gjithësinë, për gjithçka. Zoti i
Lartmadhëruar për ujin thotë:
“Sikur Ne të dëshirojmë, e bëjmë atë të njelmët, përse nuk
falënderoni?”
(El-Vakia, 70)
Zotin e Lartmadhëruar duhet ta falënderojmë që të fitojmë
kënaqësinë e Tij në të kundërtën do ta fitojmë hidhërimin e Tij:
“Nëse ju nuk besoni, All-llahu nuk është nevojtar për ju;
megjithatë, Ai nuk është i kënaqur me mosbesimin e robërve të Vet, e nëse
jeni mirënjohës ndaj Tij, Ai e pëlqen atë për ju. Ndërkaq, nuk do ta bartë
asnjë mëkatar barrën e tjetrit. Pastaj, e ardhmja juaj është vetëm te Zoti
juaj, e Ai do t’ju njoftojë me atë që keni vepruar. Vërtet, Ai e di shumë
mirë se çka mbajnë zemrat.”
(El-Zumer, 7)
4

5. FALËNDERIMI NË SUNET
Pejgamberi s.a.v.s. ka qenë falënderues shembullor i njerëzimit.
Ai e ka falënderuar Allahun, ka urdhëruar të falënderohet Allahu.
Prej haditheve të Muhamedit s.a.v.s. do të përmendim.
“Kush nuk falënderon për të paktën, nuk falënderon për të
shumtën. Kush nuk falënderon njerëzit, nuk falënderon Allahun. Të
folurit për të mirat e Allahut është falënderim, të fshehurit e të mirave të
Allahut është mosmirënjohje. Bashkësia është mëshirë, ndarja është
dënim.”
(Ahmedi)
FALËNDERIMI PËR BEGATITË E ALLAHUT XH. SH.
Të mirat e Allahut nuk mund t’i numërojë askush.
Allahu xh.sh. na ka krijuar në formë të bukur.
Allahu xh.sh. na ka dhënë këmbë për të ecur, duar për të punuar dhe
fituar.
Allahu xh.sh. e ka bërë gjuhën për të folur.
Allahu xh.sh e ka bërë tokën shtrat për ne, për të jetuar.
Allahu xh.sh. e ka nënshtruar Diellin për të ngrohur dhe ndriçuar.
Allahu xh.sh. lëshon shiun për të sjellë ujë të freskët për pije dhe për të
na furnizuar.
Allahu xh.sh. na ka dhënë ajër për të jetuar.
Allahu xh.sh. na ka bërë ditën për të punuar, ndërsa natën për të pushuar.
Për të gjitha këto Allahun duhet falënderuar.
5

6. FALËNDERIMI I MUHAMEDIT S.A.V.S.
Transmeton Ebu Hurejre r.a. se Muhamedi s.a.v.s. falej deri sa edhe
këmbët i dridheshin. Kur i kanë thënë: “O I Dërguar i Allahut, ti po
vepron kështu, ndërsa Allahu për ty ka thënë: “ty të janë falur mëkatet e
mëhershme dhe i ke të falura edhe mëkatet e mëvonshme!? Muhamedi
s.a.v.s. ka thënë: “Po pse mos të jem rob falënderues.”
Kur ka lindur Pejgamberi s.a.v.s. nëna e tij, Eminja, e ka dëgjuar
një zë duke i thënë: “Emëroje Muhamed, emëroje Muhamed”. Kur këtë
zë e dëgjon, atëherë e emëron birin e saj Muhamed. Mirëpo fjala
Muhamed është në kohën e kaluar, ndërsa fjala Ahmed është për kohën e
ardhshme. Për këtë arsye Isa a.s. u ka thënë Havarijunëve:
“Dhe, kur Isai, biri i Merjemes tha: “O beni israilë, unë jam i
dërguar i All-llahut te ju, jam vërtetues i Tevratit që ishte para meje dhe
jam përgëzues për një të dërguar që do të vijë pas meje, emri i të cilit është
Ahmed!” E kur ai u erdhi atyre me argumente të qarta, ata thanë: “Kjo
është magji e hapët.” (Saf, 6)
Pra, Isa a.s. ka thënë do të vjen një pejgamber, i cili do të jetë
lavdërues dhe falënderues. Mirëpo, pasi që ka lindur Pejgamberi s.a.v.s.
atëherë ai është i Lavdëruar dhe i Falënderuar deri në Ditën e Kijametit.
Përpos kësaj, Muhamedi s.a.v.s. e ka lavdëruar, e ka falënderuar Allahun
dhe na ka mësuar ne, se si ta lavdërojmë dhe ta falënderojmë Allahun.
6

