MWG themamiddag Beste Minister-President op dinsdag 16 oktober 2012 in de Tuinzaal van Brasserie Paardenburg te Ouderkerk a/d Amstel. Moderator: Rens de Jong. Vijf mediavertegenwoordigers schrijven een open brief aan de premier. Sprekers: Joris van Heukelom (IAB), Johan Smit (PMA), Arian Buurman (Ster), Marianne Zwagerman (Ministerie van Fenomenisering), Georgette Schlick (SBS Broadcasting).

1. Lieve Mark,
Je kent me wel hè, Marianne hier. De vrouw die op Twitter altijd zegt dat ze een beetje verliefd op je
is. Maar ook de vrouw die de twee nieuwste publieke omroepen oprichtte, PowNed en Wakker
Nederland.
En toch ga ik je nu adviseren om de hele publieke omroep op te heffen. En het geld dat daarmee
vrijkomt te herinvesteren. In een nieuw ondernemend model met het doel om journalistieke producties
te maken. Ongeacht het medium. Dat mag in print, digitaal, radio, tv, of alle andere vormen die nog
uitgevonden gaan worden.
En nee, ik heb niets tegen de publieke omroep. Ik heb zelfs niets tegen de uitwassen van de publieke
omroep. Maar er is iets aan de hand. Iets wat jij eenvoudig kunt oplossen zonder dat het extra geld
kost.
De convergentie is in volle gang. Iedereen komt op elkaars terrein. Elke nieuwe disruptive technologie
maakt weer ruimte voor nieuwe bedrijven die in twee jaar tijd de hele wereld veroveren.
Prima zaak. De markt doet zijn werk en de consument profiteert. Mediaconsumptie wordt elke dag
leuker, veelzijdiger en efficiënter.
Nieuwe marktpartijen veroorzaken uiteraard ook verschuiving van geld. Winner takes all. En zo hoort
het ook. Maar daardoor is er iets groots aan de hand wat we niet over het hoofd moeten zien:
Journalisten schrijven niet langer de voor- of achterkant van de advertenties vol. Blader op een
willekeurige doordeweekse dag maar eens door de krant. Er staat bijna geen advertentie meer in. Ja,
een kwartje hier en een halfje daar. Wat goede doelen dingen en wat ramsj. Maar geen vette
paginagrote advertenties zoals we die altijd gewend waren.
Nu weet ik dat het crisis is. Maar er is structureel iets aan de hand. Gebruikte auto’s staan al jaren niet
meer te koop in de Telegraaf op zaterdag, het geld vloeit naar partijen als Marktplaats en Autotrader.
De vacatures die voorheen in de Volkskrant stonden zijn verdwenen naar Monsterboard en zijn
concurrenten.
Consumenten en mediawatchers halen daar hun schouders over op. Dan hadden krantenbedrijven
maar eerder en sneller moeten innoveren. Dat is een verdedigbare reactie.
Maar dat vingerwijzen leidt af van de eigenlijke onderliggende verschuiving die onomkeerbaar is.
Het punt is namelijk niet dat het geld naar internet verschuift.
Het punt is dat er niet langer een natuurlijk verband is tussen journalistiek en advertentiegelden.
Jarenlang was dat verband er wel. Advertentiegeld vloeide naar bedrijven die er redacties mee
financierden.
Dat was niet zo geregeld, daar was geen wetgeving voor, het was gewoon zo. Een logisch gevolg.
Voor bereik was content nodig en journalisten maakten het. Dat evenwicht is weg.
Google, Monsterboard, Facebook en eBay. Allemaal bedrijven die geen journalistiek financieren met
hun inkomsten. En dus is de door de markt geregelde financiering van journalistiek aan het opdrogen.
Daar moet jij een oplossing voor organiseren Mark. Niet bedenken, dat heb ik al voor je gedaan, maar
organiseren.
Want kunnen we het met elkaar eens zijn dat we de journalistieke traditie van ons beschaafde
democratische land niet kwijt willen? Vòòr de verschuiving van advertentiegeld hadden we decennia
lang een gezonde, pluriforme pers met ruimte voor onderzoeksjournalistiek en meningen en visies
vanuit verschillende invalshoeken. Van gemeentelijk tot landelijk niveau.
Op lokaal en regionaal niveau is de nieuwsvoorziening al behoorlijk verschraald. Er is geen geld meer
voor goede diepgaande journalistiek. Veel gemeenteraadsvergaderingen worden al niet meer bezocht
door journalisten. Veel regionale kranten zijn al opgeheven, of opgegaan in katernen die een zodanig

