Een overzicht van activiteiten van bibliotheken voor vluchtelingen. Opgesteld door Karien van Buuren van Rijnbrink

1. Bibliotheek en Vluchtelingen
Doelen
De Bibliotheek is er voor de kwetsbare groepen in de samenleving. We willen dat iedereen mee
kan doen. De grote toestroom van vluchtelingen uit met name Syrië en Eritrea betekent een
nieuwe groep mensen die zal moeten integreren in dit land.
Inhoudelijk: een positieve bijdrage leveren aan het vluchtelingenthema:
 Vluchtelingen in aanraking komen met taal en boeken;
 Eerste stapjes zetten op gebied van het leren van de Nederlandse taal; Vanuit de
bibliotheek kunnen we inzetten op de basisvaardigheden.
 Deur openzetten naar de bibliotheek, vanaf het begin zijn we in beeld;
 Bijdragen aan wederzijds begrip tussen vluchteling en Nederlanders: positieve
beeldvorming over en weer
Publicitair: de bibliotheken profileren zich op het thema zelfredzaamheid.
 Laten zien wat we in huis hebben
 Laten zien dat we ‘een goed hart hebben’
 Laten zien dat we een ondernemende, springlevende organisatie zijn
Ideeën overzicht
Op de volgende pagina’s zijn initiatieven beschreven die vanuit de bibliotheken (kunnen) zijn
opgezet. Ter inspiratie! De ideeën zijn onderverdeeld in drie thema’s: collectie, projecten en
diensten, PR & communicatie. Beschouw dit document als een levend document, wat we de
komende tijd verder kunnen aanvullen.

2. Collectie
#1 Lidmaatschap bibliotheek
Als onderdeel van basis-integratiepakket: een (eenjarig) lidmaatschap van de bibliotheek bij het
verkrijgen van een verblijfsvergunning + alle info van onze taalhuizen etc. Veel gemeentes
hebben een cultuurfonds en betalen daardoor (een deel van) het lidmaatschap van mensen die
onder een bepaalde inkomensgrens leven. Vluchtelingen zullen hieronder vallen en wellicht
betalen de gemeentes de abonnementen. Zo kunnen we vluchtelingen in versneld contact
brengen met de Bibliotheek. Bevorderen van participatie door toeleiding naar maatschappelijke
voorzieningen. (Ook gezien als wenselijk door Jan van der Werff, Vluchtelingenwerk Oost
Nederland.) In overleg met het COA kan er bijvoorbeeld ook voor worden gekozen om een aantal
bibliotheekabonnementen met hen af te sluiten, waar de AZC bewoners gebruik van kunnen
maken en waar COA toezicht op houdt.
#2 Meertalige prentenboeken
Met de VoorleesExpress komen we thuis bij vluchtelingengezinnen. In deze gezinnen is het
probleem veelal tweeledig: ten eerste is er binnen het gezin geen voorleesritueel. Daarnaast
ondervinden de ouders moeite met het voorlezen in de Nederlandse taal, omdat zij de
Nederlandse taal niet goed beheersen. Onderzoek heeft uitgewezen dat het beter is om de
kinderen voor te lezen in de moedertaal; de taal die ouders goed beheersen, de taal van het
hart. In de praktijk is dit niet altijd zo gemakkelijk te realiseren: de bibliotheek heeft
nauwelijks meertalige en anderstalige prentenboeken in de collectie. Wanneer we deze
materialen kunnen inzetten, kunnen ouders beter zelf het voorleesritueel voortzetten en de
kinderen blíjven stimuleren in hun taalontwikkeling. Wanneer kinderen de moedertaal
goed beheersen, kunnen zij de Nederlandse taal ook makkelijker leren. In Bibliotheek
Enschede is er inmiddels een kleine collectie meertalige prentenboeken opgebouwd
speciaal voor de VoorleesExpress. De ervaringen zijn positief. Het zou van meerwaarde zijn
om zo’n (wissel)collectie op te bouwen en vanuit de bibliotheken in te zetten.
Tip: Er bestaat een leuke website voor kinderen met gedigitaliseerde boeken (niet alleen
prentenboeken) in diverse talen van diverse landen. Deze is ontwikkeld in samenwerking met
IFLA section Libraries for Children and Young Adults. Bruikbaar op verschillende devices.
International Children's digital library; zoekingangen op landen, auteurs. Absoluut de moeite
waard in een multiculturele setting!
#3 Anderstalige boeken
We willen graag dat mensen lezen. Kinderen, maar ook volwassenen (gros van de vluchtelingen).
