Madde Bağımlılığı

1. Dr. Mehmet Baltacıoğlu

2. Bağımlılık Nedir?
 Bağımlılık, bir maddenin amacı dışında
ve o maddeye karşı gelişen tolerans
sonucu, gittikçe artan miktarlarda
alınması, kişinin yaşamında sorunlara
neden olmasına rağmen kullanımının
sürdürülmesi ve madde alımı
azaltıldığında ya da bırakıldığında
yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması
şeklinde tanımlanmaktadır.

3. Kullanılan madde miktarı giderek artar

4. Zarar vermesine rağmen madde kullanmaya devam
edilir.
Bırakma
beni n’olur !

5. Yoksunluk belirtileri ortaya çıkar

6. Her madde kullanan bağımlı mıdır?
Aşağıdakilerden en az 3’ünün 12 aylık bir süre içerisinde
görülmesi;
 Kullanılan madde miktarının sorunlara rağmen giderek artırılması.
 Bırakma çabalarının boşa çıkması.
 Maddeyi sağlamak, kullanmak veya bırakmak için çok fazla zaman
harcanması.
 Sosyal, mesleki ve kişisel etkinliklerin azaltılması veya bırakılması.
 Kişinin tasarladığından daha fazla madde kullanması.

7. Bağımlılık bir hastalık mı?
 Madde kullanıcısının
beyninde yapısal ve
nörokimyasal değişikliklere
bağlı olarak istemli madde
kullanma davranışının
zorlantılı madde
kullanımına dönüşmesi
biçiminde sonuçlanan bir
beyin hastalığıdır.

8. Madde kullanımı zararlı mı?
 Zihinsel işlevlerde gerileme
 Koordinasyon ve kontrol kaybı
 Korku ve öfke
 Hafızanın erimesi
 Ciltte solgunluk ve kırışıklık
 Döküntü ve sivilceler
 Cilt yaşlanması
 Nefes darlığı
 Akciğer hastalıkları
 Ağız kokusu ve gırtlak kanseri
 Diş çürümeleri, diş eti hastalıkları, diş kaybı
 Kalp krizi ve koma

10. Neden Bağımlı Oluruz?
 Beynin Ödül-Ceza
Sistemi (VTA-
N.Accumbens-Amigdala-
Striatum-Frontal K.)
 Mezolimbik
Dopaminerjik Sistem
 Endojen Opioidler
(Endorfinler)

11. Neden bağımlı oluruz ?
Sahte İyi Oluş Hali
 Etkisi zamanla sınırlı ve
geçicidir.
 Sosyal hayatı bozar.
 Çevre ve arkadaşlar
kaybedilir.
 Hayat artık maddenin
etrafında döner

12. Son yıllarda hem ülkemiz ve hem de dünya da madde
kullanımında önemli bir artış vardır.

13.  Bağımlılık giderek artmaktadır.
 2018 yılında dünya çapında 35,6 milyon kişi bağımlılıktan
müzdaripken, bunların sadece 1/8’si tedavi almıştır.
 2018'de tahminen 269 milyon kişi veya 15-64 yaş arası
küresel nüfusun %5,3'ü en az bir kez madde kullanmıştır.
 Gelişmiş ülkelerde %7 ve gelişmekte olan ülkelerde %28
artış

14. Türkiye Bağımlılığı İzleme Merkezi; (Tubim) 2019
 Türkiye Bağımlılığı İzleme Merkezi’nin (TUBİM) 2019 yılına ait raporuna göre ortalama
alkol, madde ve sigarayı ilk deneme yaşı sırasıyla 19,4, 19,00 ve 17,85 olup, madde
deneyenlerin %65’ i 15-34 yaş aralığındadır. Bu rapora göre madde kullananların %86,8’ i
madde kullanmadan önce sigara, %44,4’ ü alkol kullandığını belirtmiştir.
 Tütün ürünü kullanma oranı %47, alkol kullanma oranı %22,1, madde kullanma oranı
%3,1 olarak bildirilmiştir.
 İlk denenen uyuşturucu madde ise %82,8 oranı ile esrardır. Katılımcıların %74,4’ü ilk
kullandıkları maddeyi arkadaş veya arkadaş çevresinden edindiğini ifade etmiştir
 Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezinin 2019 yılı verilerine göre
ülkemizde tedavi sistemlerine başvuran bağımlıların %58’si eroin, %6sı amfetamin, %6’sı
esrar, %4’ü kokain ve %25’i diğer maddeleri kullanmaktadır.

