ΙΣΤΟΡΙΑ Δ΄ ΤΑΞΗΣ κεφαλαια 10-14 ΑΡΧΑΊΚΑ ΧΡΟΝΙΑ Η ΣΠΑΡΤΗ ΚΑΙ Η ΑΘΗΝΑ ΔΡΑΚΟΝΤΑΣ-ΣΟΛΩΝΑΣ-ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΠΕΙΣΙΣΤΡΑΤΟΣ ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ

1. ΟΝΟΜΑ:……………………………………………………………………………………………………………

2. 1
10ο
Κεφάλαιο
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1) Πώς ιδρύθηκε το κράτος της Σπάρτης;
2) Πώς ήταν οργανωμένη η κοινωνία των Σπαρτιατών;
3) Τι γνωρίζετε για τους είλωτες, τους Σπαρτιάτες πολίτες και τους περίοικους;
4) Γιατί έγιναν οι νόμοι πιο αυστηροί;
5) Πώς διοικούνταν το κράτος της Σπάρτης;
a. (δύο βασιλιάδες- πέντε έφοροι- γερουσία- Απέλλα)
θέματα
1. Αντιστοιχίζω
Περίοικοι ● ● Στρατιώτες-πολίτες
Σπαρτιάτες ● ● Γεωργοί-βιοτέχνες-έμποροι
Είλωτες ● ● αρχηγοί του κράτους
Δυο βασιλιάδες ● ● Μεγάλη εξουσία
Έφοροι ● ● Κανένα δικαίωμα
2. Συμπληρώνω το κείμενο με τις λέξεις της παρένθεσης.
( δυο βασιλιάδες, περίοικοι, πέντε έφοροι , είλωτες , Δωριείς , Σπάρτη, Απέλλα )
Οι ………………..……….που εγκαταστάθηκαν στη Λακωνία δημιούργησαν το κράτος της
……………………….. Στο κράτος της Σπάρτης υπήρχαν τρεις κοινωνικές τάξεις οι …………………………,
οι…………………………. και οι ……………………………

3. 2
3. Η ακροστιχίδα των δούλων στη Σπάρτη.
1. Ήταν πέντε και είχαν δύναμη.
2. Το κράτος της Σπάρτης ήταν …………..
3. Μεγάλος νομοθέτης της Σπάρτης.
4. Γράμμα μέσα …στον Ευρώτα.
5. Βουνό κοντά στη Σπάρτη.
6. Στις όχθες του ήταν χτισμένη η Σπάρτη.
7. Ήταν όλη τους η ζωή ο …
11ο
Κεφάλαιο
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

4. 3
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1) Πώς ήταν η ζωή των Σπαρτιατών;
2) Ποιος έφτιαξε τους νόμους στη Σπάρτη;
3) Πώς ήταν η εκπαίδευση των αγοριών;
4) Πώς προετοιμάζονταν πολεμικά οι Σπαρτιάτες;
5) Πώς ανατρέφονταν τα κορίτσια στην Σπάρτη;
6) Πώς ήταν τα χρήματα στην Σπάρτη;
7) Για ποια χαρακτηριστικά τους ήταν ξακουστοί οι Σπαρτιάτες;
4. Συμπλήρωσε τα κενά με τις λέξεις της παρένθεσης:
(γραφή, μητέρες, στρατόπεδο, εκδηλώσεις, ζωμό, εκπαίδευση, φάλαγγα, μουσική, πολέμου,
εμπιστοσύνης, γυμναστήρια).
Η πόλη της Σπάρτης έμοιαζε με …………………………... Τα αγόρια ως τα εφτά τους χρόνια
έμεναν στο σπίτι. Έπειτα την ……………………………………… τους αναλάμβανε η πόλη. Τα μαθήματά
τους ήταν η …………….………. , η ανάγνωση η ……………….…………… και ο χορός. Όταν γίνονταν νέοι,
ασκούνταν στην τέχνη του…………………………………….., έμεναν σε σκηνές όλοι μαζί και έτρωγαν τον
μέλανα……………………………. Έτσι, δημιουργούνταν σχέσεις αγάπης και …………………………………… μεταξύ
τους στη μάχη, γι’ αυτό και η σπαρτιατική ………………………………. ήταν σχεδόν ανίκητη. Και τα
κορίτσια ασκούνταν στα …………………………., φορούσαν κοντά φορέματα κι έπαιρναν μέρος στις
γιορτές και τις ………………..………………. . Έτσι θα έπλαθαν γερό σώμα και θα γίνονταν
άξιες…………………………………..
12ο
Κεφάλαιο
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1) Πότε και ποιος συνένωσε τους οικισμούς της Αττικής σε μια πόλη;
2) Τι ήταν τα Παναθήναια;
3) Ποιος ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της Αθήνας; Ποια γενναία πράξη έκανε και γιατί; Ποιο
πολίτευμα ακολούθησε;
4) Γιατί οι ευγενείς ζήτησαν να γραφτούν νέοι νόμοι;
5) Ποιος έγραψε τους νέους νόμους; Πώς ήταν αυτοί οι νόμοι;

