SlideShare una empresa de Scribd logo

LuCE Report Polish

•
•
L
LungCancerEU

2nd LuCE Report translated in Polish (web version)

Gobierno y org. sin ánimo de lucro
1 de 64
Descargar para leer sin conexión
RAPORT LuCE dot. RAKA PŁUCA Nierówności w dostępie do diagnostyki, opieki i leczenia LISTOPAD 2017 r.
Po pierwszym Raporcie LuCE z 2016 r., w którym przedstawiono główne wyzwania związane z rakiem płuca w Europie z perspektywy pacjenta, sporządziliśmy drugi raport, aby pogłębić wiedzę na temat jednego z głównych problemów, jakie wiążą się z tą chorobą: nierówności w dostępie na terenie całej Europy. Lung Cancer Europe (LuCE) reprezentuje pacjentów chorych na raka płuca i ich opiekunów, starając się jak najlepiej wspierać ich wszystkich bez względu na miejsce zamieszkania w Europie. Niniejszy Raport stanowi jednak dowód na to, że istnieją różnice w dostępności do diagnostyki, leczenia i opieki pomiędzy poszczególnymi krajami europejskimi, w związku z czym istnieje potrzeba poszukiwania rozwiązań. Zachęcamy zatem polityków, naukowców, badaczy i działaczy społecznych do zapoznania się z niniejszym Raportem, wzywając do wspólnych działań na rzecz lepszej sytuacji w raku płuca. Wiele twarzy, jeden głos... Treść pierwszego Raport LuCE: www.lungcancereurope.eu/wp-content/uploads/2016/11/LuCE-Report-final.pdf
04 Szerzenie wiedzy wśród decydentów na temat różnic w dostępie do diagnostyki i leczenia Pacjenci cierpiący na raka płuca w dzisiejszych czasach mogą mieć coraz większe oczekiwania wobec leczenia. Dzięki postępom w rozwoju opieki i leków onkologicnzych płuca oraz wielu trwającym badaniom klinicznym mamy obecnie większy wachlarz leków i posiadamy więcej informacji na temat walki z rakiem płuca. Raka płuca rozpoznano u mnie 15 lat temu i, podobnie jak wiele tysięcy innych pacjentów, jestem naprawdę wdzięczna za ogromne postępy w leczeniu tej choroby. Były to czasy, gdy operacja była najlepszą metodą leczenia dla około 20% pacjentów, a chemioterapia i radioterapia były najlepszym wyborem dla pozostałych 80%. Prowadzono niewiele badań dotyczących leczenia raka płuca. Teraz mamy nowe metody leczenia, które albo pozwalają wyleczyć pacjentów z rakiem płuca, albo dają nam wiele miesięcy, a nawet lat, lepszej jakości życia. Nie możemy jednak osiągnąć tych celów, jeśli innowacyjne metody leczenia nie są dostępne dla pacjentów. Dostęp stanowi dzisiaj jedno z największych wyzwań. Dostępność badań molekularnych i nowych leków jest różna w poszczególnych krajach Europy, a czasem różni się także na terenie tego samego kraju. Istnieje kilka czynników, które przyczyniają się do powstawania barier i nierówności w dostępie do leczenia na obszarze Europy. Wysokie koszty niektórych terapii spowodowały różnice w zdolności systemów opieki zdrowotnej do refundacji wszystkich opcji leczenia. Ponadto nowe terapie są często stosowane wraz z konwencjonalnym leczeniem, zwiększając całkowity koszt leczenia pacjentów.
05 Kolejnymczynnikiemdziałającymnaniekorzyśćpacjentówjestczas. Opóźnieniawdostępiepacjentówdonowychmetodleczeniazdarzająsię wcałejEuropie,aczastenzależyoddanegokrajuiwarunkówwprowadzania wybranychlekównarynek.DyrektywaUEwsprawieustalaniacen irefundacjiwyrobówmedycznychwyznacza180-dniowyterminnaustalenie urzędowejcenyleku,aleprzestrzeganietegozapisujestbardzoniespójne. Drugi Raport LuCE koncentruje się przede wszystkim na dostępie do diagnostyki, leczenia i opieki, ponieważ utrzymujemy, że wszyscy pacjenci chorzy na raka płuca muszą we właściwym czasie otrzymywać najlepszą dostępną opiekę i leczenie. Jak zaznaczono w pierwszym Raporcie LuCE, rak płuca jest główną przyczyną zgonów spowodowanych chorobami nowotworowymi w UE i odpowiada za niemal jedną piątą zgonów z powodu raka na całym świecie. Dlatego potrzebujemy rozwiązań, które zapewnią opiekę i wsparcie tak szybko, jak to możliwe – szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę, że większość przypadków raka płuca jest diagnozowanych w zaawansowanym stadium. Ponieważ udało mi się zwalczyć raka płuca, z pasją zachęcam polityków i inne osoby zainteresowane do podjęcia działań i sprawienia, aby pacjenci z rakiem płuca zyskali na czas dostęp do diagnostyki i najnowszych terapii. To zapewni im większą szansę na przeżycie i lepszą jakość życia. Aby to osiągnąć, decydenci muszą być świadomi naszych priorytetów jako pacjentów, aby móc podejmować właściwe decyzje. Niniejszy Raport ma odegrać kluczową rolę informacyjną. Apelujemy do wszystkich wspierających nas organizacji we wszystkich krajach, aby wykorzystały to opracowanie do wspierania zmian w krajowej opiece zdrowotnej związanej z rakiem płuca. Regine Deniel Ihlen Pacjent i Skarbnik Lung Cancer Europe (LuCE)
Spis treści
08 | O Raporcie 10 | Dostęp do diagnostyki, opieki i leczenia Opieka nad pacjentami chorymi na raka płuca: jak zapewnić zintegrowane podejście? 36 | Strategie polityczne dotyczące raka płuca 44 | Wezwanie do działania 54 | Skróty 56 | Materiały referencyjne i źródła 49 | O LuCE 29
08 1. O TYM RAPORCIE Metody leczenia raka płuca szybko ewoluują. W ciągu ostatniego dziesięciolecia dokonano ogromnych postępów w pogłębianiu wiedzy i zrozumienia molekularnych czynników rakotwórczych, co doprowadziło do powstania nowych metod leczenia raka płuca. Wprowadzenie terapii immunologicznych wpłynęłona oblicze choroby, przedłużając zarówno trwałe remisje, jak i życie pacjentów. Uważamy jednak, że nadal istnieją, a w niektórych przypadkach nawet zwiększają się znaczące przeszkody ograniczające dostęp do nowych metod leczenia w postaci wysokich barier regulacyjnych, niewystarczającego dostępu do nowoczesnego leczenia oraz diagnozowania choroby w późnych stadiach. Jednocześnie pięcioletnie wskaźniki przeżycia pozostają w Europie na niskim poziomie. Brakuje także wyspecjalizowanych struktur multidyscyplinarnych zapewniających odpowiednią opiekę nad pacjentami cierpiącymi na raka płuca. Celem niniejszego Raportu jest dokonanie przeglądu poszczególnych wyzwań związanych z rakiem płuca, ze szczególnym uwzględnieniem istniejących barier i nierówności w dostępie do diagnostyki i leczenia pacjentów w Europie. Nasz Raport stanowi drugi etap projektu i jest kontynuacją pierwszego Raportu LuCE opublikowanego w 2016 r. w Parlamencie Europejskim, w którym również opublikowaliśmy wezwanie do działania na rzecz pacjentów z rakiem płuca. Raport z 2016 r. stanowił ogólny przegląd zachorowalności na raka płuca w Europie a także wyzwań stojących przed niektórymi krajami. Niniejszy Raport opiera się na opracowaniu z ubiegłego roku i koncentruje się na tym, jak pomóc różnym stronom w stworzeniu lepszego dostępu do wczesnej diagnostyki, badań molekularnych i innowacyjnego leczenia pacjentów z rakiem płuca. -TO DRUGI ETAP PROJEKTU, KTÓREGO CELEM JEST ZWIĘKSZANIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT WYZWAŃ DOTYCZĄCYCH RAKA PŁUCA W EUROPIE-
09 METODOLOGIA Niniejszy Raport zawiera analizę i opis aktualnych wyzwań związanych z dostępem do wczesnej diagnostyki, badań molekularnych i nowoczesnego leczenia pacjentów z rakiem płuca w Europie. Dane uzyskano z różnych źródeł w okresie od maja do września 2017 r. Istniejące dane dotyczące poszczególnych pierwszorzędnych i drugorzędnych źródeł regulacyjnych przeanalizowano głównie w języku angielskim, ale dodatkowo również w języku hiszpańskim, francuskim, włoskim, niemieckim, holenderskim, szwedzkim, duńskim i norweskim (patrz Materiały referencyjne i źródła). Przeprowadzono trzy wywiady jakościowe (jeden onkolog i dwóch przedstawicieli krajowych grup wsparcia pacjentów). Przeprowadzono dwie ilościowe i jakościowe ankiety online na temat dostępu do leków na raka płuca, skierowane do pracowników służby zdrowia z 16 krajów* (54 odpowiedzi: 40 ze szpitali akademickich, 12 ze szpitali nieakademickich i 2 z prywatnych praktyk) oraz przedstawicieli pacjentów chorych na raka płuca (osiem odpowiedzi - członkowie LuCE). Dodatkowo przeprowadzono ankietę dla firm farmaceutycznych** w sprawie dostępu do leczenia raka płuca i badań diagnostycznych w 18 krajach.*** Ostateczne dane dotyczące dostępu do diagnostyki i leków zostały ponownie przeanalizowane przez członków LuCE. *Anglia,Francja,Niemcy,Hiszpania,Włochy,Holandia,Rumunia,Polska,Norwegia,Irlandia,Izrael,Szwajcaria,Dania,Austria,GrecjaiSerbia **AstraZeneca,BMS,BoehringerIngelheim,Lilly,Merck,PfizeriRoche ***WielkaBrytania,Francja,Włochy,Finlandia,Niemcy,Hiszpania,Portugalia,Holandia,Rumunia,Polska,Dania,Szwecja,Norwegia,Irlandia,Izrael,Słowenia,SzwajcariaiTurcja
10 2.DOSTĘPDODIAGNOSTYKI,OPIEKIILECZENIA Narzędzia diagnostyczne i terapie są dziś skuteczniejsze i bezpieczniejsze. W ostatnich latach doprowadziło to do możliwości zapewnienia lepszej jakości życia pacjentom z rakiem płuca.2 Nowe i bardziej zaawansowane opcje leczenia, takie jak terapie celowane i immunoterapie, a także leki antyangiogenne oferują nowe możliwości w zakresie opieki nad pacjentami chorymi na raka płuca. Na przykład terapie celowane przeciwko niedrobnokomórkowemu rakowi płuca (NDRP), takie jak ukierunkowane na hamowanie osi receptora naskórkowego czynnika wzrostu (EGF) gefitynib, erlotynib i afatynib oraz inhibitory kinazy chłoniaka anaplastycznego (ALK) kryzotynib, alektynib i cerytynib, stanowią ważne innowacje w leczeniu wprowadzone w ciągu ostatniej dekady.2 Nowe leki, ukierunkowane na główne mechanizmy patofizjologiczne NDRP, znacząco poprawiły wskaźniki przeżywalności i jakości życia w wysoko wyselekcjonowanej podgrupie pacjentów. Ponadto metody leczenia stosowane dziesięć lat temu nadal pozostają kluczowym i skutecznym rozwiązaniem dla wielu pacjentów.1 Aby jednak te terapie działały skutecznie i wydajnie, muszą być dostępne i refundowane, a pacjenci muszą mieć dostęp do narzędzi diagnostycznych.
11 NIERÓWNOMIERNY DOSTĘP DO DIAGNOSTYCZNYCH BADAŃ MOLEKULARNYCH W POSZCZEGÓLNYCH KRAJACH EUROPEJSKICH LUB ICH REGIONACH Diagnostyka molekularna oferuje pacjentom znaczące korzyści, lecz nie zawsze jest jednakowo dostępna. Identyfikacja specyficznych zmian genetycznych u pacjentów z NDRP pomaga lekarzom wybrać najlepszą opcję leczenia. W przypadku NDRP można dzięki badaiom molekulanym można zidentyfikować pacjentów, którzy mogą być wrażliwi lub oporni na konkretną terapię przeciwnowotworową. Pomimo obiecujących rezultatów dostępność terapii różni się pomiędzy krajami, a czasem nawet w obrębie kraju. Chociaż większość opisywanych badań jest dostępna we wszystkich krajach, często nie ma możliwości refundacji badań diagnostycznych. Na przykład w Hiszpanii, pomimo braku formalnego procesu refundacji kosztów badań diagnostycznych, ośrodki szpitalne płacą za te badania, jeśli są one uznawane za konieczne przez klinicystów. Aby dowiedzieć się więcej na temat dostępności badań molekularnych w Europie, poprosiliśmy członków LuCE (przedstawicieliprzedstawicieli pacjentów z rakiem płuca) o wypełnienie krótkiego kwestionariusza dotyczącego statusu administracyjnego diagnostyki dotyczącej czterech różnych biomarkerów: ALK, EGFR, PD-L1 i ROS1, stosowanych w badaniach molekularnych. Należy pamiętać: Od czasu zgromadzenia danych mogły zajść zmiany dotyczące zatwierdzenia i refundacji poszczególnych procedur. Należy również podkreślić, że nawet jeżeli badanie jest zatwierdzone i refundowane, w niektórych krajach europejskich mogą wystąpić pewne bariery spowodowane różnicami regionalnymi lub innymi czynnikami.
12 Dostępność badań molekularnych w kierunku raka płuca (kryteria wyboru kraju: organizacje członkowskie LuCE działające – lub zajmujące się rakiem płuca w wymienionych krajach) Gdy wg tej tabeli badanie jest dostępne i refundowane,oznacza to, że procedury są zarejestrowane i dostępne dla większości pacjentów w ramach powszechnej opieki zdrowotnej, tj. finansowania publicznego lub prywatnego ubezpieczenia.
13 Istnieją mocne dowody na to, że dostęp do leczenia raka na terenie Europy pozostaje nierównomierny. Na przykład ostatnie badania dotyczące niektórych leków onkologicznych zatwierdzonych przez EMA w leczeniu sześciu nowotworów (rak płuca jest jednym z nich) w latach 2006-2016 wykazały, że 26% wydanych decyzji spowodowało całkowite lub częściowe ograniczenie dostępu, a poziom ograniczeń waha się w zależności od kraju (Niemcy 0%, Portugalia 4%, Szkocja 63%). Istnienie barier w dostępie do leków przeciwnowotworowych jest niedopuszczalne, zwłaszcza gdy dotyczą pacjentów z nieuleczalnymi chorobami. Jeżeli uda nam się wypromować ideę powszechnego dostępu i wydajniejszych świadczeń zdrowotnych i efektywniejszych badań diagnostycznych, będziemy w stanie dać nadzieję i szansę chorym na raka płuca. Obecna sytuacja jest bardzo złożona i dynamiczna. Dotyczy wielu nowych leków i prowadzonych badań.Występuje ogromna różnorodność w krajowych procesach regulacyjnych i refundacyjnych (w niektórych krajach także regionalnie). Dlatego poprosiliśmy przedstawicieliprzedstawicieli pacjentów, pracowników służby zdrowia i firmy farmaceutyczne, aby przedstawili nam swój pogląd na sytuację dostępu do leków na raka płuca w różnych krajach europejskich. Kraje te zostały wybrane, ponieważ na ich terenie działa – lub wywiera wpływ – organizacja członkowska LuCE. Należy pamiętać: Od czasu zgromadzenia danych mogły zajść zmiany dotyczące zatwierdzenia i refundacji procedur. Ponadto dane zgromadzone w ankietach na temat statusu administracyjnego niektórych leków w określonych krajach wykazały różnice w otrzymanych odpowiedziach od pracowników służby zdrowia, przedstawicieliprzedstawicielipacjentów i firm farmaceutycznych.. Podczas ostatniej analizy zebranych danych, członkowie LuCE omówili te kontrowersje ze swoimi radami naukowymi, aby ponownie przeanalizować uzyskane wyniki i wybrać najbardziej trafną odpowiedź. Zaobserwowane różnice w zebranych odpowiedział zwracają także uwagę na to, jak ważnym zagadnieniem jest podnoszenie świadomości na temat dostępu do leczenia w raku płuca wśród pracowników służby zdrowia, przedstawicieli pacjentów i firm farmaceutycznych. Kolejnym ograniczeniem, które należy wziąć pod uwagę, jest fakt, że nawet gdy lek jest dopuszczony do obrotu i refundowany, pewne bariery w dostępności leku mogą wystąpić w różnych rejonach kraju lub dlatego, że dany lek może być dostępny jedynie dla określonej, ograniczonej grupy pacjentów. LEKI NA RAKA PŁUCA ZNACZĄCE RÓŻNICE POMIĘDZY KRAJAMI EUROPEJSKIMI. ZAPEWNIENIE DOSTĘPU JEST ISTOTNYM WYZWANIEM W EUROPIE WSCHODNIEJ
14 Lek dostępny i refundowany wg w tej tabeli oznacza, że dany lekijest zarejestrowany i dostępny dla większości pacjentów w ramach powszechnej opieki zdrowotnej, tj. finansowania publicznego lub prywatnego ubezpieczenia. Jednak w poszczególnych krajach obowiązują specjalne warunki dostępu do określonych metod leczenia raka. Na przykład kryzotynib jest refundowany w Wielkiej Brytanii za pośrednictwem NHS Cancer Drug Fund, natomiast w Polsce poprzez specjalne ubezpieczenie. Dostępność leków na raka płuca
1515
16 Występowanie nierówności w dostępie do leczenia raka płuca zostało już wskazanene przez Europejskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (ESMO) w 2016 r. Badanie europejskiego konsorcjum ESMO dotyczące obecności, kosztów bieżących i dostępności leków przeciwnowotworowych w Europie przedstawiło dane na temat niedrobnokomórkowego raka płuca z mutacją EGFR i wykazało duże różnice w dostępności pomiędzy krajami. Dane pokazały, że chociaż w Europie Zachodniej leki te są zwykle dostępne i w pełni refundowane, w Europie Wschodniej leczenie nie jest refundowane lub jest dostępne wyłącznie w formie całkowicie odpłatnej (patrz tabele na następnej stronie). Na przykład w Polsce pacjent pokrywający koszty leczenia z własnej kieszeni może nadal mieć problemy z podaniem leku, ponieważ jeśli lek nie jest refundowany, procedura jego podania również nie jest refundowana. W konsekwencji nawet, gdy pacjent zapłaci dużo pieniędzy za lek, nie może go otrzymać , ponieważ szpitale odmawiają wykonania procedury.
17 Źródło: ESMO European Consortium Study on the availability, out-of-pocket costs and accessibility of antineoplastic medicines in Europe. Ann Oncol. 2016;27(8):1423-1443.
18 BADANIA KLINICZNE WIĘKSZOŚĆ BADAŃ DOTYCZĄCYCH RAKA PŁUCA PROWADZI SIĘ W EUROPIE ZACHODNIEJ Badania kliniczne są dla pacjentów z rakiem płuca okazją do otrzymywania najnowocześniejszych metod leczenia. Mogą oni przyjmować leki, które znajdują się na późnych etapach badań, ale nie zostały jeszcze dopuszczone do obrotu w ich krajach – w innej sytuacji nie mieliby więc do nich dostępu. Zrozumiałe jest zatem, że lepszy dostęp do badań klinicznych jest dla wielu pacjentów priorytetem. Niektóre kwestie mogą jednak wpływać na możliwość brania udziału w takich badaniach. Znaczenie może mieć na przykład już sam poziom wiedzy o trwających badaniach klinicznych lub status społeczno-ekonomiczny pacjenta, a także miejsce - dany szpital lub kraj, w którym pacjent jest leczony. Badania kliniczne są zwykle prowadzone w kilku określonych krajach. Według strony internetowej www.clinicaltrials.gov większość badań jest prowadzonych w Europie Zachodniej: we Francji, Włoszech, w Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Niemczech. Z tego względu dostęp do rekrutacji do badań jest nierównomierny, wskutek czegonie wszyscy pacjenci cierpiący na raka płuca w Europie mają takie same możliwości zaangażowania się w badanie kliniczne. Europejskie rozporządzenie w sprawie badań klinicznych (nr 536/2014) zapewnia identyczność zasad prowadzenia badań klinicznych na terenie całej Unii Europejskiej i ułatwia dostęp do tych badań poprzez scentralizowane procesy zatwierdzania. Rozporządzenie to ma na celu ujednolicenie i harmonizację badań klinicznych wśród państw członkowskich. Nasze badanie ujawniło jednak, że według 42% pracowników służby zdrowia poziom dostępności nowych leków w badaniach klinicznych jest niski (35%) lub bardzo niski (7,5%). Dlatego istnieje duże pole do poprawy w tym zakresie. Nowe przepisy powinny sprzyjać rekrutacji pacjentów i promować transgraniczny dostęp do badań klinicznych. Prawo do oczekiwania, że będą prowadzone badania kliniczne dotyczące ich choroby, i że będą one dostępne i odpowiednie dla ich stanu. -Art. 2.8 Europejskiej Karty Praw Chorych Onkologicznych-
19 Badania kliniczne dotyczące raka płuca w Europie Źródło: www.clinicaltrials.gov (wg stanu na wrzesień 2017 r.)
20 Slajd autorstwa Tanji Cufer, przedstawiony na sesji „Inequalities in access to treatments”, ESMO Congress 2017. Źródło: Rosenblatt, E. i in., Lancet Oncol 2013. Radioterapia to skuteczny sposób leczenia i przedłużania życia, a także łagodzenia objawów i poprawy jakości życia pacjentów w zaawansowanych stadiach choroby. Istnieją jednak pewne rozbieżności w stosowaniu radioterapii w Europie. Projekt QUARTS, prowadzony przez Europejskie Towarzystwo Radioterapii i Onkologii (ESTRO), wykazał już w 2003 r., że dostępność i zapotrzebowanie na usługi radioterapeutyczne różnią się znacznie w poszczególnych krajach europejskich. Fakt ten został również zauważony w projekcie Europejskiej Sieci Informacji nt. Raka (EUNICE) (2013 r.), w którym przeanalizowano centra radioterapii w Europie, aby opracować podstawowe wskaźniki planowania infrastruktury radioterapeutycznej i jej obsługi na poziomie krajowym i regionalnym. RADIOTERAPIA WIELU PACJENTÓW Z RAKIEM PŁUCA WYMAGA RADIOTERAPII, LECZ DOSTĘP DO NOWOCZESNYCH URZĄDZEŃ RADIOTERAPEUTYCZNYCH RÓŻNI SIĘ POMIĘDZY KRAJAMI Większość krajów europejskich nie dysponuje wystarczającą ilością lub jakością urządzeń do radioterapii, aby zapewnić odpowiednią opiekę swoim mieszkańcom, podczas gdy w innych krajach urządzenia takie są dostępne w nadmiarze.
21 Pomimo że oddział chirurgii klatki piersiowej jest obecny w wielu jednostkach medycznych na terenie całego kraju [Rumunia], liczba urządzeń do radioterapii jest niewystarczająca, a dostęp do tej konkretnej metody leczenia jest ograniczony. Mircea Dediu, Onkolog, Rumunia Jak widać na ilustracji, istnieją znaczne różnice w dostępności i organizacji usług radioterapeutycznych pomiędzy krajami. Niektóre kraje, takie jak Wielka Brytania, kraje skandynawskie i Holandia, posiadają scentralizowaną obsługę w kilku ośrodkach onkologicznych, zapewniając wszystkie rodzaje technik radioterapii, podczas gdy w większości krajów europejskich (28 z 33 analizowanych) urządzenia są podzielonemiędzy wieloma małymi centrami z czterema lub mniejszą liczbą maszyn. Ponadto, zgodnie z projektem EUNICE, jakość i rodzaj sprzętu różnią się w zależności od regionu, a w krajach wschodnich i południowo-wschodnich istnieje szczególna potrzeba rozbudowy i modernizacji sprzętu do radioterapii. ZACHĘCAMY LEKARZY DO DZIAŁAŃ NA RZECZ UTWORZENIA WSPÓLNEJ EUROPEJSKIEJ POLITYKI POZWALAJĄCEJ UZYSKAĆ DOSTĘP DO WYSOKIEJ JAKOŚCI CENTRÓW RADIOTERAPII I NAJLEPSZYCH TECHNOLOGII STOSOWANYCH W LECZENIU RAKA PŁUCA. NALEŻY ROZWIĄZAĆ PROBLEM BRAKU ŚWIADCZEŃ RADIOTERAPEUTYCZNYCH I NIEDOSTATKÓW INFRASTRUKTURY ORAZ ZASOBÓW LUDZKICH.
22 Różnicewdostępności:wobliczuproblemu Niniejszy Raport ma na celu zwiększenie świadomości na temat występujących różnic w celu określenia możliwości wdrożenia rozwiązań w tym zakresie. Musimy ograniczyć rozbieżności i zapewnić dostęp do leczenia pacjentom, poczynając od zrozumienia największych przeszkód na drodze do tego celu i zapewnienia szybszego dostępu do leczenia w całej Europie. 1. Wysokie koszty innowacji Koszt leków dopuszczanych do obrotu jest pierwszą przyczyną różnic w dostności do innowacyjnego leczenia. Wysokie koszty nowoczesnych terapii powoduje różnice w zdolności systemów opieki zdrowotnej do refundacji wszystkich opcji leczenia. Ponadto nowe metody leczenia są często stosowane równolegle z leczeniem konwencjonalnym, co zwiększa całkowity koszt leczenia pacjentów. Oczekuje się, że w miarę pojawiania się w przyszłości nowych terapii leczenie skojarzone stanie się normą, zwiększając w ten sposób koszty i stanowiąc poważne wyzwanie dla wszystkich decydentów zajmujących się zagadnieniami związanymi z opieką zdrowotną. W samej tylko Europie rak powoduje najwięcej zachorowań i powoduje najwięcej zgonów. W 2013 r. rak stanowił 17% całkowitego obciążenia chorobami w Europie (mierzonego w latach życia skorygowanych niesprawnością [DALY]). Rak płuca odznacza się najwyższym ogólnym kosztem ekonomicznym spośród wszystkich nowotworów (15% łącznych kosztów leczenia raka) i stanowi czwarty z najwyższych wydatków opieki zdrowotnej (8% wszystkich kosztów związanych z opieką zdrowotną w obszarze onkologii). Wpływ raka na finanse służby zdrowia rośnie, a przewiduje się, że zapadalność na nowotwory wzrośnie z 12,7 mln (2008) do 21,4 mln (2030). Należy jednak podkreślić, że większość obciążeń ekonomicznych związanych z rakiem występuje w obszarach innych niż służba zdrowia (prawie 43 mld EUR strat wydajnościowych przypisywanych jest przedwczesnym zgonom) i tylko 27% kosztów opieki zdrowotnej związanych z rakiem przekłada się na koszty leków. W tym scenariuszu głównym problemem jest zrównoważony rozwój europejskich systemów opieki zdrowotnej. Jako przedstawiciele pacjentów z rakiem płuca zachęcamy organy regulacyjne do podejmowania działań mających na celu zagwarantowanie pacjentom dostępności leków, a jednocześnie współpracujemy z władzami krajowymi nad utrzymaniem długoterminowej stabilności finansowej systemów opieki zdrowotnej. Chcemy zapewnić przejrzyste i regulowane ceny leków i ich refundację, a także zwiększyć przejrzystość kosztów badań i rozwoju nowych leków. Kolejne propozycje zmian obejmują wprowadzenie elastycznych procedur płatności (na przykład modeli negocjowanego podziału ryzyka lub różnicowania ceny), określenie nowych zasad ustalania cen w oparciu o ocenę wartości dodanej i opłacalności leków a także zharmonizowanie strategii oceny technologii medycznych.
23 2. Różnice w krajowej sile gospodarczej Siłagospodarczakrajuiwskaźnikrozwojuspołecznegomająwpływna dostępnośćdonowoczesnegoleczenia.RaportopublikowanyprzezInstytut GospodarkiZdrowotnej(InstituteofHealthEconomics)w2016r.wykazał, żeróżnicewkrajowymspożyciulekówwrakupłucazależąodpoziomu dochodówdanegokraju,np.wskaźnikaPKB.Wysokiekosztyleków dopuszczonychdoobrotuwostatnichlatachwywarłyznacznywpływna krajeoniższympoziomierozwojugospodarczego,szczególniewEuropie Wschodniej,gdzieistniejewięcejbarierwdostępiedonowychleków. Ponadto wdrażanie zróżnicowanych polityk krajowych mających na celu świadczenie popartych dowodami, efektywnych kosztowo usług opieki zdrowotnej jest także źródłem rozbieżności pomiędzy krajami o podobnym poziomie gospodarczym. Różnice w zakresie zarówno zasobów finansowych, jak i alokacji usług – w obrębie jednego kraju i pomiędzy krajami – prowadzą do „niejednolitej” dostępności, która z kolei przekłada się na różnice we współczynniku przeżycia tak wewnątrz państw, jak i pomiędzy nimi. Wydatki onkologiczne jako odsetek wydatków na opiekę zdrowotną utrzymują się na stałym poziomie około 6% pomimo rosnącej liczby zdiagnozowanych osób. Poziom inwestycji w Portugalii utrzymuje się poniżej średniej na poziomie 3,9%, podobnie jak w wielu innych krajach. Ten niewielki odsetek nie odzwierciedla znacznego i rosnącego udziału rakawcałkowitymobciążeniuchorobami.Oznaczato również,że napięte budżety stanowią ograniczenie dla dobrze finansowanych procedur podawania leków. 3. Bariery regulacyjne Opóźnienia w dostępności do leczenia dla pacjentów na terenie Europy różnią się i często zależą od kraju i miejsca, w którym leki są stosowane.14 Chociaż UE przyjęła wspólną procedurę wydawania zezwoleń na dopuszczenie do obrotu leków przeciwnowotworowych, która jest obowiązkowa w przypadku leków onkologicznych, decyzje w sprawie ustalania cen i refundacji są podejmowane przez rządy/ agencje na poziomie krajowym. Pomimo dyrektywy UE w sprawie ustalania cen i refundacji wyrobów medycznych wyznaczającej 180-dniowy termin na ustalenie urzędowej ceny leku stopień przestrzegania tej dyrektywy jest bardzo różny. Opóźnienia są coraz krótsze we wszystkich krajach (z wyjątkiem Grecji) – uległy skróceniu ze średnio 524 dni w 2008 r. do 281 dni w 2012 r. 37 Poza ramami systemowymi UE bariery regulacyjne takie jak różne procesy biurokratyczne powodują opóźnienia w dostępie do tych leków dla pacjentów.16 Na przykład opóźnienia regulacyjne w Turcji przypisuje się wydłużonemu procesowi zatwierdzania dobrych praktyk produkcyjnych (GMP). Istnieją znaczne różnice czasowe między krajowymi decyzjami państw dotyczącymi cen leków na raka płuca. Na poniższej ilustracji porównano opóźnienie pomiędzy dopuszczeniem do obrotu przez EMA a lokalnymi decyzjami dotyczącymi stosowania afatynibu, necitumumabu, cerytynibu, erlotynibu, gefitynibu, nintedanibu, niwolumabu, ozymertynibu, pembrolizumabu, ramukirumabu i pemetreksedu w 12 krajach w całej Europie, wykazując znaczne różnice.
24 Zaobserwowano opóźnienia w zapewnieniu pacjentom dostępu do leków po dopuszczeniu tych leków do obrotu przez EMA (np. zaobserwowano opóźnienia w krajowym dopuszczeniu do obrotu ozymertynibu we Włoszech i w Polsce). Dane wskazują, Wyniki naszych badań, uzyskane na podstawie odpowiedzi pracowników służby zdrowia z 19 krajów Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), wskazują również na zmiany w średnim czasie opóźnienia pomiędzy dopuszczeniem do obrotu Opóźnienieczasowepomiędzy dopuszczeniemdoobrotuprzez EMAalokalnymidecyzjami dotyczącymidystrybucji nowych leków na raka płuca a refundacją (patrz ilustracja na następnej stronie). Różnice w średnim czasie opóźnienia wynoszą od mniej niż trzech miesięcy w Danii, przez sześć do dwunastu miesięcy w Szwajcarii, we Włoszech i Francji, do ponad dwunastu miesięcy w Rumunii, Holandii i Hiszpanii. Na pytanie o to, jak zmieniła się dostępność nowych leków przeciwnowotworowych w ich krajach w porównaniu z sytuacją sprzed pięciu lat respondenci udzielili mieszanych odpowiedzi – ponad 50% respondentów stwierdziło, że obecnie jest łatwiej, ponad 25%, że bez zmian, a ponad 20% ocenia, że
