prezentacja

1. Szkolenie okresowe
pracowników na
stanowiskach
administracyjno-
biurowych
Polmlek Raciąż sp. z o.o.
Prowadzący szkolenie: Dureński Mateusz

2. Zakres tematyczny
I. Regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotyczące bezpieczeństwa i
higieny pracy, z uwzględnieniem:
a) praw i obowiązków pracowników i pracodawców w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz odpowiedzialności za
naruszenie przepisów i zasad bhp,
b) ochrony pracy kobiet i młodocianych,
c) wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz świadczeń z
nimi związanych,
d) profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników
I. Zagrożenia czynnikami występującymi w procesach pracy oraz zasady i
metody likwidacji lub ograniczenia oddziaływania tych czynników na
pracowników - z uwzględnieniem zmian w technologii, organizacji pracy i
stanowisk pracy, stosowania środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,
wprowadzenia nowych urządzeń, sprzętu i narzędzi pracy
II. Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach
zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy
w razie wypadku
III. Okoliczności i przyczyny charakterystycznych dla wykonywanej pracy
wypadków przy pracy oraz związana z nimi profilaktyka
IV. Sprawdzian wiadomości

3. I. Regulacje prawne z zakresu prawa pracy
dotyczące bezpieczeństwa i higieny
pracy, z uwzględnieniem:
a) praw i obowiązków pracowników i
pracodawców w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
odpowiedzialności za naruszenie
przepisów i zasad bhp,
b) ochrony pracy kobiet i młodocianych,
c) wypadków przy pracy i chorób
zawodowych oraz świadczeń z nimi
związanych,
d) profilaktycznej ochrony zdrowia
pracowników

4. Zakres tematyczny szczegółowy
a) Źródła prawa w dziedzinie ochrony pracy:
•Stanowione przez państwo:
- Konstytucja,
- Kodeks pracy,
- inne ustawy,
- rozporządzenia i inne akty prawne o charakterze wykonawczym,
- Polskie Normy.
•Inne:
•Wewnątrzzakładowe źródła pracy:
- regulamin pracy.
•Międzynarodowe źródła pracy:
- umowy i konwencje międzynarodowe,
- dyrektywy Unii Europejskiej.
b) Podstawowe pojęcia z zakresu prawa pracy:
- pracownik,
- pracodawca,
- stosunek pracy,
- umowa o pracę
- świadectwo pracy,
- zakład pracy.

5. Zakres tematyczny c.d.
c) Prawa i obowiązki pracowników i pracodawców w zakresie bhp oraz odpowiedzialność za naruszenie przepisów i zasad bhp:
- prawa i obowiązki pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy wynikające z art. 210, 211 i 212 Kodeksu Pracy, ze
szczególnym uwzględnieniem możliwości powstrzymania się od wykonywania pracy przez pracownika,
- obowiązki pracownicze w świetle art. 100 Kodeksu Pracy,
- odpowiedzialność porządkowa pracowników- art. 108 KP,
- odpowiedzialność materialna- art.. 114 KP,
- odpowiedzialność za powierzone mienie- art. 124 KP,
- obowiązki pracodawcy w zakresie organizacji pracy gwarantującej bezpieczne i higieniczne warunki pracy w obiektach
budowlanych i pomieszczeniach pracy oraz wyposażenia w maszyny i urządzenia techniczne,
- odpowiedzialność pracodawcy i osób sprawujących funkcje kierownicze za wykroczenia związane z naruszeniem praw
pracowniczych,
- szkolenie w zakresie bhp- rodzaje i częstotliwość,
- obowiązek dostarczenia instrukcji dot. BHP na stanowiskach pracy,
- wyposażenie w środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze
- zakładowe tabele norm. Pranie, konserwacja i naprawa odzieży i obuwia roboczego.
- Ekwiwalenty pieniężne za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego oraz za Pranie, konserwację i naprawę odzieży i
obuwia roboczego,
- służba bezpieczeństwa i higieny pracy,
- odpowiedzialność za naruszenie przepisów i zasad bhp w świetle art. 283 Kodeksu Pracy.
d) Ochrona pracy kobiet i młodocianych:
- dział VIII, IX KP,
- wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet,
- obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony zdrowia kobiet w ciąży(normy dźwigania, praca w godzinach nadliczbowych i
nocnych, przeniesienie do innej pracy, delegowanie poza stałe miejsce zatrudnienia, rozwiązanie umowy o pracę, urlop
macierzyński, urlop wychowawczy),
- wykaz prac wzbronionych młodocianym,
- nauka zawodu młodocianych i przyuczenie do zawodu,
- czas pracy młodocianych, urlopy.

6. Zakres tematyczny c.d.
e) Wypadki przy pracy i choroby zawodowe oraz świadczenia z nimi związane:
Wypadki przy pracy:
- definicja wypadku przy pracy (nagłość zdarzenia, przyczyna zewnętrzna, związek z pracą, uraz),
- wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy,
- wypadki w drodze do pracy i z pracy,
- rodzaje wypadków (śmiertelne, ciężkie, zbiorowe),
- zgłaszanie wypadków (obowiązki pracodawcy dotyczące powiadamiania PIP i prokuratury o zaistniałym wypadku
śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym),
- dochodzenie i dokumentacja powypadkowa (zespół powypadkowy, sporządzanie dokumentacji).
Choroby zawodowe:
- pojęcie choroby zawodowej,
- procedura postępowania w przypadku podejrzenia choroby zawodowej oraz w związku z ustaleniem jej przyczyn.
Świadczenia z ubezpieczenia społecznego przysługujące pracownikom w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową:
- zasady zgłaszania roszczeń odszkodowawczych,
- przyczyny utraty prawa do świadczeń,
- zasady ustalania wysokości świadczeń.
f) Profilaktyczna ochrona zdrowia pracowników:
- badania wstępne, okresowe, kontrolne- regulacje prawne,
- badania środowiska pracy- przeprowadzanie badań i pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia,
NDS, NDN, częstotliwość badań,
- ochrona pracowników przed czynnikami szkodliwymi i uciążliwymi występującymi w środowisku pracy,
- posiłki profilaktyczne i napoje,
- pomieszczenia i urządzenia higieniczno- sanitarne,
- wymogi dotyczące pomieszczeń pracy (wentylacja, oświetlenie, powierzchnia, mikroklimat, itp..)
Ryzyko zawodowe (art. 226 KP):
- ocena ryzyka zawodowego,
- zagrożenia zawodowe na omawianych stanowiskach pracy.

7. Konstytucja: jest najważniejszym aktem prawnym w państwie. Nazywana jest często
ustawą zasadniczą. Ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie.
Do BHP odnoszą się 3 artykuły. W artykule 62 czytamy, iż praca znajduje się pod
ochroną Rzeczypospolitej Polskiej, zaś państwo sprawuje nadzór nad warunkami
wykonywania pracy. Artykuł 66 Konstytucji przyznaje każdemu prawo do bezpiecznych i
higienicznych warunków pracy. Natomiast szczegółowy sposób realizacji tego prawa
oraz zakres obowiązków pracodawcy zostanie określony w drodze ustawy oraz aktów
wykonawczych. Artykuł 68 Konstytucji RP jest gwarancją ochrony zdrowia. Z tego
przepisu wynika, że każdy ma prawo do ochrony zdrowia. W przepisach Konstytucji RP
wskazane zostały jedynie ogólne gwarancje i prawa związane z pracą na różnych
stanowiskach. Szczegółowe rozwinięcie tych prac i obowiązków zostało już zawarte w
przepisach kodeksu pracy a także w przepisach aktów wykonawczych, które zostały
ustanowione na podstawie kodeksu.
Kodeks Pracy: jest to zbiór przepisów normujących całokształt praw i obowiązków
pracowników i pracodawców związanych ze stosunkiem pracy, jeżeli chodzi o BHP to
głownie będziemy interesować się działem X KP.
A. Źródła prawa w dziedzinie ochrony pracy:
Stanowione przez państwo:

8. Inne ustawy:
• Ustawa o dozorze technicznym.
• Ustawa o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów.
• Ustawa o społecznej inspekcji pracy.
• Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy.
• Ustawa o systemie oceny zgodności.
• Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Rozporządzenia i inne akty prawne o charakterze wykonawczym
Polskie normy:
Źródła prawa w dziedzinie ochrony pracy c.d.
Inne:

9. Wewnątrzzakładowe źródła pracy:
• Regulamin pracy: jest dokumentem, który określa organizację i porządek pracy oraz
sprzężone z nimi prawa i obowiązki pracowników i pracodawcy.
Międzynarodowe źródła pracy:
• Umowy i konwencje międzynarodowe: instrument regulujący stosunki
międzynarodowe i jeden z dwóch niekwestionowanych źródeł prawa międzynarodowego
• Dyrektywy Unii Europejskiej: akt prawa pochodnego Unii Europejskiej, którego
mocą prawodawcy państw członkowskich Unii zostają zobowiązani do wprowadzenia
(transpozycji) określonych regulacji prawnych, służących osiągnięciu wskazanego w
dyrektywie celu
Źródła prawa w dziedzinie ochrony pracy c.d.
Inne:

10. • Pracownik: osoba fizyczna wykonująca określonego rodzaju pracę na rzecz
pracodawcy, pod jego kierownictwem, w wyznaczonym przez niego miejscu i czasie, za
co przysługuje mu wynagrodzenie.
• Pracodawca: to osoba fizyczna lub osoba prawna zatrudniająca pracowników na tzw.
umowę o pracę zgodnie z zasadami Kodeksu Pracy
• Stosunek pracy: oznacza relację prawną pomiędzy pracownikiem i pracodawcą. Przez
nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy
określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, a pracodawca do zatrudniania pracownika za
wynagrodzeniem.
• Umowa o pracę: czynność prawna, która polega na złożeniu przez pracownika i
pracodawcę zgodnych oświadczeń woli, które potwierdzają zobowiązanie pracownika do
wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem
oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym.
• Świadectwo pracy: Świadectwo pracy to dokument wydawany
pracownikowi przez pracodawcę w związku z wygaśnięciem lub
rozwiązaniem stosunku pracy. Zawiera on podstawowe informacje
dotyczące stosunku, pracy który ustał. Jest to dokument wydawany
obowiązkowo.
• Zakład pracy: organizacja działająca na podstawie przepisów
definiujących cel powstania, zakres działania, zatrudniająca pracowników
na podstawię umowy o pracę
B. Podstawowe Pojęcia z zakresu prawa pracy

11. C. Prawa i obowiązki pracowników
i pracodawców w zakresie bhp oraz
odpowiedzialność za naruszenie
przepisów
i zasad bhp

12. Art. 210. [Prawo powstrzymania się od wykonywania niebezpiecznej pracy]
§ 1.
W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla
zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom,
pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
§ 2.
Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w § 1, pracownik ma prawo oddalić się z
miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
§ 21.
Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub
oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2.§ 3.
Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w§ 1 i
2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
§ 4.
Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej
szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania
pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.
§ 5.
Przepisy § 1, 2 i 4 nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.
§ 6.
Minister Pracy i Polityki Socjalnej 10 w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej 11 określi, w drodze rozporządzenia,
rodzaje prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej.
10 Obecnie minister właściwy do spraw pracy, zgodnie z art. 4 ust. 1, art. 5 pkt 16 oraz art. 21 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o
działach administracji rządowej (Dz. U. z 2019 r. poz. 945, 1248, 1696 i 2170 oraz z 2020 r. poz. 284), która weszła w życie z dniem 1
kwietnia 1999 r.
11 Obecnie ministrem właściwym do spraw zdrowia, zgodnie z art. 4 ust. 1 i art. 5 pkt 28 oraz art. 33 ustawy z dnia 4 września 1997
r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2019 r. poz. 945, 1248, 1696 i 2170 oraz z 2020 r. poz. 284), która weszła w życie z
dniem 1 kwietnia 1999 r.
Prawa i obowiązki pracowników w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy wynikające z art. 210, 211 i 212 Kodeksu Pracy,
ze szczególnym uwzględnieniem możliwości powstrzymania się
od wykonywania pracy przez pracownika

13. Art. 211. [Podstawowe obowiązki pracownika w zakresie BHP]
Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym
obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
1)znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i
instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym;
2)wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek
przełożonych;
3)dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w
miejscu pracy;
4)stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony
indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem;
5)poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom
lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich;
6)niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo
zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby
znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie;
7)współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Prawa i obowiązki pracowników w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy wynikające z art. 210, 211 i 212 Kodeksu Pracy,
ze szczególnym uwzględnieniem możliwości powstrzymania się
od wykonywania pracy przez pracownika c.d.