5. 4
5. Η ακροστιχίδα της Αθήνας.
1. Οι νόμοι του Δράκοντα έλεγαν ότι ήταν γραμμένοι με
2. Ένωσε τους κατοίκους της Αττικής σε μια πόλη.
3. Προστάτιδα θεά της Αθήνας (με άρθρο)
4. Τους έγραψε ο Δράκοντας.
5. Η πόλη της Αθήνας χτίστηκε γύρω από την…
1 Α
2 Θ
3 Η
4 Ν
5 Α

6. 5
6. Σημειώνω Σ για σωστό και Λ για λάθος.
Α. Τα Παναθήναια ήταν γιορτή προς τιμήν του Θησέα. 
Β. Ο Κόδρος ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της Αθήνας. 
Γ. Μετά τον Κόδρο στην Αθήνα κυβέρνησαν οι Δωριείς. 
Δ. Πριν από το Δράκοντα οι νόμοι ήταν άγραφοι. 
Ε. Οι νόμοι του Δράκοντα δεν ευχαρίστησαν τους πολίτες. 
13ο
Κεφάλαιο
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1) Τι ζητούσε ο λαός και γιατί;
2) Τι ανέθεσαν οι ευγενείς στον Σόλωνα;
3) Ποια μέτρα ( ποιες μεταρρυθμίσεις) πήρε ο Σόλωνας; Τι ήταν η σεισάχθεια;
4) Τι επιθυμούσαν οι αγρότες;
5) Πώς πήρε την εξουσία ο Πεισίστρατος και πώς κυβέρνησε;

7. 6
Κεφάλαιο 14ο
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1) Ποιος ήταν ο Κλεισθένης και τι έκανε μόλις ανέλαβε την εξουσία;
Ο Κλεισθένης ήταν ο αρχηγός της δημοκρατικής παράταξης της Αθήνας . Ζούσε εξόριστος γιατί
ήταν πολιτικός αντίπαλος του Πεισίστρατου. Λίγο πριν πεθάνει ο τύραννος, γύρισε στην Αθήνα ,
ανέλαβε την εξουσία και στη συνέχεια έκανε μεγάλες αλλαγές για να σταματήσει τις συγκρούσεις
στην πόλη και να εδραιωθεί η δημοκρατία. Θεωρείται ο θεμελιωτής της δημοκρατίας.

8. 7
2) Με ποια μέτρα κατάφερε ο Κλεισθένης να θεμελιώσει τη δημοκρατία;
 Χώρισε τους πολίτες σε 10 φυλές με βάση τα εισοδήματά τους και όχι την καταγωγή τους,
όπως παλαιότερα. Κάθε φυλή είχε άτομα από κάθε κοινωνική τάξη.
 Κάθε φυλή εξέλεγε 1 στρατηγό και 50 βουλευτές.
 Θέσπισε τη Βουλή των 500 που αποτελούνταν από 50 βουλευτές από κάθε φυλή.
(50Χ10=500) Αυτή προετοίμαζε τα θέματα και τους νόμους που θα ψηφίζονταν από την
Εκκλησία του Δήμου
 Η εκκλησία του δήμου ήταν η συνέλευση του λαού. Στη συνέλευση αυτή έπαιρναν μέρος όλοι
οι Αθηναίοι πολίτες πάνω από 20 χρονών. Εκεί ψήφιζαν τους νόμους, συζητούσαν και
αποφάσιζαν για τα μεγάλα θέματα της Αθήνας. Όλοι μπορούσαν να πάρουν τον λόγο και να
πουν τη γνώμη τους.
 Θέσπισε να εκλέγονται κάθε χρόνο με πλειοψηφία οι 10 στρατηγοί, που είχαν το κυριότερο
αξίωμα και ήταν αρχηγοί του στρατού και του στόλου.
3) Τι ήταν ο οστρακισμός και γιατί καθιερώθηκε από τον Κλεισθένη;
Για να διαφυλάξει τη δημοκρατία από πιθανούς τυράννους ο Κλεισθένης καθιέρωσε τον
οστρακισμό. Κάθε Αθηναίος έγραφε πάνω σε κεραμίδι το όνομα του ανθρώπου που πίστευε πως
έπρεπε να εξοριστεί .Τα κεραμίδια θα έπρεπε να είναι το λιγότερο 6.000.
7. Συμπληρώνω τα κενά μη τη λέξη που λείπει.
Α. Μετά τον Σόλωνα, αλλαγές στο πολίτευμα έκανε ο ……………………………….
Β. Ο Κλεισθένης ήταν αρχηγός της ………………………………….. παράταξης.
Γ. Οι πολίτες της Αθήνας χωρίστηκαν σε …………………………………. φυλές.
Δ. Κάθε φυλή εξέλεγε ένα ………………………………… και 50 ………………………………
Ε. Όλοι μαζί οι βουλευτές απάρτιζαν τη Βουλή των …………………………………….
ΣΤ. Η γνώμη των πολιτών ακούγονταν στην ……………………………… του …………
Ζ. Ο Κλεισθένης ονομάστηκε …………………………………. της δημοκρατίας.
Η. Ένα από τα μέτρα του Κλεισθένη ήταν και ο …………………………………………
ΣΠΑΡΤΗ – ΑΘΗΝΑ
ΜΙΑ ΓΡΗΓΟΡΗ ΜΑΤΙΑ
8. ΣΠΑΡΤΗ
Οι Δ……………. περνώντας στην Πελοπόννησο εγκαταστάθηκαν στην εύφορη κοιλάδα του
……………ποταμού, στη Λ……….……… και μετά από πολέμους υπέταξαν τους γειτονικούς λαούς και
δημιούργησαν ένα ισχυρό κράτος με πρωτεύουσα τη……………….. Υπήρχαν τρεις κοινωνικές τάξεις:
 Οι παλιοί κάτοικοι έγιναν ………….(δούλοι), ανήκαν στο κράτος και δούλευαν στα …..……………
 Αυτοί που κατοικούσαν σε χωριά γύρω από τη Σπάρτη ήταν οι ………..…….. και ασχολούνταν με
τη………..……, το …………….…..και τη…………..………...

9. 8
 Οι …………………………δεν ασχολούνταν με κανένα …………………….. Ασχολούνταν μόνο με
τον………………….. και το……………….. Οι Σπαρτιάτες ήταν πολύ καλοί …………………………
Τα αγόρια από ……..ετών τα φρόντιζε το κράτος. Μάθαιναν α………….……., γ…………….,
χ…………. και μ………….…... Μάθαιναν την π………..………. τέχνη και συνήθιζαν στη
σ………..……………(ζούσαν σε ομάδες, ντύνονταν ελαφρά το χειμώνα, ασκούνταν στο κυνήγι).
Τα κορίτσια γ………………….. για να έχουν δ………… σώμα και γ…………… ψυχή. Μάθαιναν ό ,τι
και τα αγόρια. Οι γυναίκες στη Σπάρτη ήταν περισσότερο ε…………..……….. απ’ ότι σε άλλα μέρη
της Ελλάδας.
Το κράτος της Σπάρτης είχε δύο β……………... και το διοικούσαν οι .…..….… ……………...
Στην Α………………… , που ήταν η σ………………………. του λ………… συμμετείχαν όλοι οι πολίτες
Σπαρτιάτες πάνω από ……….. ετών .Τους νόμους τους έφτιαξε ένα μεγάλος νομοθέτης ο
………………………...
9. ΑΘΗΝΑ
Η Αθήνα ιδρύθηκε από τον βασιλιά ……………….…Τελευταίος βασιλιάς ήταν ο……….…….…. Μετά
πήραν την εξουσία οι……………………., που ήταν πλούσιοι γαιοκτήμονες.
Άρχισαν όμως τ……………….. από το λαό που ζητούσε γραπτούς ν…………….. και να ξαναμοιραστεί
η…….. Τότε ανέθεσαν οι ευγενείς στον……………………….…. να γράψει νόμους, οι οποίοι ήταν πολύ
…………………………
Γι’ αυτό οι Αθηναίοι ανέθεσαν στον ………………………… να γράψει νέους νόμους.
 Απελευθέρωσε τους δούλους που είχαν γίνει από τα χρέη (σεισάχθεια)
 Χώρισε την Αθήνα σε 4 κοινωνικές τάξεις ανάλογα με το εισόδημα (πολύ πλούσιοι, πλούσιοι,
εύποροι, φτωχοί)
 Η Εκκλησία του δήμου (συνέλευση του λαού) πήρε μεγάλη δύναμη .
Όμως ούτε με τους νόμους του Σόλωνα ησύχασαν οι Αθηναίοι. Έγιναν πάλι τ…………………
και με την υποστήριξη ορισμένων ο Π………………………… έγινε τ…………………………... Υποστήριξε τους
αγρότες και τους φτωχούς και έκανε πολλά έργα στην Αθήνα.
Όταν οι Αθηναίοι απαλλάχθηκαν από τους τυράννους όταν ο …………………………………… με
μεταρρυθμίσεις οργάνωσε τη δ…………………….. :
Χώρισε τους Αθηναίους σε ……… ………………..με ….. ……………………….η κάθε φυλή.
Έδωσε όλη την εξουσία στην ……………………………. του ………………. απ' όπου εκλέγονταν
οι 10 στρατηγοί που διοικούσαν την Αθήνα.
Έγινε νέα βουλή με ……… βουλευτές που έβγαιναν με κ……….…… (50 από κάθε φυλή).
Καθιέρωσε τον ο……………………….. για να διαφυλάξει τη δ……………………… από τους
τ……………………………….
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ
10. Γράφω Σ για τη σωστή και Λ για τη λανθασμένη απάντηση:
 Στη Σπάρτη οι δύο βασιλιάδες είχαν τη μεγαλύτερη δύναμη. ……
 Στην Απέλλα έπαιρναν μέρος οι Σπαρτιάτες που ήταν πάνω από 30 χρονών. ……
 Στην Αθήνα τη μεγαλύτερη εξουσία είχαν οι δέκα στρατηγοί. ……
 Οι περίοικοι δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα. ……
 Με τον οστρακισμό οι Αθηναίοι εξέλεγαν τους δέκα στρατηγούς. ……

10. 9
 Στην εκκλησία του δήμου έπαιρναν μέρος οι Αθηναίοι που ήταν πάνω από
τριάντα χρονών. ……
 Η βουλή των πεντακοσίων προετοίμαζε τα θέμα που θα συζητούνταν στην
εκκλησία του δήμου. ……
Οι πέντε έφοροι ήταν αρχηγοί του στρατού. ……
 Η σεισάχθεια ήταν νόμος του Δράκοντα. ……
 Ο τύραννος Πεισίστρατος έκανε πολλά έργα στην Αθήνα. ……
 Οι Σπαρτιάτες ενδιαφέρονταν πολύ για τις τέχνες και τα γράμματα. ……
11. Συμπληρώνω την ακροστιχίδα του Κλεισθένη
_ _ _ _ _ _ Ο τελευταίος βασιλιάς της Αθήνας.
_ _ _ _ Με τα μέτρα του Κλεισθένη την εξουσία πήρε ο …
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Ο Σόλωνας χώρισε τους Αθηναίους σε 4 τάξεις με βάση τα ….
_ _ _ _ _ _ Τύραννος των Αθηναίων, γιος του Πεισίστρατου.
_ _ _ _ _ _ _ _ Έναν εξέλεγε κάθε φυλή.
_ _ _ _ _ _ Μυθικός βασιλιάς της Αθήνας, ένωσε τα χωριά.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ Ήταν ο Κλεισθένης την εποχή της τυραννίας.
_ _ _ _ _ _ Τους ψήφιζε η εκκλησία του δήμου.
_ _ _ _ _ _ Επικράτησε στην Αθήνα με τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Νόμος του Σόλωνα.
12. Συμπληρώνω την μεσοστιχίδα του Λυκούργου
_ _ Λ _ _ Έτσι λεγόταν ο ζωμός που έτρωγαν οι Σπαρτιάτες.
_ Υ _ Τόσοι ήταν οι βασιλιάδες στη Σπάρτη.
_ _ _ _ _ _ Κ _ _ Κατοικούσαν σε οικισμούς γύρω από τη Σπάρτη.
_ _ Ο _ _ _ Ήταν πέντε.
_ Υ _ _ _ _ _ Στην κοιλάδα του εγκαταστάθηκαν οι Σπαρτιάτες.
_ _ _ _ Ρ _ _ _ _ Ήταν τα νομίσματα στη Σπάρτη.
_ _ _ _ Γ _ _ Έτσι λεγόταν ο στρατός της Σπάρτης.
_ _ Ο _ _ _ _ _ _ Στην Απέλλα έπαιρνα σημαντικές…
_ _ _ _ _ _ Σ Οι δούλοι της Σπάρτης.
13. Τι ήταν ο καθένας; ( νομοθέτης, βασιλιάς, ποιητής, πολιτικός, τύραννος)
Κόδρος ………………… Σόλωνας ……………..
Πεισίστρατος………………… Θησέας ……………..
Δράκοντας ………………… Κλεισθένης ……………..