25 dostępność nowych leków przeciwnowotworowych w rzeczywistości zmalała w ich kraju w ciągu ostatnich pięciu lat. Na przykład pewien pulmonolog z Holandii wskazał zwiększone wymogi ustawodawcze i ograniczoną elastyczność towarzystw ubezpieczeniowych i organizacji rządowych w zakresie medycyny spersonalizowanej jako przyczyny zastoju. Średni czas pomiędzy rejestracją/ dopuszczeniem nowego leku do obrotu a refundacją w danym kraju DECYZJE O CENIE I REFUNDACJI Powodem występowania opóźnień w całej Europie, są przede wszystkim decyzje w sprawie ustalania cen i refundacji, a rozbieżności w opóźnieniach występują, ponieważ zdolność i gotowość do płacenia za leki różnią się w poszczególnych państwach członkowskich.2 W badaniu opublikowanym przez Europe Economics w 2013 r. oceniono wpływ zewnętrznych cen referencyjnych (ERP) na dostęp obywateli UE do opatentowanych leków i stwierdzono, że brak koordynacji między państwami członkowskimi w zakresie metodologii i kryteriów podejmowania decyzji w sprawie ustalania cen/refundacji wyrobów medycznych stworzyły niespójności i opóźnienia w dostępie do innowacyjnych leków.2Ponadto czas, po którym przedsiębiorstwa składają wniosek do organów krajowych, „uruchamiając” 180-dniowy zegar dla krajowych decyzji w sprawie ustalenia cen i refundacji,17 również może opóźnić otrzymanie refundacji. Teoretycznie Niemcy i Wielka Brytania nie mają opóźnień w refundacji po dopuszczeniu leku przez WE. Niemniej jednak stosowanie leków w Wielkiej Brytanii może się znacznie różnić ze względu na proces oceny technologii medycznych (HTA). Na przykład wprowadzona po raz pierwszy pod koniec 2004 r. refundacja pemetreksedu została znacznie opóźniona (o od 1 do 3 lat) w Wielkiej Brytanii ze względu na wskazania do leczenia złośliwego międzybłoniaka opłucnej (MPM). Inne kraje również mają znaczne opóźnienia w związku z formalnymi procedurami refundacyjnymi – dotyczy to m.in. Francji, Belgii i Włoch.2
26 Według jednego z naszych respondentów po uzyskaniu zezwolenia na dopuszczenie nintedanibu do obrotu w Irlandii refundacja nastąpiła po upływie 27 miesięcy od wydania zgody, co skutecznie uniemożliwiło pacjentom dostęp do zatwierdzonej opcji leczenia przez ponad dwa lata. Wraz z rosnącymi kosztami nowych leków przeciwnowotworowych należy pamiętać, że nie wszystkie innowacje są równie ważne dla wszystkich pacjentów. Dlatego ESMO opracowało narzędzie zwane MCBS (Skala korzyści klinicznych), które może pomóc pacjentom i lekarzom w podejmowaniu decyzji dotyczących wartości nowatorskich terapii dla każdego indywidualnego pacjenta. MCBS wskazuje również, które nowe terapie osiągnęły wysoki próg korzyści klinicznych ustalonych przez MCBS i powinny być dostępne dla wszystkich pacjentów bez większych opóźnień.38 Strategie polityczne dotyczące nierówności w dostępie do innowacji Dostępdoinnowacyjnychlekówonkologicznychstałsięjednymz priorytetówunijnejagendypolitykizdrowotnejwciąguostatnich dziesięciulat.Decydencipolityczniispołeczeństwoobywatelskie corazgłośniejmówiąopotrzebieprzejrzystościcenleków przeciwnowotworowych,atakżeopotrzebiezapewnieniapacjentom dostępudoinnowacyjnejmedycynywwarunkachograniczonychzasobów. Aktualna kwestia dostępu do innowacyjnych terapii onkologicznych, która była już priorytetowa dla belgijskiej prezydencji UE w 2010 r., nabrała dalszego tempa w 2016 r., gdy prezydencja holenderska przyjęła konkluzje Rady dotyczące wzmocnienia równowagi w systemach farmaceutycznych w Europie. UE i jej państwa członkowskie, zwracając się do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie krytycznej oceny wpływu obecnych inicjatyw związanych z własnością intelektualną (IP) na innowacje biomedyczne. Parlament Europejski odpowiedział przyjęciem sprawozdania z inicjatywy własnej Parlamentu Europejskiego dotyczącego możliwości UE w zakresie różnych aspektów zagadnienia dostępu do leków, w tym badań i rozwoju, własności intelektualnej, konkurencji farmaceutycznej, cen i przejrzystości. Ze względu na pilny charakter sprawy przyjęcie sprawozdania na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego w marcu 2017 r. wywołało ożywioną debatę posłów do PE na temat unijnych i państwowych środków umożliwiających zapewnienie dostępności i przystępności cenowej leków, w tym leków na raka płuca. –DECYZJE DOTYCZĄCE CEN I REFUNDACJI SPRAWIAJĄ, ŻE EUROPEJSCY PACJENCI NIE UZYSKUJĄ DOSTĘPU DO INNOWACYJNYCH LEKÓW W TYM SAMYM CZASIE–
27 Strategie polityczne w praktyce: wspólny zakup leków przez kraje Środkowo-Wschodniej i Południowej Unii Europejskiej Z myślą o osiągnięciu korzyści skali nasilają się dążenia do tego, aby rozpocząć wspólne negocjacje dotyczące innowacyjnych leków. W raporcie opublikowanym przez Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2016 r.51 przeanalizowano, w jaki sposób państwa członkowskie współpracujące przy nabywaniu leków mogą dodatkowo zwiększyć ich dostępność. Raport podkreśla, że wspólne partnerstwa zakupowe mogą odbywać się na różnych poziomach, w różnych krajach uczestniczących dzielących się informacjami na temat cen, dostawcami i metodologiami oceny technologii medycznych (HTA). Kraje europejskie już połączyły wysiłki, aby stworzyć kilka takich wspólnych inicjatyw. Przykłady: • BeNeLuxA: Ta współpraca w zakresie nabywania leków na rzadkie choroby z udziałem Belgii, Luksemburga i Holandii rozpoczęła się w 2015 r., a Austria przystąpiła w 2016 r. • Deklaracja Sofijska: Zaproponowana przez Bułgarię i podpisana przez Chorwację, Estonię, Węgry, Łotwę, Macedonię, Rumunię, Serbię, Słowację i Słowenię. Obejmuje wspólne negocjacje w sprawie zakupu i transgranicznej wymiany leków dostępnych w niewystarczających ilościach. • Deklaracja z Valletty: Podpisana przez ministrów zdrowia Hiszpanii, Włoch, Grecji, Portugalii, Cypru, Malty, Rumunii i Irlandii w maju 2017 r. Deklaracja z Valletty uruchomiła grupę roboczą złożoną z ministrów zdrowia wyżej wymienionych krajów dążących do porozumienia w sprawie wspólnych zamówień i wzywając do większej przejrzystości cenowej w celu ograniczenia nierówności w dostępie pomiędzy krajami.
Podczas gdy postępy w nauce pomagają zwalczać złożone choroby takie jak rak płuca, innowacyjne terapie stanowią nowe wyzwania dla procesów regulacyjnych systemów opieki zdrowotnej i ograniczonych budżetów. W tym celu współpraca między przemysłem farmaceutycznym, środowiskiem naukowym, organami regulacyjnymi i odpowiadającymi za ocenę technologii medycznych, a także organizacjami pacjentów ma kluczowe znaczenie, aby nawet mniejsze populacje pacjentów miały dostęp do innowacji terapeutycznych.
29 3. OPIEKA NAD PACJENTAMI CHORYMI NA RAKA PŁUC: JAKZAPEWNIĆZINTEGROWANEPODEJŚCIE? Przed pacjentem cierpiącym na raka płuca stoi trudna droga. Chodzi nie tylko o znalezienie odpowiedniego leczenia, ale także o jak najlepszą opiekę w celu zaspokojenia różnych potrzeb związanych z chorobą. Bez względu na to, gdzie mieszkają, wszyscy pacjenci potrzebują wysokiej jakości pomocy medycznej, która może zapewnić im opiekę, wsparcie i dostęp do informacji. Ponieważ kraje starają się poprawić wyniki i opłacalność swoich systemów opieki zdrowotnej, należy wziąć pod uwagę, co rozumie się pod pojęciem wysokiej jakości leczenia raka płuca. Leczenie musi być wysokiej jakości, bezpieczne i osiągnąć cel równoczesnej poprawy współczynnika przeżycia i jakości życia pacjentów. Istnieje również potrzeba zapewnienia tak samo wysokiego poziomu opieki nie tylko w pomiędzy, ale i wewnątrz państw.17 Gdy pacjenci otrzymają prawidłową diagnozę, nadal czeka ich niezwykle trudna podróż. Bez względu na stadium zaawansowania nowotworu konieczne jest otrzymanie szybkiego leczenia w celu opanowania jego skutków ubocznych i objawów. Pacjenci zwykle wymagają długotrwałego leczenia, wizyt i pobytów w szpitalu, a także pomocy personelu medycznego, aby móc leczyć nie tylko samego raka, ale i choroby współistniejące. Wielu pacjentów opuszcza ścieżkę leczenia, zanim otrzymają wymaganą pomoc. Wiele takich przypadków ma swoje źródło w lukach istniejących pomiędzy podstawową i specjalistyczną opieką zdrowotną. Dlatego też ważną rolę w zapewnianiu pacjentom wsparcia podczas całej podróży terapeutycznej zapewniają koordynatorzy opieki zdrowotnej. W przypadku pacjentów z rozpoznaniem raka płuca dostęp do wyspecjalizowanych ośrodków, zespołów multidyscyplinarnych i opieki paliatywnej staje się priorytetem.
30 Wyspecjalizowaneośrodkiizespołymultidyscyplinarne Coraz częściej dostrzega się potrzebę usprawnienia ścieżek terapeutycznych w celu poprawy jakości opieki nad pacjentami chorymi na raka płuca. Obszary, na których należy się w szczególności skoncentrować, powinny obejmować: rozwój przepływu informacji pomiędzy ośrodkami pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia referencyjności; wzmocnienie i konsolidacja podejścia multidyscyplinarnego; usprawnienie elementów ścieżki leczenia takich jak skierowanie, czas oczekiwania i długość leczenia szpitalnego na każdym etapie opieki. Zapewnienie jednakowego i szybszego dostępu do opieki (diagnostyki i leczenia) oraz trwałości systemów opieki zdrowotnej wymaga rozwoju i akredytacji wyspecjalizowanych ośrodków leczenia raka PROMOWANIE INTEGRACJI POMIĘDZY MNIEJSZYMI JEDNOSTKAMI I WIĘKSZYMI OŚRODKAMI O WYŻSZYM STOPNIU REFERENCYJNOŚCI MA ZASADNICZE ZNACZENIE DLA PACJENTÓW MIESZKAJĄCYCH NA ODDALONYCH TERENACH, UMOŻLIWIAJĄC IM UZYSKANIE DOSTĘPU DO WIEDZY EKSPERCKIEJ, DO KTÓREJ DOSTĘP MAJĄ MIESZKAŃCY WIĘKSZYCH MIAST. STEFANIA VALLONE, PREZES LuCE “ płuca w Europie. Dzięki temu większa liczba pacjentów uzyska dostęp do specjalistycznej, kompleksowej opieki ukierunkowanej na leczenie raka płuca.18 Ponadto istotne jest, aby wyspecjalizowane ośrodki posiadały wysoki poziom wiedzy i doświadczenia i mogły oferować wysokiej jakości usługi terapeutyczne.19 Celem Karty praw pacjenta Globalnej Koalicji na rzecz Raka Płuca jest zapewnienie pacjentom chorym na raka płuca dostępu do optymalnego leczenia zgodnie z sugestiami multidyscyplinarnego zespołu pracowników służby zdrowia, którzy posiadają specjalistyczną wiedzę na temat raka płuca. Nasze badanie przeprowadzone wśród przedstawicieli pacjentów wykazało, że taka multidyscyplinarna strategia jest wdrażana w kilku krajach UE. Pragniemy jednak zwrócić uwagę na status opieki nad pacjentami z rozpoznaniem raka płuca w Rumunii, gdzie sytuacja jest szczególnie krytyczna. Brak multidyscyplinarnego podejścia do leczenia pacjentów z rakiem płuca, brak lekarzy i wyspecjalizowanych pielęgniarek oraz brak informacji dla pacjentów na temat ich praw i możliwości to jedne z głównych czynników negatywnie wpływających na jakość życia pacjentów i opiekunów w tym kraju. W obrębie krajów europejskich poziom opieki roztaczanej nad pacjentami cierpiącymi na raka płuca jest niejednakowy. Tak jest na przykład we Włoszech, gdzie różnice w standardzie opieki, w tym obecność wyspecjalizowanych ośrodków i zespołów multidyscyplinarnych, różnią się między regionami południowymi i północnymi, co wpływa na wskaźniki przeżycia.20
31 RAK PŁUCA JEST SZYBKO POSTĘPUJĄCYM NOWOTWOREM ZŁOŚLIWYM, KTÓRY WYMAGA WCZESNEGO ROZPOZNANIA W STADIUM, W KTÓRYM CHOROBA DAJE SZANSE NA LECZENIE. W CELU POWSTRZYMANIA CHOROBY WYMAGANE JEST ZNACZNIE BARDZIEJ ZHARMONIZOWANE PODEJŚCIE OBEJMUJĄCE WSPÓŁPRACĘ POMIĘDZY OŚRODKAMI PODSTAWOWEJ I SPECJALISTYCZNEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ. ISTOTNE JEST RÓWNIEŻ, ABY SPECJALIŚCI, SPOŁECZEŃSTWO I DECYDENCI POWSZECHNIEJ ZACHĘCALI PACJENTÓW DO WCZEŚNIEJSZEGO DZIAŁANIA – GDY TYLKO POJAWIĄ SIĘ OBJAWY. JEDNO BADANIE WIĘCEJ MOŻE PRZYNIEŚĆ WIELE KORZYŚCI! PROF. TANJA CUFER, ONKOLOG (SŁOWENIA) “
32 DLACZEGO PACJENCI Z RAKIEM PŁUCA WYMAGAJĄ POMOCY MULTIDYSCYPLINARNYCH ZESPOŁÓW? Chorzy na raka płuca są obarczeni wysokim ryzykiem chorób współistniejących, więc potrzebują dodatkowego wsparcia, leczenia i opieki. Jest to również wymagane w procesie zarządzania terapią w sposób optymalizujący leczenie i zarządzający efektami ubocznymi dla każdego schorzenia bez uszczerbku dla leczenia drugiego. Multidyscyplinarny zespół pozwala także zarządzać ogólnym wpływem leczenia na jakość życia. Badania wykazały na przykład, że obecność koordynatorów pielęgniarskich pozytywnie wpływa na doświadczenia pacjentów w zakresie leczenia raka płuca. Podczas gdy zespoły multidyscyplinarne (ang. MDT) dotyczą zazwyczaj personelu medycznego, ważne jest również rozważenie korzyści szerszych sieci wsparcia, takich jak organizacje pacjenckie. Mogą one pomóc pacjentowi skuteczniej współpracować z zespołem pracowników służby zdrowia i zapewnić wsparcie psychospołeczne w celu poprawy jakości życia pacjentów i ich opiekunów. Mogą także pomagać pacjentom wytrwać w leczeniu.2 Zespół multidyscyplinarny (MDT) Chirurdzy klatki piersiowej + Onkolodzy + Radiolodzy + Patolodzy + Pielęgniarki + Pulmonolodzy + Dietetycy + Psycho-onkolodzy + Specjaliści opieki paliatywnej + Pracownicy socjalni
33 Opieka paliatywna Opieka paliatywna jest ważnym zagadnieniem zdrowia publicznego, w dużej mierze zaniedbanym na arenie polityki zdrowotnej. Stwarza jednak pilne wyzwania dla instytucji z sektora opieki zdrowotnej i pacjentów.21 Według Biura Regionalnego WHO dla Europy tradycyjna opieka paliatywna koncentruje się na potrzebach pacjentów i ich rodzin pod koniec życia.21 W przypadku raka płuca opieka paliatywna jest szczególnie ważna, ponieważ około 80% pacjentów z rakiem płuca znajduje się w stadium IIIB lub IV choroby w chwili rozpoznania, co wyklucza te osoby z terapii leczniczych i zabiegów chirurgicznych.22 Definicja opieki paliatywnej różni się na obszarze Europy. Ankieta przeprowadzona przez Europejskie Towarzystwo Opieki Paliatywnej (EAPC) wykazała pewne wspólne struktury, ale także dużą różnorodność w zakresie rozwoju usług i świadczenia opieki, co uważa się za wynik odmiennego rozumienia podstawowej koncepcji medycyny paliatywnej.23 Dostęp do opieki paliatywnej jest zróżnicowany w całej Europie, przy czym najwięcej ośrodków znajduje się w Irlandii, Islandii i Belgii, a następnie w Wielkiej Brytanii, Szwecji, Holandii, Polsce i Austrii.24 Według danych dotyczących wskaźników opieki paliatywnej opracowanych przez EAPC dostępność opieki paliatywnej poprawiła się w Europie Wschodniej w ciągu ostatnich pięciu lat w takich krajach jak Mołdawia, Rumunia i Polska.24 Biorąc pod uwagę znaczenie opieki paliatywnej, kluczowe znaczenie dla krajowych decydentów będzie miało inwestowanie w świadczenie usług opieki paliatywnej finansowanych ze środków publicznych, stanowiących główną część usług opieki zdrowotnej.21 80% LECZENIA OTRZYMYWANEGO PRZEZ PACJENTA ONKOLOGICZNEGO W POLSCE TO OPIEKA PALIATYWNA. W PRZYPADKU RAKA PŁUCA ODSETEK TEN MOŻE BYĆ JESZCZE WIĘKSZY. EWELINA SZMYTKE, WICEPREZES LUCE “
WYPROMUJMY NOWĄ DEFINICJĘ OPIEKI PALIATYWNEJ
35 Postrzeganie opieki paliatywnej wśród pacjentów z zaawansowanym rakiem i ich opiekunów wpływa na wczesny dostęp do usług.25 Chociaż wiele badań wykazało, że wczesne zaangażowanie specjalistycznej opieki paliatywnej dla chorych z zaawansowanym rakiem poprawia jakość życia, prowadzi do większego zadowolenia z opieki i zapewnia wsparcie psychologiczne, skierowania do opieki paliatywnej są zazwyczaj wydawane na późnym stadium choroby.25 Negatywne spostrzeżenia i postawy wobec opieki paliatywnej są często wymieniane przez pracowników służby zdrowia jako powód późnych skierowań na opiekę paliatywną.25 W innym badaniu oceniającym postrzeganie opieki paliatywnej stwierdzono, że jest ona kojarzona z ostatnimi tygodniami życia.26 Inne ustalenia wynikające z przeprowadzonego badania wykazały, że chociaż niektórzy pacjenci, rodziny i przyjaciele wskazywali na kontrolę objawów i poprawę jakości życia, to zwykle w kontekście opieki pod koniec życia.26 Ponieważ rak płuca jest zwykle diagnozowany późno, większość pacjentów jest leczonych lekami paliatywnymi. Powodują one kurczenie się guza. Czasami może to doprowadzić do całkowitego wyleczenia, ale zazwyczaj jest to zabieg mający na celu przedłużenie życia przy zachowaniu najlepszej możliwej jakości życia. Dlatego wszystkie zainteresowane strony, w tym grupy pacjenckie i pracownicy służby zdrowia, powinny współpracować, aby zwalczyć błędne przekonanie, które zawęża opiekę paliatywną do „opieki na etapie zakończenia życia” i popierać szerszą definicję opieki paliatywnej, która towarzyszy pacjentowi podczas całej ścieżki terapeutycznej. Opieka paliatywna jest podejściem multidyscyplinarnym, mającym na celu poprawę jakości życia i łagodzenie objawów. Dlatego ważne jest zwiększanie świadomości na temat właściwej definicji opieki paliatywnej. Opieka paliatywna obejmuje również opiekę u schyłku życia, stwarzając potrzebę rozważenia zagadnień domów opieki i prawa do śmierci w domu. W krajach takich jak Holandia rząd określił, że zapewnienie opieki pod koniec życia powinno należeć do umiejętności zawodowych wszystkich lekarzy, w tym lekarzy rodzinnych (ang. GP), w celu zapewnienia jak najlepszej opieki pacjentom, którzy pozostają w domu.26
36 4. STRATEGIE POLITYCZNE DOTYCZĄCE RAKA PŁUCA NARODOWE PROGRAMY ZWALCZANIA RAKA PŁUCA: PROMOWANIE PROGRAMÓW ZDROWIA PUBLICZNEGO Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych to program zdrowia publicznego, którego celem jest zmniejszenie liczby zachorowań na raka i zgonów oraz poprawa jakości życia pacjentów z chorobą nowotworową poprzez systematyczne i sprawiedliwe wdrażanie opartych na dowodach strategii zapobiegania, wczesnego wykrywania, diagnozowania, leczenia, rehabilitacji, leczenia paliatywnego i badań w celu poszukiwania innowacyjnych rozwiązań i oceny wyników (Europejskie Partnerstwo na rzecz Walki z Rakiem). W 2008 r. na wniosek Rady UE w sprawie redukcji obciążenia dotyczącego raka27 wszystkie państwa członkowskie zostały wezwane do opracowania i wdrożenia kompleksowych strategii lub programów walki z rakiem. Rok później Komisja Europejska zainicjowała Europejskie Partnerstwo na rzecz Walki z Rakiem (EPAAC), aby wesprzeć tę decyzję. EPAAC korzysta z wiedzy ekspertów akademickich, pracowników służby zdrowia i organizacji pozarządowych (NGO), a także WHO i OECD, aby wspierać kraje UE w opracowywaniu narodowych programów zwalczania chorób nowotworowych (NCCP).* Baza danych EPAAC zawiera przegląd narodowych programów zwalczania chorób nowotworowych w Europie.** Analiza bazy danych EPAAC ujawnia, że uszczegółowienie informacji dotyczących raka płuca w narodowych programach zwalczania chorób nowotworowych różni się znacznie w poszczególnych krajach. Tylko osiem programów NCCP obejmuje szczegółowe postanowienia dotyczące raka płuca. *Inicjatywa,zakończonaw2014r.,zostałazastąpionainnymkonsorcjumfinansowanymprzezUE:CanCon,którepracujeobecnienadrozpowszechnieniemeuropejskiego przewodnikapojakościowychulepszeniachwkompleksowejkontrolirakahttps://cancercontrol.eu/archived/ **WłasnebadaniadodanedoinformacjizbazydanychEuropejskiegoPartnerstwanarzeczWalkizRakiem
37 Niektóre kraje, takie jak Słowenia i Austria, ustalają konkretne cele dotyczące walki z rakiem płuca. W Austrii takie cele są głównie związane z zapobieganiem, które obejmuje zapobieganie środowiskowe, kontrolę palenia tytoniu i ekspozycji na działanie czynników rakotwórczych.28 Słowenia wyznaczyła konkretne cele w odniesieniu do poprawy usług i infrastruktury systemów opieki zdrowotnej, np. stworzenie centrów diagnozowania raka płuca i ustanowienie standardowych procedur endoskopowych w leczeniu pacjentów z podejrzeniem raka płuca.29 Większość narodowych programów zawierających szczegółowe przepisy dotyczące raka płuca wspomina o zaprzestaniu palenia tytoniu i zapobieganiu mu jako głównym środku zapobiegawczym i celu ich polityki w zakresie zwalczania raka płuca. Jednak środki te nie są przystępne i nie zawsze są skuteczne. Na przykład w Polsce nie ma wystarczającego wsparcia dla palaczy, którzy chcą rzucić palenie. Istnieją również przepisy, które ograniczają korzystanie z tych zasobów – na przykład palacz nie może skorzystać z nich ponownie, jeśli pierwsza próba rzucenia palenia nie zakończyła się sukcesem. ZAPOBIEGANIE: PIERWSZY KROK NA DRODZE DO ZMIERZENIA SIĘ Z PROBLEMEM RAKA PŁUCA Znaczna zachorowalność na raka płuca jest związana z paleniem, co podkreśla znaczenie inwestowania w kampanie antynikotynowe i rzucanie palenia.2 W kwestii strategii zachęcających do rzucenia palenia istnieją dowody na to, że zakazy palenia są bardzo skutecznymi inicjatywami. Chociaż uzyskanie pełnego obrazu może zająć 20-30 lat, dowody z krajów, w których obowiązuje zakaz palenia, zachęcają: jakość powietrza w pomieszczeniach istotnie poprawiła się po wprowadzeniu zakazu palenia – w irlandzkich i szkockich barach odnotowano np. odpowiednio 83% i 86% spadek stężenia cząstek stałych. Lepsza jakość powietrza doprowadziła do znacznego spadku liczby zawałów serca: o 11% mniej w Irlandii i we Włoszech, o 17% mniej w Szkocji, a nawet jeszcze mniej w niektórych jurysdykcjach w USA.30 –ZAKAZY PALENIA OGRANICZAJĄ PALENIE TYTONIU I ZACHĘCAJĄ PALACZY DO RZUCENIA–
38 Liczne badania wykazały również znaczną poprawę stanu zdrowia układu oddechowego pracowników sektora hotelarskiego w wyniku wprowadzenia przepisów antynikotynowych.30 Istnieją ponadto doniesienia, że polityka antynikotynowa ograniczyła konsumpcję tytoniu i zachęciła palaczy do rzucenia palenia.30 Onkolodzy i specjaliści ds. zdrowia publicznego sugerują, że zarówno programy edukacyjne, jak i programy dotyczące rzucania palenia powinny zająć się zmianami w populacji palących, na przykład poprzez ukierunkowanie na nastolatków i młode kobiety. Plany zwalczania raka płuca muszą uwzględniać i unikać stygmatyzacji raka płuca, która wynika w dużej mierze z jego związku z paleniem tytoniu, a tym samym z chorobą na własne życzenie. Może to tworzyć przeszkody dla osób dostrzegających u siebie objawy oraz rodzin zapewniających niezbędne wsparcie w celu zapewnienia pacjentom kontynuacji leczenia. Piętno związane z rakiem płuca można także dostrzec u osób niepalących. Badania potwierdziły, że wśród pacjentów z rakiem płuca, którzy nigdy nie palili, większość stanowią kobiety, które napotykają jednak na to samo piętno. 31-32 Badania te sugerują również, że pacjenci mogą odczuwać poczucie winy spowodowane obciążeniem ekonomicznym i wpływem na jakość ich życia oraz pracę ich rodzin i opiekunów.31-32 SZWAJCARIA Polityka w praktyce – Szwajcarski Fundusz Antynikotynowy (Swiss Tobacco Prevention Fund) • Fundusz Antynikotynowy ma na celu ograniczenie konsumpcji tytoniu w Szwajcarii i stworzenie zrównoważonego programu zapobiegania jego spożyciu. Obejmuje różne środki zapobiegawcze, które pomagają ograniczyć konsumpcję tytoniu. • Fundusz Antynikotynowy jest finansowany z opłat doliczanych do ceny każdej paczki papierosów. Każdego roku na rzecz zapobiegania paleniu przeznacza się 13,5 mln franków szwajcarskich, z czego 20-30% jest wykorzystywane na potrzeby projektów promujących aktywność fizyczną. Około 22% funduszu służy do promowania rzucania palenia, a 25% służy do zwiększania świadomości społecznej. Pozostałe pieniądze są wykorzystywane na zapobieganie paleniu tytoniu, ochronę przed biernym paleniem, komunikację pomiędzy organizacjami i wspieranie badań. Zewnętrzna ocena wykazała, że fundusz jest dobrze zorganizowany i uzupełnia krajową strategię antynikotynową.
39 Według WHO strategie prewencji pierwotnej powinny również obejmować eliminację lub redukcję narażenia na stwierdzone czynniki ryzyka w podatnych populacjach.33 Na przykład środki kontroli mające na celu ograniczenie zanieczyszczenia powietrza przez ruch drogowy, zmniejszenie narażenia na spaliny z silników Diesla i zakaz stosowania azbestu mogą przyczynić się do zapobiegania rakowi płuca. W tym celu WHO wzywa decydentów politycznych do ustanowienia powiązań pomiędzy programami zdrowia publicznego w zakresie zapobiegania rakowi i jego kontroli, a programami i planami działania w obszarach medycyny pracy, ochrony środowiska, bezpieczeństwa chemicznego i bezpieczeństwa żywności.33 Pojęcie raka płuca o przyczynach zawodowych jest ważne z punktu widzenia zapobiegania, a europejskie wysiłki mające na celu wykrywanie i ograniczanie zawodowego narażenia na działanie czynników rakotwórczych muszą być kontynuowane. MEDYCYNA PRACY A RAK PŁUCA Na czym polega problem? Jakie kroki są podejmowane? Jakie kroki należy podjąć? Całkowity ciężar zachorowań na raka płuca związany z narażeniem na działanie wziewnych czynników rakotwórczych w Europie szacuje się na 32 400 przypadków rocznie. Mimo tak wysokich szacunków odnotowano bardzo niewiele przypadków raka płuca pochodzenia zawodowego. Istnieje kilka przyczyn takiego zaniżenia wyników: rak płuca jako choroba zawodowa prawie zawsze występuje u (byłych) palaczy; kliniczna prezentacja raka płuca o przyczynach zawodowych jest na ogół podobna do klinicznej oceny raka płuca o przyczynach niezawodowych; opcje terapeutyczne nie różnią się między rakiem płuca o przyczynach zawodowych i niezawodowych. Europejska Fundacja na rzecz Zdrowia Płuca (ELF) i Europejskie Towarzystwo Oddechowe (ERS) współpracują z innymi przedstawicielami pacjentów z rakiem płuca, dostarczając informacji na temat objawów, najnowszych dostępnych metod leczenia i badań osobom, które martwią się wpływem ich miejsca pracy na zdrowie płuca. Celem jest pomoc pracownikom narażonym na działanie niebezpiecznych substancji w rozpoznawaniu objawów chorób płuca, w tym raka płuca, oraz poszukiwanie pomocy tak wcześnie, jak to możliwe.
40 BADANIA I WSPÓŁPRACA: NA RZECZ NAUKI Finansowane przez UE badania z zakresu raka płuca koncentrują się głównie na wspieraniu badań nad wykorzystaniem biomarkerów do wcześniejszej diagnostyki. W 2011 r. unijny fundusz na rzecz innowacji, „Horyzont 2020”, pozwolił na uruchomienie projektu CURELUNG zakończonego w 2013 r. Łącząc europejskich specjalistów w dziedzinie genetyki, epigenetyki, patologii i onkologii, w ramach inicjatywy zidentyfikowano szereg epigenetycznych biomarkerów raka płuca, które mogą być użyteczne w poszukiwaniu nowych terapii i wczesnej diagnostyki. Projekt przyczynił się także do stworzenia największej na świecie sieci molekularnych badań przesiewowych w kierunku raka płuca – Network Genomic Medicine. Takie inicjatywy pokazują ogromny potencjał współpracy transgranicznej w badaniach onkologicznych i mają wpływ na życie osób chorych na raka. W tym celu istotne jest, aby nowe unijne mechanizmy finansowania innowacji, takie jak FP9, dawały badaczom możliwość kontynuowania współpracy w zakresie raka płuca, ze szczególnym naciskiem na badania nad rakiem płuca i innowacjami. Grupy zawodowe zajmujące się zdrowiem na poziomie europejskim, takie jak Europejskie Towarzystwo Oddechowe (ERS), aktywnie łączą naukowców i pomagają zbliżyć zainteresowane strony w celu dokonania oceny stanu i jakości opieki nad chorymi na raka płuca. Raport grupy zadaniowej ERS opublikowany w 2014 r. nakreślił pierwszą fazę inicjatywy mającej na celu poprawę jakości opieki nad osobami z rakiem płuca w Europie. Członkowie grupy zadaniowej zaproponowali w związku z tym dalsze badania i rozwój projektu, w ramach którego ERS, we współpracy z innymi organizacjami zawodowymi, rozpoczęło tworzenie sieci europejskich ośrodków leczenia raka płuca kierowanej przez komitet złożony z członków ERS Thoracic Oncology Assembly. Praca członków obejmuje epidemiologię i profilaktykę, biologię i patologię, diagnozowanie i etapowanie, interdyscyplinarne podejście do terapii, leczenie systemowe z chemioterapią i celowanymi środkami oraz opiekę uzupełniającą i opiekę pomocniczą. –PROJEKT „CURELUNG” PRZYCZYNIŁ SIĘ DO STWORZENIA NAJWIĘKSZEJ NA ŚWIECIE SIECI MOLEKULARNYCH BADAŃ PRZESIEWOWYCH W KIERUNKU RAKA PŁUCA–