14. Obowiązki pracownika wynikające z art. 100 KP
§ 1.
Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i
starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które
dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa
lub umową o pracę.
§ 2.
Pracownik jest obowiązany w szczególności:
1) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy;
2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie
pracy porządku;
3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i
higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych;
4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz
zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie
mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach;
6) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia
społecznego.

15. Art. 108. [Kary porządkowe]
§ 1.
Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także
przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania
nieobecności w pracy, pracodawca może stosować:
1)karę upomnienia;
2)karę nagany.
§ 2.
Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub
przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się
do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy - pracodawca
może również stosować karę pieniężną.
§ 3.
Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej
nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a
łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia
przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń, o których mowa w
art. 87 § 1 pkt 1-3.
§ 4.
Wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny
pracy.
Odpowiedzialność porządkowa pracowników-
art. 108 KP.

16. Art. 114. Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków
pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność
materialną według zasad określonych w przepisach niniejszego rozdziału.
Art. 124. [Zakres odpowiedzialności za mienie powierzone]
§ 1.
Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:
1) pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
2) narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej
oraz odzież i obuwie robocze,
odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.
§ 2.
Pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione
w § 1, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.
§ 3.
Od odpowiedzialności określonej w § 1 i 2 pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że
szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek
niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie
powierzonego mienia
Odpowiedzialność materialna art. 114 KP.
Odpowiedzialność za powierzone mienie art. 124 KP.

17. • Do zadań pracodawcy w tym zakresie należy:
• organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki
pracy,
• zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w
tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,
• zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych
przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
• zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.
Obowiązki pracodawcy w zakresie organizacji pracy gwarantującej
bezpieczne i higieniczne warunki pracy w obiektach budowlanych i
pomieszczeniach pracy oraz wyposażenia w maszyny i urządzenia
techniczne

18. Kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu:
• zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, kiedy powinna być zawarta umowa o pracę,
• nie potwierdza na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę,
• wypowiada lub rozwiązuje z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia,
naruszając w sposób rażący przepisy prawa pracy,
• stosuje wobec pracowników inne kary niż przewidziane w przepisach prawa pracy o
odpowiedzialności porządkowej pracowników,
• narusza przepisy o czasie pracy lub przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z
rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych,
• nie prowadzi dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt
osobowych pracowników,
• pozostawia dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta
osobowe pracowników w warunkach grożących uszkodzeniem lub zniszczeniem
podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.
Odpowiedzialność pracodawcy i osób sprawujących funkcje
kierownicze za wykroczenia związane z naruszeniem praw
pracowniczych

19. Szkolenia BHP dzieli się zasadniczo na dwa rodzaje: wstępne i okresowe.
Szkolenie wstępne dzielimy z kolei na instruktaż ogólny oraz instruktaż stanowiskowy
Instruktaż ogólny BHP- Instruktaż ogólny przeprowadza się dla nowych pracowników,
praktykantów oraz uczniów szkół zawodowych, którzy w danym zakładzie pracy przyuczają
się do zawodu. Osobą, która przeprowadza niniejsze szkolenie, jest pracownik służby BHP,
wykonujący zadania związane z BHP lub pracownik odpowiednio przeszkolony do tego,
żeby zrealizować instruktaż.
Instruktaż stanowiskowy BHP- Instruktaż stanowiskowy przeznaczony jest dla tych
pracowników, którzy zostali lub zostaną zatrudnieni na stanowisku robotniczym oraz innym,
na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia,
uciążliwych lub niebezpiecznych, a także dla pracowników przenoszonego na powyższe
stanowiska oraz uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu i studentów
odbywających praktykę studencką.
Instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca
pracownikami (czyli kierownik, mistrz, czy brygadzista) lub pracodawca, jeżeli osoby te
posiadają odpowiednie kwalifikacje
i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia
instruktażu stanowiskowego.
Szkolenia w zakresie BHP- rodzaje i ich
częstotliwość

20. Szkolenie okresowe BHP
Szkolenia okresowe są przeprowadzane w celu aktualizacji wiedzy z zakresu BHP. Zgodnie
z zapisami rozporządzenia w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny
pracy (Dz.U.2004.180.1860) szkolenia te przeprowadza się dla:
• pracodawców i osób na kierowniczych stanowiskach przynajmniej raz na 5 lat;
• pracowników inżynieryjno-technicznych również przynajmniej raz na 5 lat;
• podobnie z pracownikami służby BHP; szkolenia okresowe w ich przypadku także
powinny być przeprowadzane przynajmniej raz na 5 lat;
• pracowników na stanowiskach robotniczych minimum raz na 3 lata, jeżeli nie istnieje
ryzyko wystąpienia znacznych zagrożeń, i minimum raz na rok w sytuacji, gdy takie
zagrożenia występują;
• dla pracowników administracyjno-biurowych i innych szkolenia okresowe BHP
przeprowadza się przynajmniej raz na 6 lat.
• Każde szkolenie okresowe kończy się stosownym egzaminem. Uczestnik szkolenia
otrzymuje odpowiednie zaświadczenie o ukończeniu szkolenia
Szkolenia w zakresie BHP- rodzaje i ich
częstotliwość c.d.

21. Pracodawca jest obowiązany opracować i udostępnić pracownikom, do stałego korzystania,
aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy, czyli instrukcje stanowiskowe
dotyczące stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac
związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników,
obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych, postępowania z materiałami
szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi oraz udzielania pierwszej pomocy.
Obowiązek ten, wynika z § 41 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst
jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.o.b.h.p
Obowiązek dostarczenia instrukcji dot. BHP na
stanowiskach pracy:

22. Zgodnie z zakładową tabelą norm zostały przyjęte czasookresy na poszczególne
środki ochrony indywidualnej, oraz odzież i obuwie robocze:
Obuwie robocze : 1szt. na czasookres 9 miesięcy( buty wkładane białe, oraz
czarne
Gumowce: 1szt. na czasookres 24 miesięcy.
Odzież robocza: kamizelka biała 1 szt. na 3 okresy zimowe.
Gospodarka odzieżą zgodnie z umową z firmą ELIS.
Wyposażenie w środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie
robocze
- zakładowe tabele norm. Pranie, konserwacja i naprawa odzieży i
obuwia roboczego. Ekwiwalenty pieniężne za używanie własnej
odzieży i obuwia roboczego oraz za Pranie, konserwację i naprawę
odzieży i obuwia roboczego.

23. Dobór środków ochrony indywidualnej
Określenie rodzaju i poziomu zagrożeń występujących na stanowisku pracy
Ustalenie dopuszczalnych stężeń (natężeń) czynników
środowiska pracy występujących na stanowisku pracy
Określenie ekspozycji na zagrożenia
Stężenie (średnie ważone) lub natężenie (średnie) określonego czynnika jest
większe niż NDS (N) albo występuje zagrożenie czynnikami mechanicznymi
Określenie rodzaju (grupy) niezbędnych środków ochrony indywidualnej
Określenie wymaganej skuteczności ochrony
Tak
Nie
Dobór środków ochrony indywidualnej z uwzględnieniem

24. Dobór środków ochrony indywidualnej
Dobór środków ochrony indywidualnej z uwzględnieniem
rodzajów
i poziomu
czynników
środowiska
pracy
Określenie zestawu niezbędnych środków
ochrony indywidualnej dla pracownika
indywidualnych
cech
pracownika
wymaganej
skuteczności
ochrony
jednoczesnego
stosowania
kilku środków
ochrony
Stosowanie środków
ochrony indywidualnej
nie jest konieczne
KONIEC
KONIEC

25. • Dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież
i obuwie robocze, jeżeli:
• odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu
lub znacznemu zabrudzeniu,
• konieczne jest to ze względu na wymagania
techniczne, sanitarne lub dotyczące bhp.
• Dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki
ochrony indywidualnej, niezbędne do ochrony
pracownika przed działaniem niebezpiecznych
i szkodliwych dla zdrowia czynników
środowiska pracy.
• Poinformować pracownika o sposobach
posługiwania się środkami ochrony
indywidualnej zapewniającymi skuteczną
ochronę przed zagrożeniami.
Odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony
indywidualnej – podstawowe obowiązki
pracodawcy

26. • Opracować normy przydziału środków ochrony
indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego
dla pracowników zatrudnionych na poszczególnych
stanowiskach (uwzględniając rodzaje środków
ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia
roboczego, niezbędnych do stosowania przy
określonych pracach oraz przewidywane okresy
użytkowania odzieży i obuwia roboczego).
• Zapewnić, aby użytkowane przez
pracowników środki ochrony
indywidualnej oraz odzież i obuwie
robocze miały odpowiednie
właściwości ochronne i użytkowe.
Odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony
indywidualnej – podstawowe obowiązki
pracodawcy

27. Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę BHP
– pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Służba BHP podlega bezpośrednio pracodawcy
powierzyć wykonywanie zadań
służby BHP pracownikowi
zatrudnionemu przy innej pracy
Pracodawca zatrudniający od 100 do 600 praco-
wników tworzy wieloosobową lub jednoosobową
komórkę albo zatrudnia w tej komórce pracownika
służby BHP w niepełnym wymiarze czasu pracy
Pracodawca zatrudniający ponad 600
pracowników zatrudnia w pełnym wymiarze
czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby
BHP na każdych 600 pracowników
powierzyć powierzyć
wykonywanie zadań służby BHP
specjalistom spoza zakładu pracy
utworzyć
służbę BHP
Pracodawca posiadający ukończone szkolenie
niezbędne do wykonywania zadań służby BHP
może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:
Pracodawca zatrudniający nie więcej niż 100
pracowników może:
zatrudnia do 10
pracowników
zatrudnia do 20 pracowników i
jeśli zakwalifikowany jest do nie
wyższej niż 3 kategoria ryzyka
Służba bezpieczeństwa i higieny pracy

28. Wykroczenie z art. 283 §1 Kodeksu pracy
Artykuł ten stanowi:
1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując
pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Odpowiedzialność za naruszenie przepisów i zasad bhp w świetle art.
283 Kodeksu Pracy

29. d. Ochrona pracy kobiet
i młodocianych

30. Ochrona pracy kobiet i młodocianych: Dział
VIII i IX kp.
Ochronie zdrowia kobiet w ciąży oraz zapewnieniu właściwej opieki
nad dzieckiem służą:
• zakaz zatrudniania kobiet w ciąży w wymiarze dobowym
przekraczającym 8 godzin, w godzinach nadliczbowych i w porze
nocnej (art. 1295 p. 2 i art. 178 kp),
• zakaz delegowania kobiety w ciąży, bez jej zgody,
poza stałe miejsce pracy (art. 178 kp),
• obowiązek przeniesienia kobiety w ciąży do innej
pracy, jeżeli ze względu na stan ciąży nie powinna
ona wykonywać pracy dotychczasowej (art. 179 kp),
• prawo do urlopu macierzyńskiego (art. 180 kp),
• prawo do przerw w pracy na karmienie dziecka
(art. 187 kp),
• zakaz zatrudniania kobiety opiekującej się
dzieckiem w wieku do 4 lat, bez jej zgody,
w wymiarze dobowym przekraczającym 8 godzin, w godzinach
nadliczbowych i w porze nocnej (art. 1295 p. 3 i art. 178 kp)

31. Ochrona pracy kobiet i młodocianych: dział VIII
i IX kp. C.D.
Ochronie zdrowia kobiet w ciąży oraz zapewnieniu właściwej opieki
nad dzieckiem służą:
• zakaz delegowania kobiety opiekującej się dzieckiem w wieku do 4 lat,
bez jej zgody, poza stałe miejsce pracy (art. 178 kp),
• prawo do urlopu wychowawczego (bezpłatnego) na opiekę nad
dzieckiem (art. 186 kp),
• prawo do zwolnienia z wykonywania pracy, na 2 dni w ciągu roku, dla
kobiet wychowujących dzieci w wieku do 14 lat (art. 188 kp),
Z uprawnień może korzystać również
pracownik (mężczyzna), z tym,
że jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie
są zatrudnieni - z uprawnień
może korzystać tylko jedno z nich.

32. Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub
szkodliwych dla zdrowia kobiet
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 3 kwietnia 2017 r.
Rozporządzenie określa prace wzbronione kobietom w ciąży lub karmiących piersią.

33. Ochrona pracy kobiet: obowiązki pracodawcy w
zakresie ochrony zdrowia kobiet w ciąży
• Dopuszczalne normy dźwigania i przewożenia ciężarów
300 kg
75 kg
Przewożenie na wózkach
po szynach
80 kg
20 kg
Przewożenie na wózkach
2,3 i 4-kołowych
50 kg
12,5 kg
Przewożenie na taczkach
jednokołowych
8 kg (praca stała)
15 kg (praca dorywcza)
2 kg (praca stała)
3,75 kg (praca dorywcza)
Ręczne przenoszenie pod
górę (po pochylniach,
schodach itp.)
12 kg (praca stała)
20 kg (praca dorywcza)
3 kg (praca stała)
5 kg (praca dorywcza –
do 4 razy na godzinę
w czasie zmiany roboczej)
Ręczne podnoszenie
i przenoszenie ciężarów po
powierzchni płaskiej
Normy dla kobiet nie będących
w ciąży lub w okresie karmienia
Normy dla kobiet w ciąży
lub w okresie karmienia
Wyszczególnienie
Uwaga: masy ciężarów wymienione w punktach 3-5 tabeli obejmują również masę
urządzenia transportowego.

34. Ochrona pracy kobiet
• Prace związane z wysiłkiem fizycznym oraz obsługą elementów
urządzeń
5 000 kJ (1 200 kcal) na zmianę
roboczą
2 900 kJ (696 kcal) na
zmianę roboczą
Wydatek energetyczny
netto na wykonanie pracy
120 N (praca stała)
200 N (praca dorywcza)
30 N (praca stała)
50 N (praca dorywcza)
Nożna obsługa elementów
urządzeń (pedałów,
przycisków itp.), przy której
wymagane jest użycie siły
50 N (praca stała)
100 N (praca dorywcza)
12,5 N (praca stała)
25 N (praca dorywcza)
Ręczna obsługa
elementów urządzeń
(dźwigni, korb, kół
sterowniczych itp.), przy
której wymagane jest
użycie siły
Normy dla kobiet nie będących
w ciąży lub w okresie karmienia
Normy dla kobiet w ciąży
lub w okresie karmienia
Wyszczególnienie

35. Wykaz prac wzbronionych młodocianym
Nauka zawodu młodocianych i przyuczenie do zawodu
Załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r
w załączniku znajduje się wykaz prac wzbronionych młodocianym
Przepisy regulują, że nauka zawodu może trwać maksymalnie 36 miesięcy – wyjątkiem jest sytuacja, kiedy
młodociany nie zaliczy roku w szkole i nie otrzyma promocji. Wtedy to pracodawca, na wniosek
młodocianego, albo izba rzemieślnicza, na wniosek pracodawcy będącego rzemieślnikiem i
młodocianego, może przedłużyć czas trwania nauki zawodu, nie więcej jednak niż o 12 miesięcy, w
celu umożliwienia dokończenia nauki w szkole, a w innych uzasadnionych przypadkach nie więcej
niż o 6 miesięcy. Pracodawca zatrudniający młodocianych w celu przygotowania zawodowego
odbywanego w formie nauki zawodu ma kilka obowiązków względem młodych pracowników. Przede
wszystkim powinien kształcić swoich pracowników poprzez: kierowanie ich na dokształcanie
teoretyczne do zasadniczej szkoły zawodowej lub kierowanie ich na dokształcanie teoretyczne do
ośrodka dokształcania i doskonalenia zawodowego lub organizowanie dokształcania teoretycznego
we własnym zakresie
Przyuczenie do wykonywania określonej pracy ma na celu przygotowanie młodocianego do pracy w
charakterze przyuczonego pracownika i może dotyczyć wybranych prac związanych z nauką
zawodu. Przyuczenie młodocianego do wykonywania określonej pracy może trwać od 3 do 6
miesięcy. Czas trwania, zakres oraz program przyuczenia do wykonywania określonej pracy ustala
pracodawca, biorąc pod uwagę wybrane treści programu nauczania uwzględniającego podstawę
programową kształcenia w zawodzie. Przyuczenie do wykonywania określonej pracy kończy się
egzaminem sprawdzającym

36. Wykaz prac wzbronionych młodocianym
Nauka zawodu młodocianych i przyuczenie do zawodu
c.d.
Czas pracy młodocianych, urlopy:
Zgodnie z art. 205 Kodeksu pracy młodociany pracownik uzyskuje prawo do
do urlopu wypoczynkowego z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy w
wymiarze 12 dni roboczych. Natomiast z upływem roku pracy młodociany pracownik
zyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych

37. e. Wypadki przy pracy i choroby
zawodowe oraz świadczenia z nimi
związane

38. Wypadki przy pracy
Piramida zdarzeń wypadkowych Heinricha
Wypadki śmiertelne
Poważne obrażenia
Lekkie obrażenia
Tylko straty materialne
Wypadki
Zdarzenia prawie
wypadkowe
Niebezpieczne
sytuacje
Zdarzenia prawie
wypadkowe

39. Wypadek przy pracy :
•definicja wypadku przy pracy (nagłość zdarzenia, przyczyna zewnętrzna, związek z pracą, uraz),
•wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy
Za wypadek przy pracy uważa się 1.nagłe zdarzenie, 2.wywołane przyczyną
Zewnętrzną,3.które nastąpiło w związku z pracą, które spowodowało uraz lub
śmierć
1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności
albo poleceń przełożonych,
2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności
w interesie zakładu pracy, nawet bez polecenia,
3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy, w drodze
między siedzibą zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.
Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się - w zakresie uprawnień
do świadczeń - wypadek, któremu pracownik uległ:
1. w czasie trwania podróży służbowej, w okolicznościach innych niż określone
wyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika,
które nie pozostawało w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,
2. w związku z odbywaniem służby w zakładowych i resortowych formacjach
samoobrony albo w związku z przynależnością do obowiązkowej lub
ochotniczej straży pożarnej działającej w zakładzie pracy,
3. przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające w zakładzie pracy
organizacje polityczne lub zawodowe, lub uczestnicząc w organizowanych
przez nie czynach społecznych.

40. Wypadek przy pracy:
•wypadki w drodze do pracy i z pracy
• rodzaje wypadków (śmiertelne, ciężkie, zbiorowe),
Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane
przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania
zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli
droga ta była najkrótsza i nie została przerwana
Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku
Którego nastąpiła śmierć w miejscu wypadku lub w okresie nie
przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
Nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, a mianowicie: utrata wzroku, słuchu,
mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenie
ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające
podstawowe funkcje organizmu, a także choroba
Nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba
psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna
Niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się
wypadek, któremu w wyniku tego samego
zdarzenia, uległy co najmniej dwie osoby.

41. Zgłaszanie wypadków (obowiązki pracodawcy dotyczące
powiadamiania PIP i prokuratury o zaistniałym wypadku
śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym)
Pracodawca ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia właściwego, ze
względu na miejsce zdarzenia, inspektora pracy Państwowej Inspekcji Pracy i
prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o
każdym innym wypadku, który wywołał takie skutki, a mającym związek z
pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
Inspektora pracy PIP można powiadomić o wypadku drogą telefoniczną. W
każdym okręgowym inspektoracie pracy prowadzone są całodobowe dyżury
pod telefonem.
Zaniechanie obowiązku powiadomienia o wypadku przy pracy
(śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym) wymienionych organów, w tym
inspektora pracy, stanowi wykroczenie z art. 283 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy
i jest zagrożone karą.

42. Dochodzenie i dokumentacja powypadkowa (zespół powypadkowy,
sporządzanie dokumentacji)
Sposób ustalania okoliczności i przyczyn wypadku
przez zespół powypadkowy
Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy
jest obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku,
a w szczególności:
• dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych
urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki
wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie
wypadku,
• sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku, jeżeli jest to
konieczne,
• przesłuchać poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,
• przesłuchać świadków wypadku - uprzedzając ich o odpowiedzialności karnej
za złożenie fałszywych zeznań,
• zasięgnąć opinii lekarza, w szczególności lekarza sprawującego opiekę
zdrowotną nad pracownikami, oraz w razie potrzeby innych specjalistów,
• zebrać inne dowody dotyczące wypadku,
• dokonać kwalifikacji prawnej wypadku
• określić wnioski i środki profilaktyczne.

43. Dochodzenie i dokumentacja powypadkowa (zespół powypadkowy,
sporządzanie dokumentacji) c.d.
Sporządzenie protokołu powypadkowego
• Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku.
• Sporządzenie - nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia
o wypadku - protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy
(w treści protokołu powypadkowego należy podać przyczyny opóźnienia, jeżeli
wystąpiły).
• Zapoznanie poszkodowanego (członków rodziny pracownika zmarłego wskutek
wypadku) z treścią protokołu powypadkowego i pouczenie o przysługującym mu
prawie do zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole.
• Doręczenie protokołu powypadkowego wraz z pozostałą dokumentacją
powypadkową pracodawcy w celu zatwierdzenia.
• Sporządzenie - nie później niż w ciągu 5 dni - nowego protokołu powypadkowego,
na wniosek pracodawcy, po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień w przypadku, gdy:
– do treści protokołu zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub
członków rodziny pracownika zmarłego wskutek wypadku
– protokół ten nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu.
• Sporządzenie - nie później niż w ciągu 5 dni - nowego protokołu powypadkowego
(po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień), gdy właściwy inspektor pracy zwróci
pracodawcy protokół powypadkowy, który zawiera ustalenia naruszające
uprawnienia pracownika albo niewłaściwe wnioski profilaktyczne, z uzasadnionym
wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku (śmiertelnego,
ciężkiego lub zbiorowego)

44. zastosować odpowiednie
środki zapobiegające
podobnym wypadkom
niezwłocznie zawiadomić właściwego
inspektora pracy i prokuratora
o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym
wypadku przy pracy oraz o każdym
wypadku, który wywołał wymienione skutki,
mającym związek z pracą, jeżeli może być
uznany za wypadek przy pracy
systematycznie analizować przyczyny
wypadków przy pracy i na podstawie
wyników tych analiz stosować właściwe
środki zapobiegawcze
zapewnić udzielenie
pierwszej pomocy osobom
poszkodowanym
podjąć działania
eliminujące lub
ograniczające zagrożenie
nie później niż w ciągu 14 dni od momentu uzyskania zawiadomienia o wypadku, zespół
powypadkowy sporządza protokół powypadkowy, z którego treścią jest obowiązany
zapoznać poszkodowanego pracownika (członków rodziny w razie śmierci pracownika)
Pracodawca powinien
zapewnić ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku
(koszty z tym zawiązane ponosi pracodawca)
Obowiązki pracodawcy w razie wypadku
przy pracy

45. Obowiązki pracodawcy w razie wypadku
przy pracy
protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową
pracodawca przechowuje przez 10 lat
prowadzenie rejestru wypadków przy pracy
protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca
niezwłocznie doręcza właściwemu inspektorowi pracy
Pracodawca
protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca nie później niż
w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia
zatwierdzony protokół powypadkowy otrzymuje poszkodowany pracownik (rodzina, w razie
śmierci pracownika) wraz z pouczeniem o sposobie i trybie odwołania

46. Rejestr wypadków przy pracy
Pracodawca ma obowiązek prowadzić rejestr wypadków, który
powinien zawierać:
• imię i nazwisko poszkodowanego,
• miejsce i datę wypadku,
• informacje dotyczące skutków wypadku dla
poszkodowanego,
• datę sporządzenia protokołu powypadkowego,
• stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy,
• krótki opis okoliczności wypadku,
• datę przekazania wniosku do Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych,
• informację o wypłaconych świadczeniach lub
o przyczynach pozbawienia tych świadczeń,
• inne okoliczności wypadku, których zamieszczenie
w rejestrze jest celowe.

