Wastong Paggamit ng mga Bantas

1. A. Natutukoy ang kawastuhan o
kamalian sa pagkakagamit ng mga
bantas;
B. Nauunawaan ang iba’t ibang
gamit ng mga bantas; at
C. Nakapagpupuno ng angkop o
tamang bantas sa pangungusap.

2. Ano-ano ba ang
karaniwang problema
na kinahaharap ng
pamilyang Pilipino sa
kasalukuyan?

3. Kasanayang
Pangwika,
pahina 425

4. •Sa isang eksena pa lamang ng
dokumentaryong pampelikulang Manoro,
anong katangian ang nakita mo kay
Jonalyn?
•Ano-anong katangian niya ang nais mong
tularan?
•Kung ganitong uri ng pelikula ang madalas
na napapanood ng kabataang tulad mo,
ano kaya ang maaaring mangyari o
maidulot nito sa mga kabataan?
Ipaliwanag.

7. •
Ang bantas o sa Ingles ay
tinatawag na punctuation marks
ay ang mga iba’t ibang simbolo
na ginagamit sa pangungusap
upang maipakita ang wasto o
tamang pagpapakahulugan
nito.

8. Narito ang mga ilang bantas sa pagsulat at ang
kanilang gamit.
Wastong gamit ng Gitling-
1. Sa inuulit na salita
Halimbawa : ano-ano, ilan-ilan, iba-iba
2. Inuulit ang buong unang dalawang
pantig kung may dalawang pantig
lamang ang salita. Ngunit hindi inuulit ng
panghuling katinig ng ikalawang pantig

9. Sa isahang pantig
Halimbawa:
Tik-tak, ding-ding,
plip-plap

10. 3. Sa Paghihiwalay Ng Katinig At Patinig-
Paghiwalayan ang pantig na nagtatapos sa
katinig at ang sumusunod na pantig na
nagtatapos sa katinig.
Halimbawa: mag-aral, mag-isa, agam-agam
Ngunit ginagamitan ng gitling ang salita kahit
nagtatapos sa patinig ang unang pantig kapag
pangngalang pantangi ang kasunod.
Hal: pa-Mandaluyong, ngunit pahilaga
maka-Filipino, ngunit makalupa

11. 4. Sa pinabigat na pantig- Ginagamit ito
upang bigyan ng bigat o diin ang
kakaibang bigkas sa naunang pantig,
gaya ng matandang gab-i na
nangangahulugan lamang ng
makabagong gabi
Halimbawa:
lang-ap (Sinaunang Tagalog- pag-inom
nang mabuti)
lig-in (sinaunang Tagalog - pagiging
alanganin)

12. 5. Sa bagong tambalan- Ginagamit ang
gitling sa mga bagong tambalang-salita,
gaya sa sumusunod:
Halimbawa: bigyang-buhay, bagong salita
6. Pagsulat ng oras- Ginagamit ang gitling
upang ihiwalay ang numero sa oras at
petsang may ika- gayundin sa pagbilang ng
oras, numero man o binabaybay na
ikinakabit ng oras, numero man o
binabaybay na ikinakabit sa alas- gaya sa
sumusunod:

13. •Ika- 8 ng umaga, ngunit ika-
walo ng umaga
•Alas-12 ng tanghali, alas-dose
ng tanghali
• Tandaan: Laging binabaybay
ang oras na ala-una sa halip na
alas-una.

14. Iwasan ang “bigyan”
•Magtipid sa paggawa ng
tambalang salita, lalo’t hindi
kailangan. Halimbawa ang
paggamit ng salitang
bigyang-diin, bigyang-
pansin.