41 PROFESJONALNE WYTYCZNE DOTYCZĄCE RAKA PŁUCA: POSZUKIWANIE WSPÓLNYCH STANDARDÓW OPIEKI Jednym z kluczowych obszarów, które mogą mieć wpływ na jakość opieki nad chorymi na raka płuca, jest stosowanie wytycznych do wyznaczania standardów opieki. Na jakość może mieć wpływ dostępność wytycznych, ich zawartość oraz to, czy wytyczna, jeśli jest dostępna, zostaje wdrożona, czy też nie. Z kolei na to drugie wpływ może mieć chęć realizacji wytycznych oraz czynniki organizacyjne, polityczne i socjoekonomiczne.34 Większość krajów odwołuje się do międzynarodowych wytycznych dotyczących leczenia raka płuca. Europejskie Towarzystwo Onkologii Medycznej (ESMO), Amerykańskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (ASCO), Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań nad Rakiem Płuca (ISLAC), Europejska Grupa Robocza ds. Raka Płuca (ELCWP), Europejska Organizacja do Badań i Leczenia Nowotworów (EORTC) i ERS/Europejskie Towarzystwo Chirurgów Klatki Piersiowej (ESTS) są głównymi punktami odniesienia dla międzynarodowych wytycznych, a ESMO zaktualizowało swoje wytyczne w czerwcu 2017 r. Wytyczne ESMO koncentrują się na diagnozie i spersonalizowanej medycynie, ocenie stopnia zaawansowania i ocenie ryzyka oraz zarządzaniu zaawansowanym/przerzutowym NDRP, w tym obserwacji.35 –NIE WSZYSTKIE PAŃSTWA POSIADAJĄ WYTYCZNE DOTYCZĄCE RAKA PŁUCA–
42 ZAANGAŻOWANIE PACJENTA, UDZIAŁ W PROCESACH POLITYCZNYCH I WSPARCIE Chociaż dotychczasowe wysiłki wielu zainteresowanych stron stanowią podstawę do tworzenia polityki zorientowanej na pacjenta, wciąż pozostaje wiele do zrobienia, aby zapewnić faktyczne uwzględnienie pacjentów w opracowywaniu polityki, a także w polityce ustalania cen i refundacji. Nasze badanie dotyczące grup wsparcia dla pacjentów z rakiem płuca i pracowników służby zdrowia w całej Europie ujawnia, że grupy pacjentów mają niewielki udział lub w ogóle nie biorą udziału w krajowych procesach decyzyjnych dotyczących refundacji i przyjmowania nowych leków przeciwnowotworowych, a w szczególności w procesach oceny technologii medycznych. Przyczyny tego stanu rzeczy są związane z brakiem formalnego mechanizmu angażowania pacjentów na poziomie krajowym i brakiem niezbędnej wiedzy fachowej do udziału w procesie oceny technologii medycznych. Odkrycia te sugerują, że musimy nadal zwiększać nasze umiejętności, aby naprawdę zyskać zdolność wpływania na kształtowanie polityki. Niektóre unijne inicjatywy w ciągu ostatnich kilku lat miały na celu rozwiązanie tego problemu. Przykładem są oferowane przez Europejską Akademię Pacjentów (EUPATI) inicjatywy szkoleniowe pacjentów dotyczące zaangażowania pacjentów w procesy oceny technologii medycznych. Inicjatywy te muszą zostać uzupełnione poprzez zaangażowanie decydentów w tworzenie formalnych procesów dotyczących udziału pacjentów w ustalaniu cen i refundacji, zapewnienie lepszych informacji na temat możliwości zaangażowania oraz ciągłe wysiłki grup pacjentów, aby konsekwentnie współpracować z rządami. Wraz z wysiłkiem decydentów politycznych, partnerstwa przedstawicieli przemysłu, grup pacjentów i towarzystw medycznych prowadzą prace nad dostarczaniem opartych na dowodach rozwiązań politycznych dotyczących wzmacniania systemów opieki zdrowotnej i zapewniania dostępu do innowacji. Przykładem może być tu opracowanie Europejskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych dotyczące znaczenia innowacji w onkologii, przedstawione na Europejskim Kongresie Onkologicznym 2017 w Amsterdamie. Raport zawiera rekomendacje dla polityków UE i krajowych, aby uzyskać zrównoważony i sprawiedliwy dostęp do innowacyjnych metod leczenia nowotworów i opieki. Innym przykładem jest raport inicjatywy All.Can* na rzecz zrównoważonej opieki nad chorymi na raka, zmniejszenia nieefektywności i poprawy wyników, zapoczątkowany w styczniu 2017 r. W sprawozdaniu zwrócono uwagę na poprawę skuteczności opieki nad chorymi na raka jako sposób na zapewnienie pacjentom –GRUPY PACJENTÓW MAJĄ MAŁY UDZIAŁ W PROCESACH OCENY TECHNOLOGII MEDYCZNYCH–
43 WPŁYW PROCESÓW OCENY TECHNOLOGII MEDYCZNYCH NA DOSTĘP PACJENTÓW DO OPIEKI ZDROWOTNEJ ROŚNIE. PACJENCI I ICH STOWARZYSZENIA MUSZĄ BYĆ ZAANGAŻOWANI W PROCES OCENY TECHNOLOGII MEDYCZNYCH Z CO NAJMNIEJ DWÓCH POWODÓW. OCENA TECHNOLOGII MEDYCZNYCH UWZGLĘDNIA WIELE KRYTERIÓW, W TYM KORZYŚCI WYKRACZAJĄCE POZA WARTOŚĆ KLINICZNĄ, TZN. ZGŁASZANE WYNIKI PACJENTÓW, AKCEPTACJĘ PRZEZ “ PACJENTÓW I PREFERENCJE PACJENTÓW: PACJENCI MOGĄ DOSTARCZAĆ I OMAWIAĆ DOWODY NA ISTNIENIE TAKICH KORZYŚCI. OCENA TECHNOLOGII MEDYCZNYCH JEST TAKŻE PROCESEM WIELOSTRONNYM: PACJENCI SĄ TU NAJWAŻNIEJSZYMI PODMIOTAMI, PONIEWAŻ SĄ OSTATECZNYMI BENEFICJENTAMI TECHNOLOGII MEDYCZNYCH. ICH ROLA POLEGA NIE TYLKO NA OCENIE: POWINNI BYĆ TAKŻE ZAANGAŻOWANI W PROCES WYCENY I ZGŁASZANIA REKOMENDACJI DOTYCZĄCYCH REFUNDACJI NOWYCH TECHNOLOGII. PŁATNICY MOGĄ NA TYM SKORZYSTAĆ, PONIEWAŻ PACJENCI (I INNE OSOBY ZAINTERESOWANE) ZAAKCEPTUJĄ PODEJMOWANE DECYZJE. CLAUDIO JOMMI, EKONOMISTA ZDROWIA lepszych wyników zdrowotnych i lepsze wykorzystanie dostępnych zasobów. Raport identyfikuje nieefektywności systemu, przedstawia przykłady dobrych praktyk, w tym dotyczących raka płuca, i wyciąga wnioski, aby pomóc w uruchomieniu działań politycznych. LuCE jest głosem chorych na raka płuca w Europie. Dlatego właśnie angażujemy się we współpracę z instytucjami europejskimi, rządami krajowymi, ekonomistami, organami regulacyjnymi, przemysłem farmaceutycznym, organizacjami ochrony zdrowia, mediami i społeczeństwem, aby upewnić się, że rak płuca jest traktowany priorytetowo w prawie i ustawodawstwie. *All.Canjestgromadzącąwieleosóbzainteresowanychplatformąutworzonąw celupromowaniapolitycznegoipublicznegozaangażowanianarzeczpoprawy efektywnościwleczeniuraka.Uczestnikamisągrupypacjentówigrupzawodowych orazprzemysłfarmaceutyczny.Pełnalistaczłonkówznajdujesiępodadresem:http:// www.all-can.org/members/
5. WEZWANIE DO DZIAŁANIA Wypełnienie istniejących luk w dostępie Skrócenie czasu wprowadzania nowych leków w państwach członkowskich + Zapewnienie dostępu pacjentów do badań klinicznych ponad granicami kraju + Harmonizacja strategii oceny technologii medycznych Gromadzenie danych systematycznych Gromadzenie danych pacjentów, aby zidentyfikować niezaspokojone potrzeby + Monitorowanie poprawnej implementacji unijnej transgranicznej dyrektywy zdrowotnej, aby zapewnić dostęp do metod leczenia + Usprawnienie i zharmonizowanie gromadzenia danych dla pacjentów w Europie Wspólne wytyczne ustalania standardów opieki Opracowanieizharmonizowaniewytycznychdotyczącychraka płucawcałejEuropie+Wdrożeniewytycznychdotyczących diagnostykiileczeniarakapłuca+Opracowaniejednolitych narodowychprogramówzwalczaniarakapłuca+Stymulowanie rozwojuiakredytacjaośrodkówspecjalizującychsięwleczeniu rakapłucawEuropiewcelustworzeniasiecireferencyjnych OGRANICZMY ROZBIEŻNOŚCI: CO MUSIMY ZROBIĆ?
Stabilność finansowa systemów opieki zdrowotnej Zwiększenie przejrzystości kosztów badań i rozwoju nowych leków + Wprowadzenie nowych elastycznych procedur płatności w negocjacjach dotyczących cen/refundacji + Ustalenie nowego podejścia w ustalaniu cen w oparciu o ocenę wartości dodanej i efektywności kosztowej leków dla pacjentów + Postępowanie zgodnie ze wskaźnikiem korzyści klinicznych ESMO przy podejmowaniu decyzji w sprawie polityki refundacyjnej + Zapewnienie przejrzystych i regulowanych cen leków i refundacji oraz uzyskanie lepszej współpracy między państwami narodowymi w zakresie negocjacji cenowych Zaangażowanie pacjenta Promowanie indywidualnego zaangażowania pacjentów i zaangażowania w rzecznictwo + Odgrywanie roli w badaniach, refundacji i ocenie technologii medycznych, zapewniając wkład pacjenta + Angażowanie organizacji pacjentów i pracowników służby zdrowia w proces podejmowania decyzji dotyczących nowych polityk
TRUDNE SZLAKI CZĘSTO PROWADZĄ W PIĘKNE MIEJSCA ZRÓBMY TO RAZEM!
47 WESPRZYJ NASZE WEZWANIE DO DZIAŁANIA W dniu 16 listopada 2016 r. zorganizowaliśmy w Parlamencie Europejskim (Bruksela) specjalne wydarzenie, aby podnieść świadomość wśród osób zainteresowanych i zaangażować je w pokonywanie wyzwań związanych z rakiem płuca. Spotkanie zostało zorganizowane wspólnie z Europejskim Stowarzyszeniem Lig Walki z Rakiem (ECL) i zostało poprowadzone przez posła do PE Alojza Peterle, prezesa grupy Posłowie do PE Przeciwko Rakowi (MAC). Udział w tym spotkaniu wzięli aktywiści, politycy, lekarze, rzecznicy pacjentów, dziennikarze, firmy farmaceutyczne i inne zainteresowane strony. Przedstawiono różne punkty widzenia na wyzwania związane z rakiem płuca w Europie. Była to rzadka okazja, aby zaangażować wiele zainteresowanych stron i wystosować wezwanie do działania, zachęcając uczestników do wspólnej pracy w celu poprawy wczesnego wykrywania, dokładnej diagnostyki, bardziej skutecznych i bezpiecznych metod leczenia, a także szybszego dostępu do innowacyjnych terapii i zadbać o zrównoważony rozwój europejskich systemów opieki zdrowotnej. W związku z wydarzeniem nasze wezwania do działania zostały opublikowane w Euractiv przy wsparciu 16 kluczowych europejskich decydentów i przedstawicieli pacjentów. To był dopiero początek naszych wysiłków mających na celu wspieranie każdego roku 312 000 Europejczyków, u których zdiagnozowano raka płuca. Obecnie współpracujemy z instytucjami europejskimi, rządami krajowymi, ekonomistami, organami regulacyjnymi, przemysłem farmaceutycznym, organizacjami ochrony zdrowia, mediami i społeczeństwem, aby upewnić się, że rak płuca jest traktowany priorytetowo w prawie i ustawodawstwie. W związku z tym potrzebujemy wsparcia wszystkich zainteresowanych, aby nadal realizować naszą misję i zachęcić innych do działania. Zapraszamy do wsparcia naszego wezwania do działania: www.lungcancereurope.eu
49 O LuCE Lung Cancer Europe jest działającym na arenie europejskiej głosem chorych na raka płuca, ich rodzin i osób, które zwyciężyły chorobę. LuCE stanowi europejską platformę dla istniejących grup chorych na raka płuca i wspiera tworzenie krajowych grup pacjentów z rakiem płuca w różnych krajach europejskich, w których takie grupy jeszcze nie istnieją. LuCE ma na celu zwiększanie świadomości na temat nierówności w dostępie do leczenia i opieki nad chorymi na raka płuca w Europie. Ponadto LuCE prowadzi działalność lobbystyczną w zakresie polityki europejskiej mającej na celu poprawę profilaktyki raka płuca, wczesnego wykrywania, leczenia i opieki. LuCE wspiera także krajowe grupy pacjentów z rakiem płuca, pomagając zwiększyć świadomość na temat raka płuca wśród europejskiej opinii publicznej. • Zmniejszenie śmiertelności raka płuca. • Promowanie najlepszego możliwego leczenia poszczególnych typów raka płuca. • Równy dostęp do opieki dla chorych na raka płuca w całej Europie. • Zwiększanie społecznej świadomości w zakresie objawów, wczesnego wykrywania i leczenia raka płuca. • Zmniejszenie piętna związanego z rakiem płuca i promowanie wspierania pacjentów z rakiem płuca i ich bliskich. • Zwiększanie funduszy europejskich przeznaczonych na badania nad rakiem płuca. NASZE CELE
50 NASI CZŁONKOWIE LuCE czerpie swą siłę z połączonych działań różnych krajowych organizacji pacjentów w całej Europie. Organizacje te wspierają chorych na raka płuca, bronią ich praw i reprezentują ich interesy na co dzień. Są głosem pacjentów na forach krajowych i międzynarodowych, a ich praca przynosi korzyści całemu społeczeństwu. Razem jesteśmy silniejsi. Dlatego też dziękujemy każdemu z członków LuCE za hojną pomoc. Zachęcamy czytelników, aby poznali te organizacje i udzielili im wsparcia. Asociación Española de Afectados de Cáncer de Pulmón www.afectadoscancerdepulmon.com Bundesverband Selbsthilfe Lungenkrebs e.V. www.bundesverband-selbsthilfe-lungenkrebs.de Israel Lung Cancer Foundation www.ilcf.org.il
51 Stowarzyszenie Walki z Rakiem Pluca www.rakpluca.org.pl www.rakpluca.szczecin.pl Women Against Lung Cancer in Europe www.womenagainstlungcancer.eu Landesverband Baden- Württemberg für Lungenkrebskranke und deren Angehörige e.V www.lungenkrebs-bw.de Longkanker Nederland www.longkankernederland.nl Lungencancerförbundest Stödet www.lungcancerforeningen.se Lungekreftforeningen www.lungekreftforeningen.no National Lung Cancer Forum for Nurses (NLCFN) www.nlcfn.org.uk Patientforeningen Lungekræft www.lungekraeft.com Pulmonale www.pulmonale.pt
52 CZŁONKOWIE WSPIERAJĄCY Członkami wspierającymi LuCE są organizacje zaangażowane w poprawę jakości życia pacjentów z rakiem płuca. LuCE pragnie podziękować tym organizacjom za ich nieustającą pomoc. Društvo onkoloških bolnikov Slovenije www.onkologija.org European School of Oncology (ESO) www.eso.net European Thoracic Oncology Platform (ETOP) www.etop-eu.org Fundación MÁS QUE IDEAS www.fundacionmasqueideas.org Suomen Syöpäpotilaat - Cancerpatienterna i Finland ry www.syopapotilaat.fi Pembe Hanim Turkey http://www.pembehanim.com.tr/
luce@etop-eu.org Jeśli interesuje Cię dołączenie do LuCE, skontaktuj się z nami. Z przyjemnością Cię poznamy!
54 SKRÓTY ASCO EAPC ECL EGFR EORTC ELCWP EPPAC ESMO ERP ERS ESTS EU Amerykańskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej Europejskie Towarzystwo Opieki Paliatywnej Europejska Liga Walki z Rakiem Receptor naskórkowego czynnika wzrostu Europejska Organizacja do Badań i Leczenia Nowotworów Europejska Grupa Robocza ds. Raka Płuc Europejskie Partnerstwo na rzecz Walki z Rakiem uruchomione przez Komisję Europejską Europejskie Towarzystwo Onkologii Medycznej Zewnętrzna cena referencyjna Europejskie Towarzystwo Oddechowe Europejskie Towarzystwo Chirurgów Klatki Piersiowej Unia Europejska
55 EUPATI GMP GP HCP HTA ICPI ISLAC MAC MPM NCCP NGO NDRP OECD TKI WHO Europejska Akademia Pacjentów w obszarze innowacyjnych terapii Dobra praktyka produkcyjna Lekarz rodzinny Pracownik służby zdrowia Ocena technologii medycznych Inhibitory immunologicznych punktów kontrolnych Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań nad Rakiem Płuca Posłowie do PE przeciwko rakowi Złośliwy międzybłoniak opłucnej Narodowe programy zwalczania nowotworów Organizacje pozarządowe Niedrobnokomórkowy rak płuc Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju Inhibitory kinazy tyrozynowej World Health Organisation
56 1. PhRMA.Adecadeofinnovationincancer,2006- 2016.Availablefrom:http://phrma-docs.phrma. org/sites/default/files/pdf/decade-of-innovation- cancer.pdf[AccessedOctober2017]. 2. LuCE.ChallengesinlungCancerEurope report.2016.Availablefrom:http:// www.lungcancereurope.eu/wp-content/ uploads/2016/11/LuCE-Report-final.pdf[Assessed October2017]. 3. Plun-FavreauJ,Immonen-Charalambous K,SteutenL,etal.Enablingequalaccessto moleculardiagnostics:whataretheimplications forpolicyandhealthtechnologyassessment? PublicHealthGenomics.2016;19:144-52.doi: 10.1159/000446532. 4. McKendrickJ.Impactoflicensingand reimbursementdiscrepanciesonpatientaccess tocancertreatmentsacrossEuropeandCanada. AnnalsofOncology(2017)28(suppl_5) 5. ESMOEuropeanConsortiumStudyonthe availability,out-of-pocketcostsandaccessibility ofantineoplasticmedicinesinEurope.AnnOncol. 2016;27(8):1423-1443. 6. EuropeanCancerPatientCoalition.Challengingthe EuropeofDisparitiesinCancer.Availableat:http:// www.ecpc.org/Documents/Policy&Advocacy/ Europe%20of%20Disparities/Europe%20of%20 Disparities%2027th%20Sept%202015.pdf [AccessedSeptember2017] 7. BentzenSM,HeerenG,CottierB,etal.Towards evidence-basedguidelinesforradiotherapy infrastructureandstaffingneedsinEurope:the ESTROQUARTSproject.RadiotherOncol.2005 Jun;75(3):355-65. 8. RosenblattE,IzewskaJ,AnacakY,etal. RadiotherapycapacityinEuropeancountries: ananalysisoftheDirectoryofRadiotherapy Centres(DIRAC)database.LancetOncol.2013 Feb;14(2):e79-86 9. ChernyN,SullivanR,TorodeJ,etal(2016).ESMO EuropeanConsortiumStudyontheavailability,out- of-pocketcostsandaccessibilityofantineoplastic medicinesinEurope.AnnalsofOncology;27(8): 1423–1443 10. JonssonB, Hofmarcher T, LindgrenP, Wilking N, Comparatorreportonpatientaccesstocancer medicinesinEuroperevisited(2016). Availableat: www.ihe.se/en/publicering/cancer-medicines-in- europe-2[AccessedAugust2017] 11. Cole,A.,Garrison,L.,Mestre-Ferrandiz,J.,&Towse, A.(2015).DataGovernanceArrangementsfor Real-WorldEvidence.OHEConsultingReport, London:OfficeofHealthEconomics.Availableat: www.ohe.org/publications/improving-efficiency- and-resourceallocation-future-cancer-care [AccessedAugust2017] 12. LawlerM,etal(2014).ACatalystforChange: TheEuropeanCancerPatient’sBillofRights.The Oncologist2014;19(3):217-24. 13. JönssonB,HofmarcherT,LindgrenP,Wilking N.Comparatorreportonpatientaccessto cancermedicinesinEuroperevisited.IHEreport 2016:4.Lund:InstituteofHealthEconomics. MATERIAŁY REFERENCYJNE
57 2015.Availableat:http://lup.lub.lu.se/search/ ws/files/11713673/IHE_Report_2016_4_.pdf [AccessedOctober2017] 14. AdesF,ZardavasD,SenterreC,etal.Hurdlesand delaysinaccesstoanti-cancerdrugsinEurope. Ecancermedicalscience.2014;8:482. 15. EuropeanCommission.Fasteraccessofpatientsto newmedicines—revisedtransparencydirective. MEMO12/148,1March2012.Availableat: http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-12- 148_en.htm?locale=en[AccessedOctober2017]. 16. NguyenTA,KnightR,RougheadEE,BrooksG, MantA.Policyoptionsforpharmaceuticalpricing andpurchasing:issuesforlow-andmiddle-income countries.HealthPolicyPlan.2015;30:267-80. 17. CounciloftheEuropeanCommunities.Council Directiveof21December1988relatingtothe transparencyofmeasuresregulatingthepricingof medicinalproductsforhumanuseandtheirinclusion inthescopeofnationalhealthinsurancesystems (89/105/EEC).Availableat:http://eur-lex.europa.eu/ legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:31989L0105 [AccessedOctober2017]. 18. Lung Cancer Europe (LuCE). Position paper. 2015. Available at: http://www.lungcancereurope. eu/wp-content/uploads/2015/11/LuCE-EU- Policy-Position-Paper-2015-IMPAGINATO.pdf [Accessed October 2017]. 19. CancerResearchUK.Lungcancer: symptoms.Availableat:http://about-cancer. cancerresearchuk.org/about-cancer/lung-cancer/ symptoms[AccessedOctober2017]. 20. SantM,MinicozziP,AllemaniC,etal.Regional inequalitiesincancercarepersistinItalyandcan influencesurvival.CancerEpidemiol.2012;36:541-7. 21. World Health Organization Regional Office for Europe. Palliative care: the solid facts. 2004. Available at: http://www.euro.who.int/__data/ assets/pdf_file/0003/98418/E82931.pdf [Accessed October 2017]. 22. BirringSS,PeakeMD.Symptomsandtheearly diagnosisoflungcancer.Thorax.2005;60:268-9. 23. RadbruchL,PayneS.EuropeanAssociationfor PalliativeCare.WhitePaperonstandardsand normsforhospiceandpalliativecareinEurope: part1.RecommendationsfromtheEuropean AssociationforPalliativeCare.EuropeanJournalof PalliativeCare.2009;16:278-89. 24. EuropeanAssociationforPalliativeCare.New indicatorsdemonstratetheincreasinginterestin palliativecarethroughoutEurope.Pressrelease 29May2013.Availableat:http://www.eapcnet. eu/Themes/Organisation/DevelopmentinEurope/ EAPCAtlas2013.aspx[AccessedOctober2017]. 25. ZimmermannC,SwamiN,KrzyzanowskaM,et al.Perceptionsofpalliativecareamongpatients withadvancedcancerandtheircaregivers.CMAJ. 2016;188:E217-27. 26. VanderHeideA,deVogel-VoogtE,VisserAP,vanderRijt CC,vanderMaasPJ.Dyingathomeorinaninstitution: perspectivesofDutchphysiciansandbereavedrelatives. SupportCareCancer.2007;15:1413-21.
58 27. CounciloftheEuropeanUnion.Councilconclusions onreducingtheburdenofcancer.Availableat: http://www.eu2008.si/en/News_and_Documents/ Council_Conclusions/June/0609_EPSCO-cancer. pdf[AccessedOctober2017]. 28. BundesministeriumfürGesundheit. KrebsrahmenprogrammÖsterreich2014. Availableat:https://www.bmgf.gv.at/ cms/home/attachments/2/7/0/CH1480/ CMS1412233312313/krebsrahmenprogramm. pdf.[AssessedOctober20017]. 29. RepublikaSloveniaMinistrtvoZaZdravje.The NationalCancerControlProgram.Available at:http://www.mz.gov.si/fileadmin/mz.gov.si/ pageuploads/zakonodaja/01122016_Osnutek_ dokumenta_DPOR_2017-2021_FIN.pdf.[Accessed October2017]. 30. EuropeanCommission.Q&A:TheFightAgainst TobaccointheEU.2011.Availableathttp://europa. eu/rapid/press-release_MEMO-11-349_en.htm [AccessedOctober2017]. 31. NBCNews.Lungcancerfornonsmokersstill stainedbystigma.Availableat:http://www. nbcnews.com/health/cancer/lung-cancer- nonsmokers-still-stained-stigma-n246441 [AccessedOctober2017]. 32. CataldoJK,JahanTM,PongquanVL.Lungcancer stigma,depression,andqualityoflifeamong everandneversmokers.EurJOncolNurs. 2012;16:264-9. 33. WorldHealthOrganization(WHO).Primary preventionofcancerthroughmitigationof environmentalandoccupationaldeterminants. Availableat:http://www.who.int/phe/news/ events/international_conference/Background_ interventions.pdf[AccessedOctober2017]. 34. BlumTG,RichA,BaldwinD,etal.TheEuropean initiativeforqualitymanagementinlungcancer care.EurRespirJ.2014;43:1254-77. 35. BlumTG,RichA,BaldwinD,etal.The Europeaninitiativeforqualitymanagement inlungcancercare:appendices.Availableat: http://erj.ersjournals.com/content/erj/sup pl/2014/04/17/09031936.00106913.DC1/ ERS_TF_EIQMLCC_Appendices.pdf[Accessed October2017]. 36. Luengo-FernándezR,LealJ,GrayA,etal.Economic burdenofcanceracrosstheEuropeanUnion: apopulation-basedcostanalysis.TheLancet Oncology2013;14(12):1165-1174. 37. FlostrandSJ,LorS,AnonY.Trendsintimeto marketaccessinEurope.Isitgettingbetter.Value Health2014;17(7). 38. ChernyN,SullivanR,DafniU,etal.Astandardised, generic,validatedapproachtostratifythe magnitudeofclinicalbenefitthatcanbeanticipated fromanti-cancertherapies:theEuropeanSociety forMedicalOncologyMagnitudeofClinical BenefitScale(ESMO-MCBS).AnnalOncol 2015;26(8):1547-73. 39. InstitutNationaldeCancer.Étudesurlesdélais depriseenchargedescancersduseinetdu poumondansplusieursregionsdeFrance en2011.Availableat:http://www.e-cancer. fr/content/download/63265/569429/file/ ETUDELSEINPOU12.pdf[AccessedOctober2017]. 40. ASCOPost.Combinationimmunotherapyfor lungcancer:thewaveofthefuture:aconversation withNaiyerRizvi,MD.Availableat:http:// www.ascopost.com/issues/february-25-2017/ combination-immunotherapy-for-lung-cancer-the- wave-of-the-future/[AccessedOctober2017]. 41. BergerMF,VanAllenEM.Deliveringonthe promiseofprecisioncancermedicine.Genome Med.2016;8:110.
59 42. AmericanSocietyforRadiationOncology. Combinationofradiationandimmunecheckpoint therapyholdspotentialforlungcancer.Available at:https://www.astro.org/News-and-Publications/ News-and-Media-Center/News-Releases/2017/ Combination-of-radiation-and-immune- checkpoint-therapy-holds-potential-for-lung- cancer/[AccessedOctober2017]. 43. ScienceDaily.Newbloodtestoffers potentialforfaster,targetedtreatmentof non-small-celllungcancer.2017.Available at:https://www.sciencedaily.com/ releases/2017/04/170419091629.htm[Accessed October2017]. 44. SimonAE,JuszczykD,SmythN,etal.Knowledge oflungcancersymptomsandriskfactorsinthe U.K.:developmentofameasureandresultsfroma population-basedsurvey.Thorax.2012;67:426-32. 45. DelCielloA,FranchiP,ContegiacomoA,etal. Missedlungcancer:when,where,andwhy?Diagn IntervRadiol.2017;23:118-126.. 46. NHSEngland.Waitingtimesforsuspectedand diagnosedcancerpatients:2015-16annual report.Availableat:https://www.england.nhs.uk/ statistics/wp-content/uploads/sites/2/2016/06/ Cancer-Waiting-Times-Annual-Report-201516-1. pdf[AccessedOctober2017]. 47. NationalCancerRegistrationandAnalysisService. Cancersurvivalbystage.Availableat:http:// www.ncin.org.uk/publications/survival_by_stage [AccessedOctober2017]. 48. ISDScotland.Detectcancerearly.2017.Available at:http://www.isdscotland.org/Health-Topics/ Cancer/Detect-Cancer-Early/[AccessedOctober 2017]. 49. Queen’sUniversityBelfast.NorthernIreland CancerRegistry.Availableat:http://www.qub. ac.uk/research-centres/nicr/CancerInformation/ official-statistics/[AccessedOctober2017]. 50. InternationalAssociationfortheStudyofLung Cancer.Lungcancerscreeningandearlydetection canincreasecurabilityandsavelives!Availableat: https://www.iaslc.org/lung-cancer-screening-and- early-detection-can-increase-curability-and-save- lives[AccessedOctober2017] 51. WorldHealthOrganization(WHO).Challenges andopportunitiesinimprovingaccesstomedicines throughefficientpublicprocurementintheWHO EuropeanRegion.Availableat:http://www.euro. who.int/__data/assets/pdf_file/0003/323598/ Challenges-opportunities-improving-access- medicines-efficient-public-procurement.pdf?ua=1 [AccessedOctober2017].
60 Niniejsza analiza ma na celu stworzenie przeglądu istniejącej literatury na temat raka płuca (koncentrując się na doktrynie politycznej, w przeciwieństwie do danych klinicznych), aby przedstawić przegląd aktualnych strategii politycznych dotyczących raka płuca w Europie, a także zidentyfikować istniejące luki w informacjach/dowodach w celu zwrócenia uwagi decydentów na potrzebę wypełnienia tych luk w drodze sprawniejszych interwencji politycznych. Analizę przeprowadzono z wykorzystaniem następujących źródeł, poszukując słów kluczowych, w tym: strategie polityczne dotyczące raka płuc/rak płuca i gospodarka zdrowotna, koszt, stygmatyzacja, tytoń, polityka, nierówność, niesprawiedliwość, dysproporcja, kobiety, opiekunowie, obciążenie ekonomiczne i obciążenie społeczne. . EuropejskieStowarzyszenieLigWalkizRakiem(ECL) . Konfederacja Stowarzyszeń Rodzinnych w Unii Europejskiej (COFACE) . Rada Europy (COE) . Międzynarodowy program działań na rzecz wczesnego wykrywania raka płuc (I-ELCAP) . Europejski sojusz na rzecz medycyny spersonalizowanej (EAPM) . Europejska koalicja pacjentów . Onkologicznych (ECPC) Komisja Europejska . Europejska Federacja Stowarzyszeń Pacjentów Chorych na Alergię i Choroby Płuca (EFA) . Europejski Instytut Zdrowia . Kobiet Europejska Fundacja na rzecz Zdrowia Płuc . Europejska Agencja Leków (EMA) . Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań nad Rakiem Płuca (IASLC) . Międzynarodowe Konsorcjum Genomu Raka . Europejska sieć zapobiegania paleniu (ENSP) . Parlament Europejski . Globalna Koalicja na rzecz Raka Płuca . TrendyGoogle,wiadomościGoogle,GoogleScholar . Health Policy Journal . Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) . Międzynarodowa Unia do Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc . Międzynarodowa Sieć Kobiet Przeciwko Paleniu Tytoniu . JSTOR . Lung Cancer Europe . Biblioteka elektroniczna OECD . Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) . Program działania na rzecz leczenia nowotworów . (PACT) PubMed . Instytut Skutków Zdrowotnych . Narodów Zjednoczonych (ONZ) . Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) . Kobiety przeciwko rakowi w Europie (WALCE) . Światowa Fundacja na rzecz Zdrowia Płuc Źródła:
61 Przegląd liczby słów w głównych źródłach*
62 Lung Cancer Europe tworzą ludzie, którzy pracują z pasją, aby wspierać pacjentów z rakiem płuca i bronić ich praw. Jesteśmy bardzo wdzięczni za wsparcie, które otrzymaliśmy od początku naszej podróży, zaledwie trzy lata temu. Niniejszy Raport stał się rzeczywistością dzięki wkładowi wielu osób i organizacji. Jesteśmy wdzięczni wszystkim, którzy odpowiedzieli na nasze wezwanie, wypełnili ankietę i odpowiedzieli na nasze pytania, a także organizacjom i osobom, które zgodziły się dokonać oceny tego raportu. W proces zaangażowanych było ponad 60 osób, którym chcemy podziękować za podzielenie się z nami wiedzą i doświadczeniem. Oczywiście chcielibyśmy także podziękować naszym sponsorom: firmom, które zrozumiały wartość tego projektu i zdecydowały się zaangażować. Podziękowania dla Amgen, Bristol-Myers Squibb, Boehringer Ingelheim, Lilly, Merck, MSD, Novartis, Pfizer i Roche. Doceniamy otrzymane wsparcie i mamy nadzieję na dalszą współpracę. Ponadto dziękujemy wszystkim pacjentom chorym na raka płuca i ich krewnym, którzy dzielą się z nami swoimi doświadczeniami, obawami i potrzebami każdego dnia. Wielu z nas ma rozpoznanie raka płuca lub bliską osobę, która walczy z tą chorobą. Tak więc wiemy, przez co przechodzicie. Możecie na nas liczyć – w szczególności jeżeli jest coś, w czym możemy pomóc. Razem jesteśmy silniejsi.
63
LuCE Report Polish