47. Choroby zawodowe: definicja choroby, wykaz chorób
zawodowych
Choroba zawodowa to choroba: która jest wymieniona w
wykazie chorób zawodowych (wykaz w rozporządzeniu w
sprawie chorób zawodowych); którą spowodowały szkodliwe czynniki
występujące w miejscu pracy lub sposób wykonywania pracy.
ROZPORZĄDZENIE
RADY MINISTRÓW
z dnia 30 czerwca 2009 r.
w sprawie chorób zawodowych
ZAŁĄCZNIK 20
WYKAZ CHORÓB ZAWODOWYCH WRAZ Z OKRESEM, W KTÓRYM WYSTĄPIENIE
UDOKUMENTOWANYCH OBJAWÓW CHOROBOWYCH UPOWAŻNIA DO
ROZPOZNANIA CHOROBY ZAWODOWEJ POMIMO WCZEŚNIEJSZEGO ZAKOŃCZENIA
PRACY W NARAŻENIU ZAWODOWYM

48. niezwłocznie zgłosić właściwemu
organowi Inspekcji Sanitarnej
i właściwemu inspektorowi pracy
każdy przypadek rozpoznanej choroby
zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę
systematycznie analizować przyczyny
chorób zawodowych i innych chorób
związanych z warunkami środowiska pracy
i na podstawie wyników tych analiz
stosować właściwe środki zapobiegawcze
Zapewnić realizację
zaleceń lekarskich
ustalić przyczyny powstania choroby
zawodowej oraz charakter i rozmiar
zagrożenia tą chorobą, działając
w porozumieniu z właściwym
organem Inspekcji Sanitarnej
przystąpić niezwłocznie do usunięcia
czynników powodujących powstanie
choroby zawodowej i zastosować inne
niezbędne środki zapobiegawcze
prowadzić rejestr zachorowań
na choroby zawodowe i podejrzeń o takie choroby
Pracodawca powinien
Choroby zawodowe: procedura postępowania w przypadku podejrzenia
choroby zawodowej oraz w związku z ustaleniem jej przyczyn

49. Świadczenia z ubezpieczenia społecznego przysługujące
pracownikom w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową:
- zasady zgłaszania roszczeń odszkodowawczych,
- przyczyny utraty prawa do świadczeń,
- zasady ustalania wysokości świadczeń.

50. f. Profilaktyczna ochrona zdrowia
pracowników

51. Badania lekarskie
Wstępne badania lekarskie:
• osoba przyjmowana do pracy,
• pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy,
• pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują
czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Okresowe badania lekarskie:
• wszyscy pracownicy,
• pracownicy zatrudnieni w warunkach
narażenia na działanie substancji i czynników
rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, także po:
• zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub
pyłami,
• rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi
wniosek o objęcie takimi badaniami.
Kontrolne badania lekarskie:
• pracownicy po niezdolności do pracy trwającej
dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą.
PRACODAWCA ponosi koszty badań lekarskich oraz inne koszty
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami niezbędne ze
względu na warunki pracy.

52. Najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia
czynników szkodliwych dla zdrowia
• NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE (NDS) – średnie ważone,
którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego
i tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy,
przez okres jego aktywności zawodowej, nie powinno spowodować
ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz stanie zdrowia jego
przyszłych pokoleń.
• NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE NATĘŻENIE (NDN) fizycznego
czynnika szkodliwego dla zdrowia – ustalone jako wartość średnia,
której oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego
i tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy,
przez okres jego aktywności zawodowej,
nie powinno spowodować ujemnych
zmian w jego stanie zdrowia oraz stanie
zdrowia jego przyszłych pokoleń.

53. Przeprowadzanie badań i pomiarów czynników szkodliwych
i uciążliwych dla zdrowia, częstotliwość badań.
• Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i
pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2011 r. Nr 33, poz. 166):
• Pracodawca wskazuje czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, dla których wykonuje się
badania i pomiary, po przeprowadzeniu rozpoznania źródeł ich emisji oraz warunków wykonywania
pracy, które mają wpływ na poziom stężeń lub natężeń tych czynników lub na poziom narażenia na
oddziaływanie tych czynników, ze szczególnym uwzględnieniem:
1) rodzaju tych czynników oraz ich właściwości,
2) procesów technologicznych i ich parametrów
3) wyposażenia technicznego, w tym maszyn, urządzeń, instalacji i narzędzi, które mogą być źródłem
emisji czynników szkodliwych dla zdrowia, z uwzględnieniem wyników pomiarów tej emisji
dostarczanych przez producentów
4) środków ochrony zbiorowej i danych dotyczących ich użytkowania
5) organizacji pracy i sposobu wykonywania pracy
6) rzeczywistego czasu narażenia na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia, z uwzględnieniem
obowiązującego u pracodawcy systemu i rozkładu czasu pracy.
Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami, w trybie przyjętym u danego
pracodawcy, działania dotyczące:
1) rozpoznania i typowania czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
2) wykonywania badań, pomiarów i pobierania próbek tych czynników na stanowisku pracy.
Pierwszy obowiązek wykonania badań i pomiarów należy spełnić nie później niż w terminie 30 dni od dnia
rozpoczęcia działalności.

54. Przeprowadzanie badań i pomiarów czynników szkodliwych
i uciążliwych dla zdrowia, częstotliwość badań c.d.
Częstotliwość badań:
• W przypadku występowania w środowisku pracy szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego lub
pyłu, nie będącego czynnikiem rakotwórczym lub mutagennym, badania i pomiary przeprowadza się:
1) 1) co najmniej raz na dwa lata - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie
czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego
stężenia (NDS),
2) co najmniej raz w roku - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie
czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,5 wartości NDS.
W przypadku występowania w środowisku pracy szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla
którego określono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego, należy przeprowadzać
pomiary ciągłe stężenia tego czynnika.
Odrębnie przepisy regulują częstotliwość wykonywania badań i pomiarów w przypadku występowania w
środowisku pracy czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Przeprowadza się je:
1) co najmniej raz na sześć miesięcy - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie
czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym powyżej 0,1 do 0,5 wartości NDS
2) co najmniej raz na trzy miesiące - jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie
czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym powyżej 0,5 wartości NDS
Jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów szkodliwych dla zdrowia czynników chemicznych lub
pyłów, o których mowa w § 4 (Dz. U. z 2011 r. Nr 33, poz. 166), wykonanych w odstępie co najmniej dwóch
lat, a w przypadku czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, o których mowa w § 6 - co
najmniej sześciu miesięcy, nie przekroczyły 0,1 wartości NDS, pracodawca może odstąpić od wykonywania
badań i pomiarów.

55. Ochrona pracowników przed czynnikami szkodliwymi i
uciążliwymi występującymi w środowisku pracy
W razie zatrudniania pracowników w warunkach narażenia na występowanie
czynników szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia pracodawca powinien stosować
wszelkie dostępne technologicznie środki eliminujące to zagrożenie, a gdy nie jest
to możliwe - ograniczające stopień narażenia. Czynniki szkodliwe dla zdrowia w
środowisku pracy, dla których wykonuje się badania i pomiary,
wskazuje pracodawca. Rozpoznanie i typowanie czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich
przedstawicielami w trybie przez siebie przyjętym. W podobny sposób ustala
działania dotyczące wykonywania badań, pomiarów i pobierania próbek tych
czynników na stanowisku pracy.
Osoby wykonujące pracę w szczególnych warunkach mają prawo do
wcześniejszej emerytury.

56. Posiłki profilaktyczne i napoje
Pracodawca jest zobowiązany wydawać posiłki profilaktyczne pracownikom, którzy:
• - wykonują prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek
energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal u mężczyzn i powyżej 1100 kcal u kobiet,
• - wykonują prace związane z wysiłkiem fizycznym w pomieszczeniach zamkniętych, powodujące w ciągu
zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal u mężczyzn i powyżej 1000
kcal u kobiet, jeśli temperatura w miejscu pracy utrzymuje się stale na wysokości poniżej 10stopni Celsjusza
lub wskaźnik obciążenia termicznego wynosi powyżej 25 stopni Celsjusza lub są wykonywane na otwartej
przestrzeni w okresie zimowym,
• - wykonują prace pod ziemią,
• - są zatrudnieni przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych.
• Za okres zimowy uważa się okres od 1 listopada do 31 marca następnego roku kalendarzowego.
Rozpoczęcie okresu zimowego nie jest okolicznością samą w sobie uzasadniającą wydawanie posiłków
profilaktycznych, musi nastąpić odpowiednie wydatkowanie energii przy pracach wykonywanych na otwartej
przestrzeni.