7. FALËNDERIMI I SULEJMANIT A.S.
Të gjithë Pejgamberët kanë qenë falënderues, mirëpo Kur`ani i ka
përmendur disa prej tyre. Sulejmani a.s. ka qenë falënderues, të cilin Zoti
i Lartmadhëruar e ka përmendur në mënyrë të veçantë. Sulejmani a.s. e
ka ditur gjuhën e kafshëve, shpezëve dhe të insekteve. Një ditë, deri sa
ishte në marshim me ushtrinë e tij, dëgjon një buburrec duke u thënë
buburrecave të tjerë: “O ju buburreca, hyni nëpër vendbanimet e juaja, që
të mos u shkel ju Sulejmani me ushtrinë e tij, duke mos ju vërejtur. Kur
Sulejmani i dëgjoi e bëri një lutje: “O Zoti im, më bën që të të falënderoj
për të mirat e Tua, me të cilat më ke begatuar mua dhe prindërit e mi, e
po ashtu më bën që të veproj punë të mira, të cilat të kënaqin ty, dhe me
mëshirën tënde më vendos te robërit e Tu të mirë.”
Pulëbardha e quajtur Hud-hud, një ditë vjen te Sulejmani a.s. dhe
e lajmëron se është një popull në një vend të quajtur Sebe, të cilët e
adhurojnë diellin dhe hënën në vend të Allahut. Sulejmani a.s. ua dërgon
një letër dhe i thërret që ta adhurojnë vetëm Allahun. Pastaj Sulejmani
a.s. i thotë atij, të cilit i është dhënë dituri, që t’ia sjellë frontin e
mbretëreshës sa qel e mbyll sytë. Kur e sheh frontin e mbretëreshës
menjëherë, ai pa hamendje e falënderon Allahun. Zoti i Lartmadhëruar e
përshkruan thënien e tij në Kur`an:
“Kjo është begati, të cilën ma ka dhënë Zoti im, që të më testojë
se a jam falënderues apo jomirënjohës. Dhe kush falënderon,
falënderon për veten e tij, e kush mohon, Allahu prapë është i pasur
fisnik.”
7

8. LLUKMANI A.S
“Ne i patëm dhënë Llukmanit mençuri të përsosur (e i thamë): Të
falënderosh All-llahun, e kush falënderon, e mira e atij falënderimi i
takon atij, e kush refuzon (edhe ai e ka për vete), në të vërtetë, All-llahu
nuk ka nevojë (për falënderimin e tij) pse Ai vetë është i lavdishëm.”
(Llukman, 12)
Llukmani ka qenë pejgamber, i dashur, i urtë. Ai e dallonte të
drejtën ndaj të padrejtës, besimin ndaj pabesimit, falënderimin ndaj
jofalënderimit.
Bazë e lidhjes së ngushtë të njeriut me Allahun është falënderimi.
FALËNDERIMI I PRINDIT
Një njeri shkon te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i thotë: “E kam bartur
nënën time mbi kraharorin tim, në nxehtësi të madhe të shkretëtirës, një
kohë të gjatë, sa që edhe këmbët më digjeshin nga nxehtësia e rërës së
shkretëtirës. Andaj, o i Dërguar i Allahut, a e kam kryer falënderimin
ndaj saj?”
Pejgamberi s.a.v.s. i thotë: “Ndoshta mos ka qenë vetëm një
falënderim i vogël, vetëm për një mundim prej mundimeve te lindjes
sate.”
Ai, i cili nuk i falënderon prindërit, nuk e ka falënderuar as Zotin.
Zoti i Lartmadhëruar ne Kur`an thotë:
“Ne e kemi porositur njeriun që të sillet mirë me prindërit, se nena
e tij e ka bartur atë me vështirësi pas vështirësie, dhe i ka dhënë gji dy
vite, për këtë arsye më falëndero Mua dhe prindërit, sepse tek unë do ta
keni kthimin.”
8

