მოქალაქეობა

1. აღმასრულებელი
ხელისუფლება
ხელისუფლება
ავტორები:
ნია ხუნჩუკაშვილი,
მარიამ დუშმანაშვილი,
მარიამ აიღანი,
ლიზი მახარაძე,
ალექსანდრე მინდიაშვილი.

2. ხელისუფლების დანაწილება
თქვენ იცით, რომ კაცობრიობა მთელი თავისი ისტორიის განმავლობაში ცდილობდა, შეექმნა სხვა ადამიანებთნ
ურთიერთობის ისეთი ფორმები, რომლებიც საშუალებას მისცემდა მოეგვარებინა თავის წინაშე არსებული
პრობლემები, რადგან არსებობს ისეთი საკითხები, რომლებიც თითოეულ ადამიანს ცალკე, სხვების
დაუხმარებლად არ შეუძლია გადაწყვიტოს.
ამ მიზნით ადამიანები ქმნიან სახელმწიფოებს. თუმცა სახელმწიფოს ჩამოყალიბება და არსებობა ადამიანთა
წინაშე ახალ საფრთხეს ქმნის - რა უნდა გავაკეთოთ იმისთვის, რომ სახემწიფომ, რომელიც ცალკე ადამიანთან
შედარებით განუზომლად ძლიერია, არ შეზღუდოს ადამიანის თავისუფლება და არ დაჩაგროს ის?
საუკუნეთა განმავლობაში საუკეთესო მოაზროვნეები ცდილობდნენ, შეექმნათ ქვეყნის მართვის ისეთი
მოდელები, რომლებოიც დააკმაყოფილებდა ადამიანთა მოთხოვნებს და ამავე დროს თვიდან აგვაცილებდა
ხელისუფლების მიერ ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებას.
ხელისუფლების ფუნქციები რამდენიმე ჯგუფად შეიძლება დაიყოს:
• ადამიანი ქმნის წესებს,
• ადამიანები ქმნიან დაწესებულებებს, რომლებიც აღასრულებენ დადგენილ წესებს,
• ზოგჯერ შეიძლება ადამიანსა და სახელმწიფოს შორის დავა წარმოიშვას. ასეთ შემთხვევაში საჭიროა
მომრიგებელი რომელიც გადაწყვეტს, რომელი მხარეა მართალი.
ამ ფუნქციების შესასრულებლად შარლ დე მონტესკიემ შემოიტანა ძალაუფლების დანაწილების
პრინციპი:საჭიროა ხელისუფლების დანაწილება საკანონმდებლო, აღმასრულებელ და სასამართლო
ხელისუფლებად, რომლებიც ერთმანეთის ფუნქციებში ვერ ჩაერევიან (ამდაყოფას ძალაუფლების
ჰორიზონტალური დანაწილება ეწოდება).

3. წესების დამდგენი -
საკანონმდებლოს
ხელისუფლება(პარლამე
ნტი)
წესების შემსრულებელი
- აღმასრულებელი
ხელისუფლება
(მთავრობა)
დავების გადამწყეტი -
სასამართლო
ხელისუფლება
• განიხილავს და იღებს კანონებს,
• ზედამხედველობს
აღმასრულებელ ხელისუფლებას,
• განსაზღვრავს ქვეყნის
განვითარების ძირითად
მიმართულებებს.
• აღასრულებს მიღებულ
კანონებს,
• მართავს ქვეყანას სხვადასხვა
მიმართულებით.
• კანონის შესაბამისად წყვეტს
ისეთ დავებს, რომლებიც
წარმოიშვება: მოქალაქეთა,
ორგანიზაციათ და სახელმწიფო
დაწესებულებს შორის.
შარლ დე მონტესკიე (1689-1755),
ფრანგი მოაზროვნე და
ფილოსოფოსი
აღმასრულებე
ლი
საკანონმდებლო სასამართლო
მედეა
ინგლისელი ფილოსოფოსი ჯონ
ლოკი (1632-1704)

4. აღმასრულებელი ხელისუფლება — ხელისუფლების ან
საჯარო მმართველობის ერთ-ერთი სახეობა,
რომელიც ხელისუფლების დანაწილების
პრინციპის შესაბამისად,
პასუხისმგებელია სახელმწიფო მართვა-
გამგეობაზე, კონსტიტუციისა და კანონთა აღსრულებაზე
. აღმასრულებელი ხელისუფლება, როგორც წესი
კანონთა აღსრულების მიზნით, გამოსცემს
კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტებს. ზოგიერთი
ქვეყნის სამართლებრივ სისტემაში მას შეიძლება
გააჩნდეს დეკრეტის გამოცემის, კანონშემოქმედებისა და
საკანონმდებლო ინიციატივის უფლებამოსილება. ბევრ
ქვეყანაში აღმასრულებელი ბიუროკრატია ნორმატიული
რეგულაციების მთავარი წყაროა.
აღმასრულებელი ხელისუფლება

5. აღმასრულებელი შტოს ფუნქციები
აღმასრულებელი ხელისუფლების ფუნქციაა ქვეყნის სასარგებლოდ მთავრობის ქმედებების
ორგანიზება, დაგეგმვა, შესრულება და შეფასება. ეს გულისხმობს:
•კანონების პრაქტიკაში გამოყენება;
•წლიური ბიუჯეტის დაგეგმვა და შესრულება;
•პოლიტიკის შემუშავება და განხორციელება განათლების, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის, კულტურის,
სპორტის სფეროებში; ფინანსები, ეკონომიკა, კომუნიკაციები და ა.შ.
აღმასრულებელი შტოს ფუნქციები
აღმასრულებელი ხელისუფლების ფუნქციაა ქვეყნის სასარგებლოდ მთავრობის ქმედებების ორგანიზება,
დაგეგმვა, შესრულება და შეფასება. ეს გულისხმობს:
•კანონების პრაქტიკაში გამოყენება;
•წლიური ბიუჯეტის დაგეგმვა და შესრულება;
•პოლიტიკის შემუშავება და განხორციელება განათლების, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის, კულტურის,
სპორტის სფეროებში; ფინანსები, ეკონომიკა, კომუნიკაციები და ა.შ.
•ფუნქციების დელეგირება ეროვნულ, რეგიონალურ, მუნიციპალურ და სამრევლო
დონეზე.
•შესთავაზოს საგადასახადო სისტემაში რეფორმები ან შესწორებები;
•წარმოადგენენ სახელმწიფოს საერთაშორისო ასპარეზზე;
•პირდაპირი საგარეო პოლიტიკა;
•საერთაშორისო ხელშეკრულებების შემოთავაზება და / ან ხელმოწერა;
•დაიცვან ერი უცხოური თავდასხმებისგან და უზრუნველყონ შინაგანი მშვიდობა.
აგრეთვე ძალაუფლების დანაწილება.

6. აღმასრულებელი ხელისუფლება – როგორია მისი სტრუქტურა?
სახელმწიფოს, კონსტიტუციის V თავის შესაბამისად, მართავს აღმასრულებელი ხელისუფლება,
რომელსაც მთავრობასაც უწოდებენ. მთავრობა შედგება პრემიერ-მინისტრისა და მინისტრებისაგან.
საქართველოს მთავრობის ხელმძღვანელს/პრემიერ-მინისტრს ნიშნავს საქართველოს პარლამენტი –
უმრავლესობაში მყოფი პოლიტიკური პარტია ან პარტიები უმრავლესობით. პრემიერ-მინისტრი
ანგარიშვალდებულია პარლამენტის წინაშე.
პრემიერ-მინისტრი ნიშნავს და საჭიროების შემთხვევაში ათავისუფლებს მინისტრებს. თითოეულ
სამინისტროს თავისი სტრუქტურა აქვს, რომელიც იმისათვისაა მოწოდებული, რომ სახელმწიფოს
საქმიანობის ყველა სფეროში პროცესები იმ მიმართულებით წარიმართოს, რაც ხელისუფლებას აქვს
დაგეგმილი და გამოცხადებული. მთავრობის სხვადასხვა ინსტიტუტის საქმიანობის კოორდინირება
მთავრობის სხდო- მებზე ხდება. ამ სხდომებზე ყველა მინისტრი ხვდება ერთმანეთს, მთავრობის
მეთაურის - პრემიერ-მინისტრის – ხელმძღვანელობით განსაზღვრავს ხელისუფლების პოლიტიკას
და იღებს კონკრეტულ გადაწყვეტილებებს.
მთავრობის მთავარი მიზანია ქვეყნის ცხოვრების სხვადასხვა სფეროს ყოველდღი- ური მართვა და
საკანონმდებლო ორგანოს/პარლამენტის მიერ დადგენილი წესების აღსრულება. საქართველოს
კონსტიტუცია სწო- რედ ასე განსაზღვრავს საქართვე- ლოს მთავრობის როლსა და ფუნ- ქციებს და
რეალობაშიც მთავრობა ამ პრინციპით მუშაობს.

7. ქვეყნის მთავრობა ნებისმიერი სხვა ორგანიზაციის ანალოგიური
პრინციპით მუშაობს, განსაზღვრულია, ვინ ხელმძღვანელობს
სხვადასხვა მიმართულებას
• ქვეყნის საგარეო პოლიტიკას, უცხოეთის ქვეყნებთან
ურთიერთობას წარმართავს საგარეო საქმეთა მინისტრი;
• ქვეყანაში არსებულ წესრიგსა და დანაშაულთან ბრძოლაზე
პასუხისმგებელია შინაგან საქმეთა მინისტრი;
• ეკონომიკურ პოლიტიკას განსაზღვრავს ეკონომიკის
მინისტრი;
• ქვეყნის ფინანსების მართვა ქვეყნის მთა- ვარ
ბუღალტერს/ფინანსურ მენეჯერს ფინანსთა მინისტრს
ევალება;
• სოფლის მეურნეობაში მიმდინარე პრო- ცესების
კოორდინაციაზე პასუხისმგებე- ლია სოფლის მეურნეობის
მინისტრი;
• განათლების სისტემის გამართული მუშაო- ბა განათლების
მინისტრის პასუხისმგებლობაა;
• ჯანდაცვის სისტემის ორგანიზებას ახდენს ჯანდაცვის
მინისტრი და ა. შ.

8. 1)საქართველოს მთავრობის ხელმძღვანელს(პრემიერ-მინისტრს) ნიშნავს წესით პარლამენტი,
უმრავლესობაში მყოფი პოლიტიკური პარტია,თუმცა უმრავლესობით მოსული გაყალბებული
პოლიტიკური ძალა აკომპლექსტებს მთავრობას და ირჩევს პრემიერ მინისტრს.
2)საქართველოში პარლამენტი ირჩევსპრემიერ მინისტრს კანონის შესაბამისად, რომელიც
ანგარიშვალდებულია პარლამენტის წინაშე, რეალურად კი- პრემიერ მინისტრი ეს
ანგარიშვალდებულება უბრალოდ ფორმალურია.
3) მთავრობის ფუნქციებია: ქვეყნის ცხოვრების სხვადასხვა სფეროს პოლიტიკური მართვა და
პარლამენტის მიერ დადგენილი წესების აღსრულება-რეალურად კი ასე არ არის რადგან კორუპცია და
ნეპოტიზმი ჭარბობს ქვეყნანაში.
4) მთავრობის ერთ-ერთი ფუქნქციაა ადამიანთა უფლებების დაცვა, რომელიც ხშირად უხეშად
ირღვევა, რასაც არ მოყვება შესაბამისი რეაგირება.
• დეკონოზი გ.მ. არის მძიმე ავადმყოფი, რომელიც ექვემდებარე
სასჯელის გადავადებას. აღმასრულებელი ხელისუფლება
ვალდებულია სასამართლოს წარუდგინოს არსებული ვითარება
მისი ჯანმრთელობის შესახებ.
• აღმასრულებელმა ხელოსუფლებამ უსამართლოდ გაათავისუფლა
პოლიტიკური ნიშნით საჯარო მოხელეები, სამსახურებიდან, მათ
გაასაჩივრეს უკანონო დათხობა სამსახურიდან , მოიგეს
სასამართლოპროცესი, მაგრამ აღმასრულებელმა ხელისუფლებამ არ
დაუბრუნა მათ სამსახურები.
მაგალითები:

9. არ ვეთანხმებით იმას, რომ მთავრობა სწორად ასრულებს თავის მოვალეობას, რაზეც მეტყველებს ვენეციის
კომისია:
ვენეციის კომისიამ გამოაქვეყნა განცხადება, სადაც ნათქვამია, რომ საქართველოს მთავრობის მოწოდებები
ძირს უთხრის საკონსტიტუციო სასამართლოს ავტორიტეტს. განცხადების ადრესატები ამ შეშფოთებას არ
იზიარებენ. მეტიც, პარლამენტში ინიცირებულია საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ კანონში
ცვლილებები და ეს პროექტი ასევე იმსახურებს კრიტიკას იურისტთა მხრიდან, რადგან საკონსტიტუციო
სასამართლოს აღმასრულებელ ხელისუფლებაზე მეტად დამოკიდებულს ხდის.
ჩვენი მოსაზრება (ვენეციის კომისია)
“სასამართლო სისტემაში მიმდინარე პროცესები თითოეული მოქალაქისთვის ძალიან მგრძნობიარე საკითხია და
ეს არის ობიექტური რეალობა. სამწუხაროდ, საქართველოში დამკვიდრდა სტერეოტიპი, რომ აუცილებელია,
აღმასრულებელი ხელისუფლება ერეოდეს ხელიუფლების სხვა შტოების საქმიანობაში, რაც, რა თქმა
უნდა, მიუღებელია. გვიჩნდება კითხვა, მაშინ რით განვსხვავდებით ჩვენ იმ რეჟიმისგან, რომელიც
ყვეელაფერში ერეოდა - თვითონ ნიშნავდნენ, თვითონ ათავისუფლებდნენ, თვითონ ეუბნებოდნენ, როგორ
დაესრულებინათ საქმეები სასამართლოში და ა.შ
ჩვენ გადავედით საპარლამენტო დემოკრატიის მოდელზე და ვფიქრობთ, ეს არის ერთადერთი სწორი მოდელი
ჩვენი ქვეყნის განვითარებისა და ევროპულ ოჯახში შესასვლელად. ამას ყველამ უნდა ვცეთ პატივი, ყველას უნდა
გვქონდეს მოსაზრება, მაგრამ გადაწყვეტილება უნდა ეფუძნებოდეს საუკეთესო მსოფლიო პრაქტიკას, ობიექტურ
კრიტერიუმებსა და პროცედურებს. ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენი დასავლელი მეგობრები
აქტიურად არიან ჩართული ამ საკანონმდებლო ინიციტივის განხილვაში და წარმოდგენილია ვენეციის კომისიის
რეკომენდაციები“

10. როგორც წესი ჩვენ ვიცით რომ გარკვეული
თანამდებობის ან პროფესიის მქონე
პიროვნებას უნდა ჰქონდეს მიღებული
შესაბამისი განათლება. როდესაც
ფეხბურთელი ენერგეტიკის მინისტრია,
როდესაც შინაგან საქმეთა მინისტრი არ არის
იურისტი ალბათ ძალიან ბევრ ადამიანს
უსამართლობის გრძნობა უჩნდება. ამ
მაგალითებუდან გამომდინარე შეგვიძლია
ვთქვათ რომ საქართველოში განათლებას
აზრი ეკარგება.