57. Pomieszczenia i urządzenia higieniczno-
sanitarne
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia
higieniczno-sanitarne. Pomieszczenia higieniczno-sanitarne powinny znajdować się w
budynku, w którym odbywa się praca albo w budynku połączonym z nim obudowanym
przejściem. Powinny one być ogrzewane, oświetlone, wentylowane zgodnie z
przepisami techniczno-budowlanymi i Polskimi Normami.
POMIESZCZENIA I URZĄDZENIA HIGIENICZNO SANITARNE:
Pomieszczenia higieniczno-sanitarne powinny znajdować się w budynku
w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem,
które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy powinno być również
ogrzewane.
Wysokość pomieszczeń nie powinna być w świetle mniejsza niż 2,5 m.
Dopuszcza się zmniejszenie wysokości pomieszczeń do 2,2 m w świetle – w przypadku
usytuowania ich w suterenie, w piwnicy lub na poddaszu.
Podłoga oraz ściany pomieszczeń higieniczno-sanitarnych powinny być tak wykonane, aby
możliwe było łatwe utrzymanie czystości w tych pomieszczeniach.
Ściany do wysokości co najmniej 2 m powinny być pokryte materiałami gładkimi,
nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci.
Szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami i ustępy powinny być urządzone oddzielnie
dla kobiet i mężczyzn

58. Pomieszczenia i urządzenia higieniczno-
sanitarne c.d.
SZATNIE:
Szatnie mogą być urządzone w suterenach lub piwnicach, pod warunkiem zastosowania odpowiedniej
izolacji ścian zewnętrznych i podłóg zabezpieczającej pomieszczenia przed wilgocią i nadmiernymi stratami
ciepła oraz zapewnienia warunków ewakuacji ludzi z tych pomieszczeń.
Szatnie powinny być urządzone w oddzielnych lub wydzielonych pomieszczeniach, powinny być one
suche i w miarę możliwości oświetlone światłem dziennym. W szatniach powinny być zapewnione miejsca
siedzące dla co najmniej 50 % zatrudnionych na najliczniejszej zmianie. Szerokość przejścia między
dwoma rzędami szaf oraz głównych przejść komunikacyjnych powinna być nie mniejsza niż 1,5 m.
Szerokość przejść między rzędami szaf a ścianą powinna być nie mniejsza niż 1,1 m.
W szatniach należy zapewnić przynajmniej czterokrotną wymianę powietrza na godzinę, a w szatniach
wyposażonych w okna otwierane przeznaczonych dla nie więcej niż dziesięciu pracowników wymiana
powietrza nie może być mniejsza niż dwukrotna na godzinę.
Szatnie dzieli się na:
1.Szatnie odzieży własnej pracowników – przeznaczone do przechowywania odzieży należącej do
pracowników (domowej), jeżeli ze względów higienicznych odzież ta nie powinna się stykać z odzieżą
roboczą i środkami ochrony indywidualnej.
2.Szatnie odzieży roboczej i ochronnej – przeznaczone do przechowywania odzieży i obuwia roboczego
oraz środków ochrony indywidualnej.
3.Szatnie podstawowe – przeznaczone do przechowywania odzieży własnej pracowników oraz odzieży
roboczej i środków ochrony indywidualnej.
4.Szatnie przepustowe – składające się z części przeznaczonej na odzież własną pracowników, części
przeznaczonej na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej oraz przepustowego zespołu sanitarnego
z natryskami, łączącego obie te części.

59. Pomieszczenia i urządzenia higieniczno-
sanitarne c.d.
UMYWALNIE I POMIESZCZENIA Z NATRYSKAMI
W skład zespołu szatni powinny wchodzić umywalnie łatwo dostępne i zapewniające
bezkolizyjny ruch pracowników już umytych i przebranych w odzież własną. Do umywalek
powinna być doprowadzona woda bieżąca.
Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde dwadzieścia kobiet jednocześnie
zatrudnionych przy pracach biurowych lub w warunkach zbliżonych do tych prac przypadać
powinna co najmniej jedna umywalka.
Na każdych dziesięciu pracowników najliczniejszej zmiany powinna w umywalni przypadać co
najmniej jedna umywalka indywidualna a przy pracach brudzących i w kontakcie z
substancjami szkodliwymi lub zakaźnymi – co najmniej jedna umywalka na każdych pięciu
pracowników – lecz nie mniej niż jedna przy mniejszej liczbie zatrudnionych.
W pomieszczeniach umywalni należy zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę powietrza w
ciągu godziny, natomiast w pomieszczeniach z natryskami wymiana ta nie powinna być
mniejsza niż pięciokrotna w ciągu godziny.
Temperatura wody ciepłej doprowadzonej do umywalek, natrysków i brodzików przy
stosowaniu centralnej regulacji lub zbiorowego mieszania wody powinna wynosić od 35 do
40°C, a w przypadku indywidualnego mieszania wody od 50 do 60°C

60. Pomieszczenia i urządzenia higieniczno-
sanitarne c.d.
USTĘPY
Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 75 m od stanowiska pracy.
Odległość ta może być większa jedynie dla pracowników pracujących stale na otwartej
przestrzeni, lecz nie powinna przekraczać 125 m od najdalszego stanowiska pracy.
Ustępy powinny mieć wejściowe pomieszczenie izolujące wyposażone w umywalki z
dopływem ciepłej i zimnej wody w ilości jedna umywalka na trzy miski ustępowe lub pisuary,
lecz nie mniej niż jedna umywalka.
W budynkach ustępy powinny być urządzone na każdej kondygnacji. Jeżeli na kondygnacji
pracuje mniej niż 10 osób ustępy mogą znajdować się nie dalej niż na sąsiedniej kondygnacji.
W pomieszczeniach ustępów należy zapewnić wymianę powietrza w ilości nie mniejszej niż
50 m3 na godzinę na jedną miskę ustępową i 25 m3 na jeden pisuar.
Zainstalowane w ustępach miski ustępowe i pisuary powinny być spłukiwane bieżącą wodą
oraz podłączone do kanalizacji.
Na każdych 30 mężczyzn zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać co najmniej
jedna miska ustępowa i jeden pisuar, lecz nie mniej niż jedna miska i jeden pisuar przy
mniejszej liczbie zatrudnionych.
Na każde 20 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać jedna miska
ustępowa, lecz nie mniej niż jedna miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych

61. Pomieszczenia i urządzenia higieniczno-
sanitarne c.d.
JADALNIE
Pracodawca zatrudniający powyżej 20 pracowników na jednej zmianie powinien zapewnić
pracownikom pomieszczenie do spożywania, zwane dalej “jadalnią”.
W jadalni należy umieścić w widocznych miejscach napisy lub znaki informujące o zakazie palenia
tytoniu.
Ustala się następujące typy jadalni:
1.Jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych (typ I).
2.Jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów (typ II).
3.Jadalnia z zapleczem – przeznaczona do spożywania posiłków profilaktycznych (typ III).
W pomieszczeniu jadalni typu I powinno przypadać co najmniej 1,1 m2 powierzchni na każdego z
pracowników jednocześnie spożywających posiłek. Powierzchnia jadalni nie powinna być mniejsza
niż 8 m2.
Jadalnia typu II powinna składać się z dwóch części:
1.Jadalni właściwej odpowiadającej wymaganiom jadalni typu I oraz
2.Pomieszczeń do przygotowania, wydawania napojów i zmywania naczyń stołowych.
Jadalnia typ III powinna odpowiadać wymaganiom określonym dla jadalni typu II oraz powinna
posiadać węzeł sanitarny dla konsumentów i węzeł sanitarny z szatnią dla pracowników obsługi

62. Wymogi dotyczące pomieszczeń pracy (wentylacja,
oświetlenie, powierzchnia, mikroklimat)
Ogrzewanie i wentylacja
• W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy
(metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14°C (287 K), chyba
że względy technologiczne na to nie pozwalają.
• W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach
biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K).
• W pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb
użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i
gazowych.
• W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna
być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyższych
dopuszczalnych stężeń tych substancji. Wymagania dotyczące parametrów powietrza w
pomieszczeniach pracy określają odrębne przepisy i polskie normy.
Oświetlenie
• W pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze
względu na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę
właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.
• Oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i
wymaganej dokładności oraz powinno spełniać wymagania określone w polskiej normie. Niezależnie od oświetlenia
dziennego w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z polskimi normami

63. Wymogi dotyczące pomieszczeń pracy (wentylacja,
oświetlenie, powierzchnia, mikroklimat) c.d.
Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy
•Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy powinny zapewniać spełnienie wymagań bezpieczeństwa i
higieny pracy z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz czasu
przebywania pracowników w pomieszczeniach. Na każdego z zatrudnionych i jednocześnie pracujących
w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości
pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (niezajętej przez urządzenia
techniczne, sprzęt itp.).
•Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż:
•3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia
•3,3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu są prowadzone prace powodujące występowanie czynników
szkodliwych dla zdrowia.
•Wysokość pomieszczeń może być obniżona, jeśli stosowana jest w nich klimatyzacja – pod warunkiem
uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
•Wysokość pomieszczenia stałej pracy, w którym nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia,
może być zmniejszona do:
•2,5 m w świetle:
•jeżeli w pomieszczeniu jest zatrudnionych nie więcej niż 4 pracowników, a na każdego z nich przypada co
najmniej po 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia lub
•w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczości, mieszczącym się w budynku
mieszkalnym, jeżeli przy wykonywanych pracach nie występują pyły lub substancje szkodliwe dla zdrowia,
hałas nie przekracza dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w budynkach mieszkalnych, określonych
w polskich normach, a na jednego pracownika przypada co najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia
•2,2 m w świetle – w dyżurce, portierni, kantorze, kiosku ulicznym, dworcowym i innym oraz w
pomieszczeniu usytuowanym na antresoli otwartej do większego pomieszczenia

64. Ryzyko zawodowe (art. 226 KP):
ocena ryzyka zawodowego
Przepisy art.226 Kodeks Pracy [1] stanowią, że pracodawca:
1.ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje
niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko
2.informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o
zasadach ochrony przed zagrożeniami
Ocena ryzyka zawodowego polega na systematycznym badaniu wszystkich aspektów pracy,
które jest przeprowadzane w celu stwierdzenia, jakie zagrożenia w środowisku pracy mogą
być powodem urazu lub pogorszenia się stanu zdrowia pracownika i czy zagrożenia te można
wyeliminować, a jeżeli nie – jakie działania należy podjąć w celu ograniczenia ryzyka
zawodowego związanego z tymi zagrożeniami.
Prawidłowo przeprowadzona ocena ryzyka zawodowego powinna zapobiegać szkodliwym
skutkom zagrożeń występujących w środowisku pracy.

65. Ryzyko zawodowe (art. 226 KP):
- zagrożenia zawodowe na omawianych stanowiskach pracy.
Głównymi zagrożeniami, które występują na każdym omawianym stanowisku są:
Zagrożenie Źródło zagrożenia Możliwe skutki
zagrożenia
Środki ochrony
przed
zagrożeniami
Porażenie prądem
elektrycznym
Niestosowanie lub
niesprawność ochron
przeciwpożarowych,
uszkodzony sprzęt
elektryczny
Porażenie prądem
elektrycznym, łącznie
ze skutkiem
śmiertelnym
Stosowanie sprawnych
ochron
przeciwpożarowych,
terminowe
wykonywanie
pomiarów
przeciwpożarowych,
stosowanie sprawnego
sprzętu elektrycznego
Upadek, na tym
samym poziomie
Przeszkody na drodze,
zastawione przejścia
Stłuczenia, skręcenia
stawów kończyn,
złamania, zranienia
Utrzymanie porządku,
odpowiednie obuwie,
wzmożona uwaga
Bóle głowy, bóle oczu Długa praca przy
komputerze
Łzawienie oczu 5 minut przerwy, po
każdej godzinie pracy
z komputerem

66. Ryzyko zawodowe (art. 226 KP):
- zagrożenia zawodowe na omawianych stanowiskach pracy c.d.
Głównymi zagrożeniami, które występują omawianym stanowisku są:
Zagrożenie Źródło
zagrożenia
Możliwe skutki
zagrożenia
Środki ochrony przed
zagrożeniami
Ostre wystające
chropowate
krawędzie, elementy
Uderzenia o
meble, drzwi
szaf, szuflady
Drobne urazy kończyn
górnych i dolnych,
zranienia
Wzmożona uwaga,
przestrzeganie procedur i
instrukcji BHP
Upadek, na tym
samym poziomie
Przeszkody na
drodze,
zastawione
przejścia
Stłuczenia, skręcenia
stawów kończyn,
złamania, zranienia
Utrzymanie porządku,
odpowiednie obuwie,
wzmożona uwaga
Pożar Niesprawność
sprzętu
elektrycznego,
Poparzenia termiczne,
śmierć
Postępowanie zgodnie
instrukcjami stanowiskowymi,
używanie sprawnego sprzętu
elektrycznego.