15. Ginagamitan ng gitling ang salitang
may unlaping de- mula sa Espanyol
na nangangahulugang “sa
pamamagitan ng “o ginagawa o
ginagamit sa paraang”
Halimbawa: de-kolor, de-mano,
de-bola, de-lata, de-bote

16. Ginagamitan ng gitling ang salitang may
pinangungunahan ng di (pinaikling hindi)
at nagkakaroon ng kahulugang
idyomatiko, tila kasabihan, malimit na
kasalungat ng orihinal nito, at malimit na
may mapagbiro o mapang-uyam na himig.
Halimbawa: di-mahapayang-gating,
di-mahipo,di maitulak-kabigin, di-
maliparang-uwak

17. 7. Sa Apelyido- Ginagamitan ng
gitling ang mga apelyido ng
babaeng nag-asawa upang ipakita
ang orihinal na apelyido noong
dalaga pa.
Hal: Genoveva Edroza-Matute, Gilda
Cordero-Fernando

18. Sa pagsaklaw ng panahon-
ginagamitan ng gitling ang panahong
sakop o saklaw ng dalawang petsa
HALIMBAWA:
1882-1903 (Panahon ng
Patinding Nasyonalismo)
23 Hulyo 1864- 13 Mayo 1903
(Apolinario Mabini )

19. •Ginagamit ito sa pagsulat ng kumpletong
adres-upang paghiwa-hiwalayin ang
pangalan ng gusali (kung mayroon), kalye,
bayan, lungsod, lalawigan, bansa
Halimbawa:
Watson Building, 1610 J.P
. Laurel
Street, San Miguel, Maynila

20. B. Sa dulo ng bating pambungad
sa liham-pangkaibigan at ng
bating pangwakas ng iba’t ibang
uri ng liham.
Halimbawa:
(Ng bating pambungad)
Mahal kong Generoso
(Ng bating pangwakas)
Matapat na sumasainyo,

21. C. Sa paghihiwalay ng mga
salita, parirala, at iba pa sa
serye o isang pangungusap
Halimbawa:
Binibigyang-pansin ng
kanyang administrasyon ang
pabahay, edukasyon, pagkain,
at seguridad ng bansa.

22. D. Sa pagsulat ng
kompletong petsa- sa
pagitan ng araw at
taon.
Halimbawa:
Mayo 11, 1998

23. E. Sa pagsulat ng buong
pangalan kapag nauuna ang
apelyido sa pangalan.
Halimbawa:
Cruz, Juancho

24. F. Upang ihiwalay ang
tuwirang sinabi ng
nagsasalita na nasa loob ng
panipi.
Halimbawa:
“Hindi ko kilala ang tinutukoy
mo,”sagot ng matandang
guro.

25. G. Sa pagitan ng mga sugnay sa
isang pangungusap.
Halimbawa:
Gawa rin dito sa Pilipinas,
aywan ko kung napansin mo,
ang mga damit na binili mo
sa Amerika.

26. H. Upang ihiwalay ang mga bulalas
o kataga o pahayag sa iba pang
bahagi sa loob ng pangungusap.
Halimbawa:
A. A, wala pa ring pagbabago sa
set-up sa opisina.
B. Di bale, may iba pa namang
pagkakataon

27. I. Upang paghiwalayan ang
dalawa o mahigit pang pang-uri
na isa ang binibigyang-turing
Halimbawa:
Ano pa’t darating ang
panahong yuyuko ang
masasama, ang mga palalong
nilalang.

28. J. Upang ihiwalay ang katungkulan sa
pangalan ng isang tao.
Halimbawa:
Noong Disyembre 30, 1937, nilagdaan
ni Manuel L. Quezon, pangulo ng
Komonwelt ng Pilipinas, ang
Kautusang Tagapagganap Blg. 134 na
nagsasaad na ang Tagalog ay
kikilalaning batayan ng Wikang
Pambansa.

29. Ginagamit bilang kapalit o kung
kumakatawan sa letra o sa mga letrang
nawawala kapag ang pang-ugnay o
pananda sa pagitan ng dalawang salita ay
ikinakabit sa unang salita
tuwa at hapis - tuwa’t hapis
kaliwa at kanan - kaliwa’t kanan
tayo ay aalis - tayo’y aalis
tahanan ay maligaya - tahana’y maligaya

30. •Ginagamit ang tuldok-kuwit
o semikolon sa pagitan ng
malalayang sugnay ng
mahahabang tambalang
pangungusap na walang
pangatnig na ginagamit.