2. grote regio bestrijken dat er per gebied nog nauwelijks nieuwsvoorziening is. De waakhondfunctie van
de journalistiek is niet langer geborgd. Had de omkoopaffaire van de Noord Hollandse gedeputeerde
Hooijmaijers niet veel eerder aan het licht moeten komen? En hoeveel van deze affaires blijven
vandaag buiten de spotlights?
Burgerjournalistiek gaat dit niet opvangen. Initiatieven als dichtbij.nl verdienen steun, alleen al om het
experiment. En voegen zeker nice to know dingen toe. Maar journalistiek is een vak. Een vak waar we
niet buiten kunnen en dat als gevolg van de verschuivingen in de media-industrie grotendeels dreigt te
verdwijnen.
Er moet een andere oplossing komen. En die ligt voor de hand. We zijn als maatschappij nu al bereid
om honderden miljoenen euro’s te investeren in een publieke omroep. Die weliswaar veel meer doet
dan alleen nieuwsvoorziening, maar daarin kunnen andere keuzes gemaakt worden. Ik pleit voor een
herverdeling van dit budget, waarbij financieren van journalistieke organisaties en producties het
belangrijkste doel is.
Dat moet in een ondernemend model, waarin bedrijven de nieuwsvoorziening doen, zoals we dat altijd
gewend waren in Nederland. Kranten uitgevers, maar ook RTL, BNR en SBS hebben voldoende
bewezen dat de nieuwsvoorziening in een commerciële omgeving in vertrouwde handen is.
Beste Mark, maak het totale budget dat nu beschikbaar is voor de financiering van de publieke
omroep vrij in een model waar bedrijven die aan de journalistieke opdracht voldoen voor elke euro die
ze zelf investeren 1 euro van de overheid krijgen. Zo makkelijk kan het zijn. Je heft er direct een groot
ambtelijk geldverslindend overhead monster in Hilversum mee op. Daar maak je goede sier mee
binnen de VVD! Een kleine overheid wilden we toch?
Laat je nieuwe Minister van Mediazaken (ik ben beschikbaar, je hebt mijn nummer) even een nieuwe
wet door de kamer loodsen waarin je het huidige publieke omroepbestel opheft. Ja, ook PowNed en
Wakker Nederland.
Het omroepbestel had al jaren geleden moeten worden aangepast. Het is gebouwd op oude en
verrotte fundamenten. Met omroepen die al lang geen belangrijke stromingen in de maatschappij
meer vertegenwoordigen. Een evangelische, christelijke én een katholieke omroepvereniging. Maar
niet één voor singles of islamieten of werkende vrouwen? Kom op Mark, we leven toch al lang in een
heel ander land dan dat biotoopje in Hilversum ons probeert wijs te maken?
“Ho Ho Ho” schreeuwde TV directeur Gerard Timmer laatst in de Volkskrant “dan wordt de publieke
omroep te elitair”. Het ging over het protest om Tegenlicht naar een tijdslot te zetten waarop normale
weldenkende mensen rusten voor de nieuwe werkdag. Timmer betoogde dat het ook de opdracht van
de publieke omroep is om amusement uit te zenden. Want de publieke omroep wordt door alle
Nederlanders betaald en dus moet iedereen er naar kunnen kijken.
Grote nonsens. Het toont aan dat de taakopdracht aan de publieke omroep uit het stenen tijdperk
komt. Mensen die geamuseerd willen worden komen volop aan hun trekken. Bij RTL en SBS. Maar
ook op YouTube waar we met onze neuzen tegen het scherm met miljoenen naar een
parachutespringer zaten te kijken.
Bovendien is nieuws en journalistiek is niet elitair. Miljoenen mensen lezen nu vandaag nog altijd een
krant. Het is badinerend om te denken dat het volk alleen maar naar zoekende boeren en
baltrappende mannen zou willen kijken.
Je moet je nieuwe minister gewoon even een goede nieuwe taakomschrijving laten maken. Op basis
waarvan die journalistieke bedrijven geld uit de pot kunnen halen. Wat richtlijnen en toetsing op
pluriformiteit en verschillende takken van journalistieke en klaar.
Het huidige Hilversumse vakmanschap gaat daarbij niet verloren. Als ik Jan de Jong was belde ik
Christian van Thillo om mijn management buy-out mede te financieren. SBS, BNR en RTL kunnen
aanspraak maken op het geld voor de versterking van hun journalistieke programma’s, als ze die
ambitie hebben. Maar allerlei andere partijen ook. De Nieuwe Pers. Misschien nog wel –doe eens
gek- een nieuwe krant. Of een partij die alleen via YouTube uit gaat zenden. Alles is mogelijk. Moet jij

3. eens zien wat voor mooie dingen er allemaal kunnen met die 600 miljoen, of maak er weer 800 van.
Ook goed.
Marianne Zwagerman
Ministerie van Fenomenisering