Recomendados

Wszystko o raku piersi - Grobstein Ruth - ebook
Wszystko o raku piersi - Grobstein Ruth - ebookWszystko o raku piersi - Grobstein Ruth - ebook
Wszystko o raku piersi - Grobstein Ruth - ebooke-booksweb.pl
 
Zyj zdrowo internet
Zyj zdrowo internetZyj zdrowo internet
Zyj zdrowo internetMonika Anna
 
Rejestr nowotworów jako skuteczne narzędzie profilaktyki oraz terapii onkolog...
Rejestr nowotworów jako skuteczne narzędzie profilaktyki oraz terapii onkolog...Rejestr nowotworów jako skuteczne narzędzie profilaktyki oraz terapii onkolog...
Rejestr nowotworów jako skuteczne narzędzie profilaktyki oraz terapii onkolog...Fundacja MY PACJENCI
 
XV międzynarodowa konferencja DMD
XV międzynarodowa konferencja DMDXV międzynarodowa konferencja DMD
XV międzynarodowa konferencja DMDJacek Sztajnke
 
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...CTTGUMed
 
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...CTTGUMed
 
OwPK 2015 - Algorytm oceny wartości nowych leków przeciwnowotworowych — propo...
OwPK 2015 - Algorytm oceny wartości nowych leków przeciwnowotworowych — propo...OwPK 2015 - Algorytm oceny wartości nowych leków przeciwnowotworowych — propo...
OwPK 2015 - Algorytm oceny wartości nowych leków przeciwnowotworowych — propo...Rafal Zysk
 
Prezentacja GUMED
Prezentacja GUMEDPrezentacja GUMED
Prezentacja GUMEDTrojmiasto.pl
 

Recomendados

Wszystko o raku piersi - Grobstein Ruth - ebook
Wszystko o raku piersi - Grobstein Ruth - ebookWszystko o raku piersi - Grobstein Ruth - ebook
Wszystko o raku piersi - Grobstein Ruth - ebooke-booksweb.pl
 
Zyj zdrowo internet
Zyj zdrowo internetZyj zdrowo internet
Zyj zdrowo internetMonika Anna
 
Rejestr nowotworów jako skuteczne narzędzie profilaktyki oraz terapii onkolog...
Rejestr nowotworów jako skuteczne narzędzie profilaktyki oraz terapii onkolog...Rejestr nowotworów jako skuteczne narzędzie profilaktyki oraz terapii onkolog...
Rejestr nowotworów jako skuteczne narzędzie profilaktyki oraz terapii onkolog...Fundacja MY PACJENCI
 
XV międzynarodowa konferencja DMD
XV międzynarodowa konferencja DMDXV międzynarodowa konferencja DMD
XV międzynarodowa konferencja DMDJacek Sztajnke
 
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...CTTGUMed
 
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...
Elektroniczny system monitorowania chorych do wykrywania wznowy raka płuca (0...CTTGUMed
 
OwPK 2015 - Algorytm oceny wartości nowych leków przeciwnowotworowych — propo...
OwPK 2015 - Algorytm oceny wartości nowych leków przeciwnowotworowych — propo...OwPK 2015 - Algorytm oceny wartości nowych leków przeciwnowotworowych — propo...
OwPK 2015 - Algorytm oceny wartości nowych leków przeciwnowotworowych — propo...Rafal Zysk
 
Prezentacja GUMED
Prezentacja GUMEDPrezentacja GUMED
Prezentacja GUMEDTrojmiasto.pl
 
Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...
Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...
Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...Fundacja MY PACJENCI
 
Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]
Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]
Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]123tlumacz
 
Walka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwych
Walka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwychWalka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwych
Walka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwychkaleksander
 
Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...
Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...
Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...Fundacja MY PACJENCI
 
Innowacyjne terapie onkologiczne
Innowacyjne terapie onkologiczneInnowacyjne terapie onkologiczne
Innowacyjne terapie onkologiczneEYPoland
 
Biorezonans - www.biorezonans-waw.pl
Biorezonans - www.biorezonans-waw.plBiorezonans - www.biorezonans-waw.pl
Biorezonans - www.biorezonans-waw.plNikmichael
 
Agnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyce
Agnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyceAgnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyce
Agnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyceAdrian Pawlak
 
Helsinki declaration on patient safety
Helsinki declaration on patient safetyHelsinki declaration on patient safety
Helsinki declaration on patient safetyPolanest
 
ANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebook
ANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebookANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebook
ANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebookepartnerzy.com
 
DZ2015_2016_kuj-pom_szkolenie_prezentacja
DZ2015_2016_kuj-pom_szkolenie_prezentacjaDZ2015_2016_kuj-pom_szkolenie_prezentacja
DZ2015_2016_kuj-pom_szkolenie_prezentacjaPaulina Joanna Szczesiak
 
Ginekologia-Nieplodnosc2.pdf
Ginekologia-Nieplodnosc2.pdfGinekologia-Nieplodnosc2.pdf
Ginekologia-Nieplodnosc2.pdfella384015
 
6. Prowadzenie wywiadu chorobowego
6. Prowadzenie wywiadu chorobowego6. Prowadzenie wywiadu chorobowego
6. Prowadzenie wywiadu chorobowegoWiktor Dąbrowski
 
Rozwiązania w zakresie e zdrowia - województwo kujawsko-pomorskie
Rozwiązania w zakresie e zdrowia - województwo kujawsko-pomorskieRozwiązania w zakresie e zdrowia - województwo kujawsko-pomorskie
Rozwiązania w zakresie e zdrowia - województwo kujawsko-pomorskieWydział ds. eZdrowia, Departament Polityki Zdrowotnej, Urząd Marszałkowski w Łodzi
 
Blaski i Cienie programu KOS Zawał.pptx
Blaski i Cienie programu KOS Zawał.pptxBlaski i Cienie programu KOS Zawał.pptx
Blaski i Cienie programu KOS Zawał.pptxDamian Sendrowski
 
List otwarty do_premier_ewy_kopacz
List otwarty do_premier_ewy_kopaczList otwarty do_premier_ewy_kopacz
List otwarty do_premier_ewy_kopaczGrupa PTWP S.A.
 
111020 Joanna Dudek
111020 Joanna Dudek111020 Joanna Dudek
111020 Joanna DudekTowarzystwo Polsko-Niemieckie w Rzeszowie
 
Ultrasonograf stetoskopem cz. 2
Ultrasonograf stetoskopem cz. 2Ultrasonograf stetoskopem cz. 2
Ultrasonograf stetoskopem cz. 2Polanest
 
Wyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowych
Wyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowychWyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowych
Wyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowychPolanest
 
Rak piersi diagnostyka, profilaktyka, leczenie
Rak piersi diagnostyka, profilaktyka, leczenieRak piersi diagnostyka, profilaktyka, leczenie
Rak piersi diagnostyka, profilaktyka, leczenietestDNA Services Sp. z o.o.
 
List premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_gla
List premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_glaList premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_gla
List premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_glaGrupa PTWP S.A.
 

Más contenido relacionado

Similar a LuCE Report Polish

Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...
Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...
Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...Fundacja MY PACJENCI
 
Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]
Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]
Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]123tlumacz
 
Walka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwych
Walka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwychWalka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwych
Walka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwychkaleksander
 
Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...
Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...
Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...Fundacja MY PACJENCI
 
Innowacyjne terapie onkologiczne
Innowacyjne terapie onkologiczneInnowacyjne terapie onkologiczne
Innowacyjne terapie onkologiczneEYPoland
 
Biorezonans - www.biorezonans-waw.pl
Biorezonans - www.biorezonans-waw.plBiorezonans - www.biorezonans-waw.pl
Biorezonans - www.biorezonans-waw.plNikmichael
 
Agnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyce
Agnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyceAgnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyce
Agnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyceAdrian Pawlak
 
Helsinki declaration on patient safety
Helsinki declaration on patient safetyHelsinki declaration on patient safety
Helsinki declaration on patient safetyPolanest
 
ANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebook
ANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebookANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebook
ANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebookepartnerzy.com
 
Ginekologia-Nieplodnosc2.pdf
Ginekologia-Nieplodnosc2.pdfGinekologia-Nieplodnosc2.pdf
Ginekologia-Nieplodnosc2.pdfella384015
 
6. Prowadzenie wywiadu chorobowego
6. Prowadzenie wywiadu chorobowego6. Prowadzenie wywiadu chorobowego
6. Prowadzenie wywiadu chorobowegoWiktor Dąbrowski
 
Blaski i Cienie programu KOS Zawał.pptx
Blaski i Cienie programu KOS Zawał.pptxBlaski i Cienie programu KOS Zawał.pptx
Blaski i Cienie programu KOS Zawał.pptxDamian Sendrowski
 
List otwarty do_premier_ewy_kopacz
List otwarty do_premier_ewy_kopaczList otwarty do_premier_ewy_kopacz
List otwarty do_premier_ewy_kopaczGrupa PTWP S.A.
 
Ultrasonograf stetoskopem cz. 2
Ultrasonograf stetoskopem cz. 2Ultrasonograf stetoskopem cz. 2
Ultrasonograf stetoskopem cz. 2Polanest
 
Wyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowych
Wyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowychWyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowych
Wyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowychPolanest
 
List premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_gla
List premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_glaList premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_gla
List premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_glaGrupa PTWP S.A.
 

Similar a LuCE Report Polish (20)

Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...
Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...
Wykorzystanie nowych mediów w konsultacjach społecznych, Joanna Turkiewicz, F...
 
Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]
Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]
Podręcznik prewencji i leczenia COVID-19 [KORONAWIRUS]
 
Walka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwych
Walka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwychWalka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwych
Walka z rakiem - profilaktyka nowotworów złośliwych
 
Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...
Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...
Choroby rzadkie - jak pacjenci "ze straconych pozycji" stali się globalnym gr...
 
Innowacyjne terapie onkologiczne
Innowacyjne terapie onkologiczneInnowacyjne terapie onkologiczne
Innowacyjne terapie onkologiczne
 
Biorezonans - www.biorezonans-waw.pl
Biorezonans - www.biorezonans-waw.plBiorezonans - www.biorezonans-waw.pl
Biorezonans - www.biorezonans-waw.pl
 
Agnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyce
Agnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyceAgnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyce
Agnieszka wenerska bezpieczeństwo pacjenta w praktyce
 
Helsinki declaration on patient safety
Helsinki declaration on patient safetyHelsinki declaration on patient safety
Helsinki declaration on patient safety
 
ANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebook
ANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebookANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebook
ANTYRAK. NOWY STYL ŻYCIA - ebook
 
DZ2015_2016_kuj-pom_szkolenie_prezentacja
DZ2015_2016_kuj-pom_szkolenie_prezentacjaDZ2015_2016_kuj-pom_szkolenie_prezentacja
DZ2015_2016_kuj-pom_szkolenie_prezentacja
 
Ginekologia-Nieplodnosc2.pdf
Ginekologia-Nieplodnosc2.pdfGinekologia-Nieplodnosc2.pdf
Ginekologia-Nieplodnosc2.pdf
 
6. Prowadzenie wywiadu chorobowego
6. Prowadzenie wywiadu chorobowego6. Prowadzenie wywiadu chorobowego
6. Prowadzenie wywiadu chorobowego
 
Rozwiązania w zakresie e zdrowia - województwo kujawsko-pomorskie
Rozwiązania w zakresie e zdrowia - województwo kujawsko-pomorskieRozwiązania w zakresie e zdrowia - województwo kujawsko-pomorskie
Rozwiązania w zakresie e zdrowia - województwo kujawsko-pomorskie
 
Blaski i Cienie programu KOS Zawał.pptx
Blaski i Cienie programu KOS Zawał.pptxBlaski i Cienie programu KOS Zawał.pptx
Blaski i Cienie programu KOS Zawał.pptx
 
List otwarty do_premier_ewy_kopacz
List otwarty do_premier_ewy_kopaczList otwarty do_premier_ewy_kopacz
List otwarty do_premier_ewy_kopacz
 
111020 Joanna Dudek
111020 Joanna Dudek111020 Joanna Dudek
111020 Joanna Dudek
 
Ultrasonograf stetoskopem cz. 2
Ultrasonograf stetoskopem cz. 2Ultrasonograf stetoskopem cz. 2
Ultrasonograf stetoskopem cz. 2
 
Wyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowych
Wyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowychWyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowych
Wyposazenie lodzkich szpitali w sprzet do trudnych drog oddechowych
 
Rak piersi diagnostyka, profilaktyka, leczenie
Rak piersi diagnostyka, profilaktyka, leczenieRak piersi diagnostyka, profilaktyka, leczenie
Rak piersi diagnostyka, profilaktyka, leczenie
 
List premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_gla
List premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_glaList premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_gla
List premier ewa_kopacz_normy_jako_ci_w_gla
 