Deze mensen hebben een dramatische tijd achter de rug, zijn inmiddels al weken op pad en zijn
nu aangekomen in een vreemde wereld. Hun dagbesteding is niet zo spannend en zal richting
‘verveling’ lopen. Een goed boek [in de moedertaal] zou fijn zijn!
Een achtergrondcollectie met Arabische boeken is reeds aangeboden door Rijnbrink (via Gerda
Malepaard). Deze boeken zijn afgenomen door de lokale bibliotheken. De collectie kan worden
vergroot door boeken aan te schaffen of door een inzamelingsactie te houden (zie #13). We
hoeven natuurlijk geen perfecte collectie te plaatsen, het gaat ook om het verhaal dat je hiermee
kunt genereren.
Bewoners van het azc ervaren vaak nog wel (praktische) drempels om de weg naar de
bibliotheek te vinden. Wellicht zijn er mogelijkheden om de bibliotheekbus in te zetten, om op
die manier de collectie beschikbaar te maken op het azc.
Actie Koninklijke Bibliotheek (KB): Landelijke inkoop Arabische e-books.
Actievraag KB bij de sector: Wie kan de distributie van Arabische en anderstalige boeken op zich
nemen?

3. NBD Biblion voor laaggeletterden en asielzoekers
Zoekt u materiaal voor de doelgroep vluchtelingen/asielzoekers? Bij NBD Biblion is in
september de thema-aanbieding Laaggeletterdheid (PDF) verschenen. Speciaal voor
asielzoekers is er een aanvullende thema-aanbieding (PDF) samengesteld.
Vanaf november biedt NBD Biblion regelmatig Arabische fictie voor volwassenen in het
plusaanbod aan.
#4 Nieuws ontsluiten
Strategisch adviseur Maarten Crump van The Alignment House: “De kern van de bibliotheek is in
essentie het verbinden van mensen en kennis. Hoe meer je weet, hoe meer je ziet wat er nog
meer mogelijk is in het leven, hoe makkelijker je mee kan doen. Dat geldt al voor het aanbieden
van boeken: door te lezen verplaats je in een andere denkwereld. Daar leer je van. Nu is de
bibliotheek traditioneel al een plek die shelter biedt. Dat gebeurt ook: er wordt op allerlei
plekken aan vluchtelingen 's ochtends koffie geschonken, en hen voorzien van computers
waarop ze contact met het thuisland kunnen hebben. Maar er is meer mogelijk als je hen ook
kennis biedt.'
Pressreader is een applicatie waarmee kranten en tijdschriften uit alle hoeken van de wereld
gelezen kunnen worden. De ervaring leert dat de (Syrische) vluchtelingen graag op de hoogte
blijven van het nieuws uit/over het moederland. Zo vertelt ook Seide Barsoum van GGD Twente,
die veel in contact staat met vluchtelingengezinnen.
#5 Oefenmaterialen
Voor het Taalcafé (zie #11) en de taalcursussen is het waardevol om geschikte en voldoende
oefenmaterialen te hebben. NBD Biblion heeft een leermethode Nederlands als tweede taal. Ook
heeft het boeken in Farsi, beeldwoordenboeken, etc. Via de website zijn er themalijsten
beschikbaar.
Op oefenen.nl staan bovendien digitale lessen (met 1 ster) voor 0 sprekers (taalklas 1 en 2 en
basis inburgering bijvoorbeeld). Verder is voor spreektaal via de website van Taal voor het
Leven 14 thematische boekjes gratis te downloaden. Ook geschikt voor 0 sprekers.
Via Harriët Plas, Projectmanager Eigen Kracht en contactpersoon voor de tafel van één. 074-
2459523/ 06-11004668/ h.plas@hengelo.nl.
#6 Taalkit Dutch voor vluchtelingen
De behoefte om de Nederlandse taal te leren onder vluchtelingen is groot. ETV heeft het
oefenprogramma ‘Taalkit Dutch’ gemaakt dat hen daarin ondersteunt. De Taalkit Dutch brengt
structuur aan in de aanpak van het Nederlands met oog voor maatwerk en voorziet de
vrijwilligers van een uitgebreide handleiding. Vanaf december is de Taalkit officieel voor alle
vluchtelingen, asielzoekers, vrijwilligers en bibliotheken beschikbaar.
Vrijwilligers en begeleiders
Een Handleiding voor vrijwilligers en begeleiders geeft uitleg over de methodiek en
de toepassing van de Taalkit DUTCH. Zo is er een stappenplan hoe te werken met de taalkit en
een overzicht van bestaand materiaal, zoals beeldwoordenboeken, apps en dergelijke.
Het Materiaal voor de deelnemer bevat tools waarmee de deelnemer zelfstandig op een
verantwoorde manier kan leren van het taalaanbod om hem heen (bijvoorbeeld een
persoonlijke woordenlijst met oefeningen).