9. FALËNDERIMI DHE LARGIMI I THERËS
Një njeri, besimtar i mirë, kalonte pranë një rruge. Në mes të
rrugës e sheh një therë. Ai menjëherë mendoi se ajo therë mund ta
dëmtojë ndonjë kalimtar. Besimtari e do te mirën, për këtë arsye e mori
theren dhe e largoi nga rruga. Për këtë vepër të mirë, të cilën e beri, e
falënderoi Allahun e Lartmadhëruar. Allahu i Lartmadhëruar për këtë
vepër të mirë e shpërbleu, duke ia falur mëkatet dhe duke e shpjer në
xhenet. Për këtë ngjarje na ka treguar i dashuri ynë, Muhamedi s.a.v.s., i
cili ka thënë:
“Përderisa një njeri kalonte nëpër një rrugë, e sheh një therë në
mes të rrugës dhe e largoi, e falënderoi Allahun. Kështu që Allahu ia fali
mëkatet e tij.”
Ky veprim është i mirë. Për këso vepra të mira na nxit feja jonë e
pastër, dhe na urdhëron për largimin e sendeve nga rruga që të mos
pësojnë njerëzit.
Muhamedi s.a.v.s. po ashtu ka thënë se largimi i mbeturinave nga
rruga është sadaka.
9

10. FALËNDERON PËR TË PAKTËN
SHPËRBLEHESH SHUMË
Një varfanjak shkoi te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i kërkoi lëmoshë.
Muhamedi s.a.v.s. urdhëroi që t’i jepet atij një hurmë. Varfanjaku shikoi
hurmën, e pa se është pak, prandaj refuzoi ta merrte dhe u largua.
Pas një kohe erdhi një lypës tjetër. Muhamedi s.a.v.s. urdhëroi që
t’i jepet atij një hurmë. Ai e mori dhe u gëzua pa mase, dhe tha: E
lavdëroj Allahun. Kjo është hurme e të Dërguarit të Allahut.
Pastaj i Dërguari i Allahut s.a.v.s. e thërret shërbëtorin dhe i thotë
që të shkojë te gruaja e tij. Nëna e besimtarëve, Umi Selmete r.a., që t`ia
jepte këtij lypësi 40 dërhemët e tij, të cilat i kishte te ajo.
Ky njeri ishte falënderues për pak e u shpërblye me shumë dhe i
Dërguari i Allahut s.a.v.s. ishte i kënaqur me të.
(Bejhekiu)
10

11. QENI I URITUR
Pejgamberi s.a.v.s. vazhdimisht i mësonte shokët që të sillen mirë
me njerëzit, që të sillen mirë me ambientin ku jetonin, që të sillen mirë
edhe me kafshët. Një ditë ua tregon atyre këtë ngjarje:
“Përderisa një njeri kalonte nëpër një rrugë, etet shumë. Pastaj e
sheh një bunar të thellë, zbret në bunar dhe pi ujë, pastaj del nga aty.
Kur del nga bunari sheh një qen, i cili gërvishte rërën e lagur nga etja.
Ai mendoi në vete: “Ky qen është i etur ashtu siç isha unë më parë.”
Zbret në bunar, e mbush këpucën e tij me ujë, pastaj e mban me gojën e
tij, deri sa ngritet lart mbi bunar, dhe i jep qenit të pijë ujë. Për këtë të
mirë, që e bëri ndaj qenit e falënderoi Allahun, kurse Allahu ia fali
gabimet e tij.”
Pastaj e pyesin të Dërguarin e Allahut s.a.v.s.: “A për çdo të mirë,
që ua bëjmë kafshëve kemi shpërblim?!” Muhamedi s.a.v.s. iu përgjigj
atyre:
“Për çdo kafshë keni shpërblim.”
11