31. Sa pag-upo sa katungkulan ng bagong
pangulo, unang inaasam ng
karaniwang mamamayan ang pag-
angat ng kabuhayan ng bansa; ito’y
ayon sa pangakong binitawan niya
noong panahon ng pangangampanya:
trabaho para sa masa at kontra
pagtaas ng presyo; tiyak na hihintayin
at aasahan ng publiko ang pangakong
ito.

32. Ginagamit ang tutuldok sa mga
sumusunod:
A.Sa hulihan ang bating
pambungad ng pormal na liham
Halimbawa:
Mahal na Punong Komisyoner:
Mahal na Senador Dela Cruz:

33. B. Sa pagsulat ng oras – sa pagitan ng
oras at minuto.
Halimbawa: ika-5:00 n.g. 6:20 n.u.
C. Upang paghiwalayin ang lugar na
pinaglathalaan at ang tagapaglathala
o publisista sa isang entri ng mga
sanggunian.
Halimbawa:
Dayag, Alma M. Pinagyamang Pluma,
Quezon City: Phoenix Publishing House,
Inc., 2011.

34. D. Sa pagbibigay-halimbawa o
paglalahad ng mga aytem sa
isang serye.
Halimbawa:
Mga dumalo: Punong Komisyuner,
Direktor IV, mga Puno ng Sangay, at
mga Puno ng Yunit.

35. E. Upang ipakita ang
bilang ng talata at
bersikulo sa isang sipi sa
Bibliya.
Halimbawa:
Juan 3:16, 1 Samuel 16:7

36. F. Upang ihiwalay ang bilang
ng tomo (volume) sa bilang
ng pahina sa isang entri ng
mga sanggunian.
Halimbawa:
Philippine Journal of Linguistics
3:15-33

37. G. Upang ihiwalay ang taon sa
pahina ng aklat/ sanggunian na
isinama sa teksto o kapag ginamit
na talababa sa isang sulatin.
Halimbawa:
Ayon kay Pascasio 1984:129
Mula kay Pascasio 1984:129

38. •Ginagamit ang patlang sa mga
sumusunod:
A. Upang ipakita ang sakop na bilang,
petsa, oras
Halimbawa: 1991-1998 Oktubre 5-9
Pansinin: Karaniwang gatlang na en,
mas maikli kaysa em, ang ginagamit
sa ganito.

39. B. Upang ipakita na wala
pang tiyak na petsa kung
hanggang kailan, subalit
alam kung kailan
nagsimula.
Halimbawa: (1938 -- )
(1998 -- )

40. C. Upang ipakita ang biglang
tigil at maipokus sa dagdag na
bagay o kaalaman ang
pahayag.
Halimbawa:
Maaaring ang pinakaugat ng
konseptong ito ay ang ating
matandang sistema ng
pagsulat- ang Baybayin

41. Ginagamit ang panipi upang ipakita ang
buong sinasabi ng isang nagsasalita.
· ‘Ang ganda ng sanggol,” ang sabi ng
manggagamot.
·Anang kapitana, “Magtulungan tayo sa
pagpapatupad ng kalinisan sa paligid.”
2. Ginagamit upang mabigyang-diin ang
pamagat ng isang pahayagan, magasin,
aklat o iba’t ibang akda.

42. B.Upang kulungin ang pamagat ng
isang artikulo o kuwento na hango sa
isang katipunan.
Halimbawa: Isa sa mga kuwentong
nakapaloob sa Umaga at Iba pang
Akda ni S.P. Bisa ay ang “Ulan”
PANSININ: Ang tuldok ay inilalagay
bago ang panghuling panipi.
(Gayundin ang kuwit, tandang
pananong, tandang padamdam)

43. Bakit mahalagang
matutuhan ang
iba’t ibang bantas
at ang wastong
gamit nito?