15.  Ailede madde kullanımı,
 Ruhsal sorunlu aile üyeleri,
 Aile içi şiddet, parçalanmış aileler,
 Ebeveyn kaybı,
 Baskıcı ya da aşırı koruyucu/kollayıcı aile,
 İdealize edilen bir ebeveynin olmaması
vb.
Madde kullanımı için risk faktörleri

16. • Güçlü ve pozitif aile bağları (sevecen-dinleyici
ve değer verici tavır)
• Ebeveynlerin çocuklarının arkadaşlarından ve
neler yaptıklarından haberdar olması,
• Aile içi kuralların açık olması ve herkesin
bunlara uyması,
• Arkadaş baskısına karşı nasıl tepki
verileceğinin öğretilmesi
• Uyuşturucu kullanımı ile ilgili doğru
bilgilenme-eğitim.
Madde kullanımı için koruyucu faktörler

17. Bağımlılık süreci

18. Bağımlılığın nedenleri
 Biyolojik/ Psikolojik etkenler
 Maddeye ulaşmak ve temin etme kolaylığı,
 Akran ve arkadaş grubu,
 Çevresel nedenler,
 Sosyokültürel etkenler
 Ailenin eğitim ve sosyo-ekonomik düzeyi vb.
!!!!!!!!Madde kullanan herkes için bağımlılık riski vardır.
!!!!!!!!Kullanımı emniyetli bir bağımlılık maddesi yoktur.

19. Madde kullanımı nasıl başlar?
 Merak % 29.4
 Sorunlara çözüm aramak % 27.1
 Sorunlardan kaçmak % 26.0
 Eğlenmek % 25.9
 Beğeni toplamak % 24.3
 Arkadaş baskısı % 23.3
 Aile içi iletişim eksikliği
 Eleştirel ve seçici olmayan medya , internet
takibi vb.

20. MERAK!

21. Madde kullanmaktan korkmak, ancak merak
etmek

22. Bir kez denemek ve bir daha
kullanmayacağını düşünmek
Bir Daha Asla!

24. Kontrol edebileceğini düşünmek

25. “Madde yaratıcılığı geliştirir,
konsantrasyon ve bilinci
artırır.”
Yaratıcılık ”
“Benim iradem güçlüdür”

26. Arkadaş baskısı

27. Arkadaş grubuna uyum sağlamak için

28. Bağımlılık Yapıcı Maddeler
Yasal olanlar
 Tütün ve sigara
 Alkol
 Kafein
 Tiner, Bali, gibi
uçucu maddeler
 Sakinleştirici, uyku
verici ilaçlar
 Diğer bağımlılıklar
(internet, şans
oyunları vb.)
Yasal olmayanlar
 Esrar
 Eroin
 Kokain
 Uyarıcılar
(Ecstasy,
Amfetamin vb.)
 Halüsinojenler
 Sentetik maddeler

29. BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

30. Madde kullanım sıklığı
 Dünya çapında en yaygın kullanılan
uyuşturucu Esrar
 Amfetaminler ikinci sırada
 Eroin zararı en yüksek olan
uyuşturucu-sentetiklerle birlikte

31. MADDELERİN ZARARLARI
ESRAR Akciğer sorunları, kanser, depresyon ve psikoz vb. Geçiş
maddesidir.
EROİN Hızlı bağımlılık, akciğer, beyin hasarı, hepatit, AIDS vb.
enfeksiyonlar
KOKAİN Şiddetli bağımlılık, burun kanamaları, beyin kanaması, kalp krizi
vb.
UÇUCULAR Baş ağrısı, bulantı, kusma, boğulma, ani ölümler vb.
ECSTASY Yüksek tansiyon, kalp krizi, nöbet, ani ölümler vb.

32. Madde kullanan kişi nasıl anlaşılır?
 Bireysel değişiklikler
 Sağlıkla ilgili değişiklikler
 Alışkanlıkların değişmesi
 Davranışsal değişiklikler
 Okulla ilgili değişiklikler
 Çevreyle ilgili değişiklikler

33. Kişisel görünüm
 Dağınık bir görünüm ve yetersiz kişisel bakım
 Temizliğe özen göstermeme ve dikkat etmeme
 Kırmızı ya da kızarmış yanaklar, gözler ve yüz
 Parmaklarda ya da dudaklarda is ya da yanıklar (eklemlerden
aşağıya yanma)
 Kol ya da bacaklarında çeşitli izlerin varlığı (ya da bu izleri
gizlemek için sıcak havada bile uzun kollu kıyafetlerle dolaşma)

34. Sağlıkla ilgili gözlenebilecek durumlar
 Burun kanaması ve burun-ağız içerisinde hastalık dışı yaralar
 Soğuk algınlığı ve alerjiye bağlı olmayan burun akıntısı
 Nedensiz olarak sık hastalanma durumu
 Mide bulantısı ve kusmalar
 Aşırı uyku hali ya da uykusuzluk
 Kas ve eklem ağrıları, kramplar
 Yeme alışkanlığında bozulma

35. Kişisel alışkanlıklar ve eylemler
 Giysilerde ya da nefesinde sigara kokusu ya da alışılmamış kokuların
varlığı
 Ailenin kontrolü dışında sıklıkla eve geç gelme ve evden erken çıkma
 Nakit parayı hızlı bir şekilde tüketme davranışı
 Aile bireyleri ve arkadaşlar arası ilişkilerde olumsuz süreçli değişimler
 Duygusal durumda değişiklikler ve duygusal istikrarsızlıklar
 Genellikle içine kapanık, sessiz, çekingen, yorgun gözükme ve uyuşuk
yapıya sahip olma

36. Davranışsal Değişimler
 Sözel iletişiminde farklılaşma (arkadaşlarıyla konuşurken saklı, kodlu bir dil
kullanma ya da tutarsız konuşma, uygunsuz sözler söyleme) gözlenebilir.
 Aile bireyleri ve arkadaşlar arası ilişkilerde bozulma, arkadaş grubunda değişikliğe
gitme.
 Duygusal durumda değişiklikler ve duygusal istikrarsızlıklar (anlamsız gülme-
ağlama)
 Gürültüye hassaslık, öfke patlamaları, aşırı uyuma veya uykusuzluk,
 Koordinasyon bozuklukları gibi dengede kalamama, tökezleme davranışları
 Genellikle içine kapanık, sessiz, çekingen, yorgun gözükme ve uyuşuk tutumlar.

37. Okulla İlgili Durumlar
 Ders başarısında ani düşüş
 Okula devamda azalma
 Okuldan nedensiz olarak sıklıkla kaçma davranışı
 Ders dışı etkinliklere, sosyal ve kültürel
aktivitelere karşı ilgisiz kalma
 Okul ile ilgili sorumluluklarını yerine getirememe

38. Ev Yaşamı ve Sosyal
Çevreyle İlgili Durumlar
 Aile ilişkilerinde azalma evde geçirilen vakitte azalma
 Evde bulunan ecza dolabındaki ya da aile bireylerinin kullandığı ilaçların hızlı bir
şekilde azalması
 Evde bulunan, aile büyüklerine ait olan sigara paketinin hızlı bir şekilde tükenmesi
 Evde vitrinde süs olarak duran alkol şişelerinin kapaklarının açılmış olması ya da
kullanılması
 Evde bulunan değerli eşyaların kaybolması ve çevresinden sürekli borç isteme

39. Madde Kullanımından Şüphelenildiğinde
 Sakin olun
 Kendinizi hazır hissettiğinizde ve korkutmadan konuşun
 Gizliliğine önem verin
 Seçenekler sunun
 Profesyonel yardım alın

40. Kesin Tanı
 Bağımlılık tanısı şüphe ile konulmaz
 kesin yöntem kan, idrar testleri ve saç teli
incelemeleridir.

41.  TEŞEKKÜRLER…