67. Ryzyko zawodowe (art. 226 KP):
- zagrożenia zawodowe na omawianych stanowiskach pracy c.d.
Wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach:
Dla stanowiska pracownika administracyjno-biurowego zostało stwierdzone ryzyko jako
:MAŁE
Poziomy ryzyka:
Oszacowane
ryzyko
zawodowe
Kryteria
dopuszczalności
Działania eliminujące lub ograniczające ryzyko zawodowe
związane z zagrożeniem
Duże Niedopuszczalne Należy natychmiast podjąć działania w celu zmniejszenia
ryzyka, zanim pracownik zostanie dopuszczony do pracy
Średnie Dopuszczalne
Dopuszczalne
Zaplanowanie i podjęcie działań w celu ograniczenia
ryzyka zawodowego jest wskazane
Małe Należy zapewnić, aby ryzyko zawodowe pozostawało na
tym samym poziomie

68. II. Zagrożenia czynnikami
występującymi w procesach pracy
oraz zasady i metody likwidacji lub
ograniczenia oddziaływania tych
czynników na pracowników – z
uwzględnieniem zmian w technologii,
organizacji pracy i stanowisk pracy,
stosowania środków ochrony
zbiorowej i indywidualnej,
wprowadzenia nowych urządzeń,
sprzętu i narzędzi pracy

69. Niebezpieczny czynnik to czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do urazu lub
innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka bądź zejścia
śmiertelnego.
Szkodliwy czynnik oznacza czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do pogorszenia
stanu zdrowia człowieka.
Uciążliwym czynnikiem natomiast jest czynnik nie stanowiący zagrożenia dla życia lub
zdrowia człowieka, lecz utrudniający pracę lub przyczyniający się w inny istotny sposób do
obniżenia jego zdolności do wykonywania pracy lub innej działalności bądź wpływający na
zmniejszenie wydajności.
najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – wartość średnia ważona stężenia, którego
oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego
wymiaru czasu pracy, określonego w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, przez
okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie
zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń;
najwyższe dopuszczalne natężenia - NDN - fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w
środowisku pracy - definicja:
najwyższe dopuszczalne natężenia fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia, ustalone jako
poziomy ekspozycji odpowiednio do właściwości poszczególnych czynników, których
oddziaływanie na pracownika w okresie jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować
ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń
Podstawowe pojęcia:

70. Ogólna klasyfikacja czynników niebezpiecznych, szkodliwych i
uciążliwych występujących w środowisku pracy – dla
administracyjno-biurowych stanowisk pracy w Polmlek Raciąż
Sp. z o.o.
Czynniki fizyczne Czynniki fizyczne
• oświetlenie (natężenie,
luminancja, olśnienie, kontrast,
tętnienie strumienia)
• temperatura powietrza,
• wilgotność powietrza,
• ruch powietrza,
• jonizacja powietrza,
• hałas (w tym ultradźwiękowy i
infradźwiękowy),
• wibracje,
• pyły przemysłowe, aerozole
stałe i ciekłe,
• promieniowanie jonizujące
• promieniowanie laserowe,
• promieniowanie nadfioletowe,
• promieniowanie podczerwone,
• ciśnienie
• położenie stanowiska pracy w
stosunku do powierzchni ziemi
lub podłogi pomieszczenia
• pole elektrostatyczne
• pole elektromagnetyczne,
• elektryczność statyczna,
• napięcie w obwodzie
elektrycznym,
• poruszające się maszyny i
mechanizmy,
• ruchome elementy urządzeń
technicznych,
• przemieszczające się wyroby,
półwyroby i materiały,
• obrywanie się mas i brył,
tąpnięcia,
• powierzchnie, na których
możliwy jest upadek,
• ostrza i ostre krawędzie,
wystające elementy,
chropowatość i szerokość
wyrobów, urządzeń,
• temperatura powierzchni
wyposażenia technicznego i
materiałów,

71. Ogólna klasyfikacja czynników niebezpiecznych, szkodliwych i
uciążliwych występujących w środowisku pracy – dla
administracyjno-biurowych stanowisk pracy w Polmlek Raciąż
Sp. z o.o.
Czynniki chemiczne
1. Rodzaj działania na
organizm:
Czynniki chemiczne
1. Sposób wchłaniania
do organizmu przez:
• toksyczne,
• drażniące,
• Uczulające
• rakotwórcze,
• mutagenne,
• działające szkodliwie na
funkcje rozrodcze i
płodność u dorosłych
osobników płci męskiej i
żeńskiej
• drogi oddechowe,
• skórę i błony śluzowe,
• przewód pokarmowy

72. Ogólna klasyfikacja czynników niebezpiecznych, szkodliwych i
uciążliwych występujących w środowisku pracy – dla
administracyjno-biurowych stanowisk pracy w Polmlek Raciąż
Sp. z o.o.
Czynniki biologiczne dzielą się na 4 grupy zagrożenia:
• Grupa 1 zagrożenia – czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest
mało prawdopodobne,
• Grupa 2 zagrożenia – czynniki, które mogą wywoływać choroby u ludzi,
mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w
populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku
do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia,
• Grupa 3 zagrożenia – czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie
choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenienie ich w
populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne; zazwyczaj istnieją w stosunku
do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia,
• Grupa 4 zagrożenia – czynniki, które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są
niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej
jest bardzo prawdopodobne; zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich
skuteczne metody profilaktyki lub leczenia

73. III. Problemy związane z organizacją
stanowisk pracy biurowej z
uwzględnieniem zasad ergonomii, w tym
stanowisk wyposażonych w monitory
ekranowe i inne urządzenia biurowe.

74. ergonomia na stanowiskach pracy biurowej
Czynniki

75. Co to jest ergonomia?
Interdyscyplinarna dziedzina nauki zajmująca
się przystosowaniem środowiska pracy do
wymagań psychofizjologicznych człowieka
• Obszarem badań jest proces pracy człowieka
• Przedmiotem badań jest redukcja wysiłku
psychicznego i biologicznego człowieka na
stanowisku pracy
• Podmiotem jest człowiek i jego bezpieczeństwo
w procesie pracy

76. Co to jest ergonomia?
Ergonomia ma zastosowanie w fazie:
• koncepcji, czyli podczas projektowania
procesu pracy
• korekcji, czyli podczas ciągłego
doskonalenia procesu pracy
Odbywa się to w określonym systemie

77. Co to jest ergonomia?
Ideogram systemu pracy

78. Organizacja stanowiska pracy
Wynikające z ergonomii parametry pracy operatora komputerowego
– dokumenty
– drukarka
– jednostka centralna
– klawiatura
– monitor
– pojemnik
z dyskietkami
D
DR
JC
K
M
P

79. Organizacja stanowiska pracy
Ergonomia
Do prawidłowego ukształtowania stanowiska pracy
przydatna jest znajomość ergonomii:
• górna krawędź ekranu monitora nie powinna
znajdować się powyżej oczu pracownika,
• inne urządzenia, jak skaner, drukarka powinny
znajdować się w zasięgu rąk pracownika
Naturalna i wygodna pozycja ciała zmniejsza
zagrożenia dla układu mięśniowo-szkieletowego:
• siedzisko powinno mieć regulację wysokości
w zakresie 40 ÷ 50 cm od podłogi,
• płyta siedziska i oparcie powinny być
wyprofilowane odpowiednio do naturalnej
pozycji siedzącej,
• oparcie powinno mieć możliwość regulacji
w zakresie 5° do przodu i 30° do tyłu

80. Pomieszczenie i stanowiska do pracy
biurowej
Organizacja stanowiska pracy biurowej zgodnie z zasadami BHP i ppoż. to przede
wszystkim dbałość o odpowiednią ilość przestrzeni dla każdego z pracowników.
Co to oznacza w praktyce?
Pracodawca lub zarządca budynku (w przypadku, gdy pomieszczenia biurowe
są wynajmowane) musi zapewnić pracownikom konkretne parametry pomieszczeń,
w jakich mogą być wykonywane czynności biurowe. Parametry te określa
szczegółowo Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 26 września
1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003
r. nr 169, poz. 1650 ze zm.). Wszystkie zawarte w tym rozporządzeniu instrukcje
dotyczą m.in. pomieszczeń tzw. „stałej pracy”, czyli tej przestrzeni, w której
pracownik spędza w ciągu doby minimum 4 godziny.

81. Pomieszczenie i stanowiska do pracy
biurowej
Obowiązki pracodawcy w zakresie BHP wymagają, by na każdego pracownika
zatrudnionego w ramach stałej pracy przypadało, co najmniej 13 m3 wolnej
objętości przestrzeni, a także 2 m2 wolnej powierzchni podłogi, co oznacza,
że przestrzeń wokół pracownika nie może być zastawiona krzesłami, sprzętem
biurowym czy urządzeniami technicznymi).
Jeśli pracownik przebywa w pomieszczeniu sam, pokój musi mieć minimum 6 m2.
Wysokość pomieszczeń biurowych powinna osiągać, co najmniej 3 m (jeśli w danym
pokoju nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia), a jeśli biuro usytuowane jest
na antresoli – co najmniej 2,2 m. Przepisy określają również szerokość dojścia
do stanowiska pracy. Jeśli ruch odbywa się w jednym kierunku, szerokość
ta powinna wynosić minimum 75 cm. W przypadku ruchu dwukierunkowego,
szerokość przejścia określana przepisami to co najmniej 90 cm.

82. Pomieszczenia do pracy z komputerami
Na każdego pracownika
w pomieszczeniu
z komputerami
powinno przypadać:
 minimum 13 m3
wolnego wnętrza,
 minimum 2 m2 wolnej
powierzchni podłogi.
Oświetlenie powinno
zapewniać komfort
pracy wzrokowej

83. Ustawienie monitorów
powinno być równoległe
do okien i linii świateł
sufitowych
(płaszczyzna ekranu
jest prostopadła do okna)
Pomieszczenia do pracy z komputerami
Ustawienie sprzętu względem oświetlenia

84. Wymiary i odległości
1. Monitor - pokryty warstwą
antyodbiciową lub wyposażony
w odpowiedni filtr.
2. Klawiatura - min. 10 cm
od krawędzi stołu.
3. Krzesło - stabilne, na kółkach
z podstawą min. pięciopodporową
oraz regulacją wysokości
40 ÷ 50 cm, z możliwością
obrotu o 360°. Siedzisko
wyprofilowane, pochylenie oparcia
5° do przodu i 30° do tyłu.
4. Podnóżek - kąt pochylenia 0° ÷ 15°,
wysokość dostosowana do potrzeb
pracownika.

85. Pomieszczenia do pracy z komputerami
Oświetlenie
Aby uniknąć męczących odbić światła w monitorze
i jego otoczeniu, należy:
• ustawiać monitory równolegle do okna,
• do oświetlenia pomieszczenia stosować
światło rozproszone,
• unikać mebli z połyskiem.
Ważne, aby takie elementy, jak maszynopis,
klawiatura i ekran znajdowały się w polu
najlepszego widzenia
Optymalny kąt widzenia
w płaszczyźnie pionowej

86. Dobór monitora
• Natężenie promieniowania elektromagnetycznego monitorów, zwłaszcza
tzw. low radiation (LR), wynosi zaledwie tysięczne części NDN.
• Ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową
lub wyposażony w filtr.
• Nie zaleca się stosowania monitorów
z dodatnim kontrastem luminancji
(jasne znaki na ciemnym tle).
• Monitor powinien mieć możliwość obrotu
wokół osi pionowej co najmniej po 60°
w lewo i prawo oraz możliwość
pochylania co najmniej o 5° i odchylania
co najmniej o 20°.
• Znaki na ekranie powinny być wyraźne
i czytelne. Jaskrawość i kontrast ekranu
powinny być łatwe do regulacji w zależności
od oświetlenia stanowiska pracy.