LuCE Report Polish

  • 1.
  • 2. RAPORT LuCE dot. RAKA PŁUCA Nierówności w dostępie do diagnostyki, opieki i leczenia LISTOPAD 2017 r.
  • 3. Po pierwszym Raporcie LuCE z 2016 r., w którym przedstawiono główne wyzwania związane z rakiem płuca w Europie z perspektywy pacjenta, sporządziliśmy drugi raport, aby pogłębić wiedzę na temat jednego z głównych problemów, jakie wiążą się z tą chorobą: nierówności w dostępie na terenie całej Europy. Lung Cancer Europe (LuCE) reprezentuje pacjentów chorych na raka płuca i ich opiekunów, starając się jak najlepiej wspierać ich wszystkich bez względu na miejsce zamieszkania w Europie. Niniejszy Raport stanowi jednak dowód na to, że istnieją różnice w dostępności do diagnostyki, leczenia i opieki pomiędzy poszczególnymi krajami europejskimi, w związku z czym istnieje potrzeba poszukiwania rozwiązań. Zachęcamy zatem polityków, naukowców, badaczy i działaczy społecznych do zapoznania się z niniejszym Raportem, wzywając do wspólnych działań na rzecz lepszej sytuacji w raku płuca. Wiele twarzy, jeden głos... Treść pierwszego Raport LuCE: www.lungcancereurope.eu/wp-content/uploads/2016/11/LuCE-Report-final.pdf
  • 4. 04 Szerzenie wiedzy wśród decydentów na temat różnic w dostępie do diagnostyki i leczenia Pacjenci cierpiący na raka płuca w dzisiejszych czasach mogą mieć coraz większe oczekiwania wobec leczenia. Dzięki postępom w rozwoju opieki i leków onkologicnzych płuca oraz wielu trwającym badaniom klinicznym mamy obecnie większy wachlarz leków i posiadamy więcej informacji na temat walki z rakiem płuca. Raka płuca rozpoznano u mnie 15 lat temu i, podobnie jak wiele tysięcy innych pacjentów, jestem naprawdę wdzięczna za ogromne postępy w leczeniu tej choroby. Były to czasy, gdy operacja była najlepszą metodą leczenia dla około 20% pacjentów, a chemioterapia i radioterapia były najlepszym wyborem dla pozostałych 80%. Prowadzono niewiele badań dotyczących leczenia raka płuca. Teraz mamy nowe metody leczenia, które albo pozwalają wyleczyć pacjentów z rakiem płuca, albo dają nam wiele miesięcy, a nawet lat, lepszej jakości życia. Nie możemy jednak osiągnąć tych celów, jeśli innowacyjne metody leczenia nie są dostępne dla pacjentów. Dostęp stanowi dzisiaj jedno z największych wyzwań. Dostępność badań molekularnych i nowych leków jest różna w poszczególnych krajach Europy, a czasem różni się także na terenie tego samego kraju. Istnieje kilka czynników, które przyczyniają się do powstawania barier i nierówności w dostępie do leczenia na obszarze Europy. Wysokie koszty niektórych terapii spowodowały różnice w zdolności systemów opieki zdrowotnej do refundacji wszystkich opcji leczenia. Ponadto nowe terapie są często stosowane wraz z konwencjonalnym leczeniem, zwiększając całkowity koszt leczenia pacjentów.
  • 5. 05 Kolejnymczynnikiemdziałającymnaniekorzyśćpacjentówjestczas. Opóźnieniawdostępiepacjentówdonowychmetodleczeniazdarzająsię wcałejEuropie,aczastenzależyoddanegokrajuiwarunkówwprowadzania wybranychlekównarynek.DyrektywaUEwsprawieustalaniacen irefundacjiwyrobówmedycznychwyznacza180-dniowyterminnaustalenie urzędowejcenyleku,aleprzestrzeganietegozapisujestbardzoniespójne. Drugi Raport LuCE koncentruje się przede wszystkim na dostępie do diagnostyki, leczenia i opieki, ponieważ utrzymujemy, że wszyscy pacjenci chorzy na raka płuca muszą we właściwym czasie otrzymywać najlepszą dostępną opiekę i leczenie. Jak zaznaczono w pierwszym Raporcie LuCE, rak płuca jest główną przyczyną zgonów spowodowanych chorobami nowotworowymi w UE i odpowiada za niemal jedną piątą zgonów z powodu raka na całym świecie. Dlatego potrzebujemy rozwiązań, które zapewnią opiekę i wsparcie tak szybko, jak to możliwe – szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę, że większość przypadków raka płuca jest diagnozowanych w zaawansowanym stadium. Ponieważ udało mi się zwalczyć raka płuca, z pasją zachęcam polityków i inne osoby zainteresowane do podjęcia działań i sprawienia, aby pacjenci z rakiem płuca zyskali na czas dostęp do diagnostyki i najnowszych terapii. To zapewni im większą szansę na przeżycie i lepszą jakość życia. Aby to osiągnąć, decydenci muszą być świadomi naszych priorytetów jako pacjentów, aby móc podejmować właściwe decyzje. Niniejszy Raport ma odegrać kluczową rolę informacyjną. Apelujemy do wszystkich wspierających nas organizacji we wszystkich krajach, aby wykorzystały to opracowanie do wspierania zmian w krajowej opiece zdrowotnej związanej z rakiem płuca. Regine Deniel Ihlen Pacjent i Skarbnik Lung Cancer Europe (LuCE)
  • 7. 08 | O Raporcie 10 | Dostęp do diagnostyki, opieki i leczenia Opieka nad pacjentami chorymi na raka płuca: jak zapewnić zintegrowane podejście? 36 | Strategie polityczne dotyczące raka płuca 44 | Wezwanie do działania 54 | Skróty 56 | Materiały referencyjne i źródła 49 | O LuCE 29
  • 8. 08 1. O TYM RAPORCIE Metody leczenia raka płuca szybko ewoluują. W ciągu ostatniego dziesięciolecia dokonano ogromnych postępów w pogłębianiu wiedzy i zrozumienia molekularnych czynników rakotwórczych, co doprowadziło do powstania nowych metod leczenia raka płuca. Wprowadzenie terapii immunologicznych wpłynęłona oblicze choroby, przedłużając zarówno trwałe remisje, jak i życie pacjentów. Uważamy jednak, że nadal istnieją, a w niektórych przypadkach nawet zwiększają się znaczące przeszkody ograniczające dostęp do nowych metod leczenia w postaci wysokich barier regulacyjnych, niewystarczającego dostępu do nowoczesnego leczenia oraz diagnozowania choroby w późnych stadiach. Jednocześnie pięcioletnie wskaźniki przeżycia pozostają w Europie na niskim poziomie. Brakuje także wyspecjalizowanych struktur multidyscyplinarnych zapewniających odpowiednią opiekę nad pacjentami cierpiącymi na raka płuca. Celem niniejszego Raportu jest dokonanie przeglądu poszczególnych wyzwań związanych z rakiem płuca, ze szczególnym uwzględnieniem istniejących barier i nierówności w dostępie do diagnostyki i leczenia pacjentów w Europie. Nasz Raport stanowi drugi etap projektu i jest kontynuacją pierwszego Raportu LuCE opublikowanego w 2016 r. w Parlamencie Europejskim, w którym również opublikowaliśmy wezwanie do działania na rzecz pacjentów z rakiem płuca. Raport z 2016 r. stanowił ogólny przegląd zachorowalności na raka płuca w Europie a także wyzwań stojących przed niektórymi krajami. Niniejszy Raport opiera się na opracowaniu z ubiegłego roku i koncentruje się na tym, jak pomóc różnym stronom w stworzeniu lepszego dostępu do wczesnej diagnostyki, badań molekularnych i innowacyjnego leczenia pacjentów z rakiem płuca. -TO DRUGI ETAP PROJEKTU, KTÓREGO CELEM JEST ZWIĘKSZANIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT WYZWAŃ DOTYCZĄCYCH RAKA PŁUCA W EUROPIE-
  • 9. 09 METODOLOGIA Niniejszy Raport zawiera analizę i opis aktualnych wyzwań związanych z dostępem do wczesnej diagnostyki, badań molekularnych i nowoczesnego leczenia pacjentów z rakiem płuca w Europie. Dane uzyskano z różnych źródeł w okresie od maja do września 2017 r. Istniejące dane dotyczące poszczególnych pierwszorzędnych i drugorzędnych źródeł regulacyjnych przeanalizowano głównie w języku angielskim, ale dodatkowo również w języku hiszpańskim, francuskim, włoskim, niemieckim, holenderskim, szwedzkim, duńskim i norweskim (patrz Materiały referencyjne i źródła). Przeprowadzono trzy wywiady jakościowe (jeden onkolog i dwóch przedstawicieli krajowych grup wsparcia pacjentów). Przeprowadzono dwie ilościowe i jakościowe ankiety online na temat dostępu do leków na raka płuca, skierowane do pracowników służby zdrowia z 16 krajów* (54 odpowiedzi: 40 ze szpitali akademickich, 12 ze szpitali nieakademickich i 2 z prywatnych praktyk) oraz przedstawicieli pacjentów chorych na raka płuca (osiem odpowiedzi - członkowie LuCE). Dodatkowo przeprowadzono ankietę dla firm farmaceutycznych** w sprawie dostępu do leczenia raka płuca i badań diagnostycznych w 18 krajach.*** Ostateczne dane dotyczące dostępu do diagnostyki i leków zostały ponownie przeanalizowane przez członków LuCE. *Anglia,Francja,Niemcy,Hiszpania,Włochy,Holandia,Rumunia,Polska,Norwegia,Irlandia,Izrael,Szwajcaria,Dania,Austria,GrecjaiSerbia **AstraZeneca,BMS,BoehringerIngelheim,Lilly,Merck,PfizeriRoche ***WielkaBrytania,Francja,Włochy,Finlandia,Niemcy,Hiszpania,Portugalia,Holandia,Rumunia,Polska,Dania,Szwecja,Norwegia,Irlandia,Izrael,Słowenia,SzwajcariaiTurcja
  • 10. 10 2.DOSTĘPDODIAGNOSTYKI,OPIEKIILECZENIA Narzędzia diagnostyczne i terapie są dziś skuteczniejsze i bezpieczniejsze. W ostatnich latach doprowadziło to do możliwości zapewnienia lepszej jakości życia pacjentom z rakiem płuca.2 Nowe i bardziej zaawansowane opcje leczenia, takie jak terapie celowane i immunoterapie, a także leki antyangiogenne oferują nowe możliwości w zakresie opieki nad pacjentami chorymi na raka płuca. Na przykład terapie celowane przeciwko niedrobnokomórkowemu rakowi płuca (NDRP), takie jak ukierunkowane na hamowanie osi receptora naskórkowego czynnika wzrostu (EGF) gefitynib, erlotynib i afatynib oraz inhibitory kinazy chłoniaka anaplastycznego (ALK) kryzotynib, alektynib i cerytynib, stanowią ważne innowacje w leczeniu wprowadzone w ciągu ostatniej dekady.2 Nowe leki, ukierunkowane na główne mechanizmy patofizjologiczne NDRP, znacząco poprawiły wskaźniki przeżywalności i jakości życia w wysoko wyselekcjonowanej podgrupie pacjentów. Ponadto metody leczenia stosowane dziesięć lat temu nadal pozostają kluczowym i skutecznym rozwiązaniem dla wielu pacjentów.1 Aby jednak te terapie działały skutecznie i wydajnie, muszą być dostępne i refundowane, a pacjenci muszą mieć dostęp do narzędzi diagnostycznych.
  • 11. 11 NIERÓWNOMIERNY DOSTĘP DO DIAGNOSTYCZNYCH BADAŃ MOLEKULARNYCH W POSZCZEGÓLNYCH KRAJACH EUROPEJSKICH LUB ICH REGIONACH Diagnostyka molekularna oferuje pacjentom znaczące korzyści, lecz nie zawsze jest jednakowo dostępna. Identyfikacja specyficznych zmian genetycznych u pacjentów z NDRP pomaga lekarzom wybrać najlepszą opcję leczenia. W przypadku NDRP można dzięki badaiom molekulanym można zidentyfikować pacjentów, którzy mogą być wrażliwi lub oporni na konkretną terapię przeciwnowotworową. Pomimo obiecujących rezultatów dostępność terapii różni się pomiędzy krajami, a czasem nawet w obrębie kraju. Chociaż większość opisywanych badań jest dostępna we wszystkich krajach, często nie ma możliwości refundacji badań diagnostycznych. Na przykład w Hiszpanii, pomimo braku formalnego procesu refundacji kosztów badań diagnostycznych, ośrodki szpitalne płacą za te badania, jeśli są one uznawane za konieczne przez klinicystów. Aby dowiedzieć się więcej na temat dostępności badań molekularnych w Europie, poprosiliśmy członków LuCE (przedstawicieliprzedstawicieli pacjentów z rakiem płuca) o wypełnienie krótkiego kwestionariusza dotyczącego statusu administracyjnego diagnostyki dotyczącej czterech różnych biomarkerów: ALK, EGFR, PD-L1 i ROS1, stosowanych w badaniach molekularnych. Należy pamiętać: Od czasu zgromadzenia danych mogły zajść zmiany dotyczące zatwierdzenia i refundacji poszczególnych procedur. Należy również podkreślić, że nawet jeżeli badanie jest zatwierdzone i refundowane, w niektórych krajach europejskich mogą wystąpić pewne bariery spowodowane różnicami regionalnymi lub innymi czynnikami.
  • 12. 12 Dostępność badań molekularnych w kierunku raka płuca (kryteria wyboru kraju: organizacje członkowskie LuCE działające – lub zajmujące się rakiem płuca w wymienionych krajach) Gdy wg tej tabeli badanie jest dostępne i refundowane,oznacza to, że procedury są zarejestrowane i dostępne dla większości pacjentów w ramach powszechnej opieki zdrowotnej, tj. finansowania publicznego lub prywatnego ubezpieczenia.
  • 13. 13 Istnieją mocne dowody na to, że dostęp do leczenia raka na terenie Europy pozostaje nierównomierny. Na przykład ostatnie badania dotyczące niektórych leków onkologicznych zatwierdzonych przez EMA w leczeniu sześciu nowotworów (rak płuca jest jednym z nich) w latach 2006-2016 wykazały, że 26% wydanych decyzji spowodowało całkowite lub częściowe ograniczenie dostępu, a poziom ograniczeń waha się w zależności od kraju (Niemcy 0%, Portugalia 4%, Szkocja 63%). Istnienie barier w dostępie do leków przeciwnowotworowych jest niedopuszczalne, zwłaszcza gdy dotyczą pacjentów z nieuleczalnymi chorobami. Jeżeli uda nam się wypromować ideę powszechnego dostępu i wydajniejszych świadczeń zdrowotnych i efektywniejszych badań diagnostycznych, będziemy w stanie dać nadzieję i szansę chorym na raka płuca. Obecna sytuacja jest bardzo złożona i dynamiczna. Dotyczy wielu nowych leków i prowadzonych badań.Występuje ogromna różnorodność w krajowych procesach regulacyjnych i refundacyjnych (w niektórych krajach także regionalnie). Dlatego poprosiliśmy przedstawicieliprzedstawicieli pacjentów, pracowników służby zdrowia i firmy farmaceutyczne, aby przedstawili nam swój pogląd na sytuację dostępu do leków na raka płuca w różnych krajach europejskich. Kraje te zostały wybrane, ponieważ na ich terenie działa – lub wywiera wpływ – organizacja członkowska LuCE. Należy pamiętać: Od czasu zgromadzenia danych mogły zajść zmiany dotyczące zatwierdzenia i refundacji procedur. Ponadto dane zgromadzone w ankietach na temat statusu administracyjnego niektórych leków w określonych krajach wykazały różnice w otrzymanych odpowiedziach od pracowników służby zdrowia, przedstawicieliprzedstawicielipacjentów i firm farmaceutycznych.. Podczas ostatniej analizy zebranych danych, członkowie LuCE omówili te kontrowersje ze swoimi radami naukowymi, aby ponownie przeanalizować uzyskane wyniki i wybrać najbardziej trafną odpowiedź. Zaobserwowane różnice w zebranych odpowiedział zwracają także uwagę na to, jak ważnym zagadnieniem jest podnoszenie świadomości na temat dostępu do leczenia w raku płuca wśród pracowników służby zdrowia, przedstawicieli pacjentów i firm farmaceutycznych. Kolejnym ograniczeniem, które należy wziąć pod uwagę, jest fakt, że nawet gdy lek jest dopuszczony do obrotu i refundowany, pewne bariery w dostępności leku mogą wystąpić w różnych rejonach kraju lub dlatego, że dany lek może być dostępny jedynie dla określonej, ograniczonej grupy pacjentów. LEKI NA RAKA PŁUCA ZNACZĄCE RÓŻNICE POMIĘDZY KRAJAMI EUROPEJSKIMI. ZAPEWNIENIE DOSTĘPU JEST ISTOTNYM WYZWANIEM W EUROPIE WSCHODNIEJ
  • 14. 14 Lek dostępny i refundowany wg w tej tabeli oznacza, że dany lekijest zarejestrowany i dostępny dla większości pacjentów w ramach powszechnej opieki zdrowotnej, tj. finansowania publicznego lub prywatnego ubezpieczenia. Jednak w poszczególnych krajach obowiązują specjalne warunki dostępu do określonych metod leczenia raka. Na przykład kryzotynib jest refundowany w Wielkiej Brytanii za pośrednictwem NHS Cancer Drug Fund, natomiast w Polsce poprzez specjalne ubezpieczenie. Dostępność leków na raka płuca
  • 15. 1515
  • 16. 16 Występowanie nierówności w dostępie do leczenia raka płuca zostało już wskazanene przez Europejskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (ESMO) w 2016 r. Badanie europejskiego konsorcjum ESMO dotyczące obecności, kosztów bieżących i dostępności leków przeciwnowotworowych w Europie przedstawiło dane na temat niedrobnokomórkowego raka płuca z mutacją EGFR i wykazało duże różnice w dostępności pomiędzy krajami. Dane pokazały, że chociaż w Europie Zachodniej leki te są zwykle dostępne i w pełni refundowane, w Europie Wschodniej leczenie nie jest refundowane lub jest dostępne wyłącznie w formie całkowicie odpłatnej (patrz tabele na następnej stronie). Na przykład w Polsce pacjent pokrywający koszty leczenia z własnej kieszeni może nadal mieć problemy z podaniem leku, ponieważ jeśli lek nie jest refundowany, procedura jego podania również nie jest refundowana. W konsekwencji nawet, gdy pacjent zapłaci dużo pieniędzy za lek, nie może go otrzymać , ponieważ szpitale odmawiają wykonania procedury.
  • 17. 17 Źródło: ESMO European Consortium Study on the availability, out-of-pocket costs and accessibility of antineoplastic medicines in Europe. Ann Oncol. 2016;27(8):1423-1443.
  • 18. 18 BADANIA KLINICZNE WIĘKSZOŚĆ BADAŃ DOTYCZĄCYCH RAKA PŁUCA PROWADZI SIĘ W EUROPIE ZACHODNIEJ Badania kliniczne są dla pacjentów z rakiem płuca okazją do otrzymywania najnowocześniejszych metod leczenia. Mogą oni przyjmować leki, które znajdują się na późnych etapach badań, ale nie zostały jeszcze dopuszczone do obrotu w ich krajach – w innej sytuacji nie mieliby więc do nich dostępu. Zrozumiałe jest zatem, że lepszy dostęp do badań klinicznych jest dla wielu pacjentów priorytetem. Niektóre kwestie mogą jednak wpływać na możliwość brania udziału w takich badaniach. Znaczenie może mieć na przykład już sam poziom wiedzy o trwających badaniach klinicznych lub status społeczno-ekonomiczny pacjenta, a także miejsce - dany szpital lub kraj, w którym pacjent jest leczony. Badania kliniczne są zwykle prowadzone w kilku określonych krajach. Według strony internetowej www.clinicaltrials.gov większość badań jest prowadzonych w Europie Zachodniej: we Francji, Włoszech, w Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Niemczech. Z tego względu dostęp do rekrutacji do badań jest nierównomierny, wskutek czegonie wszyscy pacjenci cierpiący na raka płuca w Europie mają takie same możliwości zaangażowania się w badanie kliniczne. Europejskie rozporządzenie w sprawie badań klinicznych (nr 536/2014) zapewnia identyczność zasad prowadzenia badań klinicznych na terenie całej Unii Europejskiej i ułatwia dostęp do tych badań poprzez scentralizowane procesy zatwierdzania. Rozporządzenie to ma na celu ujednolicenie i harmonizację badań klinicznych wśród państw członkowskich. Nasze badanie ujawniło jednak, że według 42% pracowników służby zdrowia poziom dostępności nowych leków w badaniach klinicznych jest niski (35%) lub bardzo niski (7,5%). Dlatego istnieje duże pole do poprawy w tym zakresie. Nowe przepisy powinny sprzyjać rekrutacji pacjentów i promować transgraniczny dostęp do badań klinicznych. Prawo do oczekiwania, że będą prowadzone badania kliniczne dotyczące ich choroby, i że będą one dostępne i odpowiednie dla ich stanu. -Art. 2.8 Europejskiej Karty Praw Chorych Onkologicznych-
  • 19. 19 Badania kliniczne dotyczące raka płuca w Europie Źródło: www.clinicaltrials.gov (wg stanu na wrzesień 2017 r.)
  • 20. 20 Slajd autorstwa Tanji Cufer, przedstawiony na sesji „Inequalities in access to treatments”, ESMO Congress 2017. Źródło: Rosenblatt, E. i in., Lancet Oncol 2013. Radioterapia to skuteczny sposób leczenia i przedłużania życia, a także łagodzenia objawów i poprawy jakości życia pacjentów w zaawansowanych stadiach choroby. Istnieją jednak pewne rozbieżności w stosowaniu radioterapii w Europie. Projekt QUARTS, prowadzony przez Europejskie Towarzystwo Radioterapii i Onkologii (ESTRO), wykazał już w 2003 r., że dostępność i zapotrzebowanie na usługi radioterapeutyczne różnią się znacznie w poszczególnych krajach europejskich. Fakt ten został również zauważony w projekcie Europejskiej Sieci Informacji nt. Raka (EUNICE) (2013 r.), w którym przeanalizowano centra radioterapii w Europie, aby opracować podstawowe wskaźniki planowania infrastruktury radioterapeutycznej i jej obsługi na poziomie krajowym i regionalnym. RADIOTERAPIA WIELU PACJENTÓW Z RAKIEM PŁUCA WYMAGA RADIOTERAPII, LECZ DOSTĘP DO NOWOCZESNYCH URZĄDZEŃ RADIOTERAPEUTYCZNYCH RÓŻNI SIĘ POMIĘDZY KRAJAMI Większość krajów europejskich nie dysponuje wystarczającą ilością lub jakością urządzeń do radioterapii, aby zapewnić odpowiednią opiekę swoim mieszkańcom, podczas gdy w innych krajach urządzenia takie są dostępne w nadmiarze.
  • 21. 21 Pomimo że oddział chirurgii klatki piersiowej jest obecny w wielu jednostkach medycznych na terenie całego kraju [Rumunia], liczba urządzeń do radioterapii jest niewystarczająca, a dostęp do tej konkretnej metody leczenia jest ograniczony. Mircea Dediu, Onkolog, Rumunia Jak widać na ilustracji, istnieją znaczne różnice w dostępności i organizacji usług radioterapeutycznych pomiędzy krajami. Niektóre kraje, takie jak Wielka Brytania, kraje skandynawskie i Holandia, posiadają scentralizowaną obsługę w kilku ośrodkach onkologicznych, zapewniając wszystkie rodzaje technik radioterapii, podczas gdy w większości krajów europejskich (28 z 33 analizowanych) urządzenia są podzielonemiędzy wieloma małymi centrami z czterema lub mniejszą liczbą maszyn. Ponadto, zgodnie z projektem EUNICE, jakość i rodzaj sprzętu różnią się w zależności od regionu, a w krajach wschodnich i południowo-wschodnich istnieje szczególna potrzeba rozbudowy i modernizacji sprzętu do radioterapii. ZACHĘCAMY LEKARZY DO DZIAŁAŃ NA RZECZ UTWORZENIA WSPÓLNEJ EUROPEJSKIEJ POLITYKI POZWALAJĄCEJ UZYSKAĆ DOSTĘP DO WYSOKIEJ JAKOŚCI CENTRÓW RADIOTERAPII I NAJLEPSZYCH TECHNOLOGII STOSOWANYCH W LECZENIU RAKA PŁUCA. NALEŻY ROZWIĄZAĆ PROBLEM BRAKU ŚWIADCZEŃ RADIOTERAPEUTYCZNYCH I NIEDOSTATKÓW INFRASTRUKTURY ORAZ ZASOBÓW LUDZKICH.
  • 22. 22 Różnicewdostępności:wobliczuproblemu Niniejszy Raport ma na celu zwiększenie świadomości na temat występujących różnic w celu określenia możliwości wdrożenia rozwiązań w tym zakresie. Musimy ograniczyć rozbieżności i zapewnić dostęp do leczenia pacjentom, poczynając od zrozumienia największych przeszkód na drodze do tego celu i zapewnienia szybszego dostępu do leczenia w całej Europie. 1. Wysokie koszty innowacji Koszt leków dopuszczanych do obrotu jest pierwszą przyczyną różnic w dostności do innowacyjnego leczenia. Wysokie koszty nowoczesnych terapii powoduje różnice w zdolności systemów opieki zdrowotnej do refundacji wszystkich opcji leczenia. Ponadto nowe metody leczenia są często stosowane równolegle z leczeniem konwencjonalnym, co zwiększa całkowity koszt leczenia pacjentów. Oczekuje się, że w miarę pojawiania się w przyszłości nowych terapii leczenie skojarzone stanie się normą, zwiększając w ten sposób koszty i stanowiąc poważne wyzwanie dla wszystkich decydentów zajmujących się zagadnieniami związanymi z opieką zdrowotną. W samej tylko Europie rak powoduje najwięcej zachorowań i powoduje najwięcej zgonów. W 2013 r. rak stanowił 17% całkowitego obciążenia chorobami w Europie (mierzonego w latach życia skorygowanych niesprawnością [DALY]). Rak płuca odznacza się najwyższym ogólnym kosztem ekonomicznym spośród wszystkich nowotworów (15% łącznych kosztów leczenia raka) i stanowi czwarty z najwyższych wydatków opieki zdrowotnej (8% wszystkich kosztów związanych z opieką zdrowotną w obszarze onkologii). Wpływ raka na finanse służby zdrowia rośnie, a przewiduje się, że zapadalność na nowotwory wzrośnie z 12,7 mln (2008) do 21,4 mln (2030). Należy jednak podkreślić, że większość obciążeń ekonomicznych związanych z rakiem występuje w obszarach innych niż służba zdrowia (prawie 43 mld EUR strat wydajnościowych przypisywanych jest przedwczesnym zgonom) i tylko 27% kosztów opieki zdrowotnej związanych z rakiem przekłada się na koszty leków. W tym scenariuszu głównym problemem jest zrównoważony rozwój europejskich systemów opieki zdrowotnej. Jako przedstawiciele pacjentów z rakiem płuca zachęcamy organy regulacyjne do podejmowania działań mających na celu zagwarantowanie pacjentom dostępności leków, a jednocześnie współpracujemy z władzami krajowymi nad utrzymaniem długoterminowej stabilności finansowej systemów opieki zdrowotnej. Chcemy zapewnić przejrzyste i regulowane ceny leków i ich refundację, a także zwiększyć przejrzystość kosztów badań i rozwoju nowych leków. Kolejne propozycje zmian obejmują wprowadzenie elastycznych procedur płatności (na przykład modeli negocjowanego podziału ryzyka lub różnicowania ceny), określenie nowych zasad ustalania cen w oparciu o ocenę wartości dodanej i opłacalności leków a także zharmonizowanie strategii oceny technologii medycznych.
  • 23. 23 2. Różnice w krajowej sile gospodarczej Siłagospodarczakrajuiwskaźnikrozwojuspołecznegomająwpływna dostępnośćdonowoczesnegoleczenia.RaportopublikowanyprzezInstytut GospodarkiZdrowotnej(InstituteofHealthEconomics)w2016r.wykazał, żeróżnicewkrajowymspożyciulekówwrakupłucazależąodpoziomu dochodówdanegokraju,np.wskaźnikaPKB.Wysokiekosztyleków dopuszczonychdoobrotuwostatnichlatachwywarłyznacznywpływna krajeoniższympoziomierozwojugospodarczego,szczególniewEuropie Wschodniej,gdzieistniejewięcejbarierwdostępiedonowychleków. Ponadto wdrażanie zróżnicowanych polityk krajowych mających na celu świadczenie popartych dowodami, efektywnych kosztowo usług opieki zdrowotnej jest także źródłem rozbieżności pomiędzy krajami o podobnym poziomie gospodarczym. Różnice w zakresie zarówno zasobów finansowych, jak i alokacji usług – w obrębie jednego kraju i pomiędzy krajami – prowadzą do „niejednolitej” dostępności, która z kolei przekłada się na różnice we współczynniku przeżycia tak wewnątrz państw, jak i pomiędzy nimi. Wydatki onkologiczne jako odsetek wydatków na opiekę zdrowotną utrzymują się na stałym poziomie około 6% pomimo rosnącej liczby zdiagnozowanych osób. Poziom inwestycji w Portugalii utrzymuje się poniżej średniej na poziomie 3,9%, podobnie jak w wielu innych krajach. Ten niewielki odsetek nie odzwierciedla znacznego i rosnącego udziału rakawcałkowitymobciążeniuchorobami.Oznaczato również,że napięte budżety stanowią ograniczenie dla dobrze finansowanych procedur podawania leków. 3. Bariery regulacyjne Opóźnienia w dostępności do leczenia dla pacjentów na terenie Europy różnią się i często zależą od kraju i miejsca, w którym leki są stosowane.14 Chociaż UE przyjęła wspólną procedurę wydawania zezwoleń na dopuszczenie do obrotu leków przeciwnowotworowych, która jest obowiązkowa w przypadku leków onkologicznych, decyzje w sprawie ustalania cen i refundacji są podejmowane przez rządy/ agencje na poziomie krajowym. Pomimo dyrektywy UE w sprawie ustalania cen i refundacji wyrobów medycznych wyznaczającej 180-dniowy termin na ustalenie urzędowej ceny leku stopień przestrzegania tej dyrektywy jest bardzo różny. Opóźnienia są coraz krótsze we wszystkich krajach (z wyjątkiem Grecji) – uległy skróceniu ze średnio 524 dni w 2008 r. do 281 dni w 2012 r. 37 Poza ramami systemowymi UE bariery regulacyjne takie jak różne procesy biurokratyczne powodują opóźnienia w dostępie do tych leków dla pacjentów.16 Na przykład opóźnienia regulacyjne w Turcji przypisuje się wydłużonemu procesowi zatwierdzania dobrych praktyk produkcyjnych (GMP). Istnieją znaczne różnice czasowe między krajowymi decyzjami państw dotyczącymi cen leków na raka płuca. Na poniższej ilustracji porównano opóźnienie pomiędzy dopuszczeniem do obrotu przez EMA a lokalnymi decyzjami dotyczącymi stosowania afatynibu, necitumumabu, cerytynibu, erlotynibu, gefitynibu, nintedanibu, niwolumabu, ozymertynibu, pembrolizumabu, ramukirumabu i pemetreksedu w 12 krajach w całej Europie, wykazując znaczne różnice.
  • 24. 24 Zaobserwowano opóźnienia w zapewnieniu pacjentom dostępu do leków po dopuszczeniu tych leków do obrotu przez EMA (np. zaobserwowano opóźnienia w krajowym dopuszczeniu do obrotu ozymertynibu we Włoszech i w Polsce). Dane wskazują, Wyniki naszych badań, uzyskane na podstawie odpowiedzi pracowników służby zdrowia z 19 krajów Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), wskazują również na zmiany w średnim czasie opóźnienia pomiędzy dopuszczeniem do obrotu Opóźnienieczasowepomiędzy dopuszczeniemdoobrotuprzez EMAalokalnymidecyzjami dotyczącymidystrybucji nowych leków na raka płuca a refundacją (patrz ilustracja na następnej stronie). Różnice w średnim czasie opóźnienia wynoszą od mniej niż trzech miesięcy w Danii, przez sześć do dwunastu miesięcy w Szwajcarii, we Włoszech i Francji, do ponad dwunastu miesięcy w Rumunii, Holandii i Hiszpanii. Na pytanie o to, jak zmieniła się dostępność nowych leków przeciwnowotworowych w ich krajach w porównaniu z sytuacją sprzed pięciu lat respondenci udzielili mieszanych odpowiedzi – ponad 50% respondentów stwierdziło, że obecnie jest łatwiej, ponad 25%, że bez zmian, a ponad 20% ocenia, że
