1. onde queira que mires, en Baldaio atoparás vida

2. E desde os primeiros tempos aquí estou eu para velo e contarcho. Ben…eu e algúns imitadores máis. Porque eu son un gran de area, de seixo, por suposto. Non podía ser doutro xeito, procedendo dun granito xenuinamente galego. Mar e vento levan millóns de anos traballando para esculpir esta magnífica paisaxe

4. Co paso do tempo, as lagoas van quedando progresivamente separadas do mar polas dunas. Algunhas, como a de Baldaio, aínda manteñen unha canle permanente de comunicación co mar; noutras, como a de Louro, o contacto é temporal; e hainas tamén case pechadas, como a de Xuño. Xunto co mar, o vento é un axente importante na evolución destas formacións, ao construír cadeas de dunas sobre a barra de area. Coñeces outros espacios naturais galegos semellantes a este?

5. O mesmo mar que lle rouba anacos á terra no acantilado, devólvellos na praia. As praias son depósitos de sedimentos adosados á terra, con feitura de media lúa. Os materiais que as forman poden ser de distintos tamaños -areas, gravas ou cantos- e diferentes procedencias: aportados polos ríos ou arrancados polo mar ás rochas da costa e adornados con anacos de cunchas e caparazóns dos seres que o habitan. En Galiza temos praias “ normais ”, alongadas, como a de Baldaio; pero tamén praias “ de peto ” , pequenas, ao abrigo de saíntes rochosos, como a de Leira.

8. Se miras ben, na praia o mar amósache moitos dos seus segredos. Os rapaces das fotos atoparon un anaco de madeira e unha boia poboada de Lepas anatífera , un crustáceo semellante aos percebes, que vive sobre obxectos flotantes. Ollo, non é comestíbel! Pero na praia tamén atopamos lixo; só unha pequena mostra das inxentes cantidades que os humanos botan nel.. Non estaría demais lembrar que o mar non é un vertedoiro. Sabes de quen son os “ollos de boi” que de seguro atopaches algunha vez na praia?

9. Nas dunas hai máis feos dos que ti cres! Aquí a vida eche moi movida. Aínda ben non consegues quedar fóra do alcance das ondas, cando é o vento o que te ergue ata o alto dunha duna; e veña rular de novo! Sen auga e azoutadas polo vento, as plantas coma o feo resisten e acaban convertindo as dunas nun lugar habitable para moitos outros inquilinos. Mira onde pisas! Podes trepar un cardo… e moitas cousas máis!

10. 1º Dunas embrionarias 2º Dunas móbiles 3º Dunas fixas As primeiras en formarse chamámoslles dunas embrionarias, logo veñen as móbiles , que o vento empurra terra a dentro; finalmente, convértense en fixas , cubertas polas plantas, nas que viven tamén moitos animais.

12. Observa as adaptacións das plantas para sobrevivir nas duras condicións das dunas:  longas raíces na procura de auga;  caules flexibeis e formas almofadadas para soportar o vento;  follas reducidas , transformadas en escamas ou espiñas , ou cubertas de grosas cutículas para evitar as perdas de auga por transpiración  follas e caules carnosos que almacenan auga no seu interior;  revestimentos con aspecto de veludo branco que reflicten a luz e protexen do vento,…

13. Estás diante da granxa máis productiva que teñas visto! Funciona con enerxía solar e materia prima aportada polos ríos e o mar. Produce máis do dobre que o mellor dos prados. Claro que aquí as colleitas son de berberechos, ameixas, ostras,

14. Algas e plantas son o sostén de toda a vida da lagoa. Auga, sales minerais e luz solar en abundancia, disparan a fotosíntese , fábrica de materia orgánica que serve de alimento a unha gran diversidade de seres vivos que podes atopar aquí: moluscos , como as ameixas, os berberechos, ou as ostras; crustáceos , coma o cangrexo; peixes , coma os pións ou as robalizas, e aves , como as garzas, mazaricos, agullas, biluricos, corvos mariños, … Ademais de veraneantes, Baldaio recibe outros visitantes moito máis discretos; sen coches, nin tendas, nin protector solar, pero perfectamente equipados para pasar aquí unha temporada. Son as aves migratorias . Elas tamén dependen das marismas para sobrevivir!

17. A cobiza humana é quen de destruír en pouco tempo unha obra milenaria Na segunda metade do século XX este espacio natural sufriu dramáticas transformacións, debido á construcción de pistas polo medio da lagoa e ao peche da comunicación co mar por medio de comportas, co fin de montar un negocio de venda de area. Ata 100 camións diarios chegaron a sacar!!

18. Se a xente non se tivera rebelado contra a cobiza duns poucos, a estas alturas estariamos todas as areas de Baldaio formando parte dalgún muro. Expulsados do areal, no que mariscaban, os veciños de Lema erguéronse contra o espolio e foron detidos, multados, golpeados, … Pero non se renderon e as protestas estendéronse. Non cesaron ata lograr o rescate deste espacio natural para o pobo.

19. As imaxes da sublevación dun pobo contra a destrucción do entorno perduran na memoria de moitos, e forman xa parte do noso patrimonio. A nosa gratitude cara aos que evitaron a desaparición deste espacio natural debería ser infinita.

20. A ponte da que penduraban as comportas que illaban a lagoa do mar é todo un símbolo da época da privatización. Despois de moitos anos, volveuse pechar –esta vez con pedras- durante a marea negra do Prestige, para evitar que o chapapote entrara na lagoa. A morte chegou igualmente, pola falta de auga de mar.

21. Se tod@s nos implicamos, Baldaio ten futuro Algo está cambiando en Baldaio. Aparecen novos símbolos para un tempo novo. Pero moitas ameazas persisten: vertido de residuos, construccións, vehículos, … Agora tócanos a nós defender o noso patrimonio natural

24. No colectivo Bubela do IES Agra de Leborís estamos convencidos de que temos moito que dicir e facer pola conservación do noso patrimonio natural. Anímaste a colaborar con nós?