87. Wymiary i odległości
Wymiary stołu pod monitor
(Jeśli monitor stoi na komputerze, wówczas
stół musi być niższy, ale tak, by odległość
od podłogi do blatu klawiatury wynosiła
co najmniej 50 cm)
oparcie
podłokietnik
siedzisko
regulacja
oparcia
dźwignia regulacji
siedziska
Krzesło powinno mieć możliwość
regulacji jak największej
liczby elementów:
wysokość, głębokość
i pochylenie siedziska,
wysokość i pochylenie oparcia

88. Promieniowanie elektromagnetyczne
• Odległość oczu pracownika
od ekranu powinna wynosić
40 ÷ 75 cm
• Pole elektromagnetyczne jest silniejsze
za monitorem - zaleca się, aby monitory
ustawiać parami tyłem do siebie
w odległości co najmniej 80 cm
• Odległość pomiędzy sąsiednimi monitorami
powinna wynosić co najmniej 60 cm,
a między pracownikiem i tyłem sąsiedniego
monitora - co najmniej 80 cm

89. Zasady ergonomii, oraz organizacja stanowisk wyposażonych w
monitory ekranowe i inne urządzenia biurowe (Rozporządzenie
MPiPS z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (
Dz.U.nr 148, poz. 973)
(Rozporządzenie MPiPS z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe ( Dz.U.nr 148, poz. 973)

90. IV. Postępowanie w razie wypadków i w
sytuacjach zagrożeń (pożaru, awarii), w
tym
zasady udzielania pomocy przedlekarskiej
w razie wypadku

91. Zasady postępowania
w razie wypadku(wzywanie pomocy,
zabezpieczenia miejsca wypadku)
•Udzielenie poszkodowanym pierwszej pomocy
Pracodawca jest obowiązany zapewnić poszkodowanym pierwszą pomoc i podjąć
niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie (wyłączenie maszyn i
urządzeń z ruchu, odcięcie zasilania maszyn energią, materiałami itp.). Obowiązki te ciążą
na pracodawcy także wówczas, gdy na jego terenie zaistnieje wypadek, w którym
poszkodowany nie będzie jego pracownikiem
•Zabezpieczenie miejsca wypadku
Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku jego miejsce powinno być
zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych i możliwością uruchomienia - bez
potrzeby – maszyn i innych urządzeń technicznych, których ruch wstrzymano w związku z
tym wypadkiem. Należy wykluczyć możliwość wprowadzenia zmian w usytuowaniu maszyn i
urządzeń oraz innych przedmiotów, które spowodowały wypadek, jeżeli na podstawie ich
położenia i stanu będzie możliwe odtworzenie okoliczności, przebiegu i ustalenie przyczyn.
Zgodę na uruchomienie maszyn i urządzeń lub inne zmiany w miejscu wypadku, wydaje
pracodawca, w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy, po dokonaniu oględzin
miejsca wypadku oraz po sporządzeniu, jeśli zajdzie potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca
wypadku itp.
Po wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym, zgoda może być wydana po ustaleniu z
inspektorem pracy i prokuratorem.

92. Obowiązki pracodawcy i pracowników
w razie wystąpienia wypadku
Obowiązki pracodawcy
W razie zaistnienia wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek: udzielić
poszkodowanemu pierwszej pomocy, zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób
wykluczający:
1. dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych;
2. uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń
technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane;
3. dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak
również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek
lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.
• zawiadomić o wypadku okręgowego inspektora pracy i prokuratora – dotyczy
to: – wypadku ciężkiego, – śmiertelnego, – zbiorowego,
• powołać zespół powypadkowy, którego celem jest ustalenie okoliczności i
przyczyn wypadku a następnie sporządzenie oraz zatwierdzenie protokołu
powypadkowego,
• doręczyć protokół powypadkowy poszkodowanemu oraz właściwemu
inspektorowi pracy (w razie wypadku ciężkiego, śmiertelnego, zbiorowego),
• zarejestrować wypadek w rejestrze, sporządzić tzw. statystyczną kartę
wypadku

93. Obowiązki pracodawcy i pracowników
w razie wystąpienia wypadku
Obowiązki pracowników
W razie zaistnienia wypadku przy pracy pracownicy mają obowiązek
zapewnić udzielenie pomocy poszkodowanemu; zabezpieczyć
miejsce wypadku; zawiadomić niezwłocznie o wypadku pracodawcę
poszkodowanego; udostępnić miejsce wypadku i niezbędne materiały
oraz udzielić informacji i wszechstronnej pomocy zespołowi
powypadkowemu ustalającemu okoliczności i przyczyny wypadku.

94. Organizacja ochrony przeciwpożarowej
Kto zauważy pożar, klęskę żywiołową
lub inne miejscowe zagrożenie,
obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić
osoby znajdujące się w strefie zagrożenia
oraz jednostkę ochrony przeciwpożarowej,
bądź policję lub wójta albo sołtysa.
Pracownicy winni znać swoje zadania na wypadek pożaru,
w szczególności:
• umieć alarmować straż pożarną,
• umieć posługiwać się podręcznym sprzętem gaśniczym,
• umieć postępować w wypadku powstania pożaru w zakładzie pracy,
w tym współpracować ze służbami ratowniczymi.

95. • zachować spokój, ostrzec współpracowników,
• zaalarmować straż pożarną,
• odłączyć spod napięcia urządzenia elektryczne,
wyłączyć instalacje wentylacyjne, transportowe i grzewcze,
• zamknąć główny zawór gazowy, zablokować rurociągi,
• natychmiast opuścić miejsca niebezpieczne oznakowanymi
drogami ewakuacyjnymi, w razie zadymienia przemieszczać się
trzymając głowę na wysokości ok. 1 m (ochrona przed dymem
i ciepłem),
• nie używać wind
Obowiązki w wypadku pożaru
lub innego zagrożenia

96. Instrukcja postępowania na wypadek pożaru lub
innego zdarzenia

97. Alarmowanie straży pożarnej
Aby zaalarmować straż pożarną należy:

 z najbliższego telefonu połączyć się ze stanowiskiem
alarmowania straży pożarnych lub centralą zakładową i zgłosić:
- co się pali?
(rodzaj pomieszczenia lub jaki budynek itp. względnie rodzaj
innego zdarzenia przy którym niezbędna jest interwencja
służb ratowniczych),
- gdzie się pali?
adres, jakie jest zagrożenie? czy w obiekcie znajdują się
ludzie, jakie obiekty są w sąsiedztwie i czy są zagrożone?
- kto zgłasza?

98. Warunki zaistnienia pożaru
• Pożar – niekontrolowany, samoistny proces spalania materiałów palnych w
miejscu i czasie do tego nieprzeznaczonym. Warunkiem zapoczątkowania
pożaru (podobnie jak w procesie spalania) jest istnienie tzw. trójkąta spalania,
jak i odpowiednich warunków do jego podtrzymania:
• materiał palny
• utleniacz
• źródło energii cieplnej koniecznej do zapalenia materiału palnego

99. Zasady postępowania podczas pożaru
• Zachować spokój!
• Natychmiast zgłosić pożar, podając dokładne dane
o miejscu i rozmiarach pożaru.
• Ostrzec innych pracowników o pożarze.
• Wyłączyć urządzenia wentylacyjne, transportowe i grzewcze, odciąć dopływ
przewodów rurowych, zamknąć główny zawór gazu, w razie potrzeby
wyłączyć spod napięcia urządzenia elektryczne.
• Natychmiast opuścić obszary zagrożone, używając
klatek schodowych, a także oznakowanych dróg
ewakuacyjnych i pożarowych.
• Nie używać wind.
• Poruszać się w pozycji jak najbliżej podłogi
(ochrona przed dymem i gorącym powietrzem).
• Działanie prowadzić zgodnie z instrukcją pożarową.
• Ratowanie życia ludzi
ma pierwszeństwo przed gaszeniem pożaru

100. Zasady postępowania podczas pożaru
• Nie narażając własnego bezpieczeństwa,
uczestniczyć w działaniach ratowniczo-gaśniczych
aż do czasu przybycia straży pożarnej.
• Okrywać i zawijać palące się osoby w koce
gaśnicze, płaszcze itp.
(W razie konieczności gaszenia ognia -
obracać osobę poszkodowaną)
• Nigdy nie gasić płonącego tłuszczu wodą.
• Z chwilą przybycia straży pożarnej udzielić
dowódcy sekcji stosownych informacji,
przekazać plany budynku, dróg ewakuacyjnych
i ratunkowych, a także właściwe klucze.

101. • Odłączyć urządzenia odbiorcze elektryczności, zamknąć zawory
gazowe, zamknąć okna i drzwi, wyłączyć instalacje wentylacyjne lub
klimatyzacyjne.
• Gaśnice uruchamiać dopiero przy źródle
pożaru.
• W miarę możliwości należy ustawić się
plecami do kierunku wiatru.
• Zachować ostrożność przy otwieraniu zamkniętych
drzwi:
1. Najpierw ostrożnie, tworząc wąską szczelinę,
uchylić drzwi, chowając się jednocześnie
za ościeżnicą drzwi
lub:
2. Wpuścić przez szczelinę krótki strumień środka
gaśniczego, następnie otworzyć drzwi
i rozpocząć gaszenie pożaru.
Zasady postępowania w czasie gaszenia pożaru

102. Zasady postępowania w czasie gaszenia pożaru
• Gaśnicę należy trzymać pionowo.
• Gasić strumieniem skierowanym od dołu do góry i od przodu do tyłu.
• W przypadku pożaru silników pojazdów mechanicznych: nie kierować
strumienia na zamkniętą pokrywę silnika, lecz gasić przez otwory
chłodzące lub od spodu.
• Pożary cieczy nie znajdujących się w ruchu:
nie rozpraszać cieczy silnym strumieniem, lecz pokrywać ognisko
pożaru gaszącym obłokiem (rozpylonym środkiem gaśniczym).
• Gasić wyłącznie za pomocą przeznaczonego do tego celu podręcznego
sprzętu gaśniczego.

103. Zapobieganie pożarom (1)
• Nie zmieniać usytuowania zainstalowanych urządzeń
gaśniczych i sygnalizacji pożarowej.
• Nie zastawiać i nie zawężać dróg ewakuacyjnych.
• Nie składować na drogach ewakuacyjnych przedmiotów i różnych materiałów.
• Zaznajomić pracowników z przepisami ppoż. obowiązującymi w zakładzie pracy.
• W strefach zagrożenia wybuchem, nie stosować ognia otwartego ani palić tytoniu.
• Palenie papierosów dozwolone wyłącznie w miejscach do tego przeznaczonych.
• Urządzenia i osprzęt elektryczny powinny użytkować zgodnie z instrukcją obsługi.
• Nie przechowywać materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od:
a) urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się
do temperatury przekraczającej 100°C,
b) linii kablowych o napięciu powyżej 1 kV,
c) przewodów uziemiających oraz przewodów
• Odstęp od źródeł promieniowania cieplnego powinien wynosić co najmniej 1 m.

104. Zapobieganie pożarom (2)
• Łatwo zapalne ciecze i substancje składować wyłącznie w pomieszczeniach
przeznaczonych do tego celu.
• Ograniczać ilości materiałów łatwo zapalnych przechowywanych na danym
stanowisku pracy - nie więcej niż zapotrzebowanie dobowe.
• Systematyczne usuwać odpadów łatwo zapalnych.
• Zlewać resztki łatwo zapalnych płynów do oddzielnych
pojemników według rodzaju składu chemicznego.
Łatwo zapalne odpady
materiałów i płynów
o nieznanym składzie
magazynować oddzielnie.
Łatwo zapalne odpady, także nasycone
olejem szmaty, wrzucać do zamykanych,
niepalnych pojemników.

105. Przyczyny powstawania pożarów i drogi
rozprzestrzeniania
Główne przyczyny powstawania pożarów:
Podpalenia
Nieostrożne obchodzenie się z ogniem
Pozostawianie otwartego ognia bez nadzoru
Niewłaściwa organizacja pracy: np. brak nadzoru
Nieostrożność w trakcie prowadzenia prac pożarowo
niebezpiecznych np. spawanie, cięcie, zgrzewanie
Reakcje chemiczne wynikające z pokrewieństwa
materiałów
Niewłaściwa eksploatacja maszyn i urządzeń- tarcie
elementów, iskry mechaniczne

106. Przyczyny powstawania pożarów i drogi
rozprzestrzeniania
Drogi rozprzestrzeniania się pożarów:
W obiekcie Poprzez palne elementy wykończenia wnętrz, oraz
wyposażenia pomieszczeń
Na zewnątrz
palącego się
pomieszczenia
pożar może się
rozprzestrzenić
przez
wszelkiego
rodzaju
nieszczelności
typu: drzwi,
okna
Przez otwory okienne:
Bezpośrednio- na skutek zapalenia się obiektu, przez
wydobywające się na zewnątrz płomienie
Pośrednio- na skutek promieniowania cieplnego
ogniska pożaru
Przez otwory okienne ogień może przerzucić się na
dach
Przez ściany
ogień może
dostać się w
wyniku
Przepalenia ścian zbudowanych z materiałów palnych
Częściowego zburzenia ścian na skutek działania
ciepła i temperatury
Przegrania się ścian

107. Grupy pożarów

108. Ochrona przeciwpożarowa
Znaki bezpieczeństwa
Znak stosowany jest dla
uniknięcia podawania
zestawu indywidualnych
znaków dla sprzętu pożarniczego
Znak stosowany jest do oznaczenia
drabiny trwale związanej z obiektem
i przeznaczonej do działań ratowniczo-
-gaśniczych straży pożarnej
Tylko łącznie ze znakami
wskazującymi sprzęt
pożarniczy lub urządzenia
sygnalizacji pożarowej
i sterowania ręcznego
dla wskazania kierunku
do miejsca rozmieszczenia
sprzętu pożarniczego lub
urządzenia ostrzegającego
Znak używany w przypadkach,
gdy ewentualna przeszkoda
stanowiłaby szczególne
niebezpieczeństwo
Do wskazania obecności
materiałów łatwo zapalnych
Do wskazania obecności
materiałów utleniających się
Do wskazania możliwości
występowania atmosfery
wybuchowej gazów palnych
lub materiałów wybuchowych
Zestaw sprzętu pożarniczego Nie zastawiać
Drabina Niebezpieczeństwo pożaru - materiały łatwo zapalne
Kierunek do miejsca rozmieszczenia Niebezpieczeństwo pożaru - materiały utleniające
Niebezpieczeństwo pożaru - materiały wybuchowe
sprzętu pożarniczego lub urządzenia
ostrzegającego

109. Ochrona przeciwpożarowa
Znak stosowany do wskazania
przycisku pożarowego lub
ręcznego sterowania urządzeń
Gaśniczych
Znak wskazuje usytuowanie
dostępnego telefonu
przeznaczonego do ostrzeżenia
w razie zagrożenia pożarowego
Znak samodzielny lub łączony
ze znakiem
"Uruchamianie ręczne"
Wskazuje usytuowanie gaśnicy
Do wskazania przycisku pożarowego
lub ręcznego sterowania urządzeń
gaśniczych
Do stosowania w miejscach, gdzie
palenie tytoniu może być przyczyną
zagrożenia pożarowego
Do stosowania w miejscach, gdzie
palenie tytoniu lub otwarty ogień może
być przyczyną zagrożenia pożarowego
Do stosowania we wszystkich
przypadkach, kiedy użycie wody
do gaszenia pożaru jest zabronione
Uruchamianie ręczne Hydrant wewnętrzny
Telefon do użycia w stanie zagrożenia Palenie tytoniu zabronione
Alarmowy sygnalizator akustyczny Zakaz używania otwartego ognia
Palenie tytoniu zabronione
Gaśnica Zakaz gaszenia wodą
Znaki bezpieczeństwa

110. Podręczny sprzęt
gaśniczy:
Rodzaje i zasady działania

111. Na podstawie Rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r.
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych
obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563)
obiekty powinny być wyposażone w gaśnice przenośne
spełniające wymagania Polskich Norm będących
odpowiednikami norm europejskich (EN), dotyczących
gaśnic lub w gaśnice przewoźne. Rodzaj gaśnic
powinien być dostosowany do gaszenia tych grup
pożarów, określonych w Polskich Normach dotyczących
podziału pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie.
Zasady wyposażenia obiektów w gaśnice

112. Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm3)
zawartego w gaśnicach powinna przypadać, z wyjątkiem
przypadków określonych w przepisach szczególnych:
1. na każde 100 m2 powierzchni strefy pożarowej w
budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym:
A. zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III
lub ZL V
B. produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego
ponad 500 MJ/m2
C. zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem
2. na każde 300 m2 powierzchni strefy pożarowej
niewymienionej w pkt 1, z wyjątkiem
zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.
Zasady wyposażenia obiektów w gaśnice

113. Gaśnice w obiektach powinny być rozmieszczone :
1. w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w
szczególności:
a. przy wejściach do budynków
b. na klatkach schodowych
c. na korytarzach
d. przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz
2. w miejscach nienarażonych na uszkodzenia
mechaniczne
oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki)
3. w obiektach wielokondygnacyjnych - w tych samych
miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli pozwalają na to
istniejące warunki
Zasady wyposażenia obiektów w gaśnice

114. Przy rozmieszczaniu gaśnic powinny być spełnione
następujące warunki:
1. odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym
może przebywać człowiek,
do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30
m
2. do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o
szerokości co najmniej 1m
Zasady wyposażenia obiektów w gaśnice

115. 1. do gaszenia pożarów grupy A (w których
występuje zjawisko spalania żarowego np. drewna,
papieru, tkanin) stosuje się gaśnice płynowe lub
pianowe
2. do gaszenia pożarów grupy B (cieczy palnych i
substancji stałych, topiących się np. benzyn,
alkoholi,) stosuje się zmiennie: gaśnice płynowe,
pianowe, śniegowe, proszkowe
3. do gaszenia pożarów grupy C ( gazów palnych np.
propanu, acetylenu, gazu ziemnego) stosuje się
gaśnice śniegowe, proszkowe
Przy ustaleniu rodzaju sprzętu gaśniczego należy
stosować następujące zasady:
Zasady wyposażenia obiektów w gaśnice

116. 4. do gaszenia pożarów grupy D ( metali lekkich np.
magnezu, sodu, litu, potasu) stosuje się gaśnice
proszkowe
5. do gaszenia pożarów grupy F (tłuszczów i olejów w
urządzeniach kuchennych) stosuje się gaśnice
pianowe, śniegowe,
6. do gaszenia pożarów poszczególnych grup z
indeksem E (urządzeń elektrycznych pod napięciem
i innych materiałów znajdujących się w pobliżu tych
urządzeń) stosuje się zmiennie gaśnice śniegowe,
proszkowe.
Przy ustaleniu rodzaju sprzętu gaśniczego należy stosować
następujące zasady:
Zasady wyposażenia obiektów w gaśnice

117. SPRZĘT
PODRĘCZNY
Gaśnice
przenośne
Agregaty
Koce
gaśnicze
Inny sprzęt
gaśniczy
Hydronetki
wodne
Tłumice
Sita
kominowe
Podział podręcznego sprzętu gaśniczego

118. GAŚNICE
Gaśnice pod
stałym
ciśnieniem
Gaśnice z
ładunkiem CO2
Gaśnice
proszkowe
Gaśnice
wodne,
pianowe AB
Gaśnice
proszkowe
Gaśnice na
dwutlenek
węgla grupy B
Gaśnice
proszkowe
ABC
Gaśnice
proszkowe BC
Gaśnice
proszkowe
ABC
Gaśnice
proszkowe BC
Gaśnice
wodne,
pianowe AB
Podział podręcznego sprzętu gaśniczego

119. Wielkości
napełnienia gaśnic
Gaśnice proszkowe o
wielkości 1, 2, 3, 4, 6,
9
i 12 kg proszku
ABC lub BC
Gaśnice wodne,
pianowe o wielkości 2,
3, 6 i 9 l wodnego
roztworu środka
pianotwórczego.
Gaśnice na dwutlenek
węgla, wielkości
2 i 5 kg CO2
Podział podręcznego sprzętu gaśniczego

120. Gaśnica pod stałym ciśnieniem Gaśnica z ładunkiem CO2
Podział podręcznego sprzętu gaśniczego

121. Gaśnice proszkowe
Najbardziej popularny typ gaśnic. Ich popularność
wynika z licznych możliwości zastosowania oraz niskiej
ceny. Gaśnice proszkowe stanowią podstawę w
ochronie przeciwpożarowej, choć nie zawsze są
odpowiednio dopasowane do zagrożenia.
Przeznaczone są do gaszenia pożarów grupy A, B, C.
Podział podręcznego sprzętu gaśniczego

122. Za względu na ilość środka gaśniczego dzielimy je na:
1 kg,2 kg, 4 kg, 6 kg, 12 kg
Gaśnice proszkowe znajdują szerokie zastosowanie w :
obiektach użyteczności publicznej np.:
• szpitale,
• biura,
• urzędy, szkoły,
• muzea, biblioteki,
• kina, teatry,
• halach przemysłowych i magazynowych.
Podział podręcznego sprzętu gaśniczego
Gaśnice proszkowe

123. Zastosowany w nich środek gaśniczy (proszek
gaśniczy) wyrzucany jest ze zbiornika poprzez wąż
lub prądnicę na skutek uwolnienia sprężonego
gazu: azotu lub dwutlenku węgla.
Wyrzucanie proszku można w każdej chwili
przerwać poprzez zwolnienie dźwigni zaworu. W
większości przypadków gaśnice proszkowe po
użyciu można ponownie napełnić proszkiem.
Podział podręcznego sprzętu gaśniczego
Gaśnice proszkowe

124. 1. Zawleczka : Po zwolnieniu gaśnica gotowa do użycia
2. Dźwignia czerwona : Po wciśnięciu następuje otwarcie zaworu (3)
4. Rurka syfonowa : Uwolnienie proszku do dyszy lub węża(5)
UWAGA
Użycie gaśnic proszkowych może mieć negatywny wpływ na
funkcjonowanie urządzeń mechanicznych. Proszek gaśniczy może
powodować zatarcie ich części ruchomych.
Schemat budowy gaśnicy
Gaśnice
proszkowe

125. Gaśnice pianowe
Do gaszenia pożarów grupy A, B
Często stosowane przy zagrożeniach klasy B
spowodowanych spalaniem paliw, farb, lakierów oraz
olejów.
Najbardziej niedoceniane gaśnice. Wynika to z
przekonania, że gaśnice pianowe nie nadają się do
gaszenia urządzeń elektrycznych.
Dzięki zastosowaniu specjalnej dyszy kropelkowej można
gasić urządzenia elektryczne pod napięciem 1000V z
odległości 1 metra (zgodnie z normą EN 3).
Podział podręcznego sprzętu gaśniczego

126. Najczęściej spotykanymi gaśnicami pianowymi są: 6 L , 9 L
Zastosowanie:
obiekty przemysłowe, biurowe, handlowe,
teatry, kina, muzea,
szkoły, biura,
urzędy, szkoły,
szpitale, itp.
Środkiem gaśniczym zastosowanym w gaśnicach pianowych jest
piana gaśnicza. Powstaje ona z kilkuprocentowego koncentratu
środka pianotwórczego i wody. Piana uwalniana jest ze zbiornika
pod wpływem sprężonego gazu (dwutlenku węgla lub azotu).
Wnętrze zbiornika pokryte jest specjalną warstwą ochronną
uniemożliwiającą powstanie korozji.
Gaśnice pianowe
Podział podręcznego sprzętu gaśniczego

127. Gaśnica śniegowa 5 kg CO2 Gaśnica śniegowa 2 kg CO2
Podział podręcznego sprzętu gaśniczego
Gaśnice
śniegowe