  • 25. 25 dostępność nowych leków przeciwnowotworowych w rzeczywistości zmalała w ich kraju w ciągu ostatnich pięciu lat. Na przykład pewien pulmonolog z Holandii wskazał zwiększone wymogi ustawodawcze i ograniczoną elastyczność towarzystw ubezpieczeniowych i organizacji rządowych w zakresie medycyny spersonalizowanej jako przyczyny zastoju. Średni czas pomiędzy rejestracją/ dopuszczeniem nowego leku do obrotu a refundacją w danym kraju DECYZJE O CENIE I REFUNDACJI Powodem występowania opóźnień w całej Europie, są przede wszystkim decyzje w sprawie ustalania cen i refundacji, a rozbieżności w opóźnieniach występują, ponieważ zdolność i gotowość do płacenia za leki różnią się w poszczególnych państwach członkowskich.2 W badaniu opublikowanym przez Europe Economics w 2013 r. oceniono wpływ zewnętrznych cen referencyjnych (ERP) na dostęp obywateli UE do opatentowanych leków i stwierdzono, że brak koordynacji między państwami członkowskimi w zakresie metodologii i kryteriów podejmowania decyzji w sprawie ustalania cen/refundacji wyrobów medycznych stworzyły niespójności i opóźnienia w dostępie do innowacyjnych leków.2Ponadto czas, po którym przedsiębiorstwa składają wniosek do organów krajowych, „uruchamiając” 180-dniowy zegar dla krajowych decyzji w sprawie ustalenia cen i refundacji,17 również może opóźnić otrzymanie refundacji. Teoretycznie Niemcy i Wielka Brytania nie mają opóźnień w refundacji po dopuszczeniu leku przez WE. Niemniej jednak stosowanie leków w Wielkiej Brytanii może się znacznie różnić ze względu na proces oceny technologii medycznych (HTA). Na przykład wprowadzona po raz pierwszy pod koniec 2004 r. refundacja pemetreksedu została znacznie opóźniona (o od 1 do 3 lat) w Wielkiej Brytanii ze względu na wskazania do leczenia złośliwego międzybłoniaka opłucnej (MPM). Inne kraje również mają znaczne opóźnienia w związku z formalnymi procedurami refundacyjnymi – dotyczy to m.in. Francji, Belgii i Włoch.2
  • 26. 26 Według jednego z naszych respondentów po uzyskaniu zezwolenia na dopuszczenie nintedanibu do obrotu w Irlandii refundacja nastąpiła po upływie 27 miesięcy od wydania zgody, co skutecznie uniemożliwiło pacjentom dostęp do zatwierdzonej opcji leczenia przez ponad dwa lata. Wraz z rosnącymi kosztami nowych leków przeciwnowotworowych należy pamiętać, że nie wszystkie innowacje są równie ważne dla wszystkich pacjentów. Dlatego ESMO opracowało narzędzie zwane MCBS (Skala korzyści klinicznych), które może pomóc pacjentom i lekarzom w podejmowaniu decyzji dotyczących wartości nowatorskich terapii dla każdego indywidualnego pacjenta. MCBS wskazuje również, które nowe terapie osiągnęły wysoki próg korzyści klinicznych ustalonych przez MCBS i powinny być dostępne dla wszystkich pacjentów bez większych opóźnień.38 Strategie polityczne dotyczące nierówności w dostępie do innowacji Dostępdoinnowacyjnychlekówonkologicznychstałsięjednymz priorytetówunijnejagendypolitykizdrowotnejwciąguostatnich dziesięciulat.Decydencipolityczniispołeczeństwoobywatelskie corazgłośniejmówiąopotrzebieprzejrzystościcenleków przeciwnowotworowych,atakżeopotrzebiezapewnieniapacjentom dostępudoinnowacyjnejmedycynywwarunkachograniczonychzasobów. Aktualna kwestia dostępu do innowacyjnych terapii onkologicznych, która była już priorytetowa dla belgijskiej prezydencji UE w 2010 r., nabrała dalszego tempa w 2016 r., gdy prezydencja holenderska przyjęła konkluzje Rady dotyczące wzmocnienia równowagi w systemach farmaceutycznych w Europie. UE i jej państwa członkowskie, zwracając się do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie krytycznej oceny wpływu obecnych inicjatyw związanych z własnością intelektualną (IP) na innowacje biomedyczne. Parlament Europejski odpowiedział przyjęciem sprawozdania z inicjatywy własnej Parlamentu Europejskiego dotyczącego możliwości UE w zakresie różnych aspektów zagadnienia dostępu do leków, w tym badań i rozwoju, własności intelektualnej, konkurencji farmaceutycznej, cen i przejrzystości. Ze względu na pilny charakter sprawy przyjęcie sprawozdania na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego w marcu 2017 r. wywołało ożywioną debatę posłów do PE na temat unijnych i państwowych środków umożliwiających zapewnienie dostępności i przystępności cenowej leków, w tym leków na raka płuca. –DECYZJE DOTYCZĄCE CEN I REFUNDACJI SPRAWIAJĄ, ŻE EUROPEJSCY PACJENCI NIE UZYSKUJĄ DOSTĘPU DO INNOWACYJNYCH LEKÓW W TYM SAMYM CZASIE–
  • 27. 27 Strategie polityczne w praktyce: wspólny zakup leków przez kraje Środkowo-Wschodniej i Południowej Unii Europejskiej Z myślą o osiągnięciu korzyści skali nasilają się dążenia do tego, aby rozpocząć wspólne negocjacje dotyczące innowacyjnych leków. W raporcie opublikowanym przez Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2016 r.51 przeanalizowano, w jaki sposób państwa członkowskie współpracujące przy nabywaniu leków mogą dodatkowo zwiększyć ich dostępność. Raport podkreśla, że wspólne partnerstwa zakupowe mogą odbywać się na różnych poziomach, w różnych krajach uczestniczących dzielących się informacjami na temat cen, dostawcami i metodologiami oceny technologii medycznych (HTA). Kraje europejskie już połączyły wysiłki, aby stworzyć kilka takich wspólnych inicjatyw. Przykłady: • BeNeLuxA: Ta współpraca w zakresie nabywania leków na rzadkie choroby z udziałem Belgii, Luksemburga i Holandii rozpoczęła się w 2015 r., a Austria przystąpiła w 2016 r. • Deklaracja Sofijska: Zaproponowana przez Bułgarię i podpisana przez Chorwację, Estonię, Węgry, Łotwę, Macedonię, Rumunię, Serbię, Słowację i Słowenię. Obejmuje wspólne negocjacje w sprawie zakupu i transgranicznej wymiany leków dostępnych w niewystarczających ilościach. • Deklaracja z Valletty: Podpisana przez ministrów zdrowia Hiszpanii, Włoch, Grecji, Portugalii, Cypru, Malty, Rumunii i Irlandii w maju 2017 r. Deklaracja z Valletty uruchomiła grupę roboczą złożoną z ministrów zdrowia wyżej wymienionych krajów dążących do porozumienia w sprawie wspólnych zamówień i wzywając do większej przejrzystości cenowej w celu ograniczenia nierówności w dostępie pomiędzy krajami.
  • 28. Podczas gdy postępy w nauce pomagają zwalczać złożone choroby takie jak rak płuca, innowacyjne terapie stanowią nowe wyzwania dla procesów regulacyjnych systemów opieki zdrowotnej i ograniczonych budżetów. W tym celu współpraca między przemysłem farmaceutycznym, środowiskiem naukowym, organami regulacyjnymi i odpowiadającymi za ocenę technologii medycznych, a także organizacjami pacjentów ma kluczowe znaczenie, aby nawet mniejsze populacje pacjentów miały dostęp do innowacji terapeutycznych.
  • 29. 29 3. OPIEKA NAD PACJENTAMI CHORYMI NA RAKA PŁUC: JAKZAPEWNIĆZINTEGROWANEPODEJŚCIE? Przed pacjentem cierpiącym na raka płuca stoi trudna droga. Chodzi nie tylko o znalezienie odpowiedniego leczenia, ale także o jak najlepszą opiekę w celu zaspokojenia różnych potrzeb związanych z chorobą. Bez względu na to, gdzie mieszkają, wszyscy pacjenci potrzebują wysokiej jakości pomocy medycznej, która może zapewnić im opiekę, wsparcie i dostęp do informacji. Ponieważ kraje starają się poprawić wyniki i opłacalność swoich systemów opieki zdrowotnej, należy wziąć pod uwagę, co rozumie się pod pojęciem wysokiej jakości leczenia raka płuca. Leczenie musi być wysokiej jakości, bezpieczne i osiągnąć cel równoczesnej poprawy współczynnika przeżycia i jakości życia pacjentów. Istnieje również potrzeba zapewnienia tak samo wysokiego poziomu opieki nie tylko w pomiędzy, ale i wewnątrz państw.17 Gdy pacjenci otrzymają prawidłową diagnozę, nadal czeka ich niezwykle trudna podróż. Bez względu na stadium zaawansowania nowotworu konieczne jest otrzymanie szybkiego leczenia w celu opanowania jego skutków ubocznych i objawów. Pacjenci zwykle wymagają długotrwałego leczenia, wizyt i pobytów w szpitalu, a także pomocy personelu medycznego, aby móc leczyć nie tylko samego raka, ale i choroby współistniejące. Wielu pacjentów opuszcza ścieżkę leczenia, zanim otrzymają wymaganą pomoc. Wiele takich przypadków ma swoje źródło w lukach istniejących pomiędzy podstawową i specjalistyczną opieką zdrowotną. Dlatego też ważną rolę w zapewnianiu pacjentom wsparcia podczas całej podróży terapeutycznej zapewniają koordynatorzy opieki zdrowotnej. W przypadku pacjentów z rozpoznaniem raka płuca dostęp do wyspecjalizowanych ośrodków, zespołów multidyscyplinarnych i opieki paliatywnej staje się priorytetem.
  • 30. 30 Wyspecjalizowaneośrodkiizespołymultidyscyplinarne Coraz częściej dostrzega się potrzebę usprawnienia ścieżek terapeutycznych w celu poprawy jakości opieki nad pacjentami chorymi na raka płuca. Obszary, na których należy się w szczególności skoncentrować, powinny obejmować: rozwój przepływu informacji pomiędzy ośrodkami pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia referencyjności; wzmocnienie i konsolidacja podejścia multidyscyplinarnego; usprawnienie elementów ścieżki leczenia takich jak skierowanie, czas oczekiwania i długość leczenia szpitalnego na każdym etapie opieki. Zapewnienie jednakowego i szybszego dostępu do opieki (diagnostyki i leczenia) oraz trwałości systemów opieki zdrowotnej wymaga rozwoju i akredytacji wyspecjalizowanych ośrodków leczenia raka PROMOWANIE INTEGRACJI POMIĘDZY MNIEJSZYMI JEDNOSTKAMI I WIĘKSZYMI OŚRODKAMI O WYŻSZYM STOPNIU REFERENCYJNOŚCI MA ZASADNICZE ZNACZENIE DLA PACJENTÓW MIESZKAJĄCYCH NA ODDALONYCH TERENACH, UMOŻLIWIAJĄC IM UZYSKANIE DOSTĘPU DO WIEDZY EKSPERCKIEJ, DO KTÓREJ DOSTĘP MAJĄ MIESZKAŃCY WIĘKSZYCH MIAST. STEFANIA VALLONE, PREZES LuCE “ płuca w Europie. Dzięki temu większa liczba pacjentów uzyska dostęp do specjalistycznej, kompleksowej opieki ukierunkowanej na leczenie raka płuca.18 Ponadto istotne jest, aby wyspecjalizowane ośrodki posiadały wysoki poziom wiedzy i doświadczenia i mogły oferować wysokiej jakości usługi terapeutyczne.19 Celem Karty praw pacjenta Globalnej Koalicji na rzecz Raka Płuca jest zapewnienie pacjentom chorym na raka płuca dostępu do optymalnego leczenia zgodnie z sugestiami multidyscyplinarnego zespołu pracowników służby zdrowia, którzy posiadają specjalistyczną wiedzę na temat raka płuca. Nasze badanie przeprowadzone wśród przedstawicieli pacjentów wykazało, że taka multidyscyplinarna strategia jest wdrażana w kilku krajach UE. Pragniemy jednak zwrócić uwagę na status opieki nad pacjentami z rozpoznaniem raka płuca w Rumunii, gdzie sytuacja jest szczególnie krytyczna. Brak multidyscyplinarnego podejścia do leczenia pacjentów z rakiem płuca, brak lekarzy i wyspecjalizowanych pielęgniarek oraz brak informacji dla pacjentów na temat ich praw i możliwości to jedne z głównych czynników negatywnie wpływających na jakość życia pacjentów i opiekunów w tym kraju. W obrębie krajów europejskich poziom opieki roztaczanej nad pacjentami cierpiącymi na raka płuca jest niejednakowy. Tak jest na przykład we Włoszech, gdzie różnice w standardzie opieki, w tym obecność wyspecjalizowanych ośrodków i zespołów multidyscyplinarnych, różnią się między regionami południowymi i północnymi, co wpływa na wskaźniki przeżycia.20
  • 31. 31 RAK PŁUCA JEST SZYBKO POSTĘPUJĄCYM NOWOTWOREM ZŁOŚLIWYM, KTÓRY WYMAGA WCZESNEGO ROZPOZNANIA W STADIUM, W KTÓRYM CHOROBA DAJE SZANSE NA LECZENIE. W CELU POWSTRZYMANIA CHOROBY WYMAGANE JEST ZNACZNIE BARDZIEJ ZHARMONIZOWANE PODEJŚCIE OBEJMUJĄCE WSPÓŁPRACĘ POMIĘDZY OŚRODKAMI PODSTAWOWEJ I SPECJALISTYCZNEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ. ISTOTNE JEST RÓWNIEŻ, ABY SPECJALIŚCI, SPOŁECZEŃSTWO I DECYDENCI POWSZECHNIEJ ZACHĘCALI PACJENTÓW DO WCZEŚNIEJSZEGO DZIAŁANIA – GDY TYLKO POJAWIĄ SIĘ OBJAWY. JEDNO BADANIE WIĘCEJ MOŻE PRZYNIEŚĆ WIELE KORZYŚCI! PROF. TANJA CUFER, ONKOLOG (SŁOWENIA) “
  • 32. 32 DLACZEGO PACJENCI Z RAKIEM PŁUCA WYMAGAJĄ POMOCY MULTIDYSCYPLINARNYCH ZESPOŁÓW? Chorzy na raka płuca są obarczeni wysokim ryzykiem chorób współistniejących, więc potrzebują dodatkowego wsparcia, leczenia i opieki. Jest to również wymagane w procesie zarządzania terapią w sposób optymalizujący leczenie i zarządzający efektami ubocznymi dla każdego schorzenia bez uszczerbku dla leczenia drugiego. Multidyscyplinarny zespół pozwala także zarządzać ogólnym wpływem leczenia na jakość życia. Badania wykazały na przykład, że obecność koordynatorów pielęgniarskich pozytywnie wpływa na doświadczenia pacjentów w zakresie leczenia raka płuca. Podczas gdy zespoły multidyscyplinarne (ang. MDT) dotyczą zazwyczaj personelu medycznego, ważne jest również rozważenie korzyści szerszych sieci wsparcia, takich jak organizacje pacjenckie. Mogą one pomóc pacjentowi skuteczniej współpracować z zespołem pracowników służby zdrowia i zapewnić wsparcie psychospołeczne w celu poprawy jakości życia pacjentów i ich opiekunów. Mogą także pomagać pacjentom wytrwać w leczeniu.2 Zespół multidyscyplinarny (MDT) Chirurdzy klatki piersiowej + Onkolodzy + Radiolodzy + Patolodzy + Pielęgniarki + Pulmonolodzy + Dietetycy + Psycho-onkolodzy + Specjaliści opieki paliatywnej + Pracownicy socjalni
  • 33. 33 Opieka paliatywna Opieka paliatywna jest ważnym zagadnieniem zdrowia publicznego, w dużej mierze zaniedbanym na arenie polityki zdrowotnej. Stwarza jednak pilne wyzwania dla instytucji z sektora opieki zdrowotnej i pacjentów.21 Według Biura Regionalnego WHO dla Europy tradycyjna opieka paliatywna koncentruje się na potrzebach pacjentów i ich rodzin pod koniec życia.21 W przypadku raka płuca opieka paliatywna jest szczególnie ważna, ponieważ około 80% pacjentów z rakiem płuca znajduje się w stadium IIIB lub IV choroby w chwili rozpoznania, co wyklucza te osoby z terapii leczniczych i zabiegów chirurgicznych.22 Definicja opieki paliatywnej różni się na obszarze Europy. Ankieta przeprowadzona przez Europejskie Towarzystwo Opieki Paliatywnej (EAPC) wykazała pewne wspólne struktury, ale także dużą różnorodność w zakresie rozwoju usług i świadczenia opieki, co uważa się za wynik odmiennego rozumienia podstawowej koncepcji medycyny paliatywnej.23 Dostęp do opieki paliatywnej jest zróżnicowany w całej Europie, przy czym najwięcej ośrodków znajduje się w Irlandii, Islandii i Belgii, a następnie w Wielkiej Brytanii, Szwecji, Holandii, Polsce i Austrii.24 Według danych dotyczących wskaźników opieki paliatywnej opracowanych przez EAPC dostępność opieki paliatywnej poprawiła się w Europie Wschodniej w ciągu ostatnich pięciu lat w takich krajach jak Mołdawia, Rumunia i Polska.24 Biorąc pod uwagę znaczenie opieki paliatywnej, kluczowe znaczenie dla krajowych decydentów będzie miało inwestowanie w świadczenie usług opieki paliatywnej finansowanych ze środków publicznych, stanowiących główną część usług opieki zdrowotnej.21 80% LECZENIA OTRZYMYWANEGO PRZEZ PACJENTA ONKOLOGICZNEGO W POLSCE TO OPIEKA PALIATYWNA. W PRZYPADKU RAKA PŁUCA ODSETEK TEN MOŻE BYĆ JESZCZE WIĘKSZY. EWELINA SZMYTKE, WICEPREZES LUCE “
  • 35. 35 Postrzeganie opieki paliatywnej wśród pacjentów z zaawansowanym rakiem i ich opiekunów wpływa na wczesny dostęp do usług.25 Chociaż wiele badań wykazało, że wczesne zaangażowanie specjalistycznej opieki paliatywnej dla chorych z zaawansowanym rakiem poprawia jakość życia, prowadzi do większego zadowolenia z opieki i zapewnia wsparcie psychologiczne, skierowania do opieki paliatywnej są zazwyczaj wydawane na późnym stadium choroby.25 Negatywne spostrzeżenia i postawy wobec opieki paliatywnej są często wymieniane przez pracowników służby zdrowia jako powód późnych skierowań na opiekę paliatywną.25 W innym badaniu oceniającym postrzeganie opieki paliatywnej stwierdzono, że jest ona kojarzona z ostatnimi tygodniami życia.26 Inne ustalenia wynikające z przeprowadzonego badania wykazały, że chociaż niektórzy pacjenci, rodziny i przyjaciele wskazywali na kontrolę objawów i poprawę jakości życia, to zwykle w kontekście opieki pod koniec życia.26 Ponieważ rak płuca jest zwykle diagnozowany późno, większość pacjentów jest leczonych lekami paliatywnymi. Powodują one kurczenie się guza. Czasami może to doprowadzić do całkowitego wyleczenia, ale zazwyczaj jest to zabieg mający na celu przedłużenie życia przy zachowaniu najlepszej możliwej jakości życia. Dlatego wszystkie zainteresowane strony, w tym grupy pacjenckie i pracownicy służby zdrowia, powinny współpracować, aby zwalczyć błędne przekonanie, które zawęża opiekę paliatywną do „opieki na etapie zakończenia życia” i popierać szerszą definicję opieki paliatywnej, która towarzyszy pacjentowi podczas całej ścieżki terapeutycznej. Opieka paliatywna jest podejściem multidyscyplinarnym, mającym na celu poprawę jakości życia i łagodzenie objawów. Dlatego ważne jest zwiększanie świadomości na temat właściwej definicji opieki paliatywnej. Opieka paliatywna obejmuje również opiekę u schyłku życia, stwarzając potrzebę rozważenia zagadnień domów opieki i prawa do śmierci w domu. W krajach takich jak Holandia rząd określił, że zapewnienie opieki pod koniec życia powinno należeć do umiejętności zawodowych wszystkich lekarzy, w tym lekarzy rodzinnych (ang. GP), w celu zapewnienia jak najlepszej opieki pacjentom, którzy pozostają w domu.26
  • 36. 36 4. STRATEGIE POLITYCZNE DOTYCZĄCE RAKA PŁUCA NARODOWE PROGRAMY ZWALCZANIA RAKA PŁUCA: PROMOWANIE PROGRAMÓW ZDROWIA PUBLICZNEGO Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych to program zdrowia publicznego, którego celem jest zmniejszenie liczby zachorowań na raka i zgonów oraz poprawa jakości życia pacjentów z chorobą nowotworową poprzez systematyczne i sprawiedliwe wdrażanie opartych na dowodach strategii zapobiegania, wczesnego wykrywania, diagnozowania, leczenia, rehabilitacji, leczenia paliatywnego i badań w celu poszukiwania innowacyjnych rozwiązań i oceny wyników (Europejskie Partnerstwo na rzecz Walki z Rakiem). W 2008 r. na wniosek Rady UE w sprawie redukcji obciążenia dotyczącego raka27 wszystkie państwa członkowskie zostały wezwane do opracowania i wdrożenia kompleksowych strategii lub programów walki z rakiem. Rok później Komisja Europejska zainicjowała Europejskie Partnerstwo na rzecz Walki z Rakiem (EPAAC), aby wesprzeć tę decyzję. EPAAC korzysta z wiedzy ekspertów akademickich, pracowników służby zdrowia i organizacji pozarządowych (NGO), a także WHO i OECD, aby wspierać kraje UE w opracowywaniu narodowych programów zwalczania chorób nowotworowych (NCCP).* Baza danych EPAAC zawiera przegląd narodowych programów zwalczania chorób nowotworowych w Europie.** Analiza bazy danych EPAAC ujawnia, że uszczegółowienie informacji dotyczących raka płuca w narodowych programach zwalczania chorób nowotworowych różni się znacznie w poszczególnych krajach. Tylko osiem programów NCCP obejmuje szczegółowe postanowienia dotyczące raka płuca. *Inicjatywa,zakończonaw2014r.,zostałazastąpionainnymkonsorcjumfinansowanymprzezUE:CanCon,którepracujeobecnienadrozpowszechnieniemeuropejskiego przewodnikapojakościowychulepszeniachwkompleksowejkontrolirakahttps://cancercontrol.eu/archived/ **WłasnebadaniadodanedoinformacjizbazydanychEuropejskiegoPartnerstwanarzeczWalkizRakiem
  • 37. 37 Niektóre kraje, takie jak Słowenia i Austria, ustalają konkretne cele dotyczące walki z rakiem płuca. W Austrii takie cele są głównie związane z zapobieganiem, które obejmuje zapobieganie środowiskowe, kontrolę palenia tytoniu i ekspozycji na działanie czynników rakotwórczych.28 Słowenia wyznaczyła konkretne cele w odniesieniu do poprawy usług i infrastruktury systemów opieki zdrowotnej, np. stworzenie centrów diagnozowania raka płuca i ustanowienie standardowych procedur endoskopowych w leczeniu pacjentów z podejrzeniem raka płuca.29 Większość narodowych programów zawierających szczegółowe przepisy dotyczące raka płuca wspomina o zaprzestaniu palenia tytoniu i zapobieganiu mu jako głównym środku zapobiegawczym i celu ich polityki w zakresie zwalczania raka płuca. Jednak środki te nie są przystępne i nie zawsze są skuteczne. Na przykład w Polsce nie ma wystarczającego wsparcia dla palaczy, którzy chcą rzucić palenie. Istnieją również przepisy, które ograniczają korzystanie z tych zasobów – na przykład palacz nie może skorzystać z nich ponownie, jeśli pierwsza próba rzucenia palenia nie zakończyła się sukcesem. ZAPOBIEGANIE: PIERWSZY KROK NA DRODZE DO ZMIERZENIA SIĘ Z PROBLEMEM RAKA PŁUCA Znaczna zachorowalność na raka płuca jest związana z paleniem, co podkreśla znaczenie inwestowania w kampanie antynikotynowe i rzucanie palenia.2 W kwestii strategii zachęcających do rzucenia palenia istnieją dowody na to, że zakazy palenia są bardzo skutecznymi inicjatywami. Chociaż uzyskanie pełnego obrazu może zająć 20-30 lat, dowody z krajów, w których obowiązuje zakaz palenia, zachęcają: jakość powietrza w pomieszczeniach istotnie poprawiła się po wprowadzeniu zakazu palenia – w irlandzkich i szkockich barach odnotowano np. odpowiednio 83% i 86% spadek stężenia cząstek stałych. Lepsza jakość powietrza doprowadziła do znacznego spadku liczby zawałów serca: o 11% mniej w Irlandii i we Włoszech, o 17% mniej w Szkocji, a nawet jeszcze mniej w niektórych jurysdykcjach w USA.30 –ZAKAZY PALENIA OGRANICZAJĄ PALENIE TYTONIU I ZACHĘCAJĄ PALACZY DO RZUCENIA–
  • 38. 38 Liczne badania wykazały również znaczną poprawę stanu zdrowia układu oddechowego pracowników sektora hotelarskiego w wyniku wprowadzenia przepisów antynikotynowych.30 Istnieją ponadto doniesienia, że polityka antynikotynowa ograniczyła konsumpcję tytoniu i zachęciła palaczy do rzucenia palenia.30 Onkolodzy i specjaliści ds. zdrowia publicznego sugerują, że zarówno programy edukacyjne, jak i programy dotyczące rzucania palenia powinny zająć się zmianami w populacji palących, na przykład poprzez ukierunkowanie na nastolatków i młode kobiety. Plany zwalczania raka płuca muszą uwzględniać i unikać stygmatyzacji raka płuca, która wynika w dużej mierze z jego związku z paleniem tytoniu, a tym samym z chorobą na własne życzenie. Może to tworzyć przeszkody dla osób dostrzegających u siebie objawy oraz rodzin zapewniających niezbędne wsparcie w celu zapewnienia pacjentom kontynuacji leczenia. Piętno związane z rakiem płuca można także dostrzec u osób niepalących. Badania potwierdziły, że wśród pacjentów z rakiem płuca, którzy nigdy nie palili, większość stanowią kobiety, które napotykają jednak na to samo piętno. 31-32 Badania te sugerują również, że pacjenci mogą odczuwać poczucie winy spowodowane obciążeniem ekonomicznym i wpływem na jakość ich życia oraz pracę ich rodzin i opiekunów.31-32 SZWAJCARIA Polityka w praktyce – Szwajcarski Fundusz Antynikotynowy (Swiss Tobacco Prevention Fund) • Fundusz Antynikotynowy ma na celu ograniczenie konsumpcji tytoniu w Szwajcarii i stworzenie zrównoważonego programu zapobiegania jego spożyciu. Obejmuje różne środki zapobiegawcze, które pomagają ograniczyć konsumpcję tytoniu. • Fundusz Antynikotynowy jest finansowany z opłat doliczanych do ceny każdej paczki papierosów. Każdego roku na rzecz zapobiegania paleniu przeznacza się 13,5 mln franków szwajcarskich, z czego 20-30% jest wykorzystywane na potrzeby projektów promujących aktywność fizyczną. Około 22% funduszu służy do promowania rzucania palenia, a 25% służy do zwiększania świadomości społecznej. Pozostałe pieniądze są wykorzystywane na zapobieganie paleniu tytoniu, ochronę przed biernym paleniem, komunikację pomiędzy organizacjami i wspieranie badań. Zewnętrzna ocena wykazała, że fundusz jest dobrze zorganizowany i uzupełnia krajową strategię antynikotynową.
  • 39. 39 Według WHO strategie prewencji pierwotnej powinny również obejmować eliminację lub redukcję narażenia na stwierdzone czynniki ryzyka w podatnych populacjach.33 Na przykład środki kontroli mające na celu ograniczenie zanieczyszczenia powietrza przez ruch drogowy, zmniejszenie narażenia na spaliny z silników Diesla i zakaz stosowania azbestu mogą przyczynić się do zapobiegania rakowi płuca. W tym celu WHO wzywa decydentów politycznych do ustanowienia powiązań pomiędzy programami zdrowia publicznego w zakresie zapobiegania rakowi i jego kontroli, a programami i planami działania w obszarach medycyny pracy, ochrony środowiska, bezpieczeństwa chemicznego i bezpieczeństwa żywności.33 Pojęcie raka płuca o przyczynach zawodowych jest ważne z punktu widzenia zapobiegania, a europejskie wysiłki mające na celu wykrywanie i ograniczanie zawodowego narażenia na działanie czynników rakotwórczych muszą być kontynuowane. MEDYCYNA PRACY A RAK PŁUCA Na czym polega problem? Jakie kroki są podejmowane? Jakie kroki należy podjąć? Całkowity ciężar zachorowań na raka płuca związany z narażeniem na działanie wziewnych czynników rakotwórczych w Europie szacuje się na 32 400 przypadków rocznie. Mimo tak wysokich szacunków odnotowano bardzo niewiele przypadków raka płuca pochodzenia zawodowego. Istnieje kilka przyczyn takiego zaniżenia wyników: rak płuca jako choroba zawodowa prawie zawsze występuje u (byłych) palaczy; kliniczna prezentacja raka płuca o przyczynach zawodowych jest na ogół podobna do klinicznej oceny raka płuca o przyczynach niezawodowych; opcje terapeutyczne nie różnią się między rakiem płuca o przyczynach zawodowych i niezawodowych. Europejska Fundacja na rzecz Zdrowia Płuca (ELF) i Europejskie Towarzystwo Oddechowe (ERS) współpracują z innymi przedstawicielami pacjentów z rakiem płuca, dostarczając informacji na temat objawów, najnowszych dostępnych metod leczenia i badań osobom, które martwią się wpływem ich miejsca pracy na zdrowie płuca. Celem jest pomoc pracownikom narażonym na działanie niebezpiecznych substancji w rozpoznawaniu objawów chorób płuca, w tym raka płuca, oraz poszukiwanie pomocy tak wcześnie, jak to możliwe.
  • 40. 40 BADANIA I WSPÓŁPRACA: NA RZECZ NAUKI Finansowane przez UE badania z zakresu raka płuca koncentrują się głównie na wspieraniu badań nad wykorzystaniem biomarkerów do wcześniejszej diagnostyki. W 2011 r. unijny fundusz na rzecz innowacji, „Horyzont 2020”, pozwolił na uruchomienie projektu CURELUNG zakończonego w 2013 r. Łącząc europejskich specjalistów w dziedzinie genetyki, epigenetyki, patologii i onkologii, w ramach inicjatywy zidentyfikowano szereg epigenetycznych biomarkerów raka płuca, które mogą być użyteczne w poszukiwaniu nowych terapii i wczesnej diagnostyki. Projekt przyczynił się także do stworzenia największej na świecie sieci molekularnych badań przesiewowych w kierunku raka płuca – Network Genomic Medicine. Takie inicjatywy pokazują ogromny potencjał współpracy transgranicznej w badaniach onkologicznych i mają wpływ na życie osób chorych na raka. W tym celu istotne jest, aby nowe unijne mechanizmy finansowania innowacji, takie jak FP9, dawały badaczom możliwość kontynuowania współpracy w zakresie raka płuca, ze szczególnym naciskiem na badania nad rakiem płuca i innowacjami. Grupy zawodowe zajmujące się zdrowiem na poziomie europejskim, takie jak Europejskie Towarzystwo Oddechowe (ERS), aktywnie łączą naukowców i pomagają zbliżyć zainteresowane strony w celu dokonania oceny stanu i jakości opieki nad chorymi na raka płuca. Raport grupy zadaniowej ERS opublikowany w 2014 r. nakreślił pierwszą fazę inicjatywy mającej na celu poprawę jakości opieki nad osobami z rakiem płuca w Europie. Członkowie grupy zadaniowej zaproponowali w związku z tym dalsze badania i rozwój projektu, w ramach którego ERS, we współpracy z innymi organizacjami zawodowymi, rozpoczęło tworzenie sieci europejskich ośrodków leczenia raka płuca kierowanej przez komitet złożony z członków ERS Thoracic Oncology Assembly. Praca członków obejmuje epidemiologię i profilaktykę, biologię i patologię, diagnozowanie i etapowanie, interdyscyplinarne podejście do terapii, leczenie systemowe z chemioterapią i celowanymi środkami oraz opiekę uzupełniającą i opiekę pomocniczą. –PROJEKT „CURELUNG” PRZYCZYNIŁ SIĘ DO STWORZENIA NAJWIĘKSZEJ NA ŚWIECIE SIECI MOLEKULARNYCH BADAŃ PRZESIEWOWYCH W KIERUNKU RAKA PŁUCA–