Via de bibliotheeksector vinden begin 2016 speciale trainingen plaats voor begeleiders en
vrijwilligers. Deze gaat onder meer in op het (alledaagse) gebruik van de Taalkit DUTCH in het
opvangcentrum en de bibliotheek.
Een offline- en online-gedeelte
Het offline deel vindt plaats in een opvangcentrum. De vluchteling krijgt werkbladen om
Nederlands te leren. Het mobieltje dient om met apps en foto’s Nederlandse woorden te leren.

4. Met die woorden communiceert de vluchteling over praktische zaken waar hij direct mee te
maken heeft zoals mededelingen en formulieren.
Het online-gedeelte begint pas echt in een bibliotheek. De vluchteling krijgt hier een inlogcode
voor de vier leerroutes op Oefenen.nl. Ze zijn gebaseerd op de populaire programma’s van
Taalklas.nl en bevatten oefeningen, liedjes, video’s en spelletjes. Daarna is het altijd en overal
mogelijk om zelf verder aan de slag te gaan.
Het Taalkit Dutch deel dat op Oefenen.nl staat is gericht op het individueel zelfstandig oefenen.
Het andere deel is gericht op groepsleren en leren met je taalmaatje. Hiervoor dienen een heel
uitgebreide handleiding voor de docent en een werkboek voor de deelnemer.
De openingspagina legt in 3 talen de opzet van Taalkit Dutch uit (heel basic woordenschat).
Leerders moeten 1 of 2 keer op weg worden geholpen, maar kunnen daarna zelfstandig oefenen.
Dit is een ervaringsfeit van ETV bij het gebruik van het programma Taalklas door laagopgeleide
NT2 leerders. Het offline materiaal is op de site van ETV en van CINOP geplaatst.
Zie ook: http://www.cinopadvies.nl/89_3564_Taalkit_DUTCH_voor_vluchtelingen.aspx
https://www.kb.nl/ob/leren-lezen-digivaardigheden/taalkit-dutch-voor-vluchtelingen
#7 Pop-up bibliotheek
Bibliotheek Gelderland Zuid opende begin november een pop-up in de opvanglocatie voor
vluchtelingen in het Nijmeegse Heumensoord. De nadruk ligt daarbij op Arabische en Engelse
boeken en prentenboeken. Het initiatief voor de pop-up bibliotheek kwam van twee Syrische
vluchtelingen. De collectie van de pop-up bibliotheek bestaat deels uit afgeschreven boeken en
boeken die zijn gedoneerd door particulieren en deels uit speciaal bestelde boeken. Behalve
prentenboeken en boeken in het Arabisch en Engels zal de collectie ook boeken bevatten over
onder andere inburgering en Nederland. Bibliotheek Gelderland Zuid deed op Facebook eind
oktober een oproep om boeken te doneren voor de pop-up bibliotheek.
De pop-up bibliotheek biedt boeken voor ontspanning, maar ondersteunt ook de mogelijkheid
tot leren en zelfontplooiing. '[We hebben ook] speciale leerboeken en materialen die goed
gebruikt kunnen worden in het schooltje dat binnenkort wordt ingericht,' aldus Van Balveren.
Daarnaast is het de bedoeling dat er (taal)activiteiten georganiseerd worden. In de pop-up bieb
is een aangepast aanbod, van Engelstalige leeskringen waarin (vertaalde) Nederlandse literatuur
besproken wordt, tot sneldichten en taalspelletjes. Hiervoor werkt de bibliotheek samen
met Literair Productiehuis Wintertuin..
Ook de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) zamelde boeken en andere materialen in voor
pop-upbibliotheken in drie Amsterdamse opvanglocaties voor vluchtelingen.