12. SEXHDE FALËNDERIMI
Besimtari bie ne sexhde kur falet, bie ne sexhde kur lexon në
Kur`an ajetin e sexhdes. Ai po ashtu bie ne sexhde kur i ndodhe ndonjë e
mirë apo i vjen ndonjë lajm i mirë dhe e falënderon Zotin për atë të mirë.
Një ditë Abdurrahman bin Aufi r.a. shkon në xhami. Aty e sheh se
Pejgamberi s.a.v.s. ishte kthyer në drejtim të Kibles dhe kishte ra në
sexhde. Abdurrahmani e pret deri sa ta ngrit ballin nga sexhdeja. Kaloi
një kohë e gjatë, ndërsa Pejgamberi s.a.v.s. qëndronte në sexhde. Atëherë
Abdurrahmani filloi të frikësohej se ndoshta Pejgamberi s.a.v.s. ka
vdekur.
Shkoi dhe iu afrua shumë afër. Ne atë moment u ngrit i Dërguari i
Allahut s.a.v.s. nga sexhdeja dhe u ul. Abdurrahmani r.a. u gëzua shumë
dhe i tha: “O i Dërguari i Allahut aq shumë qëndrove në sexhde, sa që
mendova mos ke vdekur!” Muhamedi s.a.v.s. i tregon:
“Me erdhi Xhibrili s.a.v.s. dhe më tha: “Kush dërgon për ty
salavate, Allahu i dërgon atij salavate; kush të përshëndet ty, Zoti do ta
përshëndes atë. Për këtë arsye i bëra Zotit sexhde falënderimi.”
12

13. MOS U ANKO
Një njeri i varfër shkon te një dijetar dhe ankohet se është i varfër.
Dijetari i thotë: - A do të kishe dashur qe t’i kishe 10.000 dërhem,
por të kishe qene i verbër, pa sy? Ai i thotë: - Jo!
Dijetari i thotë: - A do të kishe dashur që t’i kishe 10.000 dërhem,
e të kishe qenë pa veshë? Ai i thotë: - Jo!
Dijetari i thotë: - A do të kishe dashur që t’i kishe 10.000 dërhem,
e të kishe qenë pa duar? Ai i thotë: - Jo!
Dijetari i thotë: - A do të kishe dashur që t’i kishe 10.000 dërhem,
e të kishe qenë pa këmbë? Ai i thotë: - Jo!
Dijetari i thotë: - A do të kishe dashur që t’i kishe 10.000 dërhem,
e të kishe qenë pa mend? Ai i thotë: - Jo!
Atëherë dijetari i thotë: - A nuk po të vjen turp që të ankohesh te Allahu,
kur ti ke begati në trup që vlejnë më shumë se 50.000 dërhem?!
Atëherë njeriu shkoi duke e falënderuar Allahun për të gjitha të
mirat që ia ka dhënë, dhe e harroi varfërinë e tij.
13

14. USHQIMI DHE FALËNDERIMI
Zoti i Lartmadhëruar ka ngritur qiellin e lartë, e tokën e ka bërë të
shtrirë, e zbret shiun, i ngjall bimët, i rrit kafshët. Të gjitha këto begati i
ka krijuar për të mirën e njeriut.
Njeriu qëllimin kryesor të jetës së tij duhet ta këtë takimin me
Allahun, ndërsa kjo nuk mund të arrihet vetëm se me dituri, punë dhe
trup të shëndoshë, ndërsa trupi i shëndosh arrihet me ushqim të mirë dhe
të pastër, kohë pas kohe dhe sipas nevojës.
Sikurse çdo gjë që ka rregullat e saja, ashtu edhe ushqimi e ka
rregulloren e vet. Zoti i Lartmadhëruar në Kur`an thotë:
“Hani prej të mirave që ju kemi furnizuar dhe falënderojeni
Allahun.”
Pra, kur të fillohet ushqimi fillohet me “Bismil-lahirr-
rrahmanirr-rrahim”. (Në emër të Allahut, Bamirësit të përgjithshëm
Mëshiruesit). Ndërsa, kur përfundohet bëhet falënderimi me
“Elhamdulilah” (Falënderoj Allahun, i Cili na bëri të ushqehemi, të pimë
ujë dhe na bëri musliman”.
14

15. VENDI I SEBEIT
Ka qenë një vend i quajtur Sebe. Mbi atë vend buronte ujë dhe
tubohej në mes dy kodrave, kështu që banorët e ngritën një pendë. Pastaj
ujin e tubuar e shfrytëzonin për pije dhe ujitje të pemëve dhe perimeve.
Pemët dhe perimet ishin aq shumë të mira, sa që nuk mund të
përshkruhen. Kur rriteshin pemët dhe perimet, atyre nuk u binte asnjë
krimb, asnjë mushkonjë, asnjë mizë, asgjë që t’i dëmtonte. Në livadhe
nuk kishte asnjë akrep dhe asnjë gjarpër.
Gruaja e merrte torbën e vendoste mbi kokë dhe ecte, duke ecur pema i
binte në të pa u lodhur fare.
Zoti i Lartmadhëruar thotë:
“Populli Sebe pati një begati në vendbanimin e vet: kishin nga të dy anët
kopshte, nga ana e djathtë (e luginës) dhe nga ana e majtë. Hani (u
thamë) nga begatitë e Zotit tuaj dhe falënderonju Atij. Qytet i mirë dhe Zot
mëkatfalës. Po ata i kthyen shpinën, e Ne e lëshuam kundër tyre rrjedhën
e pendës dhe dy kopshtet e tyre i shndërruam në dy kopshte me fruta të
idhët, drunj të thatë dhe diçka pak bari të egër. Atë dënim ua dhamë atyre
për shkak se nuk besuan, e Ne nuk dënojmë, përveç mohuesit.”
(Sebe, 15-17)
Pra, Zoti i Lartmadhëruar nuk ka kërkuar asgjë prej tyre vetëm se
falënderimin. Mirëpo ai popull ushqehej dhe nuk e falënderonte Zotin,
por ia kthyen shpinën Zotit. Për këtë arsye Zoti dërgoi një shi rrebesh, e
përcjellë me frymë të fortë, dhe bahçet më të mira i shndërroi në bahçe
me pemë të hidhëta, e këtë si dënim se nuk ishim falënderues.
Mosmirënjohësit dhe jofalënderuesit ndëshkohen me dënim të ashpër.
Pejgamberi s.a.v.s. na ka mësuar të bëjmë këtë lutje:
“O Zoti im, më bën që të të përkujtoj e të të falënderoj, më bën që
të jem adhurues i mirë ndaj Teje.”
Falënderim i syve është që e mira të shihet, ndërsa e keqja jo.
Falënderimi i veshëve është që e mira të dëgjohet, ndërsa e keqja jo.
Falënderimi i duarve është që e mira të pranohet, ndërsa e keqja jo.
Falënderimi i barkut është të ushqyerit me ushqim të lejuar dhe hallall.
Falënderimi i këmbëve është të shkuarit në rrugë të drejtë dhe largimi
nga rruga e keqe.
Ai, i cili falënderon me gjuhë, ndërsa me pjesët e tjera të trupit jo,
atëherë ajo është sikur një njeri lakuriq, të cilin lakuriqësia nuk e mbron,
as nga shiu, as nga bora, as nga të ftohtit dhe as nga të nxehtit.
15

16. ÇKA PËRFITOJMË NGA KY LIBËR
Nga ky libër përfitojmë se:
− Durimi është i domosdoshëm në jetë për ti realizuar qëllimet;
− Durimtarët shkojnë në xhenet pa dhënë llogari;
− Durimi duet te jetë q¨në tronditjen e parë;
− Besimtari nuk humb përderisa këshillon për të drejtën dhe për
durim;
− Besimtari duhet të jetë falënderues ndaj Allahut për te mirat;
− Falënderimi ndaj Allahut i shton të mirat;
− Të mirat e Allahut janë të pakufishme;
− Mosmirënjohësit dhe jofalënderuesit ndëshkohen me dënim të
ashpër.
16

17. PËRFUNDIM
Të përkujtojmë ajetin: “Vërtet durimtarët kanë për tu
shpërblyer pa llogari.”
Ndërsa përkujtimi është për ata që kanë zemër, përqendrojnë
dëgjimin dhe dëshmojnë me sy të vërtetën. Ndoshta kjo çka është
shkruar në këtë libër i bën dobi zemrës tënde fëmijë i dashur, e dëgjon
veshi yt dhe dëshmon me tërë qenien tënde atë që është shkruar.
Ndoshta kjo çka është shkruar në këtë libër i bën dobi zemrës
tënde fëmijë i dashur, e dëgjon veshi yt dhe dëshmon me tërë qenien
tënde atë që është shkruar.
17