  • 41. 41 PROFESJONALNE WYTYCZNE DOTYCZĄCE RAKA PŁUCA: POSZUKIWANIE WSPÓLNYCH STANDARDÓW OPIEKI Jednym z kluczowych obszarów, które mogą mieć wpływ na jakość opieki nad chorymi na raka płuca, jest stosowanie wytycznych do wyznaczania standardów opieki. Na jakość może mieć wpływ dostępność wytycznych, ich zawartość oraz to, czy wytyczna, jeśli jest dostępna, zostaje wdrożona, czy też nie. Z kolei na to drugie wpływ może mieć chęć realizacji wytycznych oraz czynniki organizacyjne, polityczne i socjoekonomiczne.34 Większość krajów odwołuje się do międzynarodowych wytycznych dotyczących leczenia raka płuca. Europejskie Towarzystwo Onkologii Medycznej (ESMO), Amerykańskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (ASCO), Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań nad Rakiem Płuca (ISLAC), Europejska Grupa Robocza ds. Raka Płuca (ELCWP), Europejska Organizacja do Badań i Leczenia Nowotworów (EORTC) i ERS/Europejskie Towarzystwo Chirurgów Klatki Piersiowej (ESTS) są głównymi punktami odniesienia dla międzynarodowych wytycznych, a ESMO zaktualizowało swoje wytyczne w czerwcu 2017 r. Wytyczne ESMO koncentrują się na diagnozie i spersonalizowanej medycynie, ocenie stopnia zaawansowania i ocenie ryzyka oraz zarządzaniu zaawansowanym/przerzutowym NDRP, w tym obserwacji.35 –NIE WSZYSTKIE PAŃSTWA POSIADAJĄ WYTYCZNE DOTYCZĄCE RAKA PŁUCA–
  • 42. 42 ZAANGAŻOWANIE PACJENTA, UDZIAŁ W PROCESACH POLITYCZNYCH I WSPARCIE Chociaż dotychczasowe wysiłki wielu zainteresowanych stron stanowią podstawę do tworzenia polityki zorientowanej na pacjenta, wciąż pozostaje wiele do zrobienia, aby zapewnić faktyczne uwzględnienie pacjentów w opracowywaniu polityki, a także w polityce ustalania cen i refundacji. Nasze badanie dotyczące grup wsparcia dla pacjentów z rakiem płuca i pracowników służby zdrowia w całej Europie ujawnia, że grupy pacjentów mają niewielki udział lub w ogóle nie biorą udziału w krajowych procesach decyzyjnych dotyczących refundacji i przyjmowania nowych leków przeciwnowotworowych, a w szczególności w procesach oceny technologii medycznych. Przyczyny tego stanu rzeczy są związane z brakiem formalnego mechanizmu angażowania pacjentów na poziomie krajowym i brakiem niezbędnej wiedzy fachowej do udziału w procesie oceny technologii medycznych. Odkrycia te sugerują, że musimy nadal zwiększać nasze umiejętności, aby naprawdę zyskać zdolność wpływania na kształtowanie polityki. Niektóre unijne inicjatywy w ciągu ostatnich kilku lat miały na celu rozwiązanie tego problemu. Przykładem są oferowane przez Europejską Akademię Pacjentów (EUPATI) inicjatywy szkoleniowe pacjentów dotyczące zaangażowania pacjentów w procesy oceny technologii medycznych. Inicjatywy te muszą zostać uzupełnione poprzez zaangażowanie decydentów w tworzenie formalnych procesów dotyczących udziału pacjentów w ustalaniu cen i refundacji, zapewnienie lepszych informacji na temat możliwości zaangażowania oraz ciągłe wysiłki grup pacjentów, aby konsekwentnie współpracować z rządami. Wraz z wysiłkiem decydentów politycznych, partnerstwa przedstawicieli przemysłu, grup pacjentów i towarzystw medycznych prowadzą prace nad dostarczaniem opartych na dowodach rozwiązań politycznych dotyczących wzmacniania systemów opieki zdrowotnej i zapewniania dostępu do innowacji. Przykładem może być tu opracowanie Europejskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych dotyczące znaczenia innowacji w onkologii, przedstawione na Europejskim Kongresie Onkologicznym 2017 w Amsterdamie. Raport zawiera rekomendacje dla polityków UE i krajowych, aby uzyskać zrównoważony i sprawiedliwy dostęp do innowacyjnych metod leczenia nowotworów i opieki. Innym przykładem jest raport inicjatywy All.Can* na rzecz zrównoważonej opieki nad chorymi na raka, zmniejszenia nieefektywności i poprawy wyników, zapoczątkowany w styczniu 2017 r. W sprawozdaniu zwrócono uwagę na poprawę skuteczności opieki nad chorymi na raka jako sposób na zapewnienie pacjentom –GRUPY PACJENTÓW MAJĄ MAŁY UDZIAŁ W PROCESACH OCENY TECHNOLOGII MEDYCZNYCH–
  • 43. 43 WPŁYW PROCESÓW OCENY TECHNOLOGII MEDYCZNYCH NA DOSTĘP PACJENTÓW DO OPIEKI ZDROWOTNEJ ROŚNIE. PACJENCI I ICH STOWARZYSZENIA MUSZĄ BYĆ ZAANGAŻOWANI W PROCES OCENY TECHNOLOGII MEDYCZNYCH Z CO NAJMNIEJ DWÓCH POWODÓW. OCENA TECHNOLOGII MEDYCZNYCH UWZGLĘDNIA WIELE KRYTERIÓW, W TYM KORZYŚCI WYKRACZAJĄCE POZA WARTOŚĆ KLINICZNĄ, TZN. ZGŁASZANE WYNIKI PACJENTÓW, AKCEPTACJĘ PRZEZ “ PACJENTÓW I PREFERENCJE PACJENTÓW: PACJENCI MOGĄ DOSTARCZAĆ I OMAWIAĆ DOWODY NA ISTNIENIE TAKICH KORZYŚCI. OCENA TECHNOLOGII MEDYCZNYCH JEST TAKŻE PROCESEM WIELOSTRONNYM: PACJENCI SĄ TU NAJWAŻNIEJSZYMI PODMIOTAMI, PONIEWAŻ SĄ OSTATECZNYMI BENEFICJENTAMI TECHNOLOGII MEDYCZNYCH. ICH ROLA POLEGA NIE TYLKO NA OCENIE: POWINNI BYĆ TAKŻE ZAANGAŻOWANI W PROCES WYCENY I ZGŁASZANIA REKOMENDACJI DOTYCZĄCYCH REFUNDACJI NOWYCH TECHNOLOGII. PŁATNICY MOGĄ NA TYM SKORZYSTAĆ, PONIEWAŻ PACJENCI (I INNE OSOBY ZAINTERESOWANE) ZAAKCEPTUJĄ PODEJMOWANE DECYZJE. CLAUDIO JOMMI, EKONOMISTA ZDROWIA lepszych wyników zdrowotnych i lepsze wykorzystanie dostępnych zasobów. Raport identyfikuje nieefektywności systemu, przedstawia przykłady dobrych praktyk, w tym dotyczących raka płuca, i wyciąga wnioski, aby pomóc w uruchomieniu działań politycznych. LuCE jest głosem chorych na raka płuca w Europie. Dlatego właśnie angażujemy się we współpracę z instytucjami europejskimi, rządami krajowymi, ekonomistami, organami regulacyjnymi, przemysłem farmaceutycznym, organizacjami ochrony zdrowia, mediami i społeczeństwem, aby upewnić się, że rak płuca jest traktowany priorytetowo w prawie i ustawodawstwie. *All.Canjestgromadzącąwieleosóbzainteresowanychplatformąutworzonąw celupromowaniapolitycznegoipublicznegozaangażowanianarzeczpoprawy efektywnościwleczeniuraka.Uczestnikamisągrupypacjentówigrupzawodowych orazprzemysłfarmaceutyczny.Pełnalistaczłonkówznajdujesiępodadresem:http:// www.all-can.org/members/
  • 44. 5. WEZWANIE DO DZIAŁANIA Wypełnienie istniejących luk w dostępie Skrócenie czasu wprowadzania nowych leków w państwach członkowskich + Zapewnienie dostępu pacjentów do badań klinicznych ponad granicami kraju + Harmonizacja strategii oceny technologii medycznych Gromadzenie danych systematycznych Gromadzenie danych pacjentów, aby zidentyfikować niezaspokojone potrzeby + Monitorowanie poprawnej implementacji unijnej transgranicznej dyrektywy zdrowotnej, aby zapewnić dostęp do metod leczenia + Usprawnienie i zharmonizowanie gromadzenia danych dla pacjentów w Europie Wspólne wytyczne ustalania standardów opieki Opracowanieizharmonizowaniewytycznychdotyczącychraka płucawcałejEuropie+Wdrożeniewytycznychdotyczących diagnostykiileczeniarakapłuca+Opracowaniejednolitych narodowychprogramówzwalczaniarakapłuca+Stymulowanie rozwojuiakredytacjaośrodkówspecjalizującychsięwleczeniu rakapłucawEuropiewcelustworzeniasiecireferencyjnych OGRANICZMY ROZBIEŻNOŚCI: CO MUSIMY ZROBIĆ?
  • 45. Stabilność finansowa systemów opieki zdrowotnej Zwiększenie przejrzystości kosztów badań i rozwoju nowych leków + Wprowadzenie nowych elastycznych procedur płatności w negocjacjach dotyczących cen/refundacji + Ustalenie nowego podejścia w ustalaniu cen w oparciu o ocenę wartości dodanej i efektywności kosztowej leków dla pacjentów + Postępowanie zgodnie ze wskaźnikiem korzyści klinicznych ESMO przy podejmowaniu decyzji w sprawie polityki refundacyjnej + Zapewnienie przejrzystych i regulowanych cen leków i refundacji oraz uzyskanie lepszej współpracy między państwami narodowymi w zakresie negocjacji cenowych Zaangażowanie pacjenta Promowanie indywidualnego zaangażowania pacjentów i zaangażowania w rzecznictwo + Odgrywanie roli w badaniach, refundacji i ocenie technologii medycznych, zapewniając wkład pacjenta + Angażowanie organizacji pacjentów i pracowników służby zdrowia w proces podejmowania decyzji dotyczących nowych polityk
  • 46. TRUDNE SZLAKI CZĘSTO PROWADZĄ W PIĘKNE MIEJSCA ZRÓBMY TO RAZEM!
  • 47. 47 WESPRZYJ NASZE WEZWANIE DO DZIAŁANIA W dniu 16 listopada 2016 r. zorganizowaliśmy w Parlamencie Europejskim (Bruksela) specjalne wydarzenie, aby podnieść świadomość wśród osób zainteresowanych i zaangażować je w pokonywanie wyzwań związanych z rakiem płuca. Spotkanie zostało zorganizowane wspólnie z Europejskim Stowarzyszeniem Lig Walki z Rakiem (ECL) i zostało poprowadzone przez posła do PE Alojza Peterle, prezesa grupy Posłowie do PE Przeciwko Rakowi (MAC). Udział w tym spotkaniu wzięli aktywiści, politycy, lekarze, rzecznicy pacjentów, dziennikarze, firmy farmaceutyczne i inne zainteresowane strony. Przedstawiono różne punkty widzenia na wyzwania związane z rakiem płuca w Europie. Była to rzadka okazja, aby zaangażować wiele zainteresowanych stron i wystosować wezwanie do działania, zachęcając uczestników do wspólnej pracy w celu poprawy wczesnego wykrywania, dokładnej diagnostyki, bardziej skutecznych i bezpiecznych metod leczenia, a także szybszego dostępu do innowacyjnych terapii i zadbać o zrównoważony rozwój europejskich systemów opieki zdrowotnej. W związku z wydarzeniem nasze wezwania do działania zostały opublikowane w Euractiv przy wsparciu 16 kluczowych europejskich decydentów i przedstawicieli pacjentów. To był dopiero początek naszych wysiłków mających na celu wspieranie każdego roku 312 000 Europejczyków, u których zdiagnozowano raka płuca. Obecnie współpracujemy z instytucjami europejskimi, rządami krajowymi, ekonomistami, organami regulacyjnymi, przemysłem farmaceutycznym, organizacjami ochrony zdrowia, mediami i społeczeństwem, aby upewnić się, że rak płuca jest traktowany priorytetowo w prawie i ustawodawstwie. W związku z tym potrzebujemy wsparcia wszystkich zainteresowanych, aby nadal realizować naszą misję i zachęcić innych do działania. Zapraszamy do wsparcia naszego wezwania do działania: www.lungcancereurope.eu
  • 48.
  • 49. 49 O LuCE Lung Cancer Europe jest działającym na arenie europejskiej głosem chorych na raka płuca, ich rodzin i osób, które zwyciężyły chorobę. LuCE stanowi europejską platformę dla istniejących grup chorych na raka płuca i wspiera tworzenie krajowych grup pacjentów z rakiem płuca w różnych krajach europejskich, w których takie grupy jeszcze nie istnieją. LuCE ma na celu zwiększanie świadomości na temat nierówności w dostępie do leczenia i opieki nad chorymi na raka płuca w Europie. Ponadto LuCE prowadzi działalność lobbystyczną w zakresie polityki europejskiej mającej na celu poprawę profilaktyki raka płuca, wczesnego wykrywania, leczenia i opieki. LuCE wspiera także krajowe grupy pacjentów z rakiem płuca, pomagając zwiększyć świadomość na temat raka płuca wśród europejskiej opinii publicznej. • Zmniejszenie śmiertelności raka płuca. • Promowanie najlepszego możliwego leczenia poszczególnych typów raka płuca. • Równy dostęp do opieki dla chorych na raka płuca w całej Europie. • Zwiększanie społecznej świadomości w zakresie objawów, wczesnego wykrywania i leczenia raka płuca. • Zmniejszenie piętna związanego z rakiem płuca i promowanie wspierania pacjentów z rakiem płuca i ich bliskich. • Zwiększanie funduszy europejskich przeznaczonych na badania nad rakiem płuca. NASZE CELE
  • 50. 50 NASI CZŁONKOWIE LuCE czerpie swą siłę z połączonych działań różnych krajowych organizacji pacjentów w całej Europie. Organizacje te wspierają chorych na raka płuca, bronią ich praw i reprezentują ich interesy na co dzień. Są głosem pacjentów na forach krajowych i międzynarodowych, a ich praca przynosi korzyści całemu społeczeństwu. Razem jesteśmy silniejsi. Dlatego też dziękujemy każdemu z członków LuCE za hojną pomoc. Zachęcamy czytelników, aby poznali te organizacje i udzielili im wsparcia. Asociación Española de Afectados de Cáncer de Pulmón www.afectadoscancerdepulmon.com Bundesverband Selbsthilfe Lungenkrebs e.V. www.bundesverband-selbsthilfe-lungenkrebs.de Israel Lung Cancer Foundation www.ilcf.org.il
  • 51. 51 Stowarzyszenie Walki z Rakiem Pluca www.rakpluca.org.pl www.rakpluca.szczecin.pl Women Against Lung Cancer in Europe www.womenagainstlungcancer.eu Landesverband Baden- Württemberg für Lungenkrebskranke und deren Angehörige e.V www.lungenkrebs-bw.de Longkanker Nederland www.longkankernederland.nl Lungencancerförbundest Stödet www.lungcancerforeningen.se Lungekreftforeningen www.lungekreftforeningen.no National Lung Cancer Forum for Nurses (NLCFN) www.nlcfn.org.uk Patientforeningen Lungekræft www.lungekraeft.com Pulmonale www.pulmonale.pt
  • 52. 52 CZŁONKOWIE WSPIERAJĄCY Członkami wspierającymi LuCE są organizacje zaangażowane w poprawę jakości życia pacjentów z rakiem płuca. LuCE pragnie podziękować tym organizacjom za ich nieustającą pomoc. Društvo onkoloških bolnikov Slovenije www.onkologija.org European School of Oncology (ESO) www.eso.net European Thoracic Oncology Platform (ETOP) www.etop-eu.org Fundación MÁS QUE IDEAS www.fundacionmasqueideas.org Suomen Syöpäpotilaat - Cancerpatienterna i Finland ry www.syopapotilaat.fi Pembe Hanim Turkey http://www.pembehanim.com.tr/
  • 53. luce@etop-eu.org Jeśli interesuje Cię dołączenie do LuCE, skontaktuj się z nami. Z przyjemnością Cię poznamy!
  • 54. 54 SKRÓTY ASCO EAPC ECL EGFR EORTC ELCWP EPPAC ESMO ERP ERS ESTS EU Amerykańskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej Europejskie Towarzystwo Opieki Paliatywnej Europejska Liga Walki z Rakiem Receptor naskórkowego czynnika wzrostu Europejska Organizacja do Badań i Leczenia Nowotworów Europejska Grupa Robocza ds. Raka Płuc Europejskie Partnerstwo na rzecz Walki z Rakiem uruchomione przez Komisję Europejską Europejskie Towarzystwo Onkologii Medycznej Zewnętrzna cena referencyjna Europejskie Towarzystwo Oddechowe Europejskie Towarzystwo Chirurgów Klatki Piersiowej Unia Europejska
  • 55. 55 EUPATI GMP GP HCP HTA ICPI ISLAC MAC MPM NCCP NGO NDRP OECD TKI WHO Europejska Akademia Pacjentów w obszarze innowacyjnych terapii Dobra praktyka produkcyjna Lekarz rodzinny Pracownik służby zdrowia Ocena technologii medycznych Inhibitory immunologicznych punktów kontrolnych Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań nad Rakiem Płuca Posłowie do PE przeciwko rakowi Złośliwy międzybłoniak opłucnej Narodowe programy zwalczania nowotworów Organizacje pozarządowe Niedrobnokomórkowy rak płuc Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju Inhibitory kinazy tyrozynowej World Health Organisation
  • 56. 56 1. PhRMA.Adecadeofinnovationincancer,2006- 2016.Availablefrom:http://phrma-docs.phrma. org/sites/default/files/pdf/decade-of-innovation- cancer.pdf[AccessedOctober2017]. 2. LuCE.ChallengesinlungCancerEurope report.2016.Availablefrom:http:// www.lungcancereurope.eu/wp-content/ uploads/2016/11/LuCE-Report-final.pdf[Assessed October2017]. 3. Plun-FavreauJ,Immonen-Charalambous K,SteutenL,etal.Enablingequalaccessto moleculardiagnostics:whataretheimplications forpolicyandhealthtechnologyassessment? PublicHealthGenomics.2016;19:144-52.doi: 10.1159/000446532. 4. McKendrickJ.Impactoflicensingand reimbursementdiscrepanciesonpatientaccess tocancertreatmentsacrossEuropeandCanada. AnnalsofOncology(2017)28(suppl_5) 5. ESMOEuropeanConsortiumStudyonthe availability,out-of-pocketcostsandaccessibility ofantineoplasticmedicinesinEurope.AnnOncol. 2016;27(8):1423-1443. 6. EuropeanCancerPatientCoalition.Challengingthe EuropeofDisparitiesinCancer.Availableat:http:// www.ecpc.org/Documents/Policy&Advocacy/ Europe%20of%20Disparities/Europe%20of%20 Disparities%2027th%20Sept%202015.pdf [AccessedSeptember2017] 7. BentzenSM,HeerenG,CottierB,etal.Towards evidence-basedguidelinesforradiotherapy infrastructureandstaffingneedsinEurope:the ESTROQUARTSproject.RadiotherOncol.2005 Jun;75(3):355-65. 8. RosenblattE,IzewskaJ,AnacakY,etal. RadiotherapycapacityinEuropeancountries: ananalysisoftheDirectoryofRadiotherapy Centres(DIRAC)database.LancetOncol.2013 Feb;14(2):e79-86 9. ChernyN,SullivanR,TorodeJ,etal(2016).ESMO EuropeanConsortiumStudyontheavailability,out- of-pocketcostsandaccessibilityofantineoplastic medicinesinEurope.AnnalsofOncology;27(8): 1423–1443 10. JonssonB, Hofmarcher T, LindgrenP, Wilking N, Comparatorreportonpatientaccesstocancer medicinesinEuroperevisited(2016). Availableat: www.ihe.se/en/publicering/cancer-medicines-in- europe-2[AccessedAugust2017] 11. Cole,A.,Garrison,L.,Mestre-Ferrandiz,J.,&Towse, A.(2015).DataGovernanceArrangementsfor Real-WorldEvidence.OHEConsultingReport, London:OfficeofHealthEconomics.Availableat: www.ohe.org/publications/improving-efficiency- and-resourceallocation-future-cancer-care [AccessedAugust2017] 12. LawlerM,etal(2014).ACatalystforChange: TheEuropeanCancerPatient’sBillofRights.The Oncologist2014;19(3):217-24. 13. JönssonB,HofmarcherT,LindgrenP,Wilking N.Comparatorreportonpatientaccessto cancermedicinesinEuroperevisited.IHEreport 2016:4.Lund:InstituteofHealthEconomics. MATERIAŁY REFERENCYJNE
  • 57. 57 2015.Availableat:http://lup.lub.lu.se/search/ ws/files/11713673/IHE_Report_2016_4_.pdf [AccessedOctober2017] 14. AdesF,ZardavasD,SenterreC,etal.Hurdlesand delaysinaccesstoanti-cancerdrugsinEurope. Ecancermedicalscience.2014;8:482. 15. EuropeanCommission.Fasteraccessofpatientsto newmedicines—revisedtransparencydirective. MEMO12/148,1March2012.Availableat: http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-12- 148_en.htm?locale=en[AccessedOctober2017]. 16. NguyenTA,KnightR,RougheadEE,BrooksG, MantA.Policyoptionsforpharmaceuticalpricing andpurchasing:issuesforlow-andmiddle-income countries.HealthPolicyPlan.2015;30:267-80. 17. CounciloftheEuropeanCommunities.Council Directiveof21December1988relatingtothe transparencyofmeasuresregulatingthepricingof medicinalproductsforhumanuseandtheirinclusion inthescopeofnationalhealthinsurancesystems (89/105/EEC).Availableat:http://eur-lex.europa.eu/ legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:31989L0105 [AccessedOctober2017]. 18. Lung Cancer Europe (LuCE). Position paper. 2015. Available at: http://www.lungcancereurope. eu/wp-content/uploads/2015/11/LuCE-EU- Policy-Position-Paper-2015-IMPAGINATO.pdf [Accessed October 2017]. 19. CancerResearchUK.Lungcancer: symptoms.Availableat:http://about-cancer. cancerresearchuk.org/about-cancer/lung-cancer/ symptoms[AccessedOctober2017]. 20. SantM,MinicozziP,AllemaniC,etal.Regional inequalitiesincancercarepersistinItalyandcan influencesurvival.CancerEpidemiol.2012;36:541-7. 21. World Health Organization Regional Office for Europe. Palliative care: the solid facts. 2004. Available at: http://www.euro.who.int/__data/ assets/pdf_file/0003/98418/E82931.pdf [Accessed October 2017]. 22. BirringSS,PeakeMD.Symptomsandtheearly diagnosisoflungcancer.Thorax.2005;60:268-9. 23. RadbruchL,PayneS.EuropeanAssociationfor PalliativeCare.WhitePaperonstandardsand normsforhospiceandpalliativecareinEurope: part1.RecommendationsfromtheEuropean AssociationforPalliativeCare.EuropeanJournalof PalliativeCare.2009;16:278-89. 24. EuropeanAssociationforPalliativeCare.New indicatorsdemonstratetheincreasinginterestin palliativecarethroughoutEurope.Pressrelease 29May2013.Availableat:http://www.eapcnet. eu/Themes/Organisation/DevelopmentinEurope/ EAPCAtlas2013.aspx[AccessedOctober2017]. 25. ZimmermannC,SwamiN,KrzyzanowskaM,et al.Perceptionsofpalliativecareamongpatients withadvancedcancerandtheircaregivers.CMAJ. 2016;188:E217-27. 26. VanderHeideA,deVogel-VoogtE,VisserAP,vanderRijt CC,vanderMaasPJ.Dyingathomeorinaninstitution: perspectivesofDutchphysiciansandbereavedrelatives. SupportCareCancer.2007;15:1413-21.
  • 58. 58 27. CounciloftheEuropeanUnion.Councilconclusions onreducingtheburdenofcancer.Availableat: http://www.eu2008.si/en/News_and_Documents/ Council_Conclusions/June/0609_EPSCO-cancer. pdf[AccessedOctober2017]. 28. BundesministeriumfürGesundheit. KrebsrahmenprogrammÖsterreich2014. Availableat:https://www.bmgf.gv.at/ cms/home/attachments/2/7/0/CH1480/ CMS1412233312313/krebsrahmenprogramm. pdf.[AssessedOctober20017]. 29. RepublikaSloveniaMinistrtvoZaZdravje.The NationalCancerControlProgram.Available at:http://www.mz.gov.si/fileadmin/mz.gov.si/ pageuploads/zakonodaja/01122016_Osnutek_ dokumenta_DPOR_2017-2021_FIN.pdf.[Accessed October2017]. 30. EuropeanCommission.Q&A:TheFightAgainst TobaccointheEU.2011.Availableathttp://europa. eu/rapid/press-release_MEMO-11-349_en.htm [AccessedOctober2017]. 31. NBCNews.Lungcancerfornonsmokersstill stainedbystigma.Availableat:http://www. nbcnews.com/health/cancer/lung-cancer- nonsmokers-still-stained-stigma-n246441 [AccessedOctober2017]. 32. CataldoJK,JahanTM,PongquanVL.Lungcancer stigma,depression,andqualityoflifeamong everandneversmokers.EurJOncolNurs. 2012;16:264-9. 33. WorldHealthOrganization(WHO).Primary preventionofcancerthroughmitigationof environmentalandoccupationaldeterminants. Availableat:http://www.who.int/phe/news/ events/international_conference/Background_ interventions.pdf[AccessedOctober2017]. 34. BlumTG,RichA,BaldwinD,etal.TheEuropean initiativeforqualitymanagementinlungcancer care.EurRespirJ.2014;43:1254-77. 35. BlumTG,RichA,BaldwinD,etal.The Europeaninitiativeforqualitymanagement inlungcancercare:appendices.Availableat: http://erj.ersjournals.com/content/erj/sup pl/2014/04/17/09031936.00106913.DC1/ ERS_TF_EIQMLCC_Appendices.pdf[Accessed October2017]. 36. Luengo-FernándezR,LealJ,GrayA,etal.Economic burdenofcanceracrosstheEuropeanUnion: apopulation-basedcostanalysis.TheLancet Oncology2013;14(12):1165-1174. 37. FlostrandSJ,LorS,AnonY.Trendsintimeto marketaccessinEurope.Isitgettingbetter.Value Health2014;17(7). 38. ChernyN,SullivanR,DafniU,etal.Astandardised, generic,validatedapproachtostratifythe magnitudeofclinicalbenefitthatcanbeanticipated fromanti-cancertherapies:theEuropeanSociety forMedicalOncologyMagnitudeofClinical BenefitScale(ESMO-MCBS).AnnalOncol 2015;26(8):1547-73. 39. InstitutNationaldeCancer.Étudesurlesdélais depriseenchargedescancersduseinetdu poumondansplusieursregionsdeFrance en2011.Availableat:http://www.e-cancer. fr/content/download/63265/569429/file/ ETUDELSEINPOU12.pdf[AccessedOctober2017]. 40. ASCOPost.Combinationimmunotherapyfor lungcancer:thewaveofthefuture:aconversation withNaiyerRizvi,MD.Availableat:http:// www.ascopost.com/issues/february-25-2017/ combination-immunotherapy-for-lung-cancer-the- wave-of-the-future/[AccessedOctober2017]. 41. BergerMF,VanAllenEM.Deliveringonthe promiseofprecisioncancermedicine.Genome Med.2016;8:110.
  • 59. 59 42. AmericanSocietyforRadiationOncology. Combinationofradiationandimmunecheckpoint therapyholdspotentialforlungcancer.Available at:https://www.astro.org/News-and-Publications/ News-and-Media-Center/News-Releases/2017/ Combination-of-radiation-and-immune- checkpoint-therapy-holds-potential-for-lung- cancer/[AccessedOctober2017]. 43. ScienceDaily.Newbloodtestoffers potentialforfaster,targetedtreatmentof non-small-celllungcancer.2017.Available at:https://www.sciencedaily.com/ releases/2017/04/170419091629.htm[Accessed October2017]. 44. SimonAE,JuszczykD,SmythN,etal.Knowledge oflungcancersymptomsandriskfactorsinthe U.K.:developmentofameasureandresultsfroma population-basedsurvey.Thorax.2012;67:426-32. 45. DelCielloA,FranchiP,ContegiacomoA,etal. Missedlungcancer:when,where,andwhy?Diagn IntervRadiol.2017;23:118-126.. 46. NHSEngland.Waitingtimesforsuspectedand diagnosedcancerpatients:2015-16annual report.Availableat:https://www.england.nhs.uk/ statistics/wp-content/uploads/sites/2/2016/06/ Cancer-Waiting-Times-Annual-Report-201516-1. pdf[AccessedOctober2017]. 47. NationalCancerRegistrationandAnalysisService. Cancersurvivalbystage.Availableat:http:// www.ncin.org.uk/publications/survival_by_stage [AccessedOctober2017]. 48. ISDScotland.Detectcancerearly.2017.Available at:http://www.isdscotland.org/Health-Topics/ Cancer/Detect-Cancer-Early/[AccessedOctober 2017]. 49. Queen’sUniversityBelfast.NorthernIreland CancerRegistry.Availableat:http://www.qub. ac.uk/research-centres/nicr/CancerInformation/ official-statistics/[AccessedOctober2017]. 50. InternationalAssociationfortheStudyofLung Cancer.Lungcancerscreeningandearlydetection canincreasecurabilityandsavelives!Availableat: https://www.iaslc.org/lung-cancer-screening-and- early-detection-can-increase-curability-and-save- lives[AccessedOctober2017] 51. WorldHealthOrganization(WHO).Challenges andopportunitiesinimprovingaccesstomedicines throughefficientpublicprocurementintheWHO EuropeanRegion.Availableat:http://www.euro. who.int/__data/assets/pdf_file/0003/323598/ Challenges-opportunities-improving-access- medicines-efficient-public-procurement.pdf?ua=1 [AccessedOctober2017].
  • 60. 60 Niniejsza analiza ma na celu stworzenie przeglądu istniejącej literatury na temat raka płuca (koncentrując się na doktrynie politycznej, w przeciwieństwie do danych klinicznych), aby przedstawić przegląd aktualnych strategii politycznych dotyczących raka płuca w Europie, a także zidentyfikować istniejące luki w informacjach/dowodach w celu zwrócenia uwagi decydentów na potrzebę wypełnienia tych luk w drodze sprawniejszych interwencji politycznych. Analizę przeprowadzono z wykorzystaniem następujących źródeł, poszukując słów kluczowych, w tym: strategie polityczne dotyczące raka płuc/rak płuca i gospodarka zdrowotna, koszt, stygmatyzacja, tytoń, polityka, nierówność, niesprawiedliwość, dysproporcja, kobiety, opiekunowie, obciążenie ekonomiczne i obciążenie społeczne. . EuropejskieStowarzyszenieLigWalkizRakiem(ECL) . Konfederacja Stowarzyszeń Rodzinnych w Unii Europejskiej (COFACE) . Rada Europy (COE) . Międzynarodowy program działań na rzecz wczesnego wykrywania raka płuc (I-ELCAP) . Europejski sojusz na rzecz medycyny spersonalizowanej (EAPM) . Europejska koalicja pacjentów . Onkologicznych (ECPC) Komisja Europejska . Europejska Federacja Stowarzyszeń Pacjentów Chorych na Alergię i Choroby Płuca (EFA) . Europejski Instytut Zdrowia . Kobiet Europejska Fundacja na rzecz Zdrowia Płuc . Europejska Agencja Leków (EMA) . Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań nad Rakiem Płuca (IASLC) . Międzynarodowe Konsorcjum Genomu Raka . Europejska sieć zapobiegania paleniu (ENSP) . Parlament Europejski . Globalna Koalicja na rzecz Raka Płuca . TrendyGoogle,wiadomościGoogle,GoogleScholar . Health Policy Journal . Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) . Międzynarodowa Unia do Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc . Międzynarodowa Sieć Kobiet Przeciwko Paleniu Tytoniu . JSTOR . Lung Cancer Europe . Biblioteka elektroniczna OECD . Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) . Program działania na rzecz leczenia nowotworów . (PACT) PubMed . Instytut Skutków Zdrowotnych . Narodów Zjednoczonych (ONZ) . Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) . Kobiety przeciwko rakowi w Europie (WALCE) . Światowa Fundacja na rzecz Zdrowia Płuc Źródła:
  • 61. 61 Przegląd liczby słów w głównych źródłach*
  • 62. 62 Lung Cancer Europe tworzą ludzie, którzy pracują z pasją, aby wspierać pacjentów z rakiem płuca i bronić ich praw. Jesteśmy bardzo wdzięczni za wsparcie, które otrzymaliśmy od początku naszej podróży, zaledwie trzy lata temu. Niniejszy Raport stał się rzeczywistością dzięki wkładowi wielu osób i organizacji. Jesteśmy wdzięczni wszystkim, którzy odpowiedzieli na nasze wezwanie, wypełnili ankietę i odpowiedzieli na nasze pytania, a także organizacjom i osobom, które zgodziły się dokonać oceny tego raportu. W proces zaangażowanych było ponad 60 osób, którym chcemy podziękować za podzielenie się z nami wiedzą i doświadczeniem. Oczywiście chcielibyśmy także podziękować naszym sponsorom: firmom, które zrozumiały wartość tego projektu i zdecydowały się zaangażować. Podziękowania dla Amgen, Bristol-Myers Squibb, Boehringer Ingelheim, Lilly, Merck, MSD, Novartis, Pfizer i Roche. Doceniamy otrzymane wsparcie i mamy nadzieję na dalszą współpracę. Ponadto dziękujemy wszystkim pacjentom chorym na raka płuca i ich krewnym, którzy dzielą się z nami swoimi doświadczeniami, obawami i potrzebami każdego dnia. Wielu z nas ma rozpoznanie raka płuca lub bliską osobę, która walczy z tą chorobą. Tak więc wiemy, przez co przechodzicie. Możecie na nas liczyć – w szczególności jeżeli jest coś, w czym możemy pomóc. Razem jesteśmy silniejsi.
  • 63. 63