Meer informatie:
http://www.bibliotheekblad.nl/nieuws/nieuwsarchief/bericht/1000006895/bibliotheek_gelde
rland_zuid_opent_pop_up_bibliotheek_voor_vluchtelingen
http://www.bibliotheekblad.nl/nieuws/nieuwsarchief/bericht/1000006920/oba_opent_pop_u
pbibliotheken_in_drie_opvanglocaties_voor_vluchtelingen

5. Projecten en diensten
#8 Taalstimulering in gezinnen op en buiten het AZC
Ook op het AZC zijn er kansen om kinderen direct al bekend te maken met de Nederlandse taal
en de rijkdom aan (prenten)boeken. Daar kunnen we als Bibliotheek een belangrijke bijdrage
aan leveren! Met de inzet van studenten kunnen we de taalontwikkeling van kinderen
stimuleren en gezinnen bekend maken met de bibliotheek. In het najaar 2015 is er een
samenwerking tussen Rijnbrink, de lerarenopleiding Saxion Enschede en het COA op AZC Almelo
en AZC Azelo. De derdejaars studenten worden in tweetallen gekoppeld aan
vluchtelingengezinnen. Gezinnen buiten het AZC worden geworven via de VoorleesExpress, ism
GGD Twente. Het COA geeft aan dat bewoners middels zo’n project kennis kunnen maken met de
Nederlandse taal, maar ook dat het de stress kan reduceren in gezinnen en ontspanning kan
brengen. Het is bovendien een leuke manier om met elkaar in contact te komen en elkaar te
leren kennen. Het Saxion vertelt dat de studenten zo theoretische kennis en vaardigheden leren
toe te passen in de praktijk en bekwame docenten worden: zij leren Nederlandse jeugdliteratuur
adaptief in te zetten en leren over tweedetaalverwerving, zijn in staat om een rijke en
uitdagende leeromgeving te creëren en leren omgaan met leerlingen van verschillende
achtergronden.
Zo bereiken én ondersteunen we kinderen die kans lopen op een taalachterstand en brengen we
mensen met verschillende sociaal-culturele achtergronden met elkaar in contact. De Bibliotheek
kan daarmee een wezenlijke bijdrage leveren aan de vluchtelingenproblematiek en de integratie.
Rijnbrink heeft deze pilotfase het project gecoördineerd, in nauwe samenwerking met COA en
Saxion. De ervaringen van de pilot worden met elkaar gedeeld. We komen tot een overdraagbaar
model (projectplan, curriculum) zodat het project opnieuw en ook op andere locaties kan
worden uitgevoerd.
Mogelijkheden: pabo’s in Zwolle http://www.destentor.nl/regio/zwolle/azc-zwolle-15-jaar-
voor-minstens-600-personen-1.5620483 en het te bouwen azc in Enschede.
#9 De VoorleesExpress
Met het project de VoorleesExpress komen we bij gezinnen thuis om het voorleesritueel te
introduceren. Vrijwilligers worden gekoppeld aan taalarme/NT2 gezinnen. Het gaat vooral om
het plezier in boeken en het aanbieden van taal. Met de inzet van vrijwilligers stimuleren we de
taalontwikkeling, verrijken we de taalomgeving en verbeteren we de leesopvoeding thuis, en
maken we gezinnen bekend met de bibliotheekvoorzieningen. Bovendien brengen we zo
stadsgenoten structureel met elkaar in contact. Samenwerking met Vluchtelingenwerk Oost
Nederland mogelijk.
Met het COA kan de afspraak worden gemaakt dat een gezin direct wordt aangemeld bij de
lokale VoorleesExpress op het moment dat het gezin een huis krijgt toegewezen in een gemeente
(in Overijssel/Gelderland).
Opmerking: eerder zijn op AZC Azelo en Almelo pilots gedraaid met de reguliere
VoorleesExpress. Op basis van de ervaringen is duidelijk geworden dat het project daar niet
aansluit qua werkwijze en doelen. Daarom de VoorleesExpress pas inzetten op het moment dat
een gezin een eigen woning krijgt buiten het azc.
#10 Voorleesmiddagen op het AZC ‘Een warm onthaal met een mooi verhaal’
Het is mogelijk om samen met vrijwilligers wekelijks een voorleesmiddag te organiseren op het
azc. Zo kunnen we kinderen stimuleren in hun Nederlandse taalontwikkeling, het plezier in
(voor)lezen en boeken vergroten en een zorgeloos/fijn/ontspannen uurtje creëren. COA Azelo
gaf aan dat ze hier positief tegenover staat.
Voorlezen in de klas

6. Een variatie hierop zien we op Crailo (noodopvang): “De kinderen van 4 t/m 12 jaar die op
Crailo verblijven zitten sinds 1,5 week op school. Het gaat om in totaal 14 kinderen die bij elkaar
in één klas zitten. Wij lezen als vrijwilliger 3-5 keer in de week voor in de klas. We zijn met open
armen ontvangen door de leerkrachten van deze kinderen. Voorlezen betekent in dit geval veel
handen en voeten werk en woorden benoemen. Het is heel bijzonder om te doen. Het is genieten
als je ziet dat de kinderen genieten, leergierig zijn, dingen oppakken etc. Het zijn stuk voor stuk
hele bijzondere kinderen en het is mooi om bij te dragen aan hun integratie. Ze in aanraking te
brengen met boeken en met de Nederlandse taal. Over een paar maanden kletsen ze ons de oren
van het hoofd, in het Nederlands! Voordat de kinderen naar school gingen hebben we
voorgelezen op Crailo zelf. We stonden 2x in de week ingeroosterd in het programma van
Crailo.”
#11 Taalcafé
Oorlogsvluchtelingen krijgen vrijwel direct status en krijgen daardoor binnen paar maanden ze
een huis toegewezen. Hoewel kinderen direct toegang krijgen tot onderwijs, mogen ouders nog
geen taalcursus doen. Ze zijn desalniettemin vaak erg eager to learn. Men komt hier nu van terug
en is van mening dat ‘geen-statushouders’ al vroeg met taal in aanraking moeten komen. Door
taalcafés te organiseren voor deze doelgroep maken zij spelenderwijs kennis met de
Nederlandse taal.
Nb. COA Almelo en Azelo geven de voorkeur eraan om de mensen naar de bibliotheek toe te
leiden en niet een taalcafé op het AZC te organiseren. Daarnaast geven COA Hengelo, Almelo en
Azelo aan dat er niet direct behoefte is aan nog meer vrijwilligers, vanwege de vele nieuwe
aanmeldingen direct bij de centra. In Hengelo is gesproken over de mogelijkheid van een train-
de-trainer, waarbij vrijwilligers op het AZC worden getraind om daar een taalcafé te
organiseren. Daarnaast worden er rondleidingen georganiseerd voor de vluchtelingen.
#12 Poëzie avond
In het Kulturhus in Borne is onlangs een dichter van AZC Azelo op de poëzie avond geweest. In
de Arabische taal, vertaald naar het Engels.
#13 Op pad met de Bibliobus
Biblionet heeft het voortouw genomen voor een provinciebrede actie, die bibliotheken lokaal
kunnen uitwerken. Het idee was om de Bibliobus, die eind dit jaar verdwijnt, tijdens zijn laatste
rit rond kerst in te zetten voor een liefdadigheidsactie. Dat wordt nu naar voren gehaald: de
Bibliobus haalt eind deze maand boeken op voor de azc. Afgeschreven of niet-afgeschreven
boeken van bibliotheken, maar ook boeken die mensen op de route willen doneren. 'Boeken bij
mensen brengen, en trouwens ook enkele kasten, dat past perfect bij de Bibliobus.' Zo’n actie
kan ook worden opgezet in Overijssel en Gelderland door de Rijnbrink.
#14 Ontmoeting en debat
Voor strategisch adviseur Maarten Crump van The Alignment House heeft de bibliotheek zonder
twijfel een rol in het debat over vluchtelingen én het aanbieden van kennis aan deze groep. Ten
eerste het debat: 'We praten wel oer de bibliotheek als plek voor ontmoeting en debat, maar die
plek is een beetje gekaapt door uitgevers. Als er een nieuw boek verschijnt komt de auteur
daarover praten in de bibliotheek. Maar er kan veel meer. De bibliotheek is de enige neutrale
partij die een platform kan creëren waarbinnen inwoners en vluchtelingen zelf met elkaar
kunnen praten over hoe om te gaan met de vluchtelingenstroom. Juist ook op lokaal niveau.'
Mark Deckers: “Programmering op dit punt is vrij makkelijk te organiseren: een lezingencyclus
over vluchtelingen zal in veel gemeenten waar dit speelt door de gemeente met open armen
worden ontvangen. Begrip en interactie zijn sleutelwoorden om de samenleving genuanceerd te
laten reageren. We praten vooral over vluchtelingen en niet met vluchtelingen.” Ook bibliotheek
Haaksbergen oppert het idee om informatie te verstrekken aan burgers over

7. vluchtelingenproblematiek door lezingen, forumdiscussie enz. ter ondersteuning van de
meningsvorming en het creëren van begrip.
De IND heeft een team ‘externe voorlichters’ die in te schakelen zijn door de bibliotheek als
spreker/publieksvoorlichter. Carolien Lageuse IND coördineert (cwn.lageuse@ind.minvenj.nl).
Ook de gemeente is te betrekken bij de organisatie. Daarnaast is er een boekwerk over het leven
van de vluchteling af te nemen van de IND/ COA.
#15 Zingen in de Bieb
In de Bibliotheek Zuid-Kennemerland is een paar keer een avond "Zingen in de Bieb", zingend
Nederlands leren, georganiseerd. Beide keren waren er ook Koepelbewoners bij; vluchtelingen
uit Syrië. De ervaringen waren zeer positief.
#16 Informatiedossiers en lezingen vluchtelingen
Vanuit de KB wordt momenteel onderzocht hoe de landelijk beschikbare (digitale) content
ingezet kan worden in het debat rondom vluchtelingen. De afdeling Collecties zou bijvoorbeeld
een historisch perspectief kunnen bieden over de kwestie, op basis van de stukken uit de KB
collectie. Vraag van KB: of en welke bibliotheken er al (digitale) informatie dossiers hebben
samengesteld rondom dit onderwerp, zodat KB kan kijken of en hoe zij hieraan kan bijdragen.
Bij bibliotheek Eindhoven maakt men nu dossiers aan. Zo is er nu een dossier klaar over
achtergronden van de burgeroorlog in Syrie. Elke maand komt er een land bij. Zij hebben iedere
maand een lezing over een land waar vluchtelingen vandaan komen. 25 januari Syrie, Februari
Afghanistan, Maart Eritrea.
Website: http://www.bibliotheekeindhoven.nl/overzicht/op-de-vlucht.html
#17 Literaire benefietavond voor vluchtelingenkinderen
Onder de titel Een nieuw hoofdstuk wordt op dinsdag 9 februari een grote literaire
benefietavond gehouden voor vluchtelingenkinderen. Vele auteurs hebben zich hierbij
aangesloten en treden die avond belangeloos op in een uniek programma dat in en samen met
de Stadsschouwburg Amsterdam wordt georganiseerd.
De opbrengsten uit de kaartverkoop en loterij gaan volledig naar My Book Buddy. Dit project
voorziet alle kinderen in AZC’s van een eigen prentenwoordenboek Nederlands. Daarnaast
voorziet My Book Buddy, in aanvulling op de activiteiten van openbare bibliotheken, AZC-
scholen van boekenkasten met geschikte leesboeken. In dit project wordt niet ingegaan op de
oorzaken en gevolgen van het vluchtelingenvraagstuk, dat vele nuances kent. Het richt zich op
een groep kwetsbare kinderen die de huidige crisis niet heeft veroorzaakt, maar er wel door
wordt geraakt.
Het benefiet wordt georganiseerd door de Leescoalitie in het kader van 2016 Jaar van het Boek.
Taal en lezen als basisvaardigheden kunnen gevluchte kinderen op weg helpen in een nieuwe
samenleving. Beschikbare en aantrekkelijke boeken helpen bij de taalontwikkeling, bieden
inspiratie en (voor)leesplezier.
#18 Leesclubs voor vluchtelingen
Literair Productiehuis Wintertuin heeft ism Bibliotheek Gelderland Zuid leesclubs voor
vluchtelingen georganiseerd op Heumensoord organiseren. Het idee is dat leesclubbegeleiders
elke week op een vast dagdeel met een kleine groep korte verhalen lezen uit de Nederlandse
literatuur, vertaald in het Engels.
https://www.facebook.com/Wintertuin/posts/10153020576601862
#19 Koffietje doen met een vakgenoot
De facebookpagina Refugee Start Force brengt vluchtelingen in contact met Nederlandse
vakgenoten. Oprichter Joost van der Hel vertelt ons meer: 'Een paar maanden geleden waren zij
nog aan het werk als tandarts, jurist of grafisch ontwerper, maar nu staan ze de hele dag te
pingpongen. En dat terwijl ze graag snel willen integreren in de Nederlandse samenleving.'

8. De insteek is om zo snel mogelijk professionele netwerken te creëren tussen Nederlanders en
vluchtelingen. ‘Ik wil vluchtelingen uit hun isolement halen. De eerste periode mogen ze niet
werken en zitten ze opgesloten, maar wat kunnen ze wel blijven doen? Netwerken en zich
ontwikkelen.’ Met Refugee Start Force kunnen vluchtelingen kennis maken met de samenleving
en de Nederlandse beroepsgroep. ‘Ze willen allemaal hun carrière voorzetten en zich nuttig
maken voor de Nederlandse maatschappij.’ Op de pagina moeten Nederlanders en vluchtelingen
een kort profiel neerzetten, waarbij de focus ligt op beroepen en expertises. Vanuit Refugee Start
Force helpen vluchtelingen-ambassadeurs andere vluchtelingen met een profiel. Maar
vluchtelingen helpen elkaar ook. ‘Zo zijn er uit Syrië gevluchte advocaten die al drie jaar in
Nederland wonen, die nu contact hebben met gevluchte rechtenstudenten. Dat is heel mooi om
te zien.’
Zie ook: http://whocares.me/artikel/koffietje-doen-met-een-vakgenoot-refugee-start-force-
regelt-het

9. PR & Communicatie
#20 Canon kinderboeken voor nieuwkomers
Met een canon van de beste kinderboeken kunnen nieuwkomers spelenderwijs kennis maken
met Nederlands. Het product wordt een poster die de bibliotheken kunnen inzetten (Karen
Bertrams ProBiblio, zie Biebtobieb).
#21 Displayposter vluchtelingenthema
Het verhaal van een vluchteling is op verschillende manieren ook terug te vinden in onze
collectie zoals boeken over vluchten, onderduiken en oorlog. Rijnbrink biedt nu een
displayposter aan om deze collectie extra uit te lichten op een displaytafel. Hiervoor zijn twee
displayposters beschikbaar (Blackbox en Whitebox- variant) met bijbehorende
zoeksuggesties. Dit is een eenvoudige manier om handen en voeten te geven aan het thema
vluchtelingenproblematiek: vluchten voor de vijand, onderduiken etc. Kracht van de
displayposter komt het beste tot zijn recht als er ook activiteiten aan gekoppeld worden, maar
dit is niet perse noodzakelijk. Deze displayposter kan op aanvraag besteld worden door de
Bibliotheken via de website van de Bibliotheekformule (door het hele land, want de Jaarkalender
is landelijk).
http://www.debibliotheekformule.nl/laatste-nieuws/132-gratis-displayposter-beschikbaar-
met-thema-vluchtlingen
#22 De weg wijzen naar en in de bibliotheek
COA geeft aan dat ze graag ziet dat de vluchtelingen worden toegeleid naar de voorzieningen en
daar bekend worden gemaakt met de mogelijkheden, en niet dat de voorzieningen speciaal op
het AZC worden georganiseerd voor deze doelgroep. Het zou waardevol zijn wanneer
vrijwilligers (op basis van vraag/behoefte bij de vluchtelingen) kunnen helpen in de begeleiding
naar de bibliotheekvoorzieningen. Denk hierbij ook aan het Taalpunt en het Taalcafé. Veel
vluchtelingen zijn erg gemotiveerd om de Nederlandse taal te leren en een nieuw bestaan op te
bouwen in Nederland.
Informatievoorziening in het Arabisch, zowel met een flyer (zie #23) als mondeling. Wat is de
bibliotheek, welke voorzieningen en materialen zijn er, hoe werkt het allemaal? De taal blijkt
vaak nog een barrière te zijn. Seide Barsoum (GGD Twente) wijst op Tandem Humanitas: hier
werken veel vrijwilligers die ook Arabisch/Suryoye spreken en die wellicht kunnen
ondersteunen in de mondelinge informatievoorziening over de bibliotheek.
M.karademir@humanitas.nl/ 074 2437733/ 06 53993262
Actievraag KB voor de sector: We willen graag komen tot modulaire filmpjes met uitleg over de
verschillende services die de bibliotheken te bieden hebben voor vluchtelingen, die de lokale
bibliotheken gemakkelijk kunnen incorporeren in hun eigen site.
#23 Een flyer om ze binnen te lokken
De aankondiging dat 350 vluchtelingen tijdelijk worden ondergebracht in de koepelgevangenis
in Haarlem – aanvankelijk voor een paar weken, inmiddels tot na kerst – werkte als een trigger
voor Bibliotheek Zuid-Kennemerland. Met een flyer, opgesteld in het Engels en Arabisch, werd
deze groep op de hoogte gesteld van de dienstverlening in de dichtstbijzijnde vestiging: Haarlem
Centrum. Dat is onder andere gratis wifi, boeken over Nederland, de mogelijkheid om een groot
aantal kranten in het Arabisch en Perzisch (via de Pressreader) te lezen en om mensen te
ontmoeten. Een kaartje met looproute en een overzicht met openingstijden ontbraken niet.
Bibliotheek Bibliocenter heeft ook een tweetalige flyer gemaakt (Engels/Arabisch) voor de
duizend vluchtelingen die sinds eind september 2015 in Weert verblijven.

10. Actievraag KB voor de sector: Landelijke folder over wat de bibliotheek te bieden heeft voor
vluchtelingen.
#24 Meertalige BoekStart flyer
De reeks van BoekStartflyers met als titel 'Baby’s houden van boeken!' is uitgebreid met een
versie in Tigrinya. Deze taal wordt gesproken door veel mensen uit Eritrea. Door middel van
foto's en weinig tekst wordt uitgelegd hoe BoekStart werkt. Ook in het
Arabisch, Engels, Frans, Pools, Spaans en Turks beschikbaar.
http://boekstartpro.nl/nieuws/item/7015/1400/BoekStartflyer%20voor%20uw%20leden%2
0of%20bezoekers%20uit%20Eritrea
#25 Marktplaats Nieuwe Noabers
Tien partijen in de Overijsselse Provinciale Staten namen in november het initiatief voor de
online marktplaats Nieuwe Noabers. Ondersteund door talloze maatschappelijke organisaties,
kerken en onderwijsinstellingen. Het is een digitale plek om initiatieven en vluchtelingen
(noodopvang!) bij elkaar te brengen. Op 4 januari ging de website ‘nieuwe noabers’ online. Via
de website komen initiatieven en vrijwilligers samen en worden vraag en aanbod (waar is
behoefte aan en wat kunnen we bieden) goed op elkaar afgestemd. Per locatie kan het Rode
Kruis inventariseren aan welke activiteiten behoefte is en wat vrijwilligers en organisaties in
Overijssel gezamenlijk in gang kunnen zetten. In maart neemt het Rode Kruis het aanbod op de
Overijsselse website Nieuwe Noabers over op hun website. Zo worden ook op landelijk niveau
initiatieven en vluchtelingen bij elkaar gebracht.
Log in op www.nieuwenoabers.nl op naam van jouw bibliotheek en maak hier zichtbaar wat er
gebeurt vanuit jouw bibliotheek voor vluchtelingen!
#26 App voor vluchtelingen
Het Rode kruis heeft een speciale app gemaakt voor vluchtelingen om wegwijs te worden in
Nederland, de Red Cross Refugee Buddy app. Gezien het feit dat veel vluchtelingen wel een
smartphone hebben (en geen computer) is een app erg handig.
In de app is nieuws te vinden over ons land en de gebruiken daarvan, maar ook zijn er allerlei
handige opties te vinden. Zo is het mogelijk om verschillende icoontjes aan te klikken die
gebruikt kunnen worden om een vraag mee aan te duiden. In verschillende categorieën zijn tig
icoontjes te vinden die desbetreffende persoon kan aanklikken om aan te duiden wat hij of zij
zoekt. Zo kun je denken aan onder andere verschillende faciliteiten, accessoires, voedsel,
gezondheid, hygiëne of transport. Ook is er informatie te vinden over onder andere het openbaar
vervoer in Nederland, onze cultuur en kan een vluchteling lezen welke stappen hij of zij moet
doorlopen om asiel aan te vragen.
Helaas staan Bibliotheken zelf nog niet genoemd in de app. Scholen en kinderopvang wel.
Er wordt wel verwezen de Taalkit DUTCH en de website www.oefenen.nl.
Zie ook: http://androidworld.nl/apps/refugee-buddy-de-app-voor-nieuwe-nederlandse-
vluchtelingen/
#27 Boek ‘Doe maar gewoon’
Het boekje 'Doe maar gewoon 99 tips voor het omgaan met Nederlanders' van Hans
Kaldenbach is van de website www.hanskaldenbach.nl gratis te downloaden in o.a. het Arabisch.
Het is een luchige gebruiksaanwijzing voor iedereen die in het dagelijks leven al dan niet
vrijwillig geconfronteerd wordt met Nederlanders, aldus de achterkant van het boekje. In het
Nederlands is er een samenvatting te downloaden, zodat je een indruk hebt van het boek.
Goed voor vluchtelingen en te lezen op hun smartphone.

11. #28 Nieuwe factsheets asielzoekers en vluchtelingen
Sinds het begin van dit jaar zijn zo'n 500.000 vluchtelingen Europa binnengereisd (bron:
Frontex september 2015). Daarvan zijn een groot deel Syriërs die een slepende oorlog
ontvluchten. Naar schatting zullen minstens 34.000 vluchtelingen dit jaar asiel aanvragen in
Nederland. Er zijn nieuwe opvangplekken nodig en gemeenten zoeken naar wegen om meer
vluchtelingen te huisvesten.
In twee nieuwe factsheets besteedt Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen, aandacht
aan deze onderwerpen, maar de factsheets bieden ook algemene informatie over de culturele en
sociale achtergronden van gevluchte Eritreeërs en Syriërs, over de aard en omvang van de
vluchtelingenstromen en over de wijze waarop opvang geregeld is. Een derde factsheet gaat in
op de vraag hoe gemeentes kunnen bijdragen aan gezondheidsbevordering bij vluchtelingen.
http://www.wereldjournalisten.nl/artikel/2015/09/23/nieuwe_factsheets_asielzoekers_en_vlu
chtelingen/
#29 Wegwijzer asiel en integratie voor gemeentes
Weet u wat er van u verwacht wordt op het gebied van vluchtelingen? Hoe kunnen deze mensen
zich zo snel mogelijk thuis voelen in uw gemeenten en zelfstandig hun weg vinden zonder
gebruik te hoeven maken van een uitkering? Weet u welke partners u hiervoor benaderen kunt
die u kunnen helpen deze doelen te bereiken? Deze wegwijzer is bedoeld om hier inzicht in te
krijgen en u op weg te helpen.
https://vng.nl/bw/startpagina-burgemeesters-en-wethouders/wegwijzers-sociaal-
domein/wegwijzer-